Geisli 1A - Námsgagnastofnun

Hva› me› 3 · 425 = 1075 Get i› fli› sé› án fless a› reikna dæm i› í heild hvort svar i›
er rangt Á vinnu­spjaldi 36 er verk efni flar sem nem end ur reikna fyrst laus lega í hug an um
og nota svo vasa reikni til a› fá ná kvæmt svar.
Slík ar spurn ing ar og vanga velt ur hjálpa nem end um a› venja sig á a› at huga hvort lausn ir
fleirra geti sta› ist og finna lei› ir til a› leita a› vill um.
Breyt ur
Breyt ur eru tákn sem standa í sta› talna e›a talna bils. Mik il vægt er a› nem end ur átti sig
strax á a› bók staf ir sen standa fyr ir breyt ur tákna ekki hluti held ur fjölda. Breyt ur hafa
mis mun andi merk ingu eft ir flví hvort flær eru not a› ar sem tákn fyr ir magn sem breyt ist,
óflekkt ar stær› ir e›a til a› s‡na sam band milli stær›a. Setja má fram stæ› ur um ver›
e›a fjölda stól fóta. Fyrst nota nem end ur ein göngu töl ur en svo má sko›a hvern ig skrá má
al mennt reikni rit sem hægt er a› nota vi› hva›a ver›útreikninga e›a stóla fjölda sem er.
Breytu sem tákn um óflekkta stær› not u›u nem end ur fleg ar fleir voru a› sko›a sam band i›
milli sam lagn ing ar og frá drátt ar. fieg ar sett ar eru fram jöfn ur e›a ójöfn ur er oft um a›
ræ›a bæ›i óhá›a og há›a breytu. Óhá›a breyt an get ur tek i› mörg gildi en há›a breyt an
stjórn ast af óhá›u breyt unni, sbr. 2x + 5 = y.
fieg ar not a› ir eru bók staf ir er ekki skrá› marg föld un ar merki á milli. Skrá› er 7a sem
stend ur fyrir 7 · a en fleg ar skrá› er 74 er ekki átt vi› 7 · 4. Rö› in skipt ir held ur ekki máli
flví víxl regl an gild ir í marg föld un. fiess vegna er satt a› a7=7a en 74 er ekki jafnt og 47.
fiessi skrán ing ar máti get ur vaf ist fyr ir nem end um.
fia› reyn ist mörg um nem end um erfitt a› ná valdi á tákn máli stær› fræ› inn ar. Mjög
mik il vægt er a› byrja ekki of snemma a› nota mik i› tákn mál held ur láta nem end ur segja
frá e›a skrá me› or› um e›a töl um. Gott vi› fangs efni er a› vinna me› mynst ur, greina
flau og halda áfram me› flau. fiá sjá nem end ur dæmi um a› sama regl an get ur birst í
mis mun andi mynd um en ver i› l‡st me› sömu or› um og sama tákn máli.
Nem end ur kynn ast hér hug tak inu grunn mengi. fieir nota nátt úr legu töl urn ar og/e›a hluta
fleirra. Oft er fla› flannig a› ekki koma all ar mögu leg ar lausn ir til greina og flví er unn i›
me› til tek in talna bil. Gott er a› taka dæmi úr dag lega líf inu um fletta. fiar má nefna fleg ar
reikna á hagn a› af flví a› selja til tekna vöru er ekki hægt a› selja meira en til er í bú› inni.
fieg ar reikna á kostna› vi› fönd ur í skól an um fer hann eft ir fjölda nem enda og hve miki›
efni hver fleirra not ar. Slík ar at hug an ir hent ar oft vel a› setja upp í töflu reikni og sko›a
ni› ur stö› ur. Sjá vinnuspjald 37.
Oft reyn ist vel a› segja nem end um sögu og láta flá til skipt is nefna töl ur og a› ger› ir. Saga
gæti byrj a› svona. Í nagla verk smi›ju eru fram leidd ir 200 nagl ar á klukku tíma. Fram leitt er
___ klukkutíma á dag. Í hverj um mán u›i er nagla vél in lát in ganga ______ daga. Bygg ing arvöru
verslun in sel ur ______ nagla á dag og kaup ir inn á tveggja vikna fresti ...
Margs kon ar töfra leik ir eru til me› töl ur. Til a› átta sig á töfr un um er gott a› skrifa töl ur
ni› ur og nota breyt ur. Nem end ur geta bæ›i reynt a› finna gald ur inn í eft ir far andi
talna göldr um og búi› til eig in leiki.
Geisli 1A – Lausnir – © Námsgagnastofnun 2011 – 09072
..... Mynstur og breytur
48