muzika 1-5.cdr - Media Print

S H T Ë P I A B O T U E S ELibërmësuesiVioleta Shamku, Majlinda HalaTeksti shoqerohet me CDEdukimMuzikor1,2,3,4,5

Teksti shoqërohet me Cd.

Msc. Majlinda HalaVioleta ShamkuLibër mësuesiEdukimMuzikor1-2-3-4-5

Titulli: Libër mësuesi Esukim Muzikor 1, 2, 3, 4, 5Autore:Drejtoi botimin:Redaktore gjuhësore:Msc. Majlinda HalaVioleta ShamkuAnila BishaElona ÇaliKopertina: VisiDesignDesign: VisiDesignShtypi: Media-printISBN: 978-99956-93-73-2Botimi i parë, 2011© Të gjitha të drejtat janë të rezervuaraS H T Ë P I AB O T U E S ETë gjitha të drejtat e autorit lidhur me këtë botim janë ekskluzivisht te zotëruara/rezervuara nga Shtëpia Botuese“Mediaprint” sh.p.k..Ndalohet çdo prodhim, riprodhim, shitje, rishitje, shpërndarje, kopjim, fotokopjim, përkthim, përshtatje,huapërdorje, shfrytëzim dhe/ose çdo formë tjetër qarkullimi tregtar, si dhe çdo veprim cënues me çfarëdo llojmjeti apo apo forme, pjesërisht dhe/ose tërësisht, pa miratimin paraprak me shkrim nga Shtëpia Botuese“Mediaprint” sh.p.k.Ky botim, në tërësi dhe/ose në pjesë të tij, ndalohet të transmetohet dhe/ose përhapet në çdo lloj forme dhe/osemjet elektronik, mekanik, regjistrues dhe/ose tjetër, të ruhet, depozitohet ose përdoret në sisteme ku mund tëcënohen të drejtat e autorit, pa miratimin paraprak me shkrim nga Shtëpia Botuese “Mediaprint” sh.p.k..Çdo cënim i të drejtave të autorit passjell përgjegjësi sipas legjislacionit në fuqi.Kontaktet:www.mediaprint.alShtëpia Botuese Sektori i Shpërndarjes dhe Marketingut: Shtypshkronja:Kutia Postare 7467 - Tiranë Tel.: 04 4500605Tel.: 04 4500605Tel.: 04 2258 156 Cel.: 069 40 44 441Cel.: 069 40 50 380Cel.: 069 40 44 443 Cel.: 069 40 20 201Cel.: 069 20 79 021botime@mediaprint.al distributor@mediaprint.al print@mediaprint.alKomente dhe sugjerime janë të mirëpritura në email: botime@mediaprint.al

TEKSTI I MËSUESITEDUKIM MUZIKORKLASA I -- V∗∗HYRJEI. Natyra e lëndës “Edukimi muzikor”Ç’është muzika?Edukimi muzikor është pjesë përbërëse dhe shumë e rëndësishme e kurrikulës, e cilalidhet ngushtë me zhvillimin intelektual, social, kulturor dhe afektiv të nxënësve. Duke punuarme kurrikulën e re të muzikës, mësuesit u japin mundësi nxënësve të përftojnë aftësinë për tëzhvilluar, jo vetëm krijimtarinë e tyre dhe shpirtin kritik, por dhe aftësinë për të punuar individualishtose në grupe.Muzika është pjesë e jetës sonë të përditshme dhe një formë joverbale e komunikimit dhe etransmetimit të ideve përmes tingujve dhe simboleve muzikore. Edukimi i veshit muzikor,dëgjimi, mësimi i notave, praktika vokale dhe instrumentale, shprehja dhe krijimi zhvillohentë ndërthurura së bashku.Kjo lëndë mundëson kombinimin e njohurive muzikore dhe teknikave, duke i përdorur ato përt’u frymëzuar, për të imagjinuar, për të gjetur dhe për të shprehur ndjenjat.Përmes të mësuarit të muzikës në këtë moshë synohet:• Respektimi dhe këndimi i “Himnin e Flamurit”;• Këndimi i këngëve didaktike për fëmijë, me tematikë të larmishme për atdheun,natyrën, familjen, shoqërinë, të huaja etj.;• Këndimi në intonacion dhe me emocion;• Njohja dhe krijimi i modeleve të thjeshta ritmike në 2/4, 3/4, 4/4;• Shoqërimi i këngëve me instrumente të thjeshta ritmike ose melodike, si: triangolo,tambur, zilka, ksilofon, ORF etj.;• Dëgjimi i pjesëve muzikore të thjeshta, vokale dhe instrumentale;• Edukimi i aftësive dëgjimore, duke rinjohur dhe komentuar me fjalë të thjeshtapjesë të ndryshme muzikore;• Përjetimi i muzikës, duke shprehur dhe përdorur një terminologji muzikore përkëtë nivel.II. Aftësitë që zhvillojnë nxënësit përmes mësimit të muzikësKjo kurrikul organizohet në mënyrë të tillë, ku veprimtaritë muzikore i ftojnë nxënësittë këndojnë, të luajnë, të dëgjojnë muzikën e vet ose të të tjerëve, duke e vlerësuar atë nëmënyrë kritike. Rruga për të zhvilluar aspektin personal, shoqëror, mendor dhe fizik, është njëaspekt tjetër i kësaj kurrikule. Koordinimi i trupit me mendjen arrihet përmes të kënduarit tëkëngëve, luajtjes apo shoqërimit të tyre dhe lojërave muzikore, rrahjes së ritmeve të ndryshme,5

kombinimit të lëvizjeve trupore me muzikën, ku, në të njëjtën kohë, ndiqen udhëzimet e mësuesitdhe njëkohësisht, dëgjohen edhe të tjerët.• Zhvillimi i aftësive për të kënduar në klasën e parë nxitetpërmes punës me tingujt vokalë dhe të kënduarit: duke kënduar ninulla apokëngë me rimë të caktuar, duke eksperimentuar tingujt zanorë dhe bashkëtingëllorë,duke mësuar të respektojnë rregullat e frymëmarrjes etj. Edhemë pas, gjatë këtij cikli, ata mësojnë të respektojnë rregullat e të kënduarit, tëfrymëmarrjes, të qëndrimit etj. Më pas zhvillimi i të kënduarit bëhet përmeskëngëve me tematikë të larmishme, me kërkesa më të larta, që kërkojnë interpretim.Zhvillimi i aftësive për të kënduar, shkon më tej kur nxënësit këndojnësaktë dhe të intonuar këngën, duke respektuar të gjitha rregullat, si dhe mësojnëtë mbajnë një qëndrim kritik ndaj tekstit të këngëve.• Zhvillimi i aftësisë për të dëgjuar muzikë është, gjithashtu,një aspekt kritik i të gjithë procesit të të nxënit, i cili fillon përmes zbulimit tëtingujve apo zhurmave, dallimit dhe përcaktimit të tingujve në natyrë, dukezhvilluar më pas përqendrimin në dëgjimin e pjesëve muzikore. Në klasën eparë të CF, fëmijët njihen me disa rregulla: si duhet të edukohen për të dëgjuarmuzikë, të çdo lloji, si duhet të edukohen për seleksionimin e muzikës, siduhet të zhvillojnë nga klasa në klasë, aftësinë për të rinjohur dhe përcaktuarllojin e muzikës, që ata dëgjojnë.• Zhvillimi i ndjeshmërisë ritmike dhe njohja me muzikën në klasën e parë të CF fillon tëbëhet përmes zhvillimit të aftësiveimituese të fjalëve të shkurtra dhe fjalëve të gjata (me 2 dhe më shumë rrokje). Veprimtaritëmuzikore mund të jenë të tilla, si: dëgjimi dhe imitimi i ekos, goditja e ritmeve të shkurtradhe të gjata etj. Në kurrikulën e edukimit muzikor, rrugët dhe mundësitë për zhvillimin dhezgjimin e imagjinatës artistike bëhen përmes familjarizimit të krijimeve të ndryshme muzikoretë njohura ose të panjohura, përmes dëgjimit të tingujve muzikorë, të regjistrimit të grafikëvesipas lartësisë apo gjatësisë së tingujve, si dhe duke shprehur ndjenjat dhe emocionet përmesmuzikës.• Zhvillimi i aftësisë për të luajtur dhe shoqëruar muzikën përmesinstrumenteve ORF dheme goditje. Luajtja me instrumente do t’iaftësojë nxënësit për të njohur dhe luajtur me instrumentet ritmike dhe me goditje, ORF dhemuzikoren CF. Përmes njohjes dhe luajtjes me to, nxënësit bëhen të aftë për të shoqëruarkëngët dhe lojërat dhe pjesë të ndryshme muzikore.Në edukimin muzikor të nxënësve krahas zërit, një rol të rëndësishëm luan dhe loja në instrument.Njohja me instrumentet rrit njohuritë muzikore dhe krijon mundësi për të hyrë nëmarrëdhënie të drejtpërdrejta me të gjitha etapat e mësimit. Gjithashtu ajo zhvillon ndjenjënritmike, melodike dhe harmonike, krijon koncepte të qarta për çështje teorike e praktike tëmuzikës.• Zhvillimi i aftësisë për të krijuar dhe shprehur emocionet edhe përmes arteve të tjera dotë zhvillojë më tej aftësitë krijuese,qëndrimin e nxënësve ndaj muzikës, si dhe përjetimin e muzikës, duke e shprehur atë nëpërmjetarteve të tjera. Përjetimi muzikor, sigurisht, do të udhëhiqet nga mësuesi, por do të jetëindividual për të shprehur më qartë personalitetin dhe identitetin e secilit nxënës në punën etij artistike.Në ciklin fillor (CF) në linjën “Shprehje dhe krijim muzikor” nxënësit do të imitojnëtinguj e zhurma të ndryshme, do të ndërtojnë dhe luajnë me instrumente të thjeshta O.R.F. e6

do të shprehen për këngët që këndojnë dhe dëgjojnë, duke i përjetuar apo duke i kombinuarato me lëvizjet trupore. Kjo linjë i jep mundësi integrimit të kësaj lënde me lëndë të tjera, si:arti figurativ, vallëzimi, gjuha amtare, edukimi fizik dhe sportet etj. Ata mësohen të përjetojnëmuzikë dhe të krijojnë edhe përmes tyre. Kështu, pasi bëhet një paraqitje e një pjese muzikore,mësuesi bashkë me nxënësit merr vendimin se si do të shprehen ata rreth këtij momenti muzikor.Në këtë rast ata ndahen në grupe dhe punojnë për realizimin e detyrës.IV. Parimet që janë mbajtur për hartimin e tekstit “Edukim muzikor 1-5 ”Teksti i Edukimit muzikor 1-5:• ka fizionomi kombëtare.• aftëson nxënësit për të kuptuar dhe u futur në marrëdhënie me muzikën duke krijuarpërmes saj.• inkurajon dhe nxit nxënësit për të zhvilluar më tej modelet ritmike dhe melodike.• mëson konceptet e para muzikore.• zhvillon dhe edukon shprehitë e të kënduarit, të dëgjuarit, të luajturit me instrument, tëkrijuarit përmes muzikës.• përfshin nxënësit në procesin e të nxënit nëpërmjet veprimtarive që kërkojnë bashkëpunimnë grup ose në çift.• inkurajon punën e pavarur të nxënësit përmes tekstit dhe CD që shoqëron tekstin.• nxit aftësitë krijuese të nxënësve përmes aktiviteteve artistike.• mëson përmes tekstit të këngëve vlera si: dashuria për vendin, dashuria dhe respekti përfamiljen shokët dhe shoqet, mësuesen etj.• mundëson respektin për punën e shokut, e dhënë kjo përmes pyetjeve të aparatit pedagogjik.• mëson se si të komunikojnë dhe komentojnë një pjesë muzikore, duke përdorur një fjalortë thjeshtë artistik.• edukon kënaqësinë e të bërit të muzikës.• zhvillon aftësitë për të kuptuar muzikën dhe për të mbajtur qëndrim ndaj saj.• krijon një atmosferë të këndshme në klasë, duke vënë theksin në parimin kryesor të mësimdhëniesse: mësimi duhet të jetë kënaqësi, ku fëmijët duhet të mësojnë përmes lojës dhepa stres.V. Parimet që u ndoqën në hartimin e tekstit sipas programit mësimorTeksti: Respekton kërkesat e programit mësimor, përkatësisht të klasave 1-5. Përfshin informacion e duhur, duke ndjekur një metodë në përputhje me moshëne fëmijëve 10- 11 vjeç. Është i ndarë në njësi (tema) mësimore sipas linjave të programit mësimor, dukerealizuar objektivat e programit. Është tërheqës dhe i kuptueshëm për këto mosha. Prezanton veprimtari që nxisin dëshirat e nxënësve për të kënduar, luajtur meinstrumente dhe krijuar muzikë. Paraqet një aparat pedagogjik për çdo temë mësimore, që shoqërojnë tekstin ngafillimi në fund.VI.Programi mësimor , elementet e tij dhe zbatimi përmes planit tematik7

në artin figurativ, mund të ilustrohet edhe në muzikë. Zhvillimi i një skeme personale, i njësistemi që prezanton botën në pikturë dhe simbolet në artin figurativ, lidhet edhe me simboletgrafike në muzikë (p.sh. regjistrimet grafike të tingujve apo melodisë së një kënge). Muzikamund të transmetojë ose të përçojë imazhe të ndryshme nga nxënës të ndryshëm, duke ilustruarose krijuar imazhet apo krijimet e tyre në linjën SHKM ose DM. Tematika e programit nëedukimin muzikor, veçanërisht në linjën SHKM, mund të realizohet jo vetëm përmes edukimitfigurativ, por edhe përmes disa lëndëve të tjera siç janë: vallëzimi, drama, edukimi muzikoretj.Kështu, veprimtaritë që kërkojnë “nxehje”, si edukimi fizik, mund të realizohen edhe përmesvendosjes së një muzike të njohur popullore apo të muzikës bashkëkohore.Integrimi me gjuhën amtare. Në të gjitha nivelet, kurrikula e edukimit muzikor, ka siqëllim që nxënësit të dëgjojnë dhe t’i përgjigjen muzikës në rrugë të ndryshme.Këngët sigurojnë te nxënësit një të kënduar të rrjedhshëm dhe të saktë të tyre. Gjithashtu atokërkojnë të zhvillojnë më tej gjuhën amtare që ata mësojnë çdo ditë. Gjatë mësimit të këngëveapo njohurive muzikore BAM, nxënësit njihen dhe ushtrojnë konceptet: theksi në gjuhën efolur dhe muzikë ose koha e theksuar, e pa theksuar. Këto mund të demonstrohen pasi një këngëështë mësuar shumë mirë, duke u kërkuar nxënësve të gjejnë fjalë dyrrokëshe, trerrokëshe dhekatërrokëshe. Duke gjetur këto fjalë, nxënësit mësojnë të vënë theksin aty ku duhet.Shembull integrimi me gjuhën amtare: Theksi në muzikë dhe gjuhën e folur.> -Mo – lla1 2> - -eks – kur - sion1 2 3> - - -Ta –vo – li - na1 2 3 4Shenja > quhet theks i fortëshenja - quhet theks i butëc. Mësimdhënia dhe metodat në klasëNë këtë pjesë është shumë i rëndësishëm përdorimi i rrugëve dhe metodologjive për të forcuarnjohuritë muzikore. Disa nga teknikat e mëposhtme janë dhënë për të plotësuar më mirë objektivate orës së mësimit, duke i integruar ato me elementet dhe njohuritë muzikore të kësajkurrikule. Ato mund të përshtaten sipas nivelit të shkollës apo klasës ku ju jepni mësim.Cilado qoftë rruga e ndjekur për mësimdhënie, ajo duhet:- të edukojë kënaqësinë e të bërit të muzikës,- të zhvillojë aftësitë për të kuptuar muzikën dhe për të mbajtur qëndrim ndaj saj,- të zhvillojë aftësitë krijuese të çdo nxënësi.Brainstorming (stuhi mendimesh)Përcaktimi. Brainstorming ose “stuhia e mendimeve” është një teknikë, që u kërkonnxënësve të tregojnë gjithçka që dinë rreth një teme ose ideje të veçantë, e cila nis t’u rikujtojëatyre njohuritë që kanë. Nxënësit nuk mendohen nëse idetë që u vijnë në mendje janë të drejtaose të gabuara.9

Mënyra e zbatimit. Nxënësit mund të punojnë në mënyrë individuale ose në çift, në fillimduke i hedhur të gjitha idetë që kanë e më pas, duke i shkëmbyer me shokun ose anëtarët e tjerë tëgrupit. Mësuesi i hedh të gjitha idetë në dërrasën e zezë. Duke dëgjuar mendimet e të tjerëve, nxënësvemund t’u kujtohen gjëra të tjera ose mund t’u shtohet informacion i ri në kujtesën e tyre.Komente. Kjo teknikë përdoret, kur nxënësit kanë njohuri rreth një teme të caktuar. Është njëveprimtari e mirë për fillimin e mësimit. Nxënësit shprehin mendimin, mësuesi shkruan në tabelë.Kllasteri (Pema e mendimit)Përcaktimi. Kllasteri ose grupimi i mendimeve, që ndonjëherë në literaturë emërtohet “harta e mendimeve”ose edhe “pema e mendjes”, është një teknikë, që i nxit nxënësit të mendojnë lirshëm dhe hapurrreth një çështjeje, i bën ata të mendojnë për të krijuar lidhje midis fakteve. Ajo shërben si një mjet ifuqishëm për fillimin e procesit të të shkruarit, sidomos për ata nxënës, të cilëve u mungon një dëshirëe tillë.Mënyra e zbatimit - Hapat për realizimin e kllasterit janë të thjeshtë dhe të lehtë për t’uzbatuar:1. Shkruhet një fjalë në qendër të fletës (dërrasës së zezë apo një sipërfaqeje, ku mund tëshkruhet).2. Shkruhen fjalë apo fraza, që vijnë në mend rreth kësaj fjale apo teme të zgjedhur, pa gjykuarrreth tyre.3. Kur idetë vijnë në mend dhe shkruhen, fillohet të lidhen me njëra-tjetrën.4. Shkrimi i ideve ndërpritet vetëm kur mbaron koha e caktuar. Ndërkohë, nxënësit nuk duhet tëshqetësohen për sforcime në shkrim apo shqiptim.Komente. Përvoja e zbatimit të kllasterit ka treguar se kjo teknikë mund të përdoret në fazëne evokimit dhe të reflektimit në të gjitha lëndët dhe me çdo moshë nxënësish. Fjala ose tema e gjeturpër kllasterin duhet të zgjidhet e tillë, që i gjithë grupi të ketë mundësi të punojë për të, si për shembull:trupi i njeriut, një personazh, atdheu, profesionet etj.VIII. Ndërtimi i korit dhe puna për zhvillimin e talenteveQëndrimi i nxënësve gjatë të kënduarit, duhet të përbëjë një nga shqetësimet e paratë mësuesit. Pozicioni më i përshtatshëm gjatë të kënduarit, është qëndrimi në këmbë dhe meduar të lëshuara poshtë. Në klasë mund të qëndrojë edhe ulur me duart të mbështetura nëgjunjë dhe trupin drejt. Koka dhe qafa mbahen lirshëm, ndërsa gjoksi nxirret pak përpara, meqëllim që frymëmarrja të bëhet sa më e lirshme. Nuk lejohen shtrëngimet në fytyrë dhe lëvizjete gojës; ato duhet të jenë të lirshme dhe elastike, pasi ngurtësimi i buzës dhe i gjuhës nukndikon për mirë në cilësinë e tingullit.Përqendrimi te mësuesi gjatë drejtimit ose e thënë në gjuhën e muzikës dirigjimi.Për të realizuar këtë, një rol të rëndësishëm luan mësuesi/ja, që mund të jetë, njëkohësishtedhe drejtuesi i korit. Koristët (nxënës) duhet të njohin dhe të kuptojnë, domosdoshmërishtçdo shenjë të drejtuesit, që në këtë mënyrë të realizohet një ekzekutim harmonik dhe artistiki këngëve.Interpretim do të thotë përqendrimi i solistit apo korit te dirigjenti/ja ose mësuesi/japër fillimin e këngës, krijimi i individualitetit të nxënësit gjatë të kënduarit ose ekzekutimitdhe përcjellja e emocioneve të këngës përmes zërit.10

