Wybrane dokumenty represji i życia codziennego - Fundacja Polsko ...

I. Okupacyjna ewidencja ludnościAnmeldung zum polizeilichen Einwohnererfassung – „zgłoszenie celem policyjnegostwierdzenia ludności”, nazywane też w skrócie Einwohnererfassunung lub potocznie„palcówką” – ze względu na składany na tym dokumencie odcisk palca, który miał zastępowaćfotografię właściciela i służyć jego identyfikacji. „Palcówka” była dwustronnym, dwujęzycznymdokumentem o charakterze dowodu osobistego, stosowanym częściowo na obszarzeziem polskich inkorporowanych do Rzeszy (w Kraju Warty i Prowincji Górny Śląsk). Awersdokumentu, oprócz podstawowych danych adresowych, stanowił kilkunastopunktowy kwestionariusz,w którym osoba musiała podać swe dane personalne oraz dodatkowe informacjedotyczące wyznania, narodowości, języka (którym posługuje się w domu), służby w wojskupolskim i ewentualnego stopnia wojskowego, posiadanego zawodu i miejsca pracy. Poza tymnależało też wypełnić rubryki określające, jak długo zamieszkuje się na terenie ziem wcielonych,czy jest się właścicielem gruntów, nieruchomości, przedsiębiorstwa oraz wpisać liczbędzieci poniżej 12 roku życia, które znajdują się we wspólnym domostwie. Za niewypełnienie„zgłoszenia” lub złożenie fałszywych informacji groziła kara. Podpis oraz odcisk palca składanybył w obecności funkcjonariusza policji, choć w spisach ludności, ze względu na nawałpracy, uczestniczyli nie tylko policjanci. Funkcjonariusz uwiarygodniał dokument pieczęcią. Rewersdokumentu stanowiła instrukcja, jak należy wypełnić formularz. W punkcie dotyczącymwyznania instrukcja wskazywała, by osoby nie należące do kościoła lub „towarzystwa wyznaniowego”dokonywały wpisu „pobożny” lub „bezbożny”. Podając przynależność narodowązaś, by wpisać naród, do którego jest się najbardziej „przychylnym”; należało tu wziąć poduwagę kryteria pomocnicze: język, kulturę, wychowanie. Dodatkowo instrukcja nakazywała:„U Żydów podać narodowość ‘żydowską’, nawet w przypadku nie przynależności do żydowskiegotowarzystwa wyznaniowego”. W sprawach językowych należało unikać wpisów typu:język „tutejszy”, a podawać np. język „niemiecki”, „polski”, „litewski”, „mazurski”, „ślązacki”,„kaszubski” itp. Wypełnione „zgłoszenie” służyło za dokument tożsamości. W przypadku posiadanialub otrzymania Arbeitsbuchu – „książki pracy”, informację o tym nanoszono w postacistempla z podaniem numeru książki pracy.U genezy Einwohnererfassunung obok próby policyjnego zewidencjonowania ludności ległaniemiecka polityka narodowościowa względem ziem anektowanych i podbitych, której celembyło jak najszybsze rozbicie społeczeństwa polskiego poprzez wydzielenie tych jego grup, którenadają się do zniemczenia przy jednoczesnym usunięciu reszty poza granice Rzeszy lub przezuczynienie zeń poddańczej warstwy pracowników. Policyjne spisy ludności przeprowadzanebyły na ziemiach wcielonych od późnej jesieni 1939 i trwały jeszcze w roku 1940. Poprzedzały je5