plik pdf 11.50MB - Polska Izba Inżynierów Budownictwa

dawno, dawno temu
Most mistrza Erazma
– pierwszy most warszawski
5 kwietnia 1573 r. otwarto w Warszawie dla
publiczności pierwszy stały most przez Wisłę.
Znajdował się on na przedłużeniu ulicy
Mostowej, która właśnie od niego wzięła
swą nazwę. Most był drewniany, oparty na
kilkunastu (wg jednych źródeł piętnastu,
innych zaś osiemnastu) podporach stałych
i pięciu łyżwowych (pływających) od strony
Pragi. Miał ok. 500 m długości i 6 m szerokości.
Budowlę kończono w pośpiechu,
aby była gotowa na sejm konwokacyjny,
który po śmierci króla Zygmunta Augusta
miał się właśnie zebrać w Warszawie. Nie
była więc kompletnie wykończona, a wiele
elementów, m.in. owe podpory łyżwowe,
miało charakter prowizoryczny. Dopiero
Widok mostu na XVI-wiecznej rycinie
z czasem doprowadzono wszystko do porządku.
Wisłę, która nie zawżdy przewoźnika słucha,
Zbudowanie mostu na krnąbrnej, nieuregulowanej i potężnej Mostem spętał; bród wielki, ale droga sucha.
rzece wywarło wielkie wrażenie na współczesnych. Naoczny Może jeszcze bardziej przemawia do nas inny utwór:
świadek otwarcia mostu, poseł na sejm konwokacyjny, Świętosław
Orzelski tak o nim pisał:
Pierwejem zawżdy szeląg nad potrzebę chował,
Bógżeć zapłać, o królu, żeś ten most zbudował!
Most ten, dziwną sztuką i niezmierną pracą wystawiony, był arcydziełem
króla Augusta. Budowany przez jakiegoś Niemca opie-
Najpóźniej, od przewozu nie płacę nikomu.
A dziś i tenem przepił, bo, idąc do domu
rał się na piętnastu podstawach, czyli ostojach wytrzymujących Inicjatorem budowy mostu był król Zygmunt August, który Warszawę,
leżącą na ważnym szlaku łączącym Kraków i Wilno, ob-
pęd wody, z których każda kosztowała 3000 zł. Budowla cała nie
mniej wytworna, jak i mocna, składała się z belek dębowych i sos- rał na miejsce spotkań sejmu złożonego z przedstawicieli obu
nowych spojonych masą żelastwa. Drzewo na most sprowadzono
z wielkim dla króla kosztem aż z Litwy z grodzieńskich lasów. znaczenie polityczne przyszłej stolicy). Nosił się on od dawna
połączonych unią narodów (dzięki tej decyzji szybko wzrastało
Robotę mostu tego, od brzegu miejskiego rozpoczętą, przerwała
śmierć królewska i została na potem do skończenia Infantce kupił już w 1549 r. od Stanisława Jeżowskiego, pisarza ziemi
z zamiarem ułatwienia przeprawy przez Wisłę i w tym celu wy-
Annie, teraz dla braku czasu dokończono go jako tako.
warszawskiej, prawo wyłączności przewozu przez rzekę, dając
A znany podróżnik i kronikarz niemiecki, Georg Braun, w swym mu w zamian, jak wynika z „Księgi lustracyjnej starostwa warszawskiego”,
wsie Przekory i Dobra Wola, 40 włók lasu ze wsią
dziele „Theatri praecipuarum totius mundi urbium” („Przegląd
głównych miast całego świata”) wydanym w Kolonii w 1617 r. Cisse, młyn Rajek, pół młyna Czaczka oraz 200 florenów rocznie.
stwierdził:
Do właściwej budowy przystąpiono 25 czerwca 1567 r., kiedy to
Zygmunt August zbudował na Wiśle most drewniany, długi stóp zabito pierwszy pal w dno Wisły.
1150, który tak długością, jak i wspaniałością widoku w całej Europie Grube na przeszło łokieć pale dębowe zabijano parami
prawie nie miał sobie równego, podziw powszechny wywołując... za pomocą ciężkich, okutych żelazem kafarów umieszczonych
na tratwach. Do podnoszenia tych kafarów potrzeb-
Jan Kochanowski napisał zaś wówczas:
To jest on brzeg szczęśliwy, gdzie na czasy wieczne
na była ponoć siła stu ludzi. Na palach posadowiono podpory
Litwa i Polska mają sejmy mieć społeczne,
mostu, które zabezpieczono przed działaniem kry potężnymi
A ten, który to wielkim swym staraniem sprawił,
izbicami. W konstrukcji przęseł zastosowano, jak wynika
z zachowanych rycin ówczesnych budowli, Aby już więc żadnego wstrętu nie zostawił,
trójkątny
44
INŻYNIER BUDOWNICTWA