Shprehitë korale. Zotërimi i shprehive vokale, kushtëzon në një masë të konsiderueshmetingëllimin e mirë koral. Të kënduarit bukur dhe në harmoni i një grupi koral, varetnga zbatimi i shprehive vokale (frymëmarrja, intonizimi i tingujve, diksioni) prej çdo nxënësi.Mësuesi/ja përpiqet që synimi i të kënduarit të jetë uniteti tingëllues përmes pjesëmarrësve tëkorit në klasë.Frymëmarrja. Procesi i frymëmarrjes përbëhet prej dy momentesh kryesore: marrjesdhe nxjerrjes së frymës, që duhet të jenë aktivë dhe të organizuar. Nxënësit duhet të mësohenqë të marrin frymë para fillimit të këngës dhe ta konsumojnë me ngadalë, qetësisht e pa nxitim.Aftësia për të zotëruar frymëmarrjen fitohet duke bërë mjaft ushtrime për të mbajtur zërin përnjë kohë sa më të gjatë dhe pa e dobësuar intensitetin.Dallohen dy tip frymëmarrjesh:1. Frymëmarrje me kraharor, që siguron një frymëmarrje mjaft të plotë.2. Frymëmarrje diafragmatike, që siguron një frymëmarrje më të thellë.Në një këngë të shpejtë, të gjallë e të gëzuar përdoret frymëmarrja me kraharor, ndërsa në njëkëngë të ngadalshme, të shtruar, të lidhur, melodioze ose përpara një fraze të gjatë do të merretfrymë thellë (diafragmatike).Intonacioni. Të këndosh me saktësi do të thotë të nxjerrësh zërin me një lehtësi të caktuarsipas diapazonit, dhe të kontrollosh e të bashkosh zërin me atë të koristëve të tjerë, si nërastin e këngës korale. Për këtë, rol të madh luan zhvillimi i veshit muzikor, i shijes muzikore,të cilat i bëjnë të aftë fëmijët që të kontrollojnë zërin në mënyrë të vazhdueshme. Për të realizuarintonacionin e saktë, duhet të vendosen nxënësit në mënyrë të tillë, që të përfitojnë nganjëri tjetri. Mësuesi duhet të gjejë tinguj primarë të zërit, që nxënësit i këndojnë me saktësi dhet’i stërvitë të këndojnë tinguj më të afërt me të, duke zgjeruar gradualisht diapazonin e tyre.Të kënduarit e disa ushtrimeve të shkurtra të përbëra prej dy tre tingujsh të akordit melodik,apo si dhe të kënduarit e melodisë me gojë të mbyllur ose me rrokje të hapura (la, la,), ndihmojnëpër t’u intonuar saktë, sepse në këto raste e gjithë vëmendja përqendrohet në këtë gjë.Rëndësi të madhe në intonacion ka edhe gjendja emocionale, qëndrimi aktiv i tyre ndaj këngësqë mësojnë e këndojnë dhe shkalla e interesimit të tyre. Intonimi i saktë i intervaleve, ndihmonnë zhvillimin e mëtejshëm të një të kënduari të saktë në kor.Diksioni. Në muzikën vokale një diksion i mirë është po aq i domosdoshëm, sa edhetë intornuarit saktë. Mësuesi/ja duhet të ketë parasysh t’u kërkojë nxënësve të këndojnë qartëe kuptueshëm fjalët, në mënyrë që dëgjuesit t’i kuptojnë ato pa vështirësi.Faktorët kryesorë janë:a) Shqiptimi i qartë i tingujve muzikorë e bashkëtingëlloreve të fjalëveb) Theksimi i drejtë i tyre.a) Shqiptimi i saktë i tingujve është i kushtëzuar nga një artikulim i drejtë, domethënënga një lëvizje e përshtatshme e buzëve, gjuhës, nofullës së poshtme, me pjesëmarrjen e tëcilave formohen zanoret dhe bashkëtingëlloret. Lëvizja e buzëve varet nga karakteri i këngësqë do të këndohet. Kujtoni që rrokjet e nënvizuara këndohen butë.b) Shqiptimi i drejtë, korrekt e letrar i fjalëve të tekstit të këngëve, duhet të jetë nëqendër të vëmendjes të mësuesit/es. Duhet të vihen në dukje si rrokjet e theksuara, ashtu dhefjalët mbi të cilat bie theksi logjik.11

Mësuesit duhet të kenë parasysh që në përzgjedhjen e repertorit të këngëve, të ketë këngë qëimponojnë një interpretim të ëmbël, të këndshëm e pa sforcim. Në këtë mënyrë do të sigurojnëzhvillimin harmonik të zërit, veshit dhe shijes muzikore të fëmijëve.IX. Njësitë mësimore të tekstit sipas kërkesave të programit mësimor dhe plani tematiki edukimit muzikor 1-5.Teksti i edukimit muzikor përbëhet nga 22 tema ose njësi mësimore. Çdo temë mësimorezhvillohet në një numër të caktuar orësh mësimore.1. Këndimi ose K përbëhet nga 19 orë mësimore, të cilat janë të shpërndara përgjatë gjithëplanit tematik në mënyrë të ndërthurur me linjat e tjera. Kështu, në linjën e këndimit janë rreth8 - 9 këngë që duhet të mësohen, të cilat kanë një shtrirje brenda oktavës. Secila nga këngëtmësohet në 2 orë dhe në disa raste në 3 orë, kur është e vështirë. Këngët janë të thjeshta dhe metematikë të larmishme nga shoqëria, familja, natyra, shkolla, popullore, patriotike etj.Njohuri dhe aftësi kryesore: ritmi, intonacioni, frymëmarrja, diksioni, interpretimi, këndimisolo dhe në grup,frymëmarrja e rregullt, intonacioni i saktë, interpretimi me ndjenjë ikëngëve.2. Bazat e arsimimit muzikor ose BAM është linja ku nxënësit do të zhvillojnë ndjenjën ritmikedhe melodike te këngë ose pjesë të ndryshme muzikore.Njohuri dhe aftësi kryesore: ritmet e thjeshta 2/4, 3/4, 4/4, vetitë e tingullit, timbri, krijimi imodeleve të ndryshme në kohët e thjeshta, dallimi dhe zbatimi i vetive të tingullit në shembujtë ndryshëm, përcaktimi i timbrit të zërave apo instrumenteve.3. Luajtje me instrumente ose LI: nxënësit do të mësojnë të lidhin njohuritë muzikore meluajtjen në instrument. Gjatë luajtjes me instrument, ata duhet të kuptojnë dhe manipulojnëritmet e thjeshta muzikore.Njohuri dhe aftësi kryesore: veglat ritmike dhe ORF, luajtja e ritmeve të thjeshta, shoqërimime instrumente ritmike dhe ORF.4. Dëgjim muzikor ose DM: nxënësit do të vazhdojnë të aftësohen për të dëgjuar muzikë.Njohuri dhe aftësi kryesore: cilësitë e zërit, timbri, dëgjimi me vëmendje i fragmenteve osepjesëve muzikore.5. Shprehje dhe krijim muzikor ose SHKMNjohuri dhe aftësi kryesore: karakteret muzikore (të dhimbshme, të gëzuara, të qeta, marshe,aftësia për t’u shprehur rreth një muzike të caktuar, me fjalë ose nëpërmjet arteve të tjera).FjaloriFjalori është sjellë në tekstin e edukimit muzikor për të ndihmuar nxënësit në kuptimin etermave të reja të panjohura më parë për ta.Programi mësimor i edukimit muzikor klasa e 1-5 ndërtohet sipas 5 linjave dhe kanë njënumër të caktuar orësh mësimore të miratuara nga MASH. Ato janë:12

Cikli i ulët nga klasa e parë në të pestën zhvillohet sipas skemës së mëposhtme:35 javë mësimore x 1 orë = 35 orëKëndimi(K)Bazat e arsimimit muzikor (BAM)Dëgjimi muzikor(DM)Luajtje në instrument (LI)Shprehje dhe krijim muzikor (SHKM)Orë të liraX. Orët e liraQëllimi i orëve të lira (deri në 15% e sasisë totale të orëve) është krijimi i hapësirave tënevojshme për iniciativën dhe krijimtarinë e shkollës dhe të mësuesit, për të përmbushur samë mirë nevojat dhe interesat e nxënësve, në përputhje me objektivat e programit zyrtar tëmiratuar nga MASH. Sasia e orëve të lira sipas udhëzimit të MASH, është 1/3 për përforcimine lëndë dhe 2/3 për zbatimin e kurrikulës së lirë.Statusi i tyre është sa i detyrueshëm, aq edhe fleksibël. Është i detyrueshëm, sepse duhen zhvilluarderi në fund të vitit shkollor. Është fleksibël, sepse shpërndarja përgjatë vitit dhe mbushjame material mësimor është lënë në dorë të mësuesit, në bashkëpunim edhe me mësuesit e tjerëtë shkollës.Për mbushjen e tyre me material mësimor, mund të përdoren burime të ndryshme, por gjithmonëtë bëhet kujdes të punohet për arritjen e kërkesave të programit.Për mbushjen efikase të një pjese të orëve të lira, mund të bashkëpunohet edhe me mësuesite lëndëve të tjera, duke hartuar paraprakisht një plan të përbashkët disa orësh që shfrytëzonlidhjet konceptuale ndërlëndore dhe aspektet kroskurrikulare. Shpërndarja dhe shumëllojshmëriae veprimtarive, duke u gjetur vendin e duhur përgjatë vitit mësimor, është një element irëndësishëm i zbatimit me sukses të rubrikës të orëve të lira. Kujdes duhet bërë që orët e liratë mos shpërdorohen, duke i shfrytëzuar për qëllime rutinë të cilat nuk sjellin risi të reja nëkurrikulën shkollore.Fazat për realizimin e orëve të lira në veprimtari të ndryshme artistike janë si më poshtë:Faza I:Planifikimi i veprimtarisë, ku mësuesit përcaktojnë:1. Objektivat e përgjithshëm të kësaj veprimtarie.Përmes kësaj veprimtarie, nxënësit do të zhvillojnë:• Aftësinë për të kërkuar në internet;• Aftësinë për të njohur karakteristikat e një figure dhe personaliteti të shquar brendadhe jashtë vendit.• Aftësinë për të krijuar një ese, portret, grafikë, realizuar një kënd me dokumente historikeetj.2. Objektivat specifike për secilën lëndë (çfarë do të realizojnë ata brenda një ose më shumëorëve për këtë veprimtari, në lëndët e tyre).13

3. Ndarja e detyrave.Faza II: Rrugët për zhvillimin e OL• Përcaktimi i burimeve për zhvillimin e veprimtarisë;• Përcaktimi i bazës materiale;• Përcaktimi i metodave mësimore;• Përcaktimi i periudhës dhe orëve që duhen për këtë veprimtari.Faza III: Zhvillimi i veprimtarive dhe finalizimi• Kënd me fakte dhe dokumente• Koncert• EkspozitëFaza 4: Vlerësimi i veprimtarisë1. Nxjerrja e problemeve dhe vështirësive të hasura për arritjen e objektivave të vendosuranë fillim të veprimtarisë;2. Vlerësimi i nxënësve (që kanë bërë krijimin më të mirë, këndimin më të mirë etj)Në fund të orës nxënësi është i aftë:Objektivat e përgjithshme sipas niveleveLinja 1: Këndimi. Të këndojë vetëm dhe në grup këngë të kulturave të ndryshme, për atdheun,shkollën, natyrën, shoqërinë, mjedisin etj.Linja 2: Bazat e arsimit muzikor. Të njihet me konceptet muzikore dhe të aftësohet për tëpërjetuar e për të ekzekutuar pjesë të ndryshme muzikore.Linja 3: Luajtja në instrument. Të luajë vetëm dhe me të tjerë, në instrumente të ndryshmeORF.Linja 4: Dëgjim muzikor. Të dëgjojë muzikë të ndryshme, duke e përshkruar dhe vlerësuaratë.Linja 5: Shprehje dhe krijim muzikor. Të krijojë dhe të shprehë emocionet e veta nëpërmjetarteve të tjera.1Niveli Bazë• Të zbatojë rregullat e frymëmarrjes dhe teknikat e të kënduarit.• Të këndojë duke shqiptuar fjalët e këngës.1• Të respektojë ritmin• Të transmetojë ide e dëshira duke mbajtur një qëndrim në zgjedhjen e këngëve që2pëlqen.• Të dallojë ndryshimet ritmike apo melodike në këngë a melodi të ndryshme.3• Të përshkruaj karakterin dhe tempin e një pjese të thjeshtë muzikore.• Të dallojë vetitë e tingullit.• Të përshkruajë vetitë e tingullit në ndonjë pjesë muzikore (nina nana, këngë për fëmijëetj.)• Të shoqërojë këngë apo lojëra të thjeshta ritmike.• Të ekzekutojë ritmin, duke e shoqëruar me duartrokitje, triangolo apo instrumente me14

goditje.• Të dallojë konceptet muzikore, forma të ndryshme muzikore, grupimet e shprehitëvokale të zërave dhe grupimet e instrumenteve në muzikën e dëgjuar.• Të përdorë një terminologji të thjeshtë muzikore.• Të identifikojë ndryshimet dhe ngjashmëritë e temave të përdorura në muzikë dhe nëartet e tjera.• Të improvizojë vargje apo krijime figurative, përmes emocioneve që i jep muzika.• Të kombinojë lëvizjet e trupit me muzikën.23Niveli mesatar• Të këndojë melodinë dhe tekstin e këngës.• Të zbatojë, rregullat e frymëmarrjes, teknikat e të kënduarit, ritmin, intonacionin.• Të zhvillojë ndjenjën ritmike dhe melodike duke respektuar rregullat e të kënduarit.• Të transmetojë ide e dëshira, duke mbajtur shpesh herë një qëndrim aktiv në zgjedhjene këngëve që pëlqen.• Të dallojë çdo këngë apo melodi në ritëm dhe në intonacion.• Të zbatojë vetitë e tingullit.• Të përshkruajë vetitë e tingullit në një pjesë muzikore (nina nana etj).• Të shoqërojë këngë apo lojëra të thjeshta ritmike.• Të kontrollojë gjatë ekzekutimit ritmin dhe të ekzekutojë duke shoqëruar me duartrokitje,triangolo dhe me instrumente me goditje.• Të përshkruajë koncepte muzikore, forma të ndryshme muzikore, grupimet e shprehitëvokale të zërave dhe grupimet e instrumenteve, në muzikën e dëgjuar.• Të përdorë një terminologji të thjeshtë muzikore.• Të përdorë ndryshimet dhe ngjashmëritë e temave të përdorura në muzikë dhe në artetë tjera.• Të krijojë duke improvizuar vargje apo krijime figurative, përmes emocioneve që ijep muzika.• Të përjetojë dhe te shprehë muzikën, përmes krijimeve figurative, vargut etj.• Të kombinojë me harmoni lëvizjet e trupit me muzikën.Niveli i lartë:• Të interpretojë me ndjenjë e me emocion këngën.• Të zbatojë teknikat e të kënduarit.• Të transmetojë ide e dëshira duke mbajtur një qëndrim aktiv në zgjedhjen e këngëveqë pëlqen.• Të këndojë dhe shoqërojë duke krijuar kombinime me lëvizje trupore.• Të zhvillojë çdo këngë apo melodi, në ritëm dhe në intonacion.• Të përshkruajë dhe të vlerësojë karakterin e një pjese të thjeshtë muzikore.• Të krijojë të gjitha vetitë e tingullit.• Të përshkruajë dhe shpjegojë vetitë e tingullit në një pjesë muzikore.• Të shoqërojë çdo këngë apo lojë të thjeshtë ritmike.• Të ekzekutojë duke shoqëruar me duartrokitje, triangolo dhe instrumente me goditje.• Të përshkruajë në mënyrë të pavarur të gjitha konceptet muzikore, format e ndryshmemuzikore.• Të dallojë dhe të përdorë çdo ndryshim dhe ngjashmëri të temave të përdorura nëmuzikë dhe në arte të tjera.• Të përjetojë dhe shprehë muzikën përmes arteve të tjera.• Të shpjegojë çdo ndjesi që i ngjall muzika, në raport me artet e tjera.15

∗∗Rubrikat kryesore mbi të cilat zhvillohen temat mësimore1.Objektivat – përcaktojnë se çfarë elementesh muzikore, shprehish dheqëndrimesh duhet të arrijë nxënësi në fund të çdo ore mësimore. Në disa raste janëformuluar edhe objektivat socialë.2. Mjetet mësimore/didaktike – synojnë ta bëjnë konkrete orën mësimore.Mësuesi i familjarizon me to duke i aftësuar ata në përdorimin e tyre. Të tillë janëCd me materialet didaktike (këngë, lojëra muzikore, pjesë të ndryshme për dëgjim,shembuj të llojeve të tingujve ose të zhurmae. Gjithashtu, me vlerë janë edhe mjetetrrethanore dhe si dhe ato me përdorim kolektiv:magnetofon, postera dhe veglat megoditje (shkopinj, gurë, lugë, zilka) etj.3.Metoda mësimore – teknikat dhe metodat e përdorura në këtë manual janë:breinstorming, klaster, diagrami i Venit (metoda që nxisin mendimin kritik), dhe(metoda me në qendër nxënësin) ∗ puna në grup, loja në role.4.Informacioni për mësuesin - kjo rubrikë do të ndihmojë mësuesin për tënjohur koncepte dhe elemente të ndryshme muzikore, që ai nuk i ka ndeshur më parë.Në këtë manual jepet çdo infomacion është përzgjedhur me kujdes dhe është shprehurme një gjuhë të thjeshtë.5.Rubrika “Zhvillimi i mësimit” - thekson hapat dhe veprimtaritë që mund të ndiqennga mësuesi gjatë mësimit. Kësaj rubrike i kushtohet pjesa më e madhe e kohësmësimore (rreth 30’-35’).6. Integrimi me lëndë të tjera – synon të bëjë integrojë lëndën e muzikës melëndë tjera. Nxënësit do të mësojnë të zbulojnë lidhjet midis muzikës dhe edukimitfigurativ, gjuhës, edukatës qytetare, edukimit fizik dhe të kuptojnë rëndësinë e muzikëssi burim kënaqësie.∗Pas dhënies së programit analitik të edukimit muzikor, bëhetshpjegimi i metodave të dhe teknikave të ndryshme, të shpjeguara nëmënyrë më të zgjeruar.16

7. Vlerësimi synon të përcjellë te nxënësit, rezultatet e punës së tij nëveprimtaritë praktike, d.m.th. përmes të kënduarit, të luajturit, etj. Vlerësimi bëhet nëatë çka nxënësi ka përvetësuar. Gjatë vlerësimit nxënësit mund të nxiten të vlerësojnënjëri – tjetrin.Si mund të përdoret manuali?Modeli i mësimeve në këtë libër është zhvilluar në përputhje me një sërëkriteresh që përdoren për hartimin e manualeve të mësuesit dhe në përputhje mekërkesat e programit të lëndës.Çdo temë mësimore është ndërtuar sipas skemës së mësipërme dhe përmbledh tëgjithë veprimtarinë mësimore që i duhet mësuesit për të përmbushur detyrat mësimore.Këto mësime aftësojnë dhe edukojnë nxënësit për këndimin, dëgjimin, përjetimin,krijimin dhe vlerësimin e muzikës.Procedimet metodike të përdorura gjatë zhvillimit të mësimeve model, motivojnënxënësit për të qenë krijues gjatë orës. Teknikat dhe metodat e sugjeruara do ta ndihmoninmësuesit në arritjen e objektivave mësimore.Mësuesit i duhet të demonstrojë dhe të përdorë gjatë orës mjete mësimore dhedidaktike të cilat janë: Cd, foto ose postera, vegla me goditje ( lugët, shkopinjtë, zilka,gurë etj).E rëndësishme është që mësuesit të krijojnë një mjedis mësimi, i cili do të nxisëdhe do t’i ndihmojë mësuesit, për të zbuluar dhe për të zhvilluar aftësitë dhe prirjet etyre muzikore. Mësuesit duhet të organizojnë veprimtari praktike sa të jetë e mundur,pasi shumë aftësi të përcaktuara në program duhet të arrihen nëpërmjet tyre.Zbatimi i modeleve të ndryshme ritmike apo melodike, dallimi i tingujve tëmuzikës dhe zhurmave të realitetit natyral, të instrumentit muzikor apo edhe objektevetë tjera, janë pjesë e mësimeve që paraqiten në këtë libër.Të gjithë shembujt muzikorë do të renditen në Cd sipas radhës së temavemësimore.Cd që shoqëron këtë libër përmban:- këngët e përfshira në program;- pjesët e dëgjimit muzikor;- shembuj të ndryshëm didaktikë për tema të ndryshme;- këngë për fëmijë, popullore, të huaja etj.Gjatë manualit do të vini re disa simbole, përmbajtja e të cilave është si vijon: tregon përdorimin e Cd. Mësuesi do ta vendosë atë sa herë ta shikojë tënevojshme. Një ndihmë të madhe manuali do t’i japë mësuesit edhe për tekstet ekëngëve, të cilat do të jenë të plota dhe të shoqëruara me vijë melodike. Edhe në këtërast mësuesi do të shikojë shenjën dalluese . sugjeron se duhet të keni kujdes gjatë procedurës që do të kryeni.Në manual ka edhe foto ose ilustrime të cilat ju ndihmojnë për të ndërtuar dhekonkretizuar orët mësimore.17

Të dashur kolegë!Modelet që ofrohen në këtë manual, nuk janë as të detyrueshme dhe as tëmundshme për t’u zbatuar. Realiteti në klasën tënde, mund të të sugjerojë modele tëtjera mësimi, për tema të caktuara.Me modelet që ofrojmë, vetëm synojmë t’Ju nxisim dhe t’Ju bëjmë sa mëkreativë në punën tuaj në zbatimin e programit të edukimit muzikor.AUTORËT18

