Kırktuğ Dergisi 11. Sayısı

More documents

Recommendations

Info

CUMHURİYETÖNCESİKİMLİKLİ BİRKENT OLANİSTANBULPelin Sultan Kara“Bu şehr-i Sitanbul ki bi misl ü behâdırBir sengine yek pâre Acem mülkü fedadırHer bağçesi bir çemenistân-ı letafetHer kûşesi bir meclis-i pür-feyz ü safâdır”(Nedim)8
Yazımızın konusu olan İstanbul’un Osmanlı’dakigörüntüsüne kısaca bakacak olursakşehir İstanbul, Galata ve Üsküdar olmaküzere üç yerleşim bölümünden oluşmaktaydı.İstanbul olarak adlandırılan bölüm minarelerve anıtlarla bezeli ana kentti. Kentin en yoğunyerleşme alanı doğu bölgesiydi. Kentinmerkezinde büyük çarşılar yer almaktaydı.Burası ticaret bölgesiydi. Bu alanda tüm etnikgruplardan kişiler bir arada ticaret yapmaktaydı.Buranın dışında mahalleler milletleregöre ayrılmıştı. Yarımadanın merkezindeMüslümanlar yaşamaktaydı. Ermeni, Yahudive Rumlar sahil kenarında yaşamaktaydılar.Kent merkezinde büyük bir At Meydanıbulunmaktaydı. Herkesin yararlanabileceğibir başka açık alansa cami avlularıydı. Buavlular aynı zamanda dini ve dünyevi işlerinbirleştiği alanları oluşturmaktaydı. Gelişmişbir yol ağı yoktu. Dar sokaklar mevcuttu.İstanbul bilindiği üzere tepeler üzerinekurulu bir şehirdir. Birinci tepesinde TopkapıSarayı bulunmaktadır. Aynı tepede Ayasofyave Sultan I. Ahmet’in külliyesi de bulunmaktadır.İkinci tepenin zirvesini Nuruosmaniye Camiitaçlandırmaktadır. Ayrıca bu tepede pekçok han, Eminönü sahilinde de Valide Camii(Yeni Cami) bulunmaktadır. Birinci ve ikincitepe arasında Kapalı Çarşı köprü konumundadır.Üçüncü tepede Mimar Sinan’ın güzideeseri Süleymaniye Külliyesi bulunmaktadır.Bayezid Külliyesi de bu tepede bulunmaktadır.Fatih’in fetihten sonra yaptırdığı ilk saraybu iki külliye arasında bulunmaktadır. Dördüncütepede Fatih Külliyesi bulunmaktadır.Beşinci tepede Kanuni Sultan Süleyman’ınbabası için yaptırdığı Sultan I. Selim Külliyesiyükselmektedir. Altıncı ve yedinci tepeleresiluet kazandıran anıtsal bir yapı bulunmamaktadır(Çelik, 2019).İstanbul tarihte kurulan iki büyükimparatorluğa başkentlik yapmış önemli birşehirdir. Kutsal Roma’nın başkentliğindenPeygamber hadisine nail olmuş mukaddesİslam kentine dönüşmüş ve süreçte çeşitliçehrelere sahip olmuştur.1950’lerde olan kazılarda İstanbul’daki ilkyerleşimin M.Ö. 3. veya 2. bin yıllarda olduğunadair kanıtlar bulunmuştur. Kadıköy veGalata’da iki Megara kolonisi yaşamıştır. İlkhükümdarlardan biri onuruna kente Bizantionadı verilmiştir. Topkapı Sarayı’nın bulunduğuyere akropolis inşa edilmiştir. Burada Zeus,Apollo, Poseidon, Afrodit, Artemis ve Athenatapınakları bulunmaktadır. M.S. 196’ daRoma İmparatoru Septimius Severus tarafındanBizantion’un orijinal surlarını yıkılıp yenisurlar inşa edilmiştir (Çelik, 2019).330’ da kent Romalıların eline geçmiş,I. Constantinus Roma’nın başkentini burayataşımıştır. Daha sonra kentin adı bu hükümdarınadıyla anılagelmiştir. Roma İmparatorluğukente yeni surlar inşa etmiştir. Kent