TOURMAG / Sonbahar 2021

Rota
Anadolu’nun bilgelik rotası;
NUSAYBİN
Gündüzü seyranlık, gecesi gerdanlık Mardin’in bir ucuna, Turabdin’in
kalbine, binlerce yıllık bir kente, antik adıyla Nisibis’e, yani Nusaybin’e
ilerliyorum. Yol boyu soruyorum kendime: “Acaba Nusaybin ile yaşıt,
Nusaybin kadar köklü, Nusaybin kadar bilge kaç kent var yeryüzünde?”
YAZI VE FOTOĞRAFLAR:
MELİH USLU
Dünya bir yüzük olsaydı, emin olun Anadolu o
yüzüğün taşı olurdu. Nusaybin de onun göz alıcı
yerlerinden biri. Çünkü insanlığa büyük hizmetler
sunmuş önemli bilginler yetiştiren coğrafyanın kutsal
dağı burası... Pers ve Roma devletlerinin arasındaki
sınır bölgesinde kurulmuş Nusaybin kenti, tarihte
üstlendiği bilimsel ve kültürel rollere göre “bilimler
anası” ve “bilgi kenti” unvanlarına layık görülmüş.
Nusaybin, eski çağlardan günümüze dek yoğun
ve kesintisiz pek çok medeniyetin, kültürün ve
etnik unsurların yerleşmesine sahne olmuş. M.Ö. 3
binli yıllarda Hurrilerin yurdu olan bölge, M.Ö. 14.
yüzyılda Mitanni Krallığı’nın egemenliği altına girmiş.
Nitekim Nusaybin’in kuzeyindeki Girnavaz Höyük’teki
kalıntılar, bu yerleşimin Mitanni Krallığı’nın merkezi
olduğunu, bir diğer ifade ile eski bir Anadolu başkenti
olduğunu gösteriyor. Bugün Mardin’in tarihi ilçesi Nusaybin,
içinden sınır geçen bir kent... Sınırın öte yanı,
Suriye’ye bağlı Kamışlı. Sınırın bir tarafında okunan
ezanın, çalan çanın ve öten horozun sesi, diğer taraftan
rahatça işitiliyor. Burada ülkelerin sınırlarında
geçen filmler geliyor aklıma... Derken kendimi ilçenin
tarihi merkezinde buluyor ve Nusaybin’i önemli kılan
kültür miraslarını keşfetmeye başlıyorum.
AYNI AVLUDA İKİ DÜNYA MİRASI
Nusaybin’in kalbinde yer alan, aynı avluda
Müslümanlık ve Hristiyanlık için büyük önem taşıyan
iki kutsal mekânın bulunduğu Ortodoks Mor Yakup
Kilisesi ile bitişiğindeki Hz. Muhammed’in 13’üncü
kuşaktan torunu Zeynel Abidin’in adını taşıyan türbe
ve caminin bulunduğu alanın UNESCO Dünya Kültür
Mirası Listesi’ne alınması çalışmalarında sona yaklaşılmış.
Tarihi İpek Yolu güzergâhındaki Nusaybin’de
Yukarı Mezopotamya’nın en eski ibadet yerlerinden
biri kabul edilen Mor Yakup Ortodoks Kilisesi,
aslında bir Orta Çağ katedrali. Avlusundaki yapılar
topluluğunun kalıntıları ile birlikte “Nusaybin Okulu”
olarak bilinen tarihteki ilk üniversitenin bulunduğu,
aslında kültür medeniyetlerinin beşiği olan bir arada
yaşama kültürünün izlerini, hafızasını bugüne taşıyan
önemli bir dini kompleks.
66 Ekim / Kasım / Aralık | 2021
October / November / December