EdukimMuzikor 1

∗∗PËRMBAJTJATema : Këngë të ndryshme............................................................................. 21Tema 2: Lojë muzikore “Roza - rozina”........................................................ 23Tema: Këngë dhe pjesë muzikore................................................................... 25Tema 4: Kënga “Ëndrra”................................................................................. 27Tema: Veglat ritmike , mjetet trupore dhe me goditje..................................... 32Tema : Loja muzikore “Hapa – dollapa”........................................................ 34Tema : Të shprehim emocionet tona............................................................... 36Tema: Këndojmë e luajmë “Loja e shqiponjave”........................................... 37Tema: Kënga “Tik-tak, një- dy”...................................................................... 40Tema: Ritmi ................................................................................................... 42Tema: Kënga “Ja na erdhi Viti i Ri”............................................................... 44Tema: Kënga “Qengji i vogël”........................................................................ 46Tema: Kënga: “Moj bubrrec”......................................................................... 49Tema: Të shprehësh dhe të vlerësosh.............................................................. 51Tema: Këngë “Festa e Abetares”.................................................................... 52Tema: Këngë –“Këngë të ndryshme”............................................................. 54Tema: Pjesë të thjeshta.................................................................................... 55Tema: Këngë”Himni Kombëtar”.................................................................... 56Tema: Shprehje dhe vlerësim.......................................................................... 59Tema: Këngë ”Pa shikoni duart tona”............................................................. 60Tema: Muzika ose kënga që më pëlqen.......................................................... 62Tema: Këngët më të bukura............................................................................ 63Programi tematik klasa I................................................................................. 6520

∗∗MESIMI 1Linja: KëndimTema : Këngë të ndryshme.ObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- rikujtojë disa nga këngët që di;- shoqërojë këngët, duke rrahur shuplakat dhe duke kryer lëvizje të thjeshta trupore;- shprehë mendime të thjeshta për muzikën që ai pëlqen më shumë.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd, postera, foto të ndryshme mekëngëtarë nga veprimtari të ndryshme për fëmijë.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka.Metoda e përdorur: veprimtari njohëse/emotive.Informacion për mësuesinQëndrimi gjatë të kënduaritQëndrimi ose pozicioni i nxënësve gjatë të kënduarit përbën një nga çështjet kryesorepër të siguruar cilësi. Pozicioni më i përshtatshëm është të qëndruarit në këmbë, meduar të lëshuara poshtë. Në praktikën e punës mësimore, për të shmangur lodhjen,lejohet edhe pozicioni ndenjur me duar të lëshuara lirshëm mbi gjunjë. Koka dhe trupimbahen drejt, qafa e lirë, ndërsa gjoksi nxirret përpara me qëllim që marrja dhe nxjerrjae ajrit nga mushkëritë të bëhen sa më lirshëm. Nuk lejohen shtrembërimet në fytyrëdhe lëvizjet e gojës duhet të jenë të lira. Ngurtësimi i buzëve dhe i gjuhës ndikonpër keq në cilësinë e tingullit. Realizimi i kërkesave të mësipërme arrihet kryesishtme përqendrimin e tendosjen e vullnetshme të nxënësve gjatë kohës që ata këndojnë.Ky qëndrim ndikon pozitivisht në gjendjen e përgjithshme të muskujve që sigurojnëtingullin e mirë dhe cilësinë gjatë të kënduarit.Pozicioni i të kënduarit Puna me të kënduarit ndërtohet mbi parimet e njohuratë pedagogjisë vokale.Pë këtë duhet që mësuesi të njohë karakteristika të ndryshme tëzërit të fëmijëve. Gjatë të kënduarit duhet të edukohet një tingëllim i natyrshëm, i lehtëdhe i pastër, pa sforcim të pejzave zanore, duke shmangur sforcimin dhe mbingarkesën21

e tingullit. Një ndikim jo të mirë ka spostimi i zërit ngaregjistri i gjoksit në regjistrin e lartë, i cili shkakton zë tëçjerrë, duke ndikuar në dobësimin dhe lodhjen e aparatitzanor.Ulur Në këmbëDiksioniDiksioni është shqiptimi i drejtë i tekstit të këngës qëdo të thotë shqiptimi i qartë i tingujve zanorë në të gjithakombinimet e mundshme. Kërkesat për një diksion tësaktë dhe të qartë fillojnë që në klasën e parë, pasi fëmijëtnuk zotërojnë ende një ligjëratë të drejtë. Diksioni ështëkusht për të siguruar cilësi gjatë të kënduarit.Rregullat e frymëmarrjes gjatë të kënduaritFrymëmarrja është një nga kërkesat e rëndësishme për të kënduar me cilësi këngën.Pa një frymëmarrje të edukuar mirë zëri humbet forcën e bukurinë, dobësohet dheshuhet. Kjo do të ndikonte në copëzimin e linjës melodike e të vargut poetik. Procesi ifrymëmarrjes kryhet përmes marrjes dhe nxjerrjes së ajrit nga mushkëritë. Frymëmarrjame mushkëri është e organizuar dhe aktive. Pika kyçe qëndron në lidhjen reciprokemidis tipit të frymëmarrjes dhe karakterit të këngës.Si mund të marrim frymë? Disa nga tipet e të marrurit frymë:- me pjesën e sipërme të kraharorit- me gjoks (i përdorshëm për fëmijët e klasave 1-5)- me diafragmë.- Frymëmarrja e ngadaltë ul cilësinë e tingullit, fshin timbrin dhe dobëson dinamikëne tij.- Nuk lejohet të marrësh frymë me shpejtësi, duke ulur dhe ngritur shpatullat egjoksin. Kujdes!- Fëmijët nuk duhet të marrin frymë shumë thellë, sepse dëmtojnë aparatin vokal,zëri merr një ngjyresë jo të bukur, dhe të kënduarit vështirësohet dhe bëhet jo isaktë.Ndiqen këto rregulla:- Frymëmarrja duhet të jetë e organizuar mirë dhe e fiksuar.- Në fillim të të kënduarit bëhet frymëmarrja.- Në asnjë rast nuk lejohet frymëmarrja në mes të fjalës.Zhvillimi i mësimit- Ekspozohen foto nga veprimtari të ndryshme muzikore.- Ftohen nxënësit të flasin rreth asaj që shikojnë në foto nga një koncert i shkollës, iqytetit ose të një veprimtarie tjetër për fëmijë.- Kërkojuni të thonë, me fjalët e tyre, qëndrimin që kanë këngëtarët gjatë këndimit(ulur,drejt).22

- Kërkojuni nxënësve të veçojnë, nga fotot, këngëtarin në pozicionin e duhur.- Kërkojuni fëmijëve të këndojnë disa nga këngët e mësuara në arsimin parashkollor.- Shoqërojini ata gjatë këndimit të këngëve.- Vendosni në magnetofon këngën që ata dinë më mirë.- Nxitini fëmijët të shoqërojnë këngët me lëvizje trupore ose me shuplaka.- Kërkojuni të tregojnë nëse kanë qenë pjesëmarrës në një shfaqje muzikore.- Kërkojuni të shprehin me fjalë të thjeshta, përshtypjet nga këto veprimtari.- Përcaktoni karakteristikat e zërave të tyre.Terma kyçDiksioni – shqiptimi.Vlerësimi: mësuesi bën vlerësimin për nxënësin me zërin më të bukur.∗∗MESIMI 2Linja: Këndim dhe lojëra muzikoreTema 2: Lojë muzikore “Roza - rozina”ObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë lojën muzikore duke luajtur në formë rrethi;- të demonstrojë diksion të saktë të tekstit të këngës;- reflektojë ndjenjën ritmike nëpërmjet lojës muzikore;23

- kombinojë muzikën dhe tekstin me lëvizjet trupore.Mjetet mësimore -didaktike: magnetofon, Cd, lapsa.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, rrahja e shuplakave duke kënduar.Metoda e përdorur: veprimtari aplikuese – demostruese, lojë në role.Informacion për mësuesinLojërat muzikore janë pjesë e rëndësishme e edukimit muzikor të fëmijëve në ciklin emesëm të ulët. Ato zhvillojnë aftësinë për të kënduar një këngë dhe njëkohësisht përtë luajtur lojën duke ndërthurur edhe elemente të tjera. Disa elemente që përbëjnë njëlojë muzikore, janë: vija melodike, teksti, dramatizimi apo loja në role, të gjitha këtotë shoqëruara me emocione. Ashtu si dhe këngët ose një pjesë muzikore, edhe lojamuzikore përbëhet nga ritmi, tingujt, karakteri. Këto do të zhvillohen dhe realizohennëpërmjet kësaj loje dhe lojërave të tjera që do të vijnë më pas.Në këngën – lojë fillimishtmësohet teksti, pastaj vija melodike e më pas zhvillohet sinjë lojë, duke kombinuar lëvizjet trupore dhe duke i ekzekutuar ato, në përputhje metekstin dhe melodinë.Roza – rozinaRoza - rozina Ro - za, ro - zi - na na sjell trë - nde - li - na bashk' me zam - ba - kun e - dhe lu - le tje - ra si - llu, si - llu rrum - bu - llak me një tuf' me lu - le.24IRoza, rozinana sjell trëndelinabashk’me zambakunedhe lule tjera.Sillu, sillu rrumbullakMe një tuf’ me lule.Zhvillimi i mësimit- Ju u keni kërkuar paraprakisht nxënësvetë përmendin këngët-lojë që ata dinë. Titujt e tyre i shkruani në dërrasë të zezë.

- Mësojuni melodinë dhe tekstin e këngës nxënësve në mënyrë të saktë.- Vendosini në formë rrethi nxënësit gjatë këndimit.- Kërkojuni nxënësve të shoqërojnë këngën-lojë me duartrokitje në dy kohë.Ro za ro zi na, na sjell trë nde li na2/4 1 1-2 1 -2 1 - 2 1 - 2 1 - 2- Ndihmojini nxënësit gjatë numërimit ritmik.- Nxitini nxënësit të shoqërojnë këngën edhe me lëvizje trupore.- Nxitini ata të shprehin emocionet që ndiejnë pas mësimit të kësaj loje.Terma kyçNumërim ritmik -numërim me gojë ose me goditje (shuplaka, shkopinj).Vlerësimi: vlerësoni nxënësit në grup. Veçoni ata që ishin më aktivë në lojën muzikore.Vlerësimi në këtë mësim bëhet për interpretimin e lojës muzikore.∗∗MESIMI 3Linja: Dëgjim muzikorTema: Këngë dhe pjesë muzikoreObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- sjellë shembuj të tingujve dhe zhurmave nga mjedisi;- dallojë tingujt nga zhurmat;- jetë i aftë të dëgjojë pjesë të ndryshme muzikore;- dallojë karakterin e gëzuar, nina – nana, vallëzues;- demonstrojë aftësi për dëgjim muzikor dhe përqendrim.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd.Burimet: mund të shfrytëzohen tinguj dhe zhurma nga mjedisi, Cd me këngë përfëmijë (nina-nana apo vallëzuese).Metoda e përdorur: veprimtaritë njohëse dhe nxitëse, diagrami i Venit.Informacion për mësuesinVibracionet ose dridhjet jo të rregullta (të izoluara, sporadike) prodhojnë zhurmën.Zhurmat janë tingujt që ne dëgjojmë në rrugë dhe që nuk janë aspak të këndshëmpër veshin tonë. Ato kanë një frekuencë më të lartë se pragu i dëgjimit. Burimet qëlëshojnë zhurmë janë makinat, aeroplani kur ngrihet etj.25

Tingujt dhe zhurmat prodhohen nga vibracione (dridhje) të ndryshme. Vibracionet(dridhjet) e rregullta (në kohë të njëjtë) prodhojnë tingull.Tngulli është valë zanore, me frekuencë dhe gjatësi të caktuar. Burime që lëshojnëtinguj: pikat e shiut, zëri i njeriut, zilja e telefonit, zilka ose këmbora, sirena e alarmittë makinës së policisë, ambulancës etj. pikat e shiut zëri i njeriut zilja e telefonitsirena e alarmit, makina e policisë zilka ose këmbora sirena e alarmit e ambulancësKarakteri i një pjese muzikore është një muzikë që ka karakter të gjallë, të ndritur dheplot dritë.Nina-nana – është një muzikë e lehtë, e ëmbël, e ngadaltë. Vendoset pjesa “Ninanana”e Franc Shubert, e cila është një pjesë e qetë dhe e ëmbël.Karakteri vallëzues – është një muzikë që të bën të vallëzosh, p.sh., një melodipopullore e gëzuar, një vals etj. Demonstrimi i qartë i karakterit të një kënge apo pjese muzikore është shumë irëndësishëm, sepse nxënësit do të mësohen ta dallojnë karakterin e saj.Diçka mbi jetën e Shubertit: Shubert lindi në Vjenë më 1797 dhe vdiq më 1828 nëqytetin e lindjes. Shubert ishte fëmija i dymbëdhjetë nga të katërmbëdhjetë fëmijëtqë merrte mësime mbi muzikën. Ai studioi shumë mirë formën muzikore dhe përpianoforte, duke u mbështetur në tekstet e Shilerit, Gëtes etj.Zhvillimi i mësimit- Kërkojuni nxënësve të sjellin shembuj të zhurmave dhe tingujve.Pas sjelljes së shembujve, nxënësit mund të krahasojnë tingujt dhe zhurmat duke gjeturtë përbashkëtat e tyre.26

- Kërkojuni të imitojnë tinguj nga natyra (zogun, erën etj).- Kërkojuni të sjellin shembuj të zhurmave duke i imituar ato.- Nxitini nxënësit të këndojnë këngë djepi, nina – nana, këngë që dinë më mirë.- Kërkojuni nxënësve të sjellin shembuj të ndonjë valleje me karakter vallëzues,duke i demonstruar lëvizjet në klasë.- Kërkojuni të thonë, me fjalët e tyre, çfarë karakteri kanë pjesët që ata dëgjojnë nëmagnetofon (i gëzuar, vallëzues, i qetë etj).- Nxitini nxënësit që për çdo pjesë që dëgjojnë, të japin një simbol (diellin – përkarakterin e gëzuar), një figurë (vëllain duke fjetur –për karakterin e qetë) etj.- Kërkojuni nxënësve të flasin për veprimtari të ndryshme të zhvilluara në kopsht,komunitet ose që kanë parë në TV, duke respektuar mendimin e njëri - tjetrit.Terma kyçTingull,zhurmë,dridhje,karakteri: i gëzuar, nina-nana, vallëzues.Vlerësimi: mësuesi vlerëson aftësinë e nxënësit për dallimin midis tingujve, zhurmave,dhe karakterit të një kënge ose të një pjese muzikore: e gëzuar, nina-nana, vallëzuese.Detyrë: u kërkohet nxënësve të sjellin: a) shembuj të këngëve ose melodive mekarakter të gëzuar, nina-nana, vallëzues, b)vizatim të bërë nga mbresat që u ka lënë njëmelodi e dëgjuar nga këto karaktere.∗∗MESIMI 4Linja: KëndimTema 4: Kënga “Ëndrra”ObjektivatNë fund të dy orëve të mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- shqiptojë saktë tekstin e këngës;- këndojë në intonacion këngën;- mbajë pozicionin e duhur gjatë këndimit;- shprehë emocionet e tij rreth këngës.27

Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd, zilka, lapsa me ngjyra etj.,nëse ështëe mundur postera me pozicionin e të kënduarit.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, rrahje me shuplaka.ËndrraTeksti: Jorgo PapingjiMuzika: Agim RrëzaINjë ëndërr të bukur,un e shikoj.Duket sikur nisem,të fluturoj.IIDua të fluturoj,e të ngjitem lart në re.E të bëhem yll,të shkëlqej si një diell.RefreniPor kur nis të udhëtoj,qiellit i afrohem.Sapo diellin e takoj,më del ëndrra e zgjohem.Unë do ngjitem lart në re,se e ndjej në zemër.sa vjen ora shkoj e fle,ta shikoj në ëndërr.28

Zhvillimi i mësimitDiskutime:- Ftohen nxënësit të flasin rreth asaj që shikojnë në foto.- Kërkojuni që të flasin për qiellin, hënën, yjet dheemocionet që provojnë gjatë soditjes, etj.- Nxitini të tregojnë një ëndërr të bukur që ata kanëparë.Veprimtaria e orës I- Dëgjoni regjistrimin e këngës nëmagnetofon, dhe mësoni tekstin emelodinë me fraza ose fjali.- Nxitini nxënësit që të këndojnë të gjithëdhe në pozicionin e duhur.- Nxitini nxënësit që të këndojnë këngën me dëshirë dhe ndjenjë.- Shoqëroni këngën me zilka (nëse keni).Veprimtaria e orës II- Rikujtoni me nxënësit fjalët e këngës dhe vijën melodike të saj.- Rikujtoni së bashku rregullat e frymëmarrjes dhe pozicionin e tëkënduarit.- Kërkojuni ta këndojnë këngën deri në fund, duke i motivuar ata qëkënduan më mirë.- Nxitini nxënësit të shprehin ndjenjat e tyre rreth këngës, duke sjellëshembuj nga jeta e përditshme.- Vendosini nxënësit të shprehin përmes vizatimit ëndrrën e tyre më tëbukur.IntegrimiEdukimi figurativ: vizatimi përmes ngjyrave, duke sjellë botën e ëndrravetë nxënësve.Vlerësimi: vlerësoni nxënësin që demonstron këndimin e këngës bukurdhe me ndjenjë. Vini në dukje respektimin e ose jo të rregullave tëfrymëmarrjes si dhe pozicionin drejt gjatë këndimit.29

∗∗MESIMI 5Linja: Bazat e arsimimit muzikorTema: Vetitë e tingullitObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- përcaktojë tinguj të ndryshëm nga mjedisi i klasës;- dallojë tingujt: i gjatë - i shkurtër, i lartë - i ulët, i lehtë - i fortë;- gjejë në këngët që di, vetitë e tingullit: i gjatë - i shkurtër, i lehtë - i fortë, i lartë - iulët.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd.Informacion për mësuesinVetitë ose karakteristikat e tingullit janë:1. Gjatësia- është mbajtja gjatë pa shkëputje e tingullit të zërit apo instrumentit dhembajtja shumë shkurt e tingullit të zërit apo instrumentit.Refreni i këngës “Gjyshja dhe Petriti” ka tinguj të shkurtër dhe të gjatë. Pasi dëgjohetnë magnetofon, veçohen këta tinguj, duke i kënduar ose i ligjëruar. Një paraqitje megrafik nga mësuesi në dërrasë, do të bënte që nxënësit të kuptonin më mirë tingujt eshkurtër e të gjatë.Dëgjohet pjesa: Ma - cja le të la - hetE E E E Q Q(tinguj të shkurtër) (tinguj të gjatë)pra - pë do të tha - hetE E E E Q Q(tinguj të shkurtër) (tinguj të gjatë)Katër tingujt e parë ma – cja le- të janë të shkurtër, ndërsa la – het janë të gjatë.2. Lartësia- është tingëllimi i lartë apo i ulët i zërit apo i instrumentit. - Dëgjohet refreni i këngës “Gabimi i Mirelës”. Mësuesi dhe nxënësit, dukekënduar së bashku, gjejnë tingujt e ulët e të lartë. Në dërrasë të zezë mësuesi bën njëgrafik në ngjitje, duke vendosur fjalët mbi grafik, për të treguar lartësinë e tingullit.kudo tingulli më i lartëshkonzibutoau tingulli më i ulët30

Grafikun mund ta ndërtoni me fije shkrepseje ose shkopinj të vegjël.Pas regjistrimit grafik të refrenit, mësuesi këndon, duke shoqëruar këngën me shkopsipas lartësisë së tingujve si dhe shpjegon ngritjen e zërit deri te fjala kudo si nota mëe lartë. Kështu vazhdohet disa herë, për të fiksuar mirë tingujt e lartë ose të ulët tëkëngës.3. Ngjyra- është këndimi apo luajtja, lehtë ose fortë i një tingulli nëpërmjet zërit oseinstrumentit. Vendoset kënga “Nina - nana” në magnetofon. Te kjo këngë dalin qartëndryshimet në ngjyrimin e këngës. Ndryshimet demonstrohen nëpërmjet dëgjimit nëCd dhe më pas këndimit nga vetë nxënësit. Merrni mendimin e nxënësve se ku duhettë këndojnë lehtë apo fort. Kur të këndoni këngën, gjeni së bashku ato fraza ku tingujtkëndohen lehtë ose fort.Bëjuni pyetje nxënësve: Pse kjo këngë nuk mund të këndohet fort?4. Timbri- ndryshimi i zërit të shokëve dhe shoqeve, ose i tingujve të instrumenteve.Nxirrni në mes të klasës një nxënës. I mbyllni sytë atij dhe kërkojini pas çdo zëri tëgjejë, emrin e shoqes apo shokut të klasës.Vendosen në magnetofon instrumente të ndryshme, si: piano, violina, zëra tëndryshëm të shokëve apo shoqeve etj.Zhvillimi i mësimit- Vendosni në magnetofon shembujt e sugjeruar në informacion, duke ua konkretizuarmë së miri nxënësve dhe duke folur njëkohësisht për to. Këndoni së bashkushembujt e dhënë (refrenin).- Kërkojuni nxënësve ta paraqesin lartësinë e tingujve që dëgjojnë, në këngën që atadinë më mirë, me anë të një grafiku. A munden ata të vizatojnë drejt lartësinë etingullit që këndojnë në grafik?- Nxitini nxënësit që përmes timbrit,të dallojnë zëra të shokëve dhe shoqeve, ngamjedisi i klasës.Terma kyçVetitë e tingullit:gjatësi,lartësi,ngjyrë,timbër.Vlerësimi: nxënësit vlerësohen nëse ata janë në gjendje të dallojnë vetitë e tingullit nëkëngë të ndryshme dhe dallimin e timbrit të zërave të shokëve dhe shoqeve të klasës.31