Roma’danizler taşımakla birlikte Roma mimarisininbirebir aynısı olmamıştır. İki, büyük ana caddeyapmışlardır. I. Constantinus Roma’nınkent yönetim şemasını buraya uyarlamayaçalışmıştır. İmparator Roma’nın anıtsal mimariyapısını başkente taşımıştır. GünümüzeConstantinus döneminden ulaşan tek eserÇemberlitaş olarak bilinen sütundur. Constantinuskente büyük kiliseler inşa ettirmiştirlakin bunlar yıkılmıştır. Domi, tabernae ve insulaediye üç konut tipi görülmüştür. Domidevarlıklı ve soylu aileler oturmuştur. Tabernaesıradan halkın yaşamış olduğu evlerdir. İnsulaeise çok katlı yoksul evleridir. 4. yüzyıldansonra Constantinus surların dışında oluşanbanliyölere konak ve orta sınıf konutlarıinşa ettirmiştir. 5. yüzyılda Galata’da kilise,tiyatro, hamamlar ve liman bulunmaktaydı.6. Yüzyılda II. Tiberios Galata Kulesi’ni inşaettirmiştir. Kent 5. yüzyıldan sonra fazlagenişlememiş fakat nüfus, anıt binalar, konutsayıları artmıştır. Kentin ilk imar yasağı 450yılında çıkarılmıştır. Binaların on kattan fazlaolması yasaklanmıştır. Aynı yüzyılda su ihtiyacıortaya çıkmış ve su kemerleri yapılmıştır.Halen bilinen Bozdoğan Kemeri o dönemeaittir. Ayrıca pek çok yeraltı ve yer üstü sarnıcıyapmışlardır. II. Theodosios dönemindekentin dört tepesi anıtlarla bezenmiştir. Augusteion,Hipodrom, ilk Ayasofya Kilisesi,Constantinus Forumu, Theodosius Forumu,9
Page 2 and 3: Fotoğraf: Gültekin Kayalar
Page 4 and 5: 07 14 22Gönül Tezgahı - Tuğba D
Page 6 and 7: GÖNÜL TEZGAHITuğba Dinç Günay
Page 10 and 11: Havariyum Kilisesi tepeler üzerler
Page 12 and 13: Sokakların genişliğiyle orantıl
Page 14 and 15: KAFAMDA CEHENNEM 1Sırf birilerinin
Page 16 and 17: asıl patron beyin midir, insanın
Page 18 and 19: Bireyin yaratılış gereği diğer
Page 20 and 21: bulmayı amaçlar, çıkarım yapma
Page 22 and 23: Yakup Ömerlioğlu ileTürk Dünyas
Page 24 and 25: Şehriyar, Bahtiyar Vahapzade, Uygu
Page 26 and 27: Hilal GülŞairin;“Acını ödün
Page 28 and 29: kullanmasında bir mahsur olup olma
Page 30 and 31: FEMİNİZM VE EĞİTİMİNELEŞTİR
Page 32 and 33: kiye’nin Batı’dan daha farklı
Page 34 and 35: 34Murat Pehlivanoğlu
Page 36 and 37: zümreyi dürtmek kaygısından bes
Page 38 and 39: “…Yıkılıpdur bu cihan, sanma
Page 40 and 41: görünen cemiyetin aksine görünm
Page 42 and 43: TARTIŞMALARIN ODAĞINDAKİ SÖZLE
Page 44 and 45: da, kadının toplumsal olarak daha
Page 46 and 47: TÜRKİYE’NİN ENERJİGÜVENLİĞ
Page 48 and 49: linde yayılmış, birbirleriyle il
Page 50 and 51: 10-15 trilyon metreküp doğal gaz
Page 52 and 53: Uyguladığı politikalar sonucunda
Page 54 and 55: Sultan Kılıç54Yemyeşil Sincap o
Page 56 and 57: KIRKTUĞ OKUMALARIAyşe GöksuElimi
Page 58 and 59:
KAÇKARLARFoto ÖyküFeyza Nur Erdo
Page 60 and 61:
Ambar Gölü 2721m60
Page 62 and 63:
62
Page 64 and 65:
Dadala Pansiyon64
Page 66 and 67:
66
Page 68:
2 0 1 7 - 2 0 1 8B i z - Y e v g e
show all

Kırktuğ Dergisi 11. Sayısı

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?