Deklasacja drobnej szlachty na Litwie i BiaÅorusi w XIX wieku

More documents

Recommendations

Info

Projekt okładki i redakcja techniczna Irmina Gawron Ilustracja na okładce Zaścianek Zaosie, miejsce urodzenia Adama Mickiewicza, „Tygodnik Ilustrowany" 1883, nr 14 ISBN 83-85621-37-7 © Copyright by Oficyna Wydawnicza „Ajaks" 1995 Książka ukazała się dzięki pomocy finansowej Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego
WSTĘP „Proces szlachty polskiej z rządem rosyjskim" 1 , o którym traktuje niniejsza praca, należy do mniej znanych, ale ogromnie ważnych fragmentów dziejów dawnych kresów wschodnich Rzeczypospolitej. Władze zaborcze postawiły w stan oskarżenia całą szlachtę ziem zabranych, zmuszając ją do udowodnienia szlachectwa. Nierówne szanse stron z góry przesądzały wynik, niewiadomą pozostawała wyłącznie skala zwycięstwa jednych i przegranej drugich. Operacja została wymierzona bezpośrednio przeciw bardzo licznej na kresach drobnej szlachcie i ona też stała się jej główną ofiarą. Kilkudziesięcioletnie zmagania drobnej szlachty o uznanie jej prawa do pozostania w stanie szlacheckim i korzystania z przysługujących mu przywilejów, w systemie tak wyraźnych, jak w Rosji preferencji stanowych szlachty we wszystkich dziedzinach życia, były w istocie walką o przetrwanie i zachowanie swojej tożsamości. Władze rosyjskie tłumacząc swoją politykę koniecznością racjonalizacji struktury stanu szlacheckiego, dążyły w rzeczywistości do umocnienia i stabilizacji własnej pozycji w polskich prowincjach. W drobnej szlachcie upatrywały, zwłaszcza od czasów powstania listopadowego, niebezpiecznego wroga Rosji, ośrodek nieustającego buntu, armię gotową ruszyć na każde wezwanie ziemiaństwa. Wyłączenie jej ze stanu szlacheckiego, roztopienie w masie plebejskiej i niepolskiej ludności miało tę wielką liczebnie zbiorowość spacyfikować i osłabić wpływy polskie na kresach. W ciągnących się z górą pół wieku zmaganiach, postępowaniem carskiej administracji kierowały głównie względy polityczne, one decydowały o wyborze czasu, form i metod podejmowanych działań. Poddanie tytułów szlachectwa weryfikacjom było najdonioślejszym w skutkach, ale nie jedynym instrumentem walki ze szlachtą, prowadzonej z różnym zaangażowaniem i różną konsekwencją od początku rosyjskiego panowania. Pierwszy rozdział pracy sygnalizuje główne elementy polityki caratu wobec 1 T. Korzon, Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta, t.I, Kraków 1882. 5
Page 1 and 2: Deklasacja drobnej szlachty na Litw
Page 3: JOLANTA SIKORSKA-KULESZA Deklasacja
Page 7 and 8: Daniela Beauvois 4 na temat pozycji
Page 9 and 10: Rozdział I Polityka caratu wobec d
Page 11 and 12: Mazowsza i Podlasia główną krain
Page 13 and 14: Jednak w rzeczywistości sytuacja b
Page 15 and 16: yło mówić o masowych deklasacjac
Page 17 and 18: spisana, niż awansu plebejuszy. Tr
Page 19 and 20: Problem legitymacji szlacheckich pr
Page 21 and 22: Wykres 1. Orzeczenia o szlachectwie
Page 23 and 24: należała do ludności podatkowo u
Page 25 and 26: zawsze zawierała pisemne kontrakty
Page 27 and 28: ) pozostali do czasu otrzymania wer
Page 29 and 30: zmieniło", choć nie bez złośliw
Page 31 and 32: trzech lat do wojska, zaś szlacht
Page 33 and 34: paragrafów dawał wszystkim, któr
Page 35 and 36: niezależnie od zaawansowania wywod
Page 37 and 38: Przy okazji tej sprawy widać, że
Page 39 and 40: podatkowej Ministerstwa Finansów z
Page 41 and 42: listopada ok. 4200, a w początku 1
Page 43 and 44: musiało w Petersburgu irytować
Page 45 and 46: Struktura zdeklasowanej szlachty, j
Page 47 and 48: W istocie różnice między nimi, p
Page 49 and 50: mobilność jednodworców — trudn
Page 51 and 52: ocenić kondycję materialną przen
Page 53 and 54: większych lub mniejszych wygód ż
Page 55 and 56:
Ostatecznie za ważniejsze uznano u
Page 57 and 58:
dekrety szlachectwa ich rodzin, ale
Page 59 and 60:
Kisielow najwyraźniej chciał skr
Page 61 and 62:
przed nią wspólnoty jednodworców
Page 63 and 64:
Status czynszownika dawał prawo do
Page 65 and 66:
urzędnicy izby skarbowej) i samorz
Page 67 and 68:
żadnych pisemnych dowodów szlache
Page 69 and 70:
Szlachta zwłaszcza uboga i niewyks
Page 71 and 72:
niem do gmin jednodworców tych os
Page 73 and 74:
przedstawiła w wyznaczonym czasie
Page 75 and 76:
Niepowodzenie, w swej ocenie, weryf
Page 77 and 78:
fałszerz z deputacji szlacheckiej,
Page 79 and 80:
W połowie lat czterdziestych posta
Page 81 and 82:
niekorzystne dla szlachty orzeczeni
Page 83 and 84:
urga zwrócone były przede wszystk
Page 85 and 86:
Nie mając żadnych w pełni miarod
Page 87 and 88:
i pobór do batalionów wojskowych
Page 89 and 90:
adań Daniela Beauvois, Ukrainy, gd
Page 91 and 92:
Nie można się też zgodzić ze zd
Page 93 and 94:
Rozdział V Ostatni okres deklasacj
Page 95 and 96:
z trudnej sytuacji młodego pokolen
Page 97 and 98:
3) przesłania 10 rubli od osoby na
Page 99 and 100:
ckiej genealogii lub na podstawie p
Page 101 and 102:
Tabela 11. Liczba i struktura legit
Page 103 and 104:
ZAKOŃCZENIE Politykę carskiej adm
Page 105 and 106:
Wykaz skrótów AGAD AR RN BUW LVIA
Page 107 and 108:
Wykaz ważniejszych aktów prawnych
Page 109 and 110:
Bibliografia (obejmuje źródła i
Page 111 and 112:
Bajkowa S.M., O dwiżuszczych siła
Page 113 and 114:
Spis ilustracji 1. Zagroda szlachec
Page 115 and 116:
Spis treści Wstęp 5 Rozdział I P
Page 117 and 118:
1. Zagroda szlachecka na Litwie. Ob
Page 119 and 120:
5. Zagroda Dobrzyńskich w zaścian
Page 121 and 122:
9. Józefa z Domuntów Dobrzecka, s
Page 123 and 124:
13. Dom drobnej szlachty w Świsło
show all

Deklasacja drobnej szlachty na Litwie i BiaÅorusi w XIX wieku

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

Deklasacja drobnej szlachty na Litwie i BiaÅorusi w XIX wieku