∗∗MESIMI 6Linja: Luajtje në instrumentTema: Veglat ritmike , mjetet trupore dhe me goditje.ObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- njohë mjetet trupore dhe instrumentet me goditje;- këndojë dhe luajë në grup;- shoqërojë muzikën me ndonjë nga këto instrumente;- lidhë veprimet muzikore me ngjarje nga jeta e përditshme.Mjetet mësimore-didaktike: instrumente me goditje (gurët, shkopinjtë, rraketakja,këmborët, poçi, lugët, qypi), magnetofon, Cd, poster.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, rrahja e shuplakave ose e këmbëve duke kënduar,gurë, zilka, etj.Informacion për mësuesinMjetet trupore i gjejmë të vendosura në trupin tonë. Ato janë shuplakat (goditja e tyre),gishtat (kërcitja e tyre), fishkëllima, zëri ynë. Zakonisht në klasë përdoren duartrokitjame shuplaka, për shoqërimin e lojërave ose këngëve të ndryshme. Të fishkëllyerit ështëshumë i përhapur në jetën e përditshme ose në pjesë të ndryshme muzikore. Zëri ështëinstrumenti më i përsosur dhe laringu është ai që luan rolin e instrumentit.Trokitja e duarveDuartrokitjaKërcitja e gishtaveLlojet e fishkëllimave32

Instrumentet me goditje janë të shumëllojshme. Ato janë gurët, shkopinjtë, rraketakja,këmborët, poçi, lugët, qypi etj.Poçi Gurë Lugët Qypi KëmborëtKënga-lojë “Roza -rozina” tashmë njihet si këngë, ndaj luajtja me instrumentettrupore apo me goditje mund të zhvillohet si më poshtë:grupi I, këndon duke krijuar rrethin,grupi II, mban ritmin duke rrahur shuplakat (ose shkopinjtë).Gjatë këndimit,nxënësit do ta bëjnë hapin, duke ndjekur ritmin përmes rrahjes sëshuplakave ose të shkopinjve, gjithmonë nën udhëheqjen e mësuesit. Rolet e grupevemund të ndërrohen vetëm pasi ata të kenë përvetësuar shumë mirë rolin e grupit të parëdmth të këndimit. (Grupi i parë do të mbajë ritmin, pasi të jetë aftësuar për të kënduar,grupi i dytë do të ushtrohet të këndojë në rreth, pasi të jetë aftësuar pë të mbajtur ritmin.Kur kënga këndohet nga e gjithë klasa duke e shoqëruar me duartrokitje, drejtohetpyetja:Me sa goditje e shoqëruam këngën? Nxënësit përgjigjen: me dy goditje. Mësuesi endan klasën në dy grupe për të zhvilluar një shembull ritmik. Gjatë kohës që këndongrupi i parë, i përgjigjet grupi i dytë, duke goditur shuplakat. Gjatë shembullit, bëni kujdes në numërimin ritmik dhe këndimin.Zhvillimi i mësimit- Ftojini nxënësit për të zhvilluar lojën muzikore në dy grupe: njëri në formë rrethidhe tjetri që shoqëron me shuplaka ose shkopinj.- Udhëhiqini nxënësit për të zhvilluar bisedën muzikore, ku secili grup zhvillonrolin e tij (si më lart).- Secili grup mund të zgjedhë instrumente të ndryshme me goditje, për shoqërim(lugë, shkopinj, zilka etj.), duke i ndërruar ato me njëri -tjetrin.33

- Kërkojuni fëmijëve të zhvillojnë shoqërimin ritmik duke rrahur shuplakat megoditje të qarta.Terma kyçMjete trupore,instrumente me goditje.Vlerësimi: nxënësit vlerësohen për shoqërimin e këngës-lojë me mjete trupore dhe mevegla me goditje.∗∗MESIMI 7Linja: Këndim dhe lojëra muzikoreTema : Loja muzikore “Hapa – dollapa”ObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë dhe luajë këngën saktë;- shoqërojë muzikën me lëvizjet trupore;- zhvillojë ndjenjën ritmike gjatë lojës;- përfshihet dhe të luajë në grup.Mjetet mësimore-didaktike: magnetofon, Cd, vegla me goditje, etj.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, përplasjet e duarve duke kënduar.Metoda e përdorur: veprimtari njohëse/nxitëse, lojë në role.Informacion për mësuesinTempi është shpejtësia që përshkojnë notat në një pjesë muzikore. Nëse do t’ireferoheshim këngës “Hapa dollapa”, ajo këndohet në temp mesatar. Njohuritë përtempin mund të jepen në mëyrë spontane, duke krahasuar një këngë të shpejtë menjë të ngadaltë. Kjo bën që nxënësit të kuptojnë shumë mirë, pa qenë nevoja për tëpëdorur termin temp.Këngët që do të mësohen në këtë nivel, janë pothuajse moderato(shpejtësi mesatare).Hapa dollapaMuzika: Selim Ishmaku34

IHapa dollapa,kush ësht’fshehur mbrapa?hopa, Albanadil se të kapa.IIHapa dollapate pema fshehur ti je,të pash, të pash,dil, pra, Albana.RefreniGenci, Ermira, ja Beni, Zamira,Të gjith’ i gjeta, mungon Çiljeta.Genci, Ermira, ja Beni, Zamira,Ja dhe Çiljeta, të gjith’ i gjeta. Kënga mund të shoqërohet me mjete trupore (shuplaka) ose instrumente megoditje (shkopinj, zilka).Loja mund të ideohet edhe nga vetë nxënësit.Zhvillimi i mësimit- Dëgjoni këngën në magnetofon dhe mësojuani atë nxënësve.- Ndajeni klasën në grupe, duke i udhëzuar për të zhvilluar lojën muzikore në role.- Kërkojuni nxënësve të këndojnë gëzueshëm këngën-lojë .- Ndihmoni nxënësit për të mbajtur ritmin përmes rrahjeve me shuplaka.- Nxitini nxënësit të imitojnë bukur, individualisht ose si grup, duke e shoqëruarkëngën me lëvizje trupore.Terma kyçTempimoderato.35

Vlerësimi: nxënësit vlerësohen në grupe dhe individualisht për një zhvillim të bukurdhe me ndjenjë të lojës/këngë, për shoqërimin e muzikës me lëvizje trupore ose meinstrumente me goditje.∗∗MESIMI 8Linja: Shprehje dhe krijim muzikorTema : Të shprehim emocionet tonaObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- dëgjojë muzikë;- shprehë me fjalë të thjeshta emocionet për muzikën që dëgjon;- shprehë emocionet nëpërmjet arteve të tjera si vizatimi,vallëzimi, vjershat, lëvizjettrupore etj.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofoni, Cd, lapsa me ngjyra, postera me peisazheetj.Informacion për mësuesinEdukimi i shijeve muzikore kërkon që kjo orë të zhvillohet me kujdes, sepsefëmijët nisin të marrin njohuritë e para muzikore, duke filluar nga ndjesitë vetjake,të cilat janë të paqarta dhe jo të ndërgjegjshme. Më pas në njohjen e një kënge,të një melodie ose pjese muzikore. Ata fillojnë të përjetojnë tashmë në mënyrë tëvetëdijshme, muzikën që dëgjojnë, duke vlerësuar atë me fjalë të thjeshta. Përmesdëgjimit të muzikës, mësuesi i orienton ata, duke u drejtuar pyetje të thjeshta, qëi nxisin për t’u shprehur më mirë rreth saj. Gjithashtu, për t’iu përgjigjur muzikësdhe për të shprehur përjetimin që ata provojnë, përdorim artet e tjera si vizatimin,vallëzimin etj. vendoset pjesa muzikore “Nina – nana” (Brams) në magnetofon, për të ngacmuarfantazinë e fëmijëve, duke i lënë ata të lirë në përjetimin e muzikës.Më pas drejtohet pyetja:Çfarë ju sjell ndërmend ose çfarë emocioni ju shkakton kjo melodi?Kjo pyetje i bën nxënësit të bëhen më të ndërgjegjshëm për pjesën dhe ta dëgjojnëatë me shumë vëmendje. Mendimet që ata shprehin, rreth pjesës “Nina-nana” tëBramsit, mund të shkruhen në dërrasë.36

Dëgjimi me ndalesaMësuesi bën tre ndalesa gjatë dëgjimit, duke përgatitur për secilën ndalesë nga njëpyetje të thjeshtë dhe diskuton me nxënësit:A e keni dëgjuar më parë këtë pjesë?Po/jo/ një herë.Si është melodia që po dëgjoni: e shpejtë apo e ngadaltë?Ajo është e ngadaltë.Çfarë ndieni kur e dëgjoni atë: gëzim, qetësi, frikë?Ndiej gëzim/qetësi.Diçka për jetën e Johan Brams. Ai lindi në Hamburg më 1833 dhe vdiq në Vjenë më1897. Rridhte nga një familje muzikantësh dhe luante në orkestrat e vendit të tij sipianist. Ishte mik i ngushtë i muzikantit të madh Robert Shuman. Brams ka shkruarveprat: “Muzikë vokale dhe instrumentale”, “Simfonia e parë, e dytë dhe e tretë”,“Uvertura tragjike” etj.Vlerësimi: nxënësit vlerësohen për mënyrën se si ata do të shprehin emocionet e tyrenëpërmjet arteve të tjera.Veçoni nxënësit që shprehen më bukur emocionalisht dhenxënësit të cilët demonstruan dëgjim aktiv të pjesës muzikore.∗∗MESIMI 9Linja: Këndim dhe lojëra muzikoreTema: Këndojmë e luajmë “Loja e shqiponjave”ObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë duke luajtur këngën-lojë në ritmin e duhur;- zhvillojë lojën muzikore në role;- luajë lojën muzikore duke kombinuar muzikën me lëvizjen.Mjetet mësimore didaktike: magnetofoni, Cd, (shqiponjë foto)vegla me goditjeshkopinj, zilka etj.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi me vegla ritmike duke kënduar.Metoda e përdorur: veprimtari nxitëse – demonstruese.37

Informacion për mësuesinKënga -lojë zbavit fëmijët dhe i nxit ata për t’u aftësuar jo vetëm në të kënduar dhenë kombinimin e lëvizjeve trupore me muzikën, por edhe në zhvillimin e ndjenjësritmike. Fëmijët aftësohen në interpretimin e këngës -lojë, në shoqërimin e saj mevegla me goditje, duke përplasur shuplakat dhe kombinimin e lëvizjeve trupore memuzikën, duke kërcyer në ritme të thjeshta etj., gjithmonë nën udhëheqjen e mësuesit.Provoni të këndoni këngën -lojë, të ndarë në dy grupe. Recitativi është pjesë që nukkëndohet, por ligjërohet. Në këtë rast ajo ligjërohet nga të gjithë së bashku.Loja e shqiponjaveMuzika: Zef ÇobaIIIGr. I - Ne jemi shqiponja.Të gjith’, si shqiponjat,Gr. II - Rum ti, rum ti, rum ti, rum la që fluturojn’ gjithmonë,Çfar doni ju shqiponja?ne me gjokset tona,Rum ti, rum ti, rum ti, rum la. Atdheun do ta mbrojmë.Ne duam më të shpejtën,Jemi t’mir, jemi t’sjellshëm.Rum ti rum ti rum ti rum la, Të gjith’ jemi shqiponja.më të mirën dhe më trimen.Rum ti rum ti rum ti rum la.Cila ësht’ m’e miraRum ti rum ti rum ti rum la.m’e mira ësht Albana (Altini, e me radhë).Rum ti rum ti rum ti rum la.RecitativiTi je trime, ti punëtore,po shqiponjë ësht Albana!38

Zhvillimi i mësimitDiskutime:- Ç’dini ju për shqiponjën?- Ku jeton?- Pse është simboli i vendit tonë? Vendosini nxënësit përballë njëri-tjetrit. Në fillim këndongrupi I, duke lëvizur përpara dhe pastaj përgjigjet grupi II.Veprimtaria e orës- Diskutoni me nxënësit për karakteristikat e shqiponjës: e madhe, e zezë, krenareetj.- Kërkojuni fëmijëve të tregojnë, ose të recitojnë diçka për shqiponjën.- Mësojuni tekstin dhe melodinë e këngës.- Vendosini përballë të dy grupet duke i udhëzuar rreth veprimeve muzikore që atado të kryejnë.- Kërkojuni të respektojnë lëvizjet në grup (të gjithë nxënësit duhet të jenë dorë përdore ose me duart krahëqafë dhe të ecin në të njëjtën kohë duke kënduar).- Kërkojuni të respektojnë ritmin dhe karakterin e këngës.- Ndihmojini fëmijët të jenë të saktë në shoqërimin e këngës/lojë dhe në lëvizjettrupore.Integrimi:Edukimi qytetar: shpjegoni fjalët simbol i flamurit, atdheu.Edukimi figurativ: vizatimi i shqiponjës.Edukim fizik: lëvizje trupore.Terma kyçritmet e thjeshta - 2/4, 3/4, 4/4.recitativiVlerësimi: nxënësit do të vlerësohen për interpretimin e lojës bukur dhe me ndjenjë.39

∗∗MESIMI 10Linja: KëndimTema: Kënga “Tik-tak, një- dy”.ObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- demonstrojë ndjenjën ritmike në këngën e mësuar;- këndojë ritmikisht dhe saktë këngën;- këndojë solo dhe në grup;- shoqërojë këngën me instrumentet me goditje ose shuplaka.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd, instrumente me goditje.Veprime muzikore: lëvizje trupore, përplasja e shuplakave ose instrumenteve, ecjemarsh duke kënduar etj.Metoda e përdorur: breinstorming.Informacion për mësuesinRitëm pa muzikë ka, ndërsa muzikë pa ritëm NUK KA. Ritmi dhe tingujt janë atoqë përbëjnë atë që quhet muzikë. Ritmi ngacmon më gjallërisht veshin tonë. Atë endeshim në natyrë, në jetën e përditshme, në mjedisin ku jetojmë apo mësojmë. Ritmigjendet kudo në hapin tonë, në rrahjet e zemrës, në tik - takun e orës, në fshirëset exhamave të makinave etj.Ritmin fillojmë ta ndiejmë sapo lindim te lëkundjet e djepit, tek e folura etj. Lojamuzikore ka brenda saj ritmin, e cila, duke i bashkëngjitur gjallërinë dhe gëzimin e sajbëhet shumë e dashur për fëmijët.Refreni i kësaj kënge është një shembull didaktik shumë i mirë për të kuptuar ritmin.Pyetje: Sa goditje ka kënga?Përgjigje: Nxënësit thonë (dy) dhe rrahin dorën, duke ligjëruar 1 -2.Realizoni gjatë këndimit me nxënësit karakterin e saj të gëzueshëm.Tik – takTeksti dhe muzika: Agron Xhunga40

IBabi të lutem dua dhe un’,një or’ të vogël ta var në mur.Që çdo dit’ herët shpejt të më zgjoj,kur bie zilja un’ ta dëgjoj.RefreniTik – tak, tik – tak bjen ajo,dhe un’ zgjohem me gëzim.Një - dy, një – dy, shpejt filloj,gjimnastikën babi im.Zhvillimi i mësimitHapi i ushtarëveDiskutime- Ftojini nxënësit të flasin rreth asaj që shikojnë në foto.- Kërkojuni të tregojnë sa rrahje ka ora; si ecin ushtarët.Veprimtaria e orës I- Silluni shembuj të ritmit nga tik-taku i orës, hapi i ushtarëve dhe diskutoni menxënësit se sa goditje dëgjojnë ata.- Kërkojuni nxënësve që të ligjërojnë 1 – 2, bashkë me tik-takun e orës.- Ligjëroni shembuj me bazë ritmike 2/4 ( ma –ce, ma – mi, ba – bi, o – ra, etj.).- Filloni mësimin e tekstit dhe melodinë e këngës.41

- Përsëriteni së bashku këngën disa herë deri në përvetësimin e saj.- Ndihmojini nxënësit në mbajtjen e ritmit dhe për një intonacion të saktë.Veprimtaria e orës II- Rikujtojuni nxënësve fjalët e këngës dhe vijën melodike të saj. A e mbajnë mendata këngën.- Kërkojuni të respektojnë ritmin gjatë këndimit të këngës, duke i ndihmuar nëpërmjetdirizhimit me dorë.- Kërkojuni ta këndojnë këngën, duke zhvilluar veprime muzikore, si: përplasja eshuplakave, ecje marsh, shoqërim me lëvizje trupore etj.- Nxitini të këndojnë me ndjenjë dhe emocion.Terma kyçRitmiIntegrimiEdukimi fizik: ecje marsh, lëvizje truporeVlerësimi: zbatoni vlerësimin paralel nxënës – nxënës. Kërkoni nga nxënësit që tëvlerësojnë shokët e tyre që dallohen për mbajtjen saktë të ritmit dhe shoqërimit tëkëngës me shuplaka ose vegla me goditje.∗∗MESIMI 11Linja: Bazat e arsiminit muzikorTema: RitmiObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- gjejë shembuj ritmikë në klasë dhe mjedise të tjera;- krijojë modele të thjeshta ritmike;- zhvillojë ndjenjën ritmike në këngë të ndryshme;- respektojë ritmin në këngët që këndon.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd, instrumente me goditje.Burimet: për këtë orë mësimi mësuesi mund të përdorë objekte të ndryshme, si: orë,këmbana, fshirëset e xhamave të makinës, treni etj., ku, përmes goditjeve që dëgjohen,krijohen ritme të thjeshta si (2/4).Informacion për mësuesin42

Edukimi i ndjenjës ritmike të nxënësve kërkon herë pas here ushtrime dhe forma punetë përshtatshme, me qëllim që nxënësit të arrijnë të dallojnë rrahjet, d.m.th. numëriminritmik në një këngë ose shembull muzikor. Këshillohet gërshetimi i shembujvetë ndryshëm me elemente ritmike që shoqërojnë ligjërimet dhe lojrat e ndryshmefëminore. Zhvillimi i disa modeleve të thjeshta ritmike (2/4) duke rrahur shuplakat,ose duke shkruar në dërrasë numrat 1 – 2 të shoqëruara me shigjetat poshtë dhe lartduke ligjëruar fjalët dy rrokëshe: ma-mi, ba-bi, o-ra, etj., do të ndihmojë në kuptimine ndjenjës ritmike dhe numërimit të saj.Shembull:Bëni pyetjet:- Me sa goditje shoqërohen rrokjet?- Përdorni shigjetat për të treguar lëvizjet e dorësposhtë dhe lart.Zhvillimi i mësimitDiskutimeMësuesi u kërkon nxënësve të sjellin shembuj të ndryshëm nga mjedisi ose për objektete mëposhtme u kërkon të thonë sesi rrahin ato, duke zhvilluar kështu një numërimritmik.- Zemra. Tik-tak.- Ora. Tik-tak.- Treni. Çaf –çuf.- Fshirëset. Tak – tak.- Topi. 1 –2 etj.- Ndajeni klasën në dy grupe, me qëllim që grupi i parë të këndojë këngën “Tik-tak,një -dy”, dhe grupi i dytë të mbajë ritmin me shuplaka.- Zhvilloni modele ritmike që t’i përgjigjen ritmit të këngës duke lëvizur dorënposhtë dhe lart.- Ndihmojini nxënësit të krijojnë përmes grafikëve lëvizjet ngjitëse dhe zbritëse tëkëngës.- Improvizoni disa modele ritmike me goditje në dy kohë duke rrahur shuplakat- Rikujtoni duke shoqëruar këngët/lojë “Roza rozina”, “Hapa dollapa” me instrumenteme goditje ose shuplaka.43

IntegrimiAbetare: shkrim- Ora bën tik-tak.Edukimi fizik: ecje marsh.Vlerësimi: Mund të kërkoni që vlerësimin ta bëjnë grupet për njëri -tjetrin.Detyrë shtëpie: gjeni objekte shkollore që krijojnë ritmin.∗∗MESIMI 12Linja: KëndimTema: Kënga “Ja na erdhi Viti i Ri”ObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë këngën me ndjenjë;- këndojë solo dhe në grup;- listojë disa nga festat që ai ka përjetuar.Mjetet mësimore -didaktike: magnetofoni, Cd, foto me pemën e Vitit të Ri apo qytetittë zbukuruar për festën, lapsa me ngjyra, instrumente me goditje.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, rrahja e shuplakave ose instrumentet megoditje.Metoda e përdorur: klaster.Informacion për mësuesinEvokimi (klaster)Shkruhet në tabelë fjala Viti i Ri, duke nxitur fëmijët të shprehin mendimet rreth kësajfeste:- Çfarë ju sjell ndërmend festa e “Vitit të Ri”?- Përse e festojmë Vitin e Ri?- Si e prisni ju festën e Vitit të Ri?44

Ja na Ja erdhi na erdhi Viti i Viti Ri i RiMuzika: Baki KongoliMuzika: Baki Kongoli Janaer - dhiVi -tiRisajamigë -zu - Por -siu- nëçdofë- miprespërtafes -tu - Ref: Bo -razbar- dhitejpër- tejfu - shae- dhema - Vi -tiiRidotënagjejmekëngemevaarar.le- lle.IJa na erdhi Viti i Ri,sa jam i gëzuar,porsi unë çdo fëmijë,pret për ta festuar.IIIE stolisa bredhin tim,me lodra me yje,era jashtë le të fryjë,le të fryjë ndër pyje.IIBora zbardhi tej për tej,fusha edhe male.Viti i Ri do të na gjej,me këng e me valle.IVPlot dhurata përsëri,do të sjellë për mua,babagjysh i Vitit t’ Rio sa fort të dua!Zhvillimi i mësimitDiskutime- Ftojini nxënësit të flasin rreth asaj që shikojnë në foto.- Pyetini cila është data që festohet Viti i Ri.- Nxitini të tregojnë për përgatitjet e festës së Vitit të Ri në familjet e tyre dhe sido të argëtohen.Veprimtaria e orës I- Drejtojuni pyetje nxënësve rreth festës.- Kërkojuni nëse dinë këngë të tjera për festën e Vitit të Ri.- Dëgjoni këngën në magnetofon dhe filloni mësimin e tekstit dhe melodisë së saj.45

- Përsëritni ato momente, që janë të pasakta nëintonacion dhe ritëm.- Inkurajoni të këndojnë, duke e shoqëruarkëngën me lëvizje trupore.Veprimtaria e orës së II- Rikujtoni me nxënësit këngën.- Nxitini nxënësit të këndojnë këngën mendjenjë, solo dhe në grup.IntegrimiEdukimi figurativ: vizatimi i pemës së Vitit të Ri.Edukatë qytetare: sillni shembuj (dhuratat që mund të bëhen për Vitin e Ri).Vlerësimi: vlerësimi në këtë orë mësimi bëhet për këndimin me ndjenjë të këngës.Realizoni vlerësimin në grup ose individualisht.∗∗MESIMI 13Linja: KëndimTema: Kënga “Qengji i vogël”ObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- shoqërojë me lëvizje trupore këngën;- këndojë vetëm dhe në grup;- këndojë me ndjenjë këngën;- shprehë emocionet për këngën e mësuar.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd, veglat me goditje, postera me qingja,lapsa me ngjyra.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, përplasja e shuplakave, instrumente me goditje.Metoda e përdorur: klaster.Qengji i vogëlTeksti dhe muzika: Zef Leka46

IQingji i vogël pse mendushëm?Bee, bee, baa.Pse më flet ashtu trishtushëm?Bee, bee, baa.IIIBaba tash më ka premtue,qingji im,në kooperativ me t’çue,qengji im.IIUn’ i vetëm u mërzita,tring, tring, tring.Zilet m’ftojnë dhe mu te gërxhat,tring, tring, tring.IVDo të jem bareshë e fshatit,Tring, tring, tring.Do kullos gjith’ gërxhet e shpatit,tring, tring, tring.Zhvillimi i mësimitDiskutime- Ç’dini ju për qengjin?- Çfarë ngjyre ka qengji?- Me çfarë ushqehet qengji?- Pse fëmijët shpesh i krahasojmë me qengjat e vegjël?- A ndiheni mirë nga ky krahasim?Nxënësit mund të thonë disa veprimet e qengjit.47

Veprimtaria e orës I- Njihini nxënësit me tekstin e këngës duke bërë koment për strofat.- Shpjegojuni fjalët e vështira që fëmijët nuk i kuptojnë, si: gërxhe, kooperativë.- Këndojeni këngën bukur dhe lehtë.- Punojeni në fraza këngën deri në përvetësimin e plotë të saj.- Punoni me kujdes çastet që krijojnë probleme intonacioni.Veprimtaria e orës II- Rikujtoni këngën së bashku.- Kërkojuni nxënësve një shqiptim të tekstit dhe intonacion të saktë.- Nxitini nxënësit ta interpretojnë këngën, duke iu përshtatur tekstit të saj.- Shoqërojeni këngën me instrumente të thjeshta: zilka, lugë, etj.- Kërkojuni nxënësve të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.Terma kyçGërxh – pjesë e ngritur,Kooperativë.IntegrimiEdukimi figurativ: vizatimi i qengjave në lëndinë.VlerësimiNxënësit vlerësohen për një këndim të saktë dhe me ndjenjë të këngës.Veçoni nxënësitqë këndojnë solo këngën, duke komentuar cilësitë e të kënduarit.48

∗∗MESIMI 14Linja: KëndimTema: Kënga: “Moj bubrrec”ObjektivatNë përfundim të këtij mësimi nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë në intonacionin dhe ritëm;- gjejë tingujt e gjatë e të shkurtër në këngë;- këndojë me ndjenjë këngën.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd, lapsa me ngjyra, instrumente megoditje.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, rrahja e shuplakave, shoqërimi me instrumentaduke kënduar.Metoda e përdorur: breinstorming.Informacion për mësuesin:Kjo këngë është mjaft e përshtatshme për të përjetuar dhe kuptuar tingujt e shkurtër menjë goditje dhe tingujt e gjatë me dy goditje.Moj bubrrecTeksti: Tefik GjyliMuzika: Leonard Deda49

IMoj bubrrec, moj bubrrecti gjith ditën ec e ec.Mblidh e mblidh e grumbullonPa më thuaj pse punonIIMoj bubrrec po fryn murrla,një barr grurë ma jep hua.se ta jap porsa t’vijë veraPër një barrë t’jap dy të tjera.Zhvillimi i mësimitDiskutime:- Ftojini nxënësit të flasin rreth asaj që shikojnë nëfoto.- Nxitini të tregojnë çfarë dinë ata për bubrrecin.Veprimtaria e orës I- Dëgjojeni këngën dhe mësojuni nxënësve tekstin dhe melodinë e saj.- Ndalojini fëmijët te tingulli i gjatë dhe i shkurtër (ti gjith ditën rri tuj e-ec).- Përsëritini tingujt e shkurtër dhe të gjatë, duke rrahur shuplakat ose duke goditurbankën për të kuptuar më mirë ata.- Kujdesuni për intonacionin, ritmin e diksionin gjatë këndimit.Veprimtaria e orës II- Rikujtojuni nxënësve fjalët e këngës dhe vijën melodike të saj.- Kërkojuni atyre të gjejnë tingullin e gjatë - të shkurtër dhe ta paraqesin nëpërmjetnjë grafiku shumë të thjeshtë.- Kërkojuni të këndojnë këngën deri në fund, duke veçuar ato shkronja e rrokje qëkanë mësuar (B-C-E).- Këndojeni këngën bashkë me nxënësit, duke u kërkuar të këndojnë me ndjenjë.Integrimi:Abetare: shkruhen shkronja, rrokje, ose fjali që kanë mësuar duke i gjetur në tekstin ekëngës.Edukimi figurativ: vizatimi i grafikut të tingujve (të gjatë – të shkurtër, të lartë – tëulët), vizatim i buburrecit.Terma kyçTingulli i gjatë - i shkurtër,i lartë - i ulët.Vlerësimi: vlerësimi bëhet për këndimin e këngës me ndjenjë, në pozicionin e duhur,si dhe për nxënësit që dallojnë tingujt e shkurtër dhe të gjatë.50

∗∗MESIMI 15Linja: Shprehje dhe krijim muzikorTema: Të shprehësh dhe të vlerësosh.ObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- demonstrojë aftësi për të dëgjuar muzikë me karakter vallëzues ∗ ;- krijojë lëvizje të ndryshme të trupit, duke vallëzuar;- shprehë me fjalë të thjeshta muzikën apo këngën që dëgjon;- vlerësojë muzikën, këngën ose vallen, duke mbajtur qëndrim për atë çfarëdëgjon.Mjetet mësimore didaktike: magnetofoni, Cd, instrument me goditje, lapsa mengjyra.Informacion për mësuesinOra e edukimit muzikor mundëson aftësimin e nxënësve për të riprodhuar atë qëdëgjojnë, si edhe për të krijuar në mënyra të ndryshme, ua mundëson ora e edukimitmuzikor. Çdo fëmijë shfaq prirje krijuese, ku ai shpreh botën e tij të brendshme, dukejetuar fuqinë krijuese të imagjinatës së tij. Krijimtaria muzikore pasqyrohet te fëmijëtpërmes prodhimit të ritmeve të gjalla, ku fëmijët në të njëjtën kohë këndojnë (ritmi,melodia, teksti), vallëzojnë (lëvizjet e trupit që përkojnë me ritmin dhe muzikën) dheshpesh edhe e interpretojnë (dramatizojnë), duke u dhënë jetë të gjitha elementeveshprehëse. Lënia e lirë e tyre gjatë krijimit të lëvizjeve ose imitimit ka rëndësi tëveçantë në këtë orë mësimore, për të mos ndrydhur imagjinatën. Të krijuarit, mëshumë se kudo, këtu duhet të jetë nxitës dhe frymëzues. Lëvizjet e fëmijëve do tëvaren nga karakteri i muzikës që dëgjojnë. Kështu muzika me temp të shpejtë dot’i nxisë të bëjnë lëvizje të gjalla, të bëjnë një marsh, të bëjnë lëvizje të njëjta. Nëvallet popullore lëvizjet e fëmijëve janëtë lirshme. Një dëgjim i orientuar bënqë nxënësit të përjetojnë sa më mirëmuzikën.Zhvillimi i mësimit Mësuesi e fillon mësimin dukevendosur muzikë të ndryshme, si: këngë,muzikë vallëzuese, valle popullore etj. Aii ndihmon nxënësit ta përjetojnë muzikën∗Mësuesi mund të vendosë pjesë që janë të gëzuara dhe ritmike, sipasmundësive.51

dhe të shprehen me fjalë të thjeshta rreth muzikës që dëgjojnë. Me anë të pyetjevemësuesi fton nxënësit të diskutojnë:Pse ju pëlqen muzika?A e dëgjoni atë me kënaqësi?A ju kujton ajo ndonjë festë?Veprimtaria e orës së mësimit- Ftojini nxënësit për të dëgjuar muzikë të lehtë, vallëzuese, popullore, këngë përfëmijë, sipas dëshirës.- Nxitini të bëjnë lëvizje të lira sipas muzikës.- Kërkojuni të thonë nga e dallojnë një muzikë për fëmijë nga ajo popullore. A ështëe vërtetë se muzika popullore ka karakter vallëzues?- Kërkojuni të kombinojnë bukur lëvizjet trupore sipas muzikës.- Ndihmojini të bëjnë lëvizje të lira sipas ritmit.- Kërkojuni mendim se kush bëri lëvizjet më të bukura duke i stimuluar më tëmirët.- Nxitini të shprehen lirshëm dhe me fjalë të thjeshta për muzikën që dëgjojnë.IntegrimiEdukimi fizik: lëvizje të shpejta / lëvizje të gjalla.Vlerësimi: nxënësit vlerësohen për lëvizje të lira, të gjalla, të gëzueshme dhe përmënyrën e shprehjes së përjetimit të vetëdijshëm të emocioneve që u shkakton muzika.∗∗MESIMI 16Linja: KëndimTema: Këngë “Festa e Abetares”ObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë saktë melodinë e këngës;- shoqërojë këngën me shuplaka dhe instrumente me goditje;- këndojë këngën me ndjenjë dhe emocion.Mjetet didaktike: magnetofon, Cd, foto të ndryshme me shkronja (nga abetarja),instrumentet me goditje, lapsa me ngjyra etj.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, instrumente me goditje.Informacion për mësuesin52

Kjo këngë e bukur për fëmijët ka karakter të gëzuar dhe të gjallë. Duhet kujtuar sefëmijët kanë prirje për imitim, prandaj të kënduarit e këngës nga ana e mësuesit ështënjë model nga ku fëmijët kanë se ç’të mësojnë. Gjithashtu, zhvillohet një bisedë rrethtekstit, ku nxënësit nxiten të tregojnë çfarë ata kanë mësuar nga abetarja dhe se si atajanë në gjendje të shkruajnë e të lexojnë. Biseda rreth tekstit të këngës, në mënyrë tëthjeshtë dhe të qartë, do të sillte një këndim të bukur dhe me ndjenjë. Karakteri i gëzuardhe i gjallë i këngës e bën të mundur këtë. Pasi kënga mësohet me të gjitha elementete saj, nxënësit duhet ta këndojnë atë me ndjenjë, duke ndërthurur muzikën me lëvizjetrupore, me ndjenjë dhe emocion.Festa e AbetaresMuzika: Bardhyl DaniIIIÇ’fest ka klasa jonë, a e gjeni dot? Librin e leximit ne sot po fillojmë,Abetaren mbaruam sot.abetaren s’do ta harrojmë.RefreniShkronj, shkronj,flet’, flet’,Më në fund e mbaruam,çdo shkronj mir’ drejt’,Të gjithë i mësuam.Zhvillimi i mësimitDiskutime:- Ftohen nxënësit të flasin rreth asaj që shohin në foto.- Kërkojuni të tregojnë shkronjat që ata kanë mësuar.53

- Nxitini nxënësit të thonë alfabetin (nëse kanë mbaruar Abetaren) ose të recitojnëndonjë vjershë të shkurtër.Veprimtaria e orës I- Nxitini nxënësit të thonë se çfarë kanë mësuar ata nga abetarja? A i dinë ata tëgjitha shkronjat e alfabetit?- Kërkojuni të lexojnë tekstin e këngës duke i ndihmuar.- Dëgjoni me nxënësit, regjistrimin e këngës në magnetofon disa herë.- Mësojuni saktë fjalët dhe melodinë e këngës.- Përsëritini disa herë këngën deri sa të mësohet saktë ajo.- Kërkojuni vazhdimisht fëmijëve të këndojnë, duke respektuar karakterin ekëngës.Veprimtaria e orës II- Rikujtoni tekstin dhe melodinë e këngës.- Këndojini disa herë ato fraza që kanë probleme me intonacionin.- Nxitini, duke nxjerrë para klasës, nxënësit që këndojnë më bukur.- Kërkojuni të thonë sesi ndihen kur ata këndojnë këtë këngë? Si ndiehen tani qëdinë të lexojnë dhe të shkruajnë?- Kërkojuni të sjellin shembuj të këngëve me karakter të gëzuar që ata dinë ose kanëmësuar më parë.IntegrimiAbetare: shkrimi i shkronjave dhe i fjalëve të ndryshme.Edukimi figurativ: vizatimi i shkronjave të ndryshme të alfabetit në madhësi dhe formatë ndryshme. Ngjyrosja e tyre.Vlerësimi: nxënësit vlerësohen për këndimin me emocion të këngës.∗∗MESIMI 17Linja: KëndimTema: Këngë –“Këngë të ndryshme”ObjektivatNë fund të orës nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë bukur dhe saktë këngët e mësuara;- zbatojë rregullat e frymëmarrjes, intonacionin, ritmin gjatë këndimit;- këndojë solo dhe në grup.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd, vegla me goditje.Veprime muzikore: lëvizje trupore.54

Zhvillimi i mësimitVeprimtaria e orës- Kërkojuni nxënësve të mbajnë qëndrimin e duhur gjatë të kënduarit.- Kontrollojini që të zbatojnë drejt frymëmarrjen gjatë të kënduarit.- Dëgjojini këngët në magnetofon dhe këndojini bashkë me fëmijët.- Nxitini nxënësit të shoqërojnë këngët me lëvizje trupore.- Nxitini nxënësit të këndojnë këngët me ndjenjë dhe emocion.- Nxitini ata të shprehin emocionet e tyre për çdo këngë.IntegrimiGjuhë shqipe - shkruajnë ato që ndiejnë për këngën që pëlqejnë më shumë, (një fjali)ose lidhin këngën me ndonjë vjershë që ata kanë mësuar në abetare.Vlerësimi: nxënësit vlerësohen për një këndim të saktë, me ndjenjë dhe në kor tëkëngëve.∗∗MESIMI 18Linja: Dëgjim muzikorTema: Pjesë të thjeshtaObjektivatNë fund të këtyre orëve mësimi nxënësi duhet të jetë i aftë të:- riprodhojë tingujt, zhurmat apo zërat që dëgjon;- dallojë zërat e fëmijëve nga zërat e të rriturve (muzika vokale);- dallojë zërat nga instrumentet (muzika instrumentale);- dëgjojë pjesë për piano, duke shprehur emocionet e tij përmes arteve të tjera.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd.Informacion për mësuesinMuzika vokale është ajo pjesë muzikore ku vija melodike këndohet nga një ose mëshumë zëra.(Vendoset Cd me një fragment nga muzika vokale, një kor fëmijësh ose të rriturish).Muzika instrumentale është ajo pjesë muzikore ku vija melodike ekzekutohet nga njëose më shumë instrumenta.(Vendoset pjesa instrumentale “Trëndafili i vogël” i Tonin Harapit).Tonin Harapi- U lind në Shkodër, më 9 qershor 1928. Prirjen për muzikë eshfaqi që i vogël. Mësimet e para i mori nga dom Mikel Koliqi dhe në mënyrëautodidakte. Punoi si muzikant pranë katedrales së Shkodrës, si organist dhedirigjent i korit. Në moshë të re u bë i njohur me këngët e tij për fëmijë. Mëpas fama e tij si kompozitor u rrit shumë me operetat “Mësimi i pyllit” (1954)55

dhe “Djali guximtar” (1956) të cilat patën shumë sukses. Ato, të mbështetura nëmuzikën popullore, karakterizoheshin nga një lirizëm i pastër dhe plot ndjenjë.Këto veti të krijimtarisë së tij i gjejmë edhe në veprat e tjera. Pasi mbaroi studimete larta në konservatorin “Çajkovski” në Moskë dhe më vonë në konservatorin eTiranës, u emërua si pedagog pranë Fakultetit të Muzikës. Në fushën e këngës përfëmijë mund të përmendim disa nga këngët e tij si: “Një fustan me lule”, “Nënë edashur”, “Këngë për Nik Ndrekën” etj. Tonin Harapi mbetet një kompozitor lirik.Të tillë e bëjnë këngët dhe romancat, kantatat dhe rapsodia, kuarteti e deri operae tij. Të gjitha veprat e tij mbajnë vulën e një kompozitori të shquar, plot gjallëri,origjinalitet dhe stil kombëtar. Për punën e tij krijuese ai mori titullin “Profesor “si dhe “ Artist i Popullit”. Ai vdiq më 30 korrik 1992, pas një sëmundjeje të gjatë.Zhvillimi i mësimit- Kërkojuni nxënësve të sjellin disa shembuj të tingujve nga mjedisi i tyre.- Dëgjoni zëra të ndryshëm dhe nxitini nxënësit të përcaktojnë zërat që dëgjojnë(zërat e fëmijëve, grave, burrave, etj).- Pyetini fëmijët nëse njohin ndonjë nga instrumentet muzikore. I shkruani emrat edisa instrumenteve në dërrasë.- Dëgjoni disa instrumente muzikore, duke orientuar nxënësit në përcaktim, sipastimbrit emrin e tyre (p.sh. violina, piano, etj).- Demonstroni me foto instrumentin e pianos dhe flitni për pjesët e saj (tastiera,tastet të bardha e të zeza, pedalet, telat).- Dëgjoni pjesën muzikore”Trëndafili i vogël”.- Inkurajoni nxënësit të flasin me fjalë shumë të thjeshta rreth asaj që ndjejnë, kurdëgjojmë këtë pjesë muzikore.- Nxitini ata të vizatojnë sipas asaj që ndiejnë gjatë dëgjimit.Terma kyçPjesë vokale,pjesë instrumentale,pianoforte.Vlerësimi: nxënësit vlerësohen për dallimin e tingujve nga zhurmat, timbrit të zëritnga instrumenti si edhe për komentin që ata bëjnë rreth një pjese muzikore.∗∗MESIMI 19Linja: KëndimTema: Këngë”Himni Kombëtar”ObjektivatNë fund të këtyre orëve mësimi nxënësi duhet të jetë i aftë të:- mësojë tekstin dhe vijën melodike të saj;56

