Deklasacja drobnej szlachty na Litwie i BiaÅorusi w XIX wieku
Deklasacja drobnej szlachty na Litwie i BiaÅorusi w XIX wieku
Deklasacja drobnej szlachty na Litwie i BiaÅorusi w XIX wieku
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Na żądanie wileńskiego generał-guber<strong>na</strong>tora Mikołaja Dołgorukowa marszałkowie<br />
guberniami przysłali w 1833 roku raporty informujące o liczbie<br />
dekretów o szlachectwie wydanych szlachcie od 1798 roku do 1 kwietnia 1833<br />
roku 32 . Niestety nie da się wydzielić wśród nich dekretów, które szlachta<br />
uzyskała po 19 października 1831 roku (będzie o tym mowa w drugim rozdziale),<br />
a była to prawdopodobnie duża liczba.<br />
Deputacja obwodu białostockiego i trzech guberni podlegających wileńskiemu<br />
generał-guber<strong>na</strong>torowi wydały w ciągu trzydziestu pięciu lat swojej<br />
działalności około dwudziestu tysięcy dekretów (tabela 1), które dotyczyły,<br />
<strong>na</strong>jostrożniej licząc, około sześćdziesięciu tysięcy osób.<br />
Tabela 1. Liczba dekretów szlachectwa wydanych w okresie 1798-1833 w guberni wileńskiej,<br />
grodzieńskiej, mińskiej i obwodzie białostockim.<br />
Gubernia<br />
Liczba dekretów<br />
wysłane do Heroldii<br />
zatwierdzone odrzucone nie rozpatrzone<br />
nie wysłane<br />
do Heroldii<br />
Razem<br />
wileńska<br />
grodzieńska<br />
obwód białostocki<br />
mińska<br />
84<br />
42<br />
25<br />
105<br />
191<br />
28<br />
13<br />
45<br />
95<br />
109<br />
138<br />
277<br />
9296<br />
2200<br />
3173<br />
3691<br />
9666 33<br />
2379<br />
3349<br />
4118<br />
Razem<br />
256<br />
277<br />
619<br />
18360<br />
19512<br />
Źródło: LVIA w Wilnie, f. 391, op. 3, d. 84.<br />
Szlachta wileńska szła po dekret wywodowy głównie w pierwszych latach<br />
porozbiorowych (wykres 1), gdy zaborca wprowadził <strong>na</strong>kaz legitymacji i określał<br />
terminy jej zakończenia (do 1808 roku wywiodło się 48% ogółu wylegitymowanych)<br />
oraz w ciągu kilku lat po siódmej rewizji, która zapewne uzmysłowiła<br />
niejednej rodzinie realność zagrożenia wykluczeniem ze stanu (43% dekretów).<br />
Jest prawdopodobne, że w pozostałych guberniach było podobnie.<br />
Kim byli wylegitymowani? Niestety tylko dla obwodu białostockiego,<br />
dowiadujemy się o tym z raportu tamtejszego marszałka 34 . Po<strong>na</strong>d osiemdziesiąt<br />
procent (82,3%) wylegitymowanych stanowiła szlachta okolicz<strong>na</strong>, tj. właściciele<br />
ziemi bez poddanych, 16,3% szlachta posiadająca ziemie z chłopami i 1,4%<br />
szlachta nieosiadła, czyli nie mająca nieruchomego majątku. Powyższe proporcje<br />
odpowiadają strukturze miejscowego stanu uprzywilejowanego, z charakterystyczną<br />
dla obwodu ogromną przewagą bardzo rozdrobnionej własności bez<br />
poddanych oraz niewielkim udziałem <strong>szlachty</strong> bezrolnej.<br />
32<br />
33<br />
34<br />
20<br />
LVIA, f. 391, op. 3, d. 84.<br />
Według raportu komisji rewizyjnej deputacja wileńska wydała 7342 dekrety do 1829 roku.<br />
CGIAL, f. 1343, op. 58, d. 97,1. 2. Liczby dekretów w poszczególnych latach w obu źródłach są<br />
różne.<br />
LVIA, f. 391, op. 33, d. 84, L 222.
Change language