- këndojë këngën ritmikisht dhe në intonacion;- këndojë atë me ndjenjë dhe emocion;- shprehë emocionet e tij, kur e këndon këngën.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, foto e flamurit tonë kombëtar, hartae Shqipërisë.Metoda e përdorur: breinstormingInformacion për mësuesinÇdo shtet përfaqëson veten e tij me disa simbole, të cilat janë: flamuri me simboline tij, Himni Kombëtar, gjuha etj. Gjatë ngritjes së flamurit në Vlorë, më 28 Nëntor1912 nga plaku i moçëm Ismail Qemali, u këndua kjo këngë dhe që nga ajo ditë ajo ubë Himni ynë Kombëtar. Himni flamurit u krijua nga Hilë Mosi dhe Asdreni më 1909.Himni Kombëtar këndohet në çdo ceremoni që zhvillohet për të përfaqësuar vendin,psh., në stadium përpara fillimit të një ndeshjeje, në një ceremoni zyrtare, si edhe çdofillim jave në shkollat tona. Himni Kombëtar duhet të këndohet gjithmonë në këmbë.Himni KombëtarTeksti: AsdreniMuzika:Hilë Mosi57

IRreth flamurit të përbashkuar,me një dëshirë e një qëllim.Të gjithë atje duke u betuar,të lidhim besën për shpëtim.Prej lufte veç ai largohet,që është lindur tradhëtor,kush është burrë nuk frikohet,por vdes, por vdes si një dëshmor.IINë dorë armët do t’i mbajmë,të mbrojmë atdheun në çdo kënd.Të drejtat tona ne s’i ndajmë,këtu armiqtë s’kanë vend.Se zoti vetë e tha me gojë,Që kombet shuhen përmbi dhe,po Shqipëria do të rrojë’Për të, për të luftojmë ne.Zhvillimi i mësimitFlamuri ynë kombëtarShqipëriaMbasi vendosen këto foto, nxiten nxënësit të sjellin ato fjalë që kanë lidhje me dy fjalëtkyçe, duke i lidhur më pas ato me njëra -tjetrën.Fjalë kyçe: flamuri, Shqipëria,me të cilat krijohet një brainstorming, shkruhen nëdërrasë të zezë.Veprimtaria e orës I- Dëgjoni në magnetofon këngën.- Kërkohuni nxënësve që gjatë dëgjimit të këngës të shkruajnë ato fjalë që dëgjojnënga teksti i këngës.- Filloni të mësoni së bashku këngën pa sforcime.- Punoni me nxënësit ato fraza që kanë probleme me intonacionin dhe ritmin, dukedemonstruar çdo fragment në magnetofon.- Nxitini nxënësit të flasin rreth tekstit dhe melodisë së këngës.Veprimtaria e orës II- Rikujtoni me nxënësit tekstin dhe melodinë e këngës.58

- Kërkohuni të ngrihen në këmbë kur këndojnë këngën.- Kërkojuni nxënësve të këndojnë këngën me ndjenjë.- Diskutoni me nxënësit rreth tekstit të këngës, duke u kërkuar të flasin përatdheun.- Nxitini atyre dashurinë dhe respektin për atdheun, flamurin.- Nxitini ata të shprehin emocionet e tyre rreth këngës.Terma kyçHimn Kombëtar,Ceremoni.IntegrimiGjuhë: kërkohuni nxënësve të thonë ndonjë vjershë të shkurtër për Shqipërinë oseflamurin.Edukim figurativ: vizatimi i flamurit tonë kombëtar.Vlerësimi: nxënësit vlerësohen për këndimin me ndjenjë të këngës “HimniKombëtar”.∗∗MESIMI 20Linja: Shprehje dhe krijim muzikorTema: Shprehje dhe vlerësimObjektivatNë fund të kësaj ore mësimi nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë këngë për fëmijë, të krahinës, të huaja;- interpretojë këngë apo valle karakteristike shumë të thjeshta;- shprehë me fjalë të thjeshta një aktivitet në familje ose në qytet.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, foto nga veprimtari të ndryshmeartistike.Metoda e përdorur: breinstormingInformacion për mësuesinDiskutimi apo nxitja për të shprehur mendimet rreth një veprimtarie në klasë, nëfamilje, duke e shprehur atë me mjete të arteve të tjera si: vizatimi, kërcimi, etj.,zhvillon te fëmijët në mënyrë të shkallëzuar pavarësinë e mendimeve të tyre.Shembuj të ndryshëm të veprimtarive në shkollë mund të bëhen objekt diskutimi, kunxënësit përshkruajnë, vlerësojnë situata dhe ngjarje të ndryshme, p.sh. veprimtaritëpër 28 –29 Nëntorin, Festën e Abetares, Festën e mësuesit, Vitn e Ri, festat familjare:dasmë, ditëlindje te një shok i klasës etj. Gjithashtu, këndimi apo vizatimi i mbresavetë lëna nga këto festa do të plotësonin më mirë qëllimin e kësaj ore.59

Zhvillimi i mësimit Vendosni foto nga veprimtari të ndryshme të klasës suaj, shkollës ose festashfamiljare.Diskutime- Ftohen nxënësit të shikojnë fotot nga festa ose veprimtari të ndryshme artistike apofamiljare.- Kërkohuni nxënësve të flasin rreth veprimtarive të ndryshme të organizuara nëklasë, në shkollë, në qytet, ose festa të ndryshme familjare.- Nxitini ata të shprehin me fjalët e tyre atmosferën e krijuar në këto veprimtari: Sijanë ndierë? Çfarë kanë bërë? A kanë kënduar dhe vallëzuar edhe ata?Veprimtaria e orës- Dëgjoni në magnetofon këngë të ndryshme për fëmijë, popullore dhe të huaja.- Nxitini nxënësit të shprehin emocionet që kanë përjetuar gjatë një feste apoveprimtarie duke i drejtuar edhe pyetje, si:• Pse ju pëlqeu kjo veprimtari ose festë?• Si ndieheni ju në një festë me shokët?• A mund ta përshkruani një festë edhe duke vizatuar për atë?- Krijoni së bashku atmosferën e një feste në klasë.- Stimuloni tregimin, vizatimin, këngëtarin më të mirë gjatë kësaj ore.- Nxitini të shprehin idetë e tyre rreth organizimit të një feste.- Vlerësoni së bashku një nga veprimtaritë më të bukura të zhvilluara në shkollë.IntegrimiEdukim figurativ: vizatimi i pemës së Vitit të Ri etj.Vlerësimi: nxënësit vlerësohen për mënyrën sesi ata shprehin mendimet e tyre rrethnjë feste ose veprimtarie.∗∗MESIMI 21Linja: KëndimTema: Këngë ”Pa shikoni duart tona”ObjektivatNë fund të këtyre orëve mësimi nxënësi duhet të jetë i aftë të:- mësojë tekstin dhe vijën melodike të këngës;- shoqërojë këngën me shuplaka dhe lëvizje trupore;- këndojë solo dhe në grup;- këndojë me ndjenjë dhe emocion.60

Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, foto të fëmijëve duke ndihmuar tëtjerët.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, rrahje me shuplaka, instrumentet me goditje.Pa shikoni duart tonaIPa shikoni duart tona,sa të vogla janë.Presin bukur me gërshërë,qepin me gjilpërë.RefreniDuart tona punëtore,shkruajnë bukur në fletore. (2 herë)Zhvillimi i mësimitDiskutime- Ftojini nxënësit të flasin rreth punëve që ata bëjnë në shtëpi.- Kërkohuni të thonë sa i ndihmojnë duart në punët që bëjnë.- Shkruajini në dërrasë disa nga mendimet e tyre .Veprimtaria e orës I- Kërkohuni nxënësve të tregojnë se çfarë janë në gjendje të bëjnë ata me duart etyre.- Dëgjoni në magnetofon këngën.- Mësoni së bashku tekstin dhe melodinë e këngës pa sforcime.- Punoni me ta, ato fraza që kanë probleme me intonacionin dhe ritmin, duke uademonstruar atë fragment në magnetofon.61

- Nxitini nxënësit të flasin rreth tekstit dhe melodisë së saj, duke shprehur mendimete tyre me fjalë të thjeshta.Veprimtaria e orës II- Rikujtoni me nxënësit tekstin dhe melodinë e këngës.- Këndojeni këngën të ndarë në dy grupe duke stimuluar grupin më të mirë.- Shoqëroni këngën me shuplaka dhe lëvizje trupore, duke respektuar tempin ekëngës.- Kërkohuni nxënësve të këndojnë këngën me ndjenjë.- Nxitini ata të shprehin emocionet e tyre rreth këngës nëpërmjet arteve të tjera.IntegrimiLeximi: kërkohuni nxënësve të tregojnë për punë të ndryshme që bëjnë në familje.Mësim pune: nxitini nxënësit të qëndisin diçka me ndihmën e prindërve.Vlerësimi: nxënësit vlerësohen për këndimin me ndjenjë të këngës.∗∗MESIMI 22Linja: Shprehje dhe krijim muzikorTema: Muzika ose kënga që më pëlqen.ObjektivatNë fund të kësaj ore mësimi, nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë këngë të ndryshme për fëmijë, popullore, të huaja (që dinë);- dëgjojë dhe flasë për muzikën që i pëlqen më shumë;- shprehë me fjalë të thjeshta ose arte të tjera, pse i pëlqen kjo lloj muzike.Mjete mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, lapsa me ngjyra, foto të ndryshme.Informacion për mësuesinKëngët për fëmijë kanë tematikë të larmishme: patriotike, edukative dhe natyra. Kështumësuesi mund të lidhë bukur këngët patriotike me ngjarje të shënuara historike dhepersona që lidhen me këto data. Gjithashtu, këngët për fëmijë trajtojnë tematikë socialedhe morale. Në to dalin në pah probleme të ndryshme, që lidhen me njohuritë qëfëmijët kanë marrë nëpërmjet edukimit qytetar. Teksti i nxit nxënësit për t’u shprehurdhe vlerësuar me fjalët e tyre këngën.Këngët popullore, veçanërisht ato me karakter lirik, ashtu si këngët për fëmijë, janëshumë të dashura për fëmijët. Të tilla janë këngët e dasmës, ku fëmijët kombinojnëshumë bukur muzikën me lëvizjet trupore.62

Zhvillimi i mësimitVeprimtaria e orës- Ftohen nxënësit të sjellin dhe dëgjojnë këngë ose pjesë të ndryshme muzikore(këngë popullore dasme, këngë për fëmijë, shqiptare ose të huaja).- Kërkohuni nxënësve të flasin rreth muzikës ose këngëve që ata pëlqejnë më shumë,(rreth preferencave të tyre).- Kërkohuni të thonë disa karakteristika të këngës popullore.- Nxitini nxënësit të shoqërojnë këto këngë me lëvizje trupore ose me instrumenteme goditje (zilka, shkopinj).- Inkurajoni nxënësit që këndojnë apo kërcejnë bukur.- Nxitini ata të japin mendimet e nxënësve rreth muzikës që dëgjojnë ose kërcejnëduke e shprehur atë me fjalë të thjeshta (…”më pëlqen kjo muzikë se më bën tëvallëzoj…”. “…më pëlqen kjo muzikë, se më kujton gjyshen…” etj.).- Nxisni ata nxënës që nuk mund të shprehen me fjalë, të shprehen nëpërmjetvizatimit, vjershave, ose një tregimi shumë të shkurtër.IntegrimiEdukim figurativ: vizatim gjatë dëgjimit të muzikës.Vlerësimi: nxënësit vlerësohen për mënyrën e shprehjes së mendimeve të tyrepërmes fjalës, vizatimit etj.∗∗MESIMI 23Linja: KëndimTema: Këngët më të bukura.ObjektivatNë fund të këtyre dy orëve mësimi nxënësi duhet të jetë i aftë të:- sjellë ide për koncertin e vitit;- shoqërojë këngët me lëvizje trupore dhe instrumente ritmike;- këndojë solo dhe në grup;- interpretojë bukur dhe me ndjenjë këngët e mësuara .Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd.Metoda e përdorur: punë në grupZhvillimi i mësimitDiskutime63

- Ftoni nxënësit të diskutojnë rreth këngëve dhe këngëve -lojë të mësuara gjatëvitit.- Kërkohuni nxënësve të flasin rreth këngëve që ata pëlqejnë më shumë.- Respektoni idetë e njëri – tjetrit për organizimin e koncertit.- Përcaktoni radhën e veprimeve në koncert.- Zgjidhni solistët, recituesit, kërcimtarët.Veprimtaria e orës I- Ridëgjoni në magnetofon pjesë muzikore, këngë të ndryshme për fëmijë, shqiptareose të huaja.- Rikujtoni këngët e mësuara gjatë vitit.- Rikujtoni këngët - lojë.- Këndojini ato.Veprimtaria e orës II- Përcaktoni këngët më të bukura dhe që këndohen më saktë.- Përcaktoni poezitë më të bukura të mësuara gjatë vitit.- Përcaktoni muzikën vallëzuese dhe kërcimtarët.- Përcaktoni disa nga vizatimet më të bukura të krijuara gjatë përjetimeve muzikore,duke i vendosur në këndin e piktorit të vogël në klasë.- Zhvilloni prova duke ndihmuar njëri - tjetrin.- Nxitni idetë dhe mendimet e nxënësve rreth mënyrës së organizimit të këtijminikoncerti.- Inkurajoni të gjithë nxënësit të ndjehen ideatorë dhe krijues të koncertit.- Zhvilloni disa prova deri në krijimin e plotë të atmosferës së koncertit.Vlerësimi: nxënësit vlerësohen për mënyrën si përgatisin dhe krijojnë përmes idevetë tyre të përbashkëta një minikoncert.64

PROGRAMI TEMATIK KLASA IOrë gjithsej: 3535-javë X 1orë/javë =35 orë1- Këndim& 20 orëLojëra muzikore3 orë2- Bazat e arsimit muzikor 2 orë3- Dëgjim muzikor 2 orë4- Luajtje në instrument 1 orë5- Shprehje dhe krijim muzikor 4 orë6- Orë në dispozicion 3orë65

Nr.Linjat OrëtpërlinjëTemat mësimore1 K 1 Këngë tëndryshme2. Këndim lojëmuzikore1 Lojë muzikore“Roza-rozina”3. DM 1 Këngëdhe pjesëmuzikore4. K 2 Kënga “Ëndrra”5. K 3 Punimi ikëngësObjektivi i përgjithshëmi programit Objektivat specifikë sipas niveleveTë këndojë këngëtë ndryshme përAtdheun, shkollën,familjen, ambientinetj.Niveli bazë Niveli mesatar Niveli i lartëTë këndojëkëngën në intonacionineduhurTë këndojë tekstindhe melodinë ekëngësTë këndojësolo dhe nëgrup dukeinterpretuarme ndjenjë emocionTë interpretojënëpërmjet lojëskëngë të ndryshmeTë dëgjojë duke përcaktuarkarakterin ekëngëve e pjesëvetë ndryshmeTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, shkollën,shoqërinë, familjen,ambientin etj.Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngënTë këndojëduke luajturme lëvizje tëthjeshtaTë identifikojëkëngët qëdëgjonTë këndojëduke respektuarrregullat etë kënduaritTë këndojëduke e shoqëruardhe melëvizje truporeTë këndojë dukekrijuar lëvizje tëndryshmeTë dallojë karakterine pjesëve qëdëgjonTë këndojë tekstindhe melodinë ekëngësTë këndojë nëgrup dhe dukee shoqëruar meinstrumente ORFshkopinj, gurë,lugë etj.Të interpretojëlojëngjatë këngësme ndjenjë eemocionTë përcaktojëkarakterin ekëngës dhetë pjesës qëdëgjonTë këndojësolo dhe nëgrupTë këndojëduke interpretuarme ndjenjëe emocionkëngënMjetet mësimoredidaktike dhe literaturandihmëseMagnetofon, libri imësuesit, fletore pune,posteraMagnetofoni, postera,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, postera,organo,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneVendi i zhvillimittë mësimitKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti66

6. BAM 1 Vetitë e tingullit Të dallojë vetitëe tingullit7. LI 1 Veglat ritmike megoditje dhe truporeTë luajë dukeshoqëruar këngëtë thjeshta8. Këndimlojëmuzikore2 Loja muzikore: “Hapadollapa”9. SHKM 1 Të shprehim emocionettona10. Këndimlojëmuzikore3Këndojmë dhe luajmë:“loja e shqiponjave”Të interpretojënëpërmjet lojëskëngë të ndryshmeTë krijojë mendjenjë eemocion dukedëgjuar muzikëTë interpretojënëpërmjet lojëskëngë të ndryshme11. K 4 Kënga: “Tik-tak një,dy”Të këndojëkëngëtë ndryshmepër atdheun,shkollën shoqërinë,familjen,ambientinetj.Të identifikojëvetitë etingullitTë luajë meinstrumentinqë i pëlqenTë këndojëduke luajturme lëvizje tëthjeshtaTë krijojënjë pikturë,duke dëgjuarmuzikëTë këndojëduke luajturme lëvizje tëthjeshtaTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë shpjegojë mefjalë të thjeshtambi vetitë etingullitTë luajë solo dhenë grupTë këndojë dukekrijuar lëvizje tëndryshmeTë japë mendimepër punën nëklasëTë këndojë dukekrijuar lëvizje tëndryshmeTë këndojë tekstindhe melodinëe këngësTë gjejë shembuj tëndryshëm me vetitëe tingullit.Të interpretojë lojënme ndjenjëTë interpretojë lojëngjatë këngës mendjenjë e emocionTë komentojëkrijimin e tij dhe tëshokëveTë interpretojë lojëngjatë këngës mendjenjë e emocionTë këndojë solo dhenë grupMagnetofoni, postera,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofon, instrumenteORFMagnetofoni, postera,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni,lapsa me ngjyra, libri imësuesit, fletore puneMagnetofoni, postera,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti67

12. K 5 Punimi i këngës Të interpretojëme ndjenjë eemocion këngën13. BAM 2 Ritmi Të përdorëritmin me anë tëgoditjeve14. K 6 Kënga: “ Ja na erdhiviti i ri”11. K 4 Kënga: “Tik-tak një,dy”Të këndojëkëngëtë ndryshmepër atdheun,shkollën shoqërinë,familjen,ambientin etj.Të këndojëkëngëtë ndryshmepër atdheun,shkollën shoqërinë,familjen,ambientinetj.12. K 5 Punimi i këngës Të interpretojëme ndjenjë eemocion këngën13. BAM 2 Ritmi Të përdorëritmin me anë tëgoditjeveTë këndojëduke e shoqëruardheme lëvizjetruporeTë identifikojëritmin megoditjeTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë këndojëduke e shoqëruardheme lëvizjetruporeTë identifikojëritmin megoditjeTë këndojë nëgrup dhe dukee shoqëruar meinstrumente ORFshkopinj, gurë,lugë etj.Të shoqërojëmelodi e këngëme goditjeTë këndojë tekstindhe melodinëe këngësTë këndojë tekstindhe melodinëe këngësTë këndojë nëgrup dhe dukee shoqëruar meinstrumente ORFshkopinj, gurë,lugë etj.Të shoqërojëmelodi e këngëme goditjeTë këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngënTë krijojë ritme megoditjeTë këndojë solo dhenë grupTë këndojë solo dhenë grupTë këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngënTë krijojë ritme megoditjeOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneOrgano, instrumenteme goditje, libri imësuesit, fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneOrgano, instrumenteme goditje, libri imësuesit, fletore puneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti68

14. K 6 Kënga: “ Ja na erdhiviti i ri”Të këndojëkëngëtë ndryshmepër atdheun,shkollën shoqërinë,familjen,ambientin etj.15. K 7 Punimi i këngës Të interpretojëme ndjenjë eemocion këngën16. K 8 Kënga: “Qengji ivogël”Të këndojëkëngëtë ndryshmepër atdheun,shkollën, shoqërinë,familjen,ambientinetj.17. K 9 Punimi i këngës Të interpretojëme ndjenjë eemocion këngën18. K 10 Kënga: “Moj buburrec”Të këndojëkëngëtë ndryshmepër atdheun,shkollën shoqërinë,familjen,ambientin etj.Të këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë këndojëduke e shoqëruardheme lëvizjetruporeTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë këndojëduke e shoqëruardheme lëvizjetruporeTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë këndojë tekstindhe melodinëe këngësTë këndojë nëgrup dhe dukee shoqëruar meinstrumente ORFshkopinj, gurë,lugë etj.Të këndojë tekstindhe melodinëe këngësTë këndojë nëgrup dhe dukee shoqëruar meinstrumente ORFshkopinj, gurë,lugë etj.Të këndojë tekstindhe melodinëe këngësTë këndojë solo dhenë grupTë këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngënTë këndojë solo dhenë grupTë këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngënTë këndojë solo dhenë grupMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti69

19. K 11 Punimi i këngës Të interpretojëme ndjenjë eemocion këngën20. SHKM 2 Të shprehesh dhe tëvlerësosh21. K 12 Kënga: “Festa eABETARES”Të shprehë meanë të artevetë tjera dhe mefjalë të thjeshtamuzikën qëdëgjonTë këndojëkëngëtë ndryshmepër atdheun,shkollën, shoqërinë,familjen,ambientinetj.22. K 13 Punimi i këngës Të interpretojëme ndjenjë eemocion këngën23. K 14 Këngë të ndryshme Të këndojëkëngëtë ndryshmepër atdheun,shkollën, shoqërinë,familjen,ambientinetj.Të këndojëduke e shoqëruardheme lëvizjetruporeTë identifikojëmuzikën qëdëgjonTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë këndojëduke e shoqëruardheme lëvizjetruporeTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë këndojë nëgrup dhe dukee shoqëruar meinstrumente ORFshkopinj, gurë,lugë etj.Të flasë mefjalë të thjeshtapër muzikën qëdëgjonTë këndojë tekstindhe melodinëe këngësTë këndojë nëgrup dhe dukee shoqëruar meinstrumente ORFshkopinj, gurë,lugë etj.Të këndojë tekstindhe melodinëe këngësTë këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngënTë vlerësojëmuzikën që i pëlqenTë këndojë solo dhenë grupTë këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngënTë këndojë solo dhenë grupOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti70

24. DM 2 Pjesë të thjeshta Të përcaktojëzërat e njerëzvenga ato të instrumenteve25. K 15 Kënga: “ Himni iFlamurit”26. SHKM 3 Shprehje dhevlerësimTë këndojëkëngëtë ndryshmepër atdheun,shkollën shoqërinë,familjen,ambientinetj.Të vlerësojë mefjalë të thjeshtajetën artistike nëmjedisin që errethon27. K 16 Kënga: “ Pa shikoniduart tona”Të këndojëkëngëtë ndryshmepër atdheun,shkollën, shoqërinë,familjen,ambientinetj.28. K 17 Punimi i këngës Të interpretojëme ndjenjë eemocion këngënTë identifikojëzërat ngainstrumentetmuzikorTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë dëgjojëkëngë tëndryshmeTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë këndojëduke e shoqëruardheme lëvizjetruporeTë dallojë zëratdhe instrumentetTë këndojë tekstindhe melodinëe këngësTë flasë me fjalëtë thjeshta përjetën artistiketë mjedisit që errethonTë këndojë tekstindhe melodinëe këngësTë këndojë nëgrup dhe dukee shoqëruar meinstrumente ORFshkopinj, gurë,lugë etj.Të flasë me fjalë tethjeshta për muzikënqë dëgjonTë këndojë solo dhenë grupTë komentojëngjarje të ndryshmenga jeta artistikee qendrës së tij tëbanimit apo mjedisittë shkollës.Të këndojë solo dhenë grupTë këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngënInstrumente megoditje, organo, libri imësuesit, fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti71

29. SHKM 4 Muzika apo kënga qëmë pëlqenTë përcaktojëkëngënapo muzikënqë pëlqen mëshumë30. K 18 Këngët më të bukura Të këndojëkëngëtë ndryshmepër atdheun,shkollën, shoqërinë,familjen,ambientinetj.31. K 19 Këngë më të bukura Të këndojëkëngëtë ndryshmepër atdheun,shkollën, shoqërinë,familjen,ambientinetj.32. K 20 Zhvillimi veprimtarisëTë këndojëe vallëzojëkëngë e valletë ndryshmepër atdheun,shkollën, shoqërinë,familjen,ambientinetj.Të japëmendim përmuzikën qëpëlqenTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë këndojë evallëzojë nëgrupTë këndojë apokërcejë muzikënqë pëlqenTë këndojë tekstindhe melodinëe këngësTë këndojë tekstindhe melodinëe këngësTë këndojë evallëzojë solo dhenë grupTë vlerësojë këngënapo muzikën qëpreferojnë të tjerëtTë këndojë solo dhenë grupTë këndojë solo dhenë grupTë interpretojë mendjenjë e emocionkëngët apo vallet ezgjedhuraMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo,instrumente ORFKabinetiKabinetiKabinetiKabineti72

33 LI 2 Luajmë me instrumenteORF34 K 18 Përsëritje e këngëvetë mësuara35 OL 2Të interpretojëme instrumenteORF këngë tëndryshmeTë këndojëkëngëtë ndryshmepër atdheun,shkollën, shoqërinë,familjen,ambientin etj.Të këndojëduke luajturinstrumente tëthjeshta ORFTë këndojësaktë këngëte mësuaraTë këndojë dukekrijuar ritme tëndryshmeTë këndojë solodhe në grupTë interpretojëduke shoqëruar meinstrumente ORFkëngën me ndjenjë eemocionTë interpretojë mëndjenjë e emocionkëngët e mësuaraMagnetofoni, postera,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneKabinetiKabineti73

EdukimMuzikor 2

∗∗Përmbajtja:Tema: Këndojmë së bashku........................................................................ 76Tema: Kënga “Fjalët magjike”.................................................................... 77Tema: Lojë muzikore “Çova një letër mu në postë”................................... 80Tema: “Vetitë e tingullit dhe tempi”........................................................... 83Tema: Dallimi i zërave................................................................................ 86Tema: Pjesë me karakter të qetë, të gëzuar, të dhimbshëm....................... 100Tema: “Tren o tren”.................................................................................. 101Tema: “Unë dhe kominoshet”................................................................... 109Tema: Pjesë për instrumentet: lodër, fyell dhe çifteli............................... 112Tema: Kënga “Mjeshtri i vogël”............................................................... 113Tema: “Gjuha e kafshëve”........................................................................ 115Tema: Kënga “Bilbili dhe gjinkalla”......................................................... 118Programi analitik për klasën e dytë........................................................... 12375

∗∗MESIMI 1Linja: KëndimTema: Këndojmë së bashkuObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të;• rikujtojë disa nga këngët e mësuara në klasën e parë;• zbatojë duke rikujtuar rregullat e frymëmarrjes dhe pozicionin e tëkënduarit;• shoqërojë këngët me mjete trupore (shuplaka) dhe lëvizje trupore;• shprehë emocionet rreth këngëve që këndon;Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, instrument (nëse mësuesishoqëron me të), postera.Veprimet muzikore: lëvizje trupore dhe shoqërimi me mjete trupore (rrahja eshuplakave).Informacion për mësuesinTë këndosh, është një veprim që gjithkush mund ta bëjë, por të këndosh ashtusi duhet bëhet vetëm kur di shumë mirë rregullat e të kënduarit. Transmetimi ikëtyre rregullave saktë dhe zbatimi i tyre nga ana e nxënësve me korrektësi çonnë një të kënduar të bukur dhe me ndjenjë.Le të rikujtojmë disa rregulla të të kënduarit të cilat në këtë manual janë më tëzgjeruara.Për të kënduar bukur dhe korrekt, duhet t’u kërkoni vazhdimisht nxënësve:1. pozicionin e trupit (drejt dhe jo i përkulur ose i mbledhur);2. këndim i lehtë (jo me të bërtitura) dhe pa sforcime;3. frymëmarrje në mënyrë të organizuar, (gjithmonë me shenjën e mësuesit)duke eliminuar frymëmarrjen me diafragmë;4. vokaliza për ngrohjen e zërit. Goja duhet të mbahet e rrumbullakosurgjatë këndimit. Nga 6 deri 9 vjeç nxënësit e të njëjtit seks ushtrohenvetëm në regjistrin e notave (si dhe sol). Vokalizat bëhen me zanoren “E”dhe “A” duke kërkuar që ato gjatë këndimit të këndohen jo të zbardhurapor ndërmjet “Ë” dhe “O”;76

5. diksion i qartë, ku fjalët të jenë të shqiptuara saktë.Zhvillimi i mësimit- Demonstrojuni nxënësve disa nga rregullat e të kënduarit.- Kërkojuni të këndojnë këngët sipas këtyre rregullave.- Kërkojuni të këndojnë këngë solo ose në grup.- Nxitini nxënësit të shoqërojnë këngët me lëvizje trupore ose shuplaka.- Kërkojuni të shprehin me fjalë të thjeshta emocionet e tyre rreth këngëve qëata pëlqejnë.- Përcaktoni zërat e nxënësve gjatë kohës që ata janë duke kënduar dhe karakteristikate tyre.Terma kyçVokaliza – ushtrime që përdoren nga këngëtarët para këndimit, për të ngrohurzërin.Vlerësimi: Mësuesi bën vlerësimin për nxënësin me zërin më të bukur.∗∗MESIMI 2-3Linja: KëndimTema: Kënga “Fjalët magjike”ObjektivatNë fund të dy orëve mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- shqiptojë saktë tekstin e këngës;- këndojë me ndjenjë këngën e mësuar;- respektojë rregullat e të kënduarit;- shoqërojë këngën me lëvizje trupore.77

Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, postera të ndryshme në funksiontë këngës, etj.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, rrahje me shuplaka ose instrumente ritmike,zilka, etj.Metoda e përdorur: brainstorming.Informacion për mësuesinShkruhet në tabelë fjala fjalë magjike, duke i nxitur nxënësit të sjellit, të flasindhe të shprehin mendimin tyre rreth një sjelljeje të mirë. Drejtojuni këto pyetje. Kur një person quhet i sjellshëm? A është i bukur një person që sillet keq? Cilat janë fjalët magjike që të gjithë fëmijët duhet të përdorin?78Fjalet magjikeFjalët magjike SaFja-ulëtçuma--digji- ta kur sot gjith'k e- në gju - hëndi -ton'tëntëm'su - sjabu - kur TiFja-pselëtçuma--digji- tesh- kekëta--tëniet'idi gjith -the - mikush ngame - një -Ref: KurKurdiç -bëj -kamëngu -ga -rojbi- më,- me,titëshpejtfa -fa -lurle -tinde -kër - KurSiflatrës mir'e m-bukur,- nda - fil i çe - lurtënagjith'rrinnak'todufjaroko.fletflet.neher'.a shum' n-l n'buz. ë-

KurSiflatrë-s mir'e m-bukur,nda - fil i çe - lurtënagjith'rrinnak'todufjaa shum' n-l n'buz. ë- TëISa u çudita,kur sot mësuesja gjith’ ditën flet,fjalët magjike,në gjuhën ton’ të bukur flet.Ti pse çuditesh,këtë e di gjithkush nga ne,fjalët magjike,tani t’i themi menjëherë.RefreniKur diçka ngurojmë,ti shpejt falëndero,kur bëjm’ gabime,të falur ti kërko.IISa u çudita,Kur sot mësuesja gjith’ ditën flet,Fjalët magjike, ... etj.RefreniKur diçka ngurojmë, ....etj.lu- temmëfal,Kur flasim mirë e bukur,Të gjith’na duan shumë,Si trëndafil i çelur,Na rrin’k’to fjalët n’buz,Të lutem më fal, të falënderoj.Zhvillimi i mësimitDiskutime- Ftohen nxënësit të flasin rreth sjelljes së mirë dhe veprimeve apo fjalëveqë ata duhet të thonë ose kryejnë, për të qenë fëmijë të sjellshëm.- Kërkojuni atyre të thonë disa nga fjalët e sjellshme që ata përdorin gjatëditës.Tëfa-le -nde -roj.79

- Kërkojuni që të flasin rreth ndonjë sjelljeje të mirë që atyre u ka mbeturnë kujtesë, nga vetja ose shokët.Veprimtari e orës së parë- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Mësoni tekstin e këngës dhe melodinë e saj me fraza ose fjali.- Këndoni së bashku me nxënësit këngën, duke ndihmuar ata gjatë këndimitnë intonim.- Përsëriteni disa herë këngën e mësuar nga fillimi në fund.Veprimtaria e orës së dytë- Rikujtoni tekstin dhe vijën melodike të këngës së bashku me nxënësit.- Kërkojuni nxënësve të rrinë drejt gjatë të kënduarit.- Kërkojuni nxënësve që të këndojnë këngën me ndjenjë.- Nxitini nxënësit të shoqërojnë këngën me shuplaka ose instrumenteritmike.- Nxitini nxënësit të shprehin emocionet dhe mendimet e tyre rrethkëngës, duke përdorur një terminologji të thjeshtë.IntegrimiEdukata qytetare – sjellja e mirë në familje dhe klasë.Vlerësimi: Vlerësohen nxënësit për një këndim të saktë, të bukur dhe mendjenjë, pa sforcime dhe të intonuar.∗∗MESIMI 4Linja: Këndim dhe lojëra muzikoreTema: Lojë muzikore “Çova një letër mu në postë”ObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë përmes lojës muzikore;- kombinojë saktë muzikën, tekstin me lëvizjet trupore;- interpretojë lojën muzikore sipas një koreografie të caktuar;- interpretojë lojën muzikore me ndjenjë.80

Mjetet mësimore: magnetofon, Cd, etj.Veprimet muzikore: lëvizje trupore sipas një koreografie të caktuar.Informacion për mësuesinKëngët – lojë edhe në këtë vit mësimor do jetë pjesë përbërëse e edukimitmuzikor. Këngët – lojë do të jenë ritmike, herë të shpejta e herë mesatare dhekanë për qëllim që të zhvillojnë krahas të kënduarit, edhe aftësinë për të kombinuarritmin, melodinë dhe lëvizjet trupore. Lënia e lirë e tyre gjatë krijimit tëlëvizjeve ose imitimit ka rëndësi të veçantë në këtë orë mësimore, për të mosndrydhur imagjinatën e tyre. Të krijuarit, më shumë se kudo, këtu duhet të jetënxitës dhe frymëzues. Lëvizjet e fëmijëve do të varen nga karakteri i muzikësqë dëgjojnë. Kështu muzika me temp të shpejtë do t’i nxisë të bëjnë lëvizje tëgjalla, një marsh lëvizje të njëjta ose në vallet popullore dhe fëminore lëvizjetjanë të lirshme.Nëpërmjet tingujve (rrokjeve) të gjatë apo të shkurtër nxënësit rikujtojnë edhegjatësinë e tingujve.Kjo këngë – lojë mund të zhvillohet sipas kësaj koreografie që ne u ofrojmë.Në fillim kënga fillohet me “Rona Rona peperona” që e këndojnë të gjithë sëbashku. Më pas nxënësit vendosen në formë rrethi, të ulur ose në këmbë dhe njënxënës (solist) këndon duke ardhur rreth e qark. Kjo gjë përsëritet disa herë nganxënës të ndryshëm, që e këndojnë këngën, duke u rrotulluar rrethit të krijuar.81

Lojë muzikore: “Çova një letër mu në postë”RecitativiRecitativiAj baj komisar,nia, mia kompania,se meraku tiki – taku,aj baj buf.Rona – rona peperuna,bjerë shi në arat tona,të na rritet bereqeti,le të hajë gjith’mileti.Me melodiÇova një letër mu në post’.tuj shku rrugës m’humbi,erdhi shoqja mbrapa meje,dhe në xhep ma vuri.Angalupi la, la, la, laAngalupi la, la, la, la.82

Zhvillimi i mësimit- Kujtojuni nxënësve rregullat e lojës/këngë.- mësojini saktë melodinë e këngës dhe këndojeni disa herë së bashku.- ndajeni klasën në dy grupe, ku secili grup/rreth këndon këngën.- kërkojuni nxënësve që gjatë këndimit të shoqërojnë këngën me shuplaka.- ndihmojini nxënësit gjatë ndërrimit të roleve.- nxitini të shprehin emocionet e tyre për lojën/këngë që zhvilluan.Terma kyçKoreografia – kombinimi i lëvizjeve trupore në balet, sipas skemave të caktuara.Vlerësimi: Vlerësohen nxënësit në grup. Veçohet solisti që këndoi dhe interpretoikëngën/lojë saktë.∗∗MESIMI 5Linja: Bazat e arsimimit muzikorTema: “Vetitë e tingullit dhe tempi”Tingujt më të gjatë – më të shkurtër; më të lartë, muzika më e shpejtë – më engadaltë”ObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- dallojë tingujt: më të gjatë – më të shkurtër; më të lartë – më të ulët- dallojë fragmente të pjesëve muzikore me temp më të shpejtë – në tëngadaltë;- demonstrojë përmes këndimit karakteristikat e tingujve të mësipërm;- zbatojë karakteristikat e tingujve dhe tempin në këngët e mësuara.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, etj.Informacion për mësuesin83

Në klasën e parë nxënësve u është folur për vetitë e tingujve dhe karakteristikate tyre: gjatësia, lartësia dhe intensiteti, timbri si dhe për tempin. Por në muzikëne dëgjojmë edhe tinguj më të gjatë – më të shkurtër; më të lartë – më të ulëtdhe dallojmë fragmente të pjesëve muzikore me temp më të shpejtë – më tëngadaltë. Për të kuptuar edhe më mirë këto karakteristika mundet që mësuesi tëpërdorë edhe veglat ritmike si: shkopinjtë apo zilkat.Shembujt e mëposhtëm do t’u ndihmonin për të rikujtuar dhe konkretizuar mëqartë temën mësimore.Shembulli 1 Dëgjoni dhe këndoni me nxënësit këngën “Festa e abetares”. Nëse ju do taparaqisnin me figurë dhe simbole në dërrasën e zezë do të ishte më mirë sepseata do të rikujtonin dhe fiksonin më mirë vetitë e tingujve.Gjatësia e tingujveDuke bërë analizën e këtij fragmenti me nxënësit ata do të kuptojnë se të tingullimë i gjatë bie te fjala doot dhe tingulli më i shkurtër binte te fjalët kla – sa .Nëse ata do të kuptojnë shumë mirë gjatësinë e tingujve, nxënësit do të kenë mëtë lehtë në klasat e tjera për të kuptuar vlerat ritmike të notave.Lartësia e tingujveNë po të njëjtën këngë ju mund të jepni përmes një grafiku edhe lartësinë e tingujve.Për shembull:84

Shembulli 2Për sa i përket tempit, shembulli që po japim u qartëson nxënësve konceptinmbi tempin më i shpejtë dhe më i ngadaltë.Mësuesi merr një grup prej 5 – 6 vetash, të cilët vendosen njëri pas tjetrit kunë krye qëndron mësuesi. Ai godet në sup nxënësin që ka afër ngadalë duke eudhëzuar që kjo goditje të pasohet te shoku i krahut me të njëjtin ritëm deri te ifundit i cili përplas shuplakat. Mësuesi çdo herë që kryen këtë goditje në supine nxënësit ndryshon ritmin nga ai më i ngadalti deri tek ai më i shpejti. Pra kjolojë do të bëjë që nxënësit të kuptojnë se si ndryshon tempi.Gjithashtu, mësuesi së bashku me nxënësit mund të zgjedhin një këngë dhe takëndojnë atë në shpejtësi të ndryshme. Kënga shoqërohet me shuplaka për tëkuptuar më mirë se si ndryshon shpejtësia. Dëgjoni dhe këndoni këngët “Pa shikoni duart tona” dhe “Ëndrra”.Zhvillimi i mësimit- Vendosini këngët e sugjeruara në magnetofon, duke i konkretizuar konceptetgjatë shpjegimit.- Këndoni së bashku shembujt dhe shpjegojini ato.- Kërkojuni nxënësve të demonstrojnë atë që ata kanë kuptuar nga shpjegimi.- Nxitini nxënësit të sjellin shembuj të vetive të tingujve dhe tempit, nëklasë.Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen nëse do të demonstrojnë saktë vetitë e tingullitdhe tempet e mësuara.85

∗∗MESIMI 6Linja: Dëgjim muzikorTema: Dallimi i zëraveObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:- dallojë zërat e burrave, grave, fëmijëve gjatë dëgjimit;- diskutojë me fjalë të thjeshta mbi këto zëra;- dëgjojë dhe komentojë këngët që dëgjon.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, postera, etj.Informacion për mësuesinEdhe zëri i njeriut është quajtur “instrument” dhe është instrumenti i parë, metë cilin njeriu ka shprehur gëzimet dhe hidhërimet, përmes të kënduarit. Ky instrumentështë i ndërtuar pikërisht në fytin tonë ku dy fijëza të holla që quhenkorda të cilat mundësojnë nxjerrjen e zërit tonë të trashë ose të hollë, të bukurose të shëmtuar. Kordat vokale të burrave janë më të gjata se ato të grave, përshembull, zëri i babait është ndryshe nga ai i nënës, d.m.th më i trashë se zërii nënës (i hollë). Për këtë arsye ata këndojnë shpesh nota të ulët,a por jo gjithmonë.Duhet të kihet parasysh që jo të gjithë zërat kanë tingujt më të ulët dhekanë të njëjtën shtrirje. Zërat e fëmijëve e humbasin timbrin e tyre fëminorë dhekur piqen at fillojnë të ndahen sipas zërave (për këtë çështje fëmijët do të njihennë vitet e ardhshme). Ndarja e zërave të fëmijëve në vite të ndryshe.Nga mosha 4 deri 9 vjeç, zërat e fëmijëve janë zëra krejt të bardhë, dhe nukmund të bësh ndonjë klasifikim.Nga mosha 9 deri 12 vjeç, zëri i fëmijëve fillon të piqet, në moshën 13 deri 19vjeç zërat ndryshojnë, duke i klasifikuar në zëra meshkujsh dhe zëra femrash.Zhvillimi i mësimit Vendosni për dëgjim fragmente këngësh të ndryshme: “Bashkë me fëmijët”– Luan Zhegu, “Kënga e gjyshes” – Vaçe Zela, “Këngë nga festivali i fëmijëve”– zëra fëmijësh.- Nxitini nxënësit të diskutojnë rreth zërave që dëgjuan nga këngët e mësipërme.- Kërkojini të sjellin tituj këngësh të kënduara nga këngëtarë burra, gra dhefëmijë.86

- Nxitini nxënësit të përshkruajnë lartësinë e tingujve që dëgjojnë përmesgrafikut, ngjyrave etj.Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përcaktimin e zërave të ndryshëm dhe përinterpretimin rreth këtyre zërave.∗∗MESIMI 7-8Linja: KëndimTema: Kënga “Pse ashtu e pse kështu”ObjektivatNë fund të dy orëve mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë saktë dhe bukur këngën;- shoqërojë këngën me lëvizje trupore;- këndojë solo dhe në grup;- interpretojë me ndjenjë këngën.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, instrumente ritmike, zilka, etj.AlegroPse ashtu e pse kështuTeksti: Teksti: O. Grillo O. GrilloMuzika: Xh. Xh. Ymeri YmeriAllegro Psea-shtuePse ashtu e pse kështupse kësh - tu psekë - tuepsea -tjepse,pse,psepseapse.-tjeepseORKESTRA Vaj-zai-medhedy hiç të qet'për çdo gjë a - ta më py - e - sin SaqëORKESTRAmby -temkrejtnëdjedjers-mtëpse,nukpse,mëkë -pse,tulë -nëpse. 87

hiç të qet'për çdo gjë a - ta më py - e - sin Saqëmby -temkrejtnë ORKESTRA djersPërgjith - çka përthë - rri - mengji - thë -si -nëpërpse,duSa - tur - nin-pse,ane -tëpse,dhedi -pse.nëble - tën përle-vre -kundhera-ke - tënKORIpërdykëm -bëtepa-to - kutSOLISTI përmus -ta - qetema - ço - kut KORI përpë - rra - llatpa -ragju - mitKORISOLISTI D.C. dhe për bi - shtin e maj - mu - nit dhe për bi - shtin e maj - mu - nit pse,pse, pse, pse.IPse ashtu e pse kështu,pse atje e pse këtu,pse këtu e pse atje,pse, pse, pse, pse.Vajza ime dhe dy djemtë,nuk më lënë hiç të qet’,për çdo gjë ata më pyesin,sa që mbytem krejt në djers’pse, pse, pse, pse?përpse,ba-no -pse,RefreniPër gjithçka duan të dinë,për thërrimet, gjithësinë,rëtepse,Sa-tur -psenit88

IIPse ashtu e pse kështu,pse atje e pse këtu,pse këtu pse atje,pse, pse, pse, pse.Seç i mblodha gjithë psetë,për Valbonën dhe dy djemtë,për të gjitha që them unë,ata ndoshta si pëlqen.Pse, pse, pse, pse?Për përrallat para gjumit,pse, pse, pse, pse?Dhe për bishtin e majmunit,dhe për bishtin e majmunit.për Saturnin dhe për bletën,për levrekun dhe raketën,për dy këmbët e patokut,për mustaqet e maçokut,për banorët e Saturnit,Zhvillimi i mësimitDiskutime- Ç’dini ju për kafshët?- Përshkruani disa ndodhi në familjen tuaj.- Pse fëmijët bëjnë shumë pyetje prindërve?89

Veprimtaria e orës së parë- Mësojini tekstin dhe vijën melodike nxënësve me kujdes.- Demonstrojini gjatë këndimit tingujt më të shkurtër (pse, pse, pse, pse)dhe më të gjatë (të qet).- Përsëritini këto tinguj me zë dhe me goditje (shuplaka ose mbi bangë).- Kujdesuni për antonimin, ritmin, diksionin.Veprimtaria e orës së dytë- Rikujtoni këngën e mësuar.- Kërkojuni ta këndojnë atë me ndjenjë.- Kërkojuni nxënësve të përdorin lëvizjet trupore gjatë këndimit.Vlerësimi: Nxënësit do të vlerësohen për këndimin e saktë dhe me ndjenjë tëkëngës.∗∗MESIMI 9Linja: Shprehje dhe krijim muzikorTema: “Përjetimi i emocioneve të muzikës, nëpërmjet arteve të tjera”ObjektivatNë fund të orës mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- Dëgjojë muzikë, duke e përjetuar atë në mënyra të ndryshme;- Shprehë emocionet e tij ndaj muzikës, nëpërmjet arteve të tjera.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, lapsa me ngjyra, postera, etj.Metoda e përdorur: ERRInformacion për mësuesinKjo orë e ndihmon mësuesin për të aftësuar nxënësit në përjetimin e muzikësdhe shprehjen e emocioneve që ata ndiejnë për të. Gjithashtu, është detyra emësuesit për të edukuar tek ata shije të drejtë ndaj muzikës. Për të shprehuratë ç’ka ndien për muzikën, format dhe mënyrat janë nga më të ndryshmet,kështu nëse mësuesi do të zhvillojë dëshirën për t’u shprehur për muzikën atojanë: përmes vizatimit, fjalës, kërcimit etj. Nxitja që mund t’u bësh fantazisë90

së nxënësve, arrihet përmes disa pyetjeve mjaft të thjeshta për shembull: Çfarëpërfytyroni kur dëgjoni një muzikë popullore? Si mund të shprehni atë ç’kandien? Etj.Zhvillimi i mësimitE Brainstorming 10’R Dëgjim me ndalesa 25’R Diskutime 10’ Vendoset Cd me pjesën muzikore “Pranvera” nga 4 stinë e A. Vivaldit. Jumund të drejtoni pyetjet: Çfarë emocionesh ju zgjohen nga kjo muzikë? Mendimete tyre shkruajini në dërrasë dhe më pas komentojini ato.Dëgjimi me ndalesaMësuesi bën ndalesa gjatë dëgjimit të kësaj pjese muzikore, duke zgjedhur përsecilën ndalesë nga një pyetje të thjeshtë për diskutim.Ndalesa 1 – A e keni dëgjuar më parë këtë pjesë?Përgjigja – Po – Jo – 1 herëNdalesa 2 – Cila është shpejtësia e muzikës që ju po dëgjoni e shpejtë, mesatareapo e ngadaltë?Përgjigja – Ajo është e ngadaltëNdalesa 3 – Çfarë ndieni ju kur e dëgjoni atë: gëzim, qetësi, frikë apomallëngjim?IntegrimiPërgjigja – ndiej gëzim / qetësi91

Edukimi figurativ – shprehja e emocioneve ndaj muzikës së “Pranverës”përmes ngjyrave.Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për gjuhën e përdorur në shprehjen e emocioneve,apo punët që mund të kenë bërë përmes arteve të tjera.∗∗MESIMI 11-12Linja: KëndimTema: Këngë “Dua Shqipërinë”ObjektivatNë fund të dy orëve mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë këngën saktë dhe në intonacion;- respektojë ritmin e këngës;- shprehë emocionet e tij ndaj këngës me fjalë të thjeshta.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, postera etj.Metoda e përdorur: brainstormingInformacion për mësuesinKënga është zgjedhur që nxënësit të kuptojnë më mirë karakterin e gëzuar. Mësuesimund të organizojë klasën në dy grupe dhe gjatë këndimit njëri grup mundtë këndojë duke rrahur shuplakat dhe tjetri mund të tundë zilkat.DUA MË SHUMË SHQIPËRINËMuzika: Shuaip Kripa92

IUn’e dua mamin,e dua edhe babin,motrën dhe mësuesen,lulet në lëndinë.IIPor më shumë se çdo gjë,unë dua Shqipërinë,Shqipërinë dhe lirinë,që na sjellin lumturinë.Zhvillimi i mësimitDiskutime- Ftojini nxënësit të flasin rreth fotos që ju keni vendosur në dërrasë tëzezë.- Shkruajini të gjitha mendimet e tyre rreth fotos.93

Veprimtaria e orës së parë- Dëgjojeni dhe mësojuni tekstin dhe vijën melodike nxënësve me kujdes.- Nxitini nxënësit të flasin rreth këngës me fjalë të thjeshta.- Kujdesuni për antonimin, ritmin, diksionin gjatë përsëritjes së këngës.Veprimtaria e orës së dytë- Rikujtoni këngën e mësuar.- Kërkojuni ta këndojnë atë me ndjenjë.- Kërkojuni nxënësve të këndojnë këngë të tjera për atdheun.- Nxitini të shprehin emocionet e tyre rreth këngës dhe vendit të tyre Shqipërisë.A është melodia e këngës ashtu si vendi ynë?IntegrimiLexim – kërkoni të thuhen disa vjersha për atdheun.Edukim figurativ – kërkojini nxënësve të vizatojnë vendin e tyre, Shqipërinë.Vlerësimi – nxënësit vlerësohen për këndimin e këngës saktë, bukur dhe mendjenjë.∗∗MESIMI 13Linja: Luajtje në instrumentTema: Lojë me instrumente ritmike dhe ORFObjektivatNë fund të orës mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- njohë instrumentet ORF;- shoqërojë këngët e mësuara me instrumente të ndryshme ORF;- respektojë ritmin gjatë luajtjes në instrument.Mjetet mësimore – didaktike: instrumentet me goditje si: lodër, triangolo,zilka, poçi, shkopinj etj.94

Informacion për mësuesinInstrumentet ORF e kanë marrë emrin nga kompozitori gjerman dhe krijuesi iinstrumenteve ritmike me goditje Karl Orf. Instrumentet që ai ka krijuar janëinstrumente për orkestra por edhe për fëmijë.Kënga “Dua Shqipërinë” mund t’ju shërbejë për të shoqëruar këngën me instrumentetORF (ritmike). Si mund të veprosh?Krijon dy grupe ku secili grup do të ketë në duar instrumentet përkatëse: njëritriangolo dhe tjetri lugë ose shkopinj.Pasi të keni formuar grupet, së pari përsëriteni këngën disa herë, pastaj seciligrup shoqëron këngën me ndihmën e mësuesit. Pasi të dy grupet kanë përsëriturdisa herë të kënduarin me shoqërim ata bashkohen duke formuar kështu njëorkestër të vogël. Mësuesi duhet të kujdeset që nxënësit të mos luajnë shumëfort, por gjithmonë lehtë me instrumentet e tyre. Kënga shoqërohet me dy rrahjedhe pasi keni mbaruar këtë procedurë mësuesi u bën të qartë ose u kërkon nxënësvetë thonë se me sa rrahje e shoqëruan ata këngën.Zhvillimi i mësimit- Ndajini nxënësit në grupe duke u shpjeguar se çfarë ata duhet të bëjnë.- Udhëhiqini nxënësit e çdo grup, në fillim veç e veç, dhe pastaj së bashku.- Grupet zgjedhin instrumentet që dëshirojnë nga 4 instrumentet e përmenduramë sipër.- Kërkojuni nxënësve gjatë gjithë kohës së shoqërimit, të mbajnë saktëritmin.95

Terma kyçInstrumentet ORF – instrumente të cilat morën emrin nga krijuesi i tyre KarlOrf.Vlerësimi – Nxënësit vlerësohen për shoqërimin e saktë që i bëjnë këngës.∗∗MESIMI 14-15Linja: KëndimTema: “Dy fabulat”ObjektivatNë fund të dy orëve mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë saktë këngën;- shoqërojë këngën me instrumente ORF;- këndojë solo dhe në grup;- interpretojë me emocion.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, postera të ndryshëm, instrumentetORF.Dy fabulatTeksti: Ferit LamajMuzika: Gazmend Mullai96

INjë kunadhe në ballkon,Në ballkon,Sheh një pulë që çalon,Që çalon,Rrodhi buzët kësaj radhe,Nuk loz vendit zonj’ e madhe,E prêt pulën që ti shkoj në goj’.IIKur një pulë se nga zbret,Se nga zbret;Fap kap pulën gjithë lezet,Gjithë lezet,Jam tër’ ditën e pangrënë,Të ha ty qenka e thënë.Do të pjek në drek,S’të çoj në diskotekë.IIINjë plakush, një plakush hipopotam,pyet zebrën në dyqan në dyqan,a më thua shitësja mike,në ka letër higjenike.letër higjenike s’ka more xhaxha.IVI thot’ zebra të japë un’ të jap un’,kryesorja mbaron pun’, mbaronpun’,nuk të shkonte kot paraja,më e mirë është zumparja.me këtë që të jap un’ mbaron punë.Zhvillimi i temës- ftojini nxënësit të flasin rreth fotove që ju keni vendosur.- Nxitini ata të flasin çfarë dinë rreth këtyre kafshëve. A kanë ata ndonjëpërvojë nga kafshët?- Shkruani disa nga opinionet e tyre në dërrasë.Veprimtaria e orës së parë- Dëgjojeni këngën së bashku disa herë.- Filloni t’u mësoni nxënësve fjalët dhe vijën melodike të këngës, mevargje.- Kujdesuni për intonacionin, ritmin dhe shqiptimin e saktë të fjalëve tëkëngës.97

- Përsëritni ato momente që nuk janë të saktë.Veprimtaria e orës së dytë- Rikujtoni së bashku këngën e mësuar.- Këndojeni këngën në grupe si një bisedë muzikore.- Kërkojuni nxënësve të këndojnë këngën me ndjenjë, duke imituar kafshëte pyllit.- Kërkojuni të sjellin këngë të tjera që u këndohet kafshëve.IntegrimiEdukim figurativ: vizatimi i kafshëve që përmenden në këngë.Vlerësimi: Vlerësimi bëhet për këndimin dhe interpretimin e këngës dhe figurëssë kafshëve gjatë bisedës muzikore.∗∗MESIMI 16Linja: Bazat e arsimimit muzikorTema: TimbriObjektivatNë fund të orës mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:• dallojë zërin e shokëve dhe të të afërmve;• gjejë saktë emrin e tingujve apo zhurmave të ndryshme që dëgjon;• riprodhojë tinguj të objekteve të ndryshme.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, postera të ndryshëm, objektetë ndryshme etj.Informacion për mësuesinTimbri ose ngjyra është dallimi ose përcaktimi që u bëjmë të gjitha tingujve tëobjekteve apo njerëzve. Ne mund të dallojmë pa parë, timbrin e një zëri nga njëtjetër, të një instrumenti nga një tjetër, të një tingulli natyror nga një tjetër etj.Trupi është organi që prodhon zërin ose më saktë kordat vokale që ndodhennë pjesën e fytit. Çdo njeri e ka zërin të ndryshëm nga tjetri dhe kjo bën që ne98

ta dallojmë atë edhe me sy mbyllur (një mënyrë e cila mund të përdoret për tëgjetur emrin e shokut të klasës pa e parë atë). Por ne jemi në gjendje jo vetëmtë dallojmë zërin e njeriut por edhe të qenieve dhe objekteve të ndryshme pa iparë ato.Nëpërmjet trupit ne mund të prodhojmë tinguj të ndryshëm.• p.sh., përplasja e thjeshtë e duarve do të japë një tingull të zymtë.• përplasja e pëllëmbëve njëra kundra tjetrës, ku pëllëmbët janë në formëgjysmë të mbyllur, tingulli do të jetë më i qartë.• duke përplasur gishtat e një dore me ato të dorës tjetër tingulli do të jetëmë i dobët.Shembull 1. Është dallimi i tingujve nëpërmjet timbrit është edhe mbyllja esyve të nxënësit dhe pastaj lëshimi ose trokitja mbi objekte të ndryshme si:gotën, topin, hekurin, dërrasën etj.Shembulli 2. Janë zërat e prindërve ku ndryshimi i zërit të nënës është i dukshëmme atë të zërit të babait.Mësuesi i nxit me anë të pyetjeve të japin shembuj të ndryshëm rreth timbrit tëzërit.Në këtë vit shkollor ata njihen më mirë me timbrin, dallimin e zërave të ndryshëm,ose të tingujve që lëshojnë objektet apo fenomenet e ndryshme natyrore.Zhvillimi i mësimitVendoseni Cdn në magnetofon ku keni shembuj të zërave ose goditjeve mbi objektetë ndryshme dhe tingullin që ato lëshojnë, duke e bërë kështu më konkreteorën e mësimit dhe kuptimin e konceptit timbër. Ato janë topi, makina, treni,aeroplani, lehja e qenit, mjaullima e maces, uji që rrjedh nga rubineti, zërat enjerëzve etj.99

- Kërkojuni nxënësve të flasin rreth fotove.- Vendosini në magnetofon shembujt e sugjeruar në informacion dhe flisnisë bashku rreth tyre duke bërë komente.- Nxitni nxënësit të sjellin shembuj të tjerë.- Vendosni një nxënës me sy të mbyllur dhe kërkojini të gjejë emrin e nxënësitqë flet. Këtë bëjeni me nxënës të ndryshëm.Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për dallimin e saktë të zërave të shokëve dheobjekteve të ndryshme që lëshojnë tinguj.∗∗MESIMI 17Linja: Dëgjim muzikorTema: Pjesë me karakter të qetë, të gëzuar, të dhimbshëm.ObjektivatNë fund të orës mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- dëgjojë pjesë të ndryshme muzikore;- dallojë karakteret të qetë, të gëzuar, të dhimbshëm;- gjejë pjesë të njohura që janë brenda këtyre karaktereve;- demonstrojë aftësi për dëgjim dhe përqendrim gjatë të dëgjuarit.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd.Burimet: Mund të shfrytëzohen edhe Cd të tjera që kanë pjesë muzikore në përshtatjeme moshën dhe qëllimin e temës.Informacion për mësuesinNë librin e mësuesit të klasës së parë është prekur se ç’është karakteri, por nëkëtë klasë do të japim një shpjegim të qartë. Me karakter të qetë ju do të kuptonitë gjitha pjesët që këndohen ose luhen qetë, psh., Nina – nana e cila është bërëfrymëzim për të gjitha kohërat. Vendosni shembullin e Cd për të konkretizuar karakterin e qetë. Ky shembulli sjellë në Cd jep idenë e qetësisë, ëmbëlsisë.Ndërsa shembulli i dytë është një këngë e gëzueshme e cila të krijon idenë e100

gëzimit, haresë e lumturisë fëminore. Ky shembull të bën të kërcesh, të mbashritmin me pëllëmbë. Pra kjo këngë ka brenda shumë impuls, një ritëm të gjallë,të shpejtë e të gëzueshëm.Pyetini nxënësit se a do të ishte me vend vendosja e një nina – nane, në ditëlindjene një shokut tuaj? Duhet t’u rikujtoni nxënësve tingujt e shkurtër dhe tëgjatë, të cilat do ti gjeni pikërisht në këto dy shembuj (nina – nana – të gjatë,kënga e gëzuar – të shkurtër).Shembulli i tretë na jep karakterin e dhimbshëm të një pjese apo kënge. Këtoshembuj mund të jenë këngë vaji, kurbeti etj., edhe tingujt e muzikës melankolikejanë tinguj të gjatë.Zhvillimi i mësimit- Kërkojuni nxënësve të dallojnë karakterin e shembujve që dëgjojnë nëCd.- Nxitini nxënësit të flasin rreth karaktereve (shembujve), duke shprehurmendimin e tyre për secilën.- Kërkojuni nxënësve të respektojnë mendimin e njëri – tjetrit.- Kërkojuni të dallojnë tingujt e shkurtër, të gjatë, më të gjatë.Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për aftësimin në përcaktimin e saktë të karakterevemuzikore gjatë dëgjimit të pjesëve të ndryshme.Detyrë: U kërkohet nxënësve të sjellin shembuj të këngëve apo pjesëve të ndryshmemuzikore me karaktere të ndryshme.∗∗MESIMI 18-19Linja: KëndimTema: “Tren o tren”ObjektivatNë fund të dy orëve mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë në intonacion dhe në ritëm këngën;- shqiptojë saktë tekstin e këngës;101

- shoqërojë këngën me instrumente ritmike ose lëvizje trupore;- interpretojë këngën me ndjenjë dhe emocion.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, postera, lapsa me ngjyra.Veprimet muzikore: lëvizje trupore duke krijuar një koreografi të caktuar sipasfabulës së këngë.Informacion për mësuesinKjo këngë përshkohet nga një karakter i gëzueshëm, e kapshme për fëmijët,argëtuese, edukative dhe që të lë mundësinë për të krijuar një minikoreografi.Kjo këngë nxit fëmijët rreth përvojave që ata kanë nga udhëtimet me tren, sesi bën treni, sa i gjatë është ai, si quhen pjesët përbërëse të trenit: lokomotiva,vagonat, shinat, çaf – çuf etj. Një diskutim me nxënësit për trenin dhe udhëtimetme të, zhvillon dhe fillon të kultivojë te nxënësit qëndrimin dhe mendimin rrethtekstit, muzikës dhe emocionet që ata provojnë gjatë mësimit të kësaj kënge. Kujdes! Gjithmonë gjatë të kënduarit duhet t’u kërkoni nxënësve të shprehinemocionet e tyre rreth tekstit dhe melodisë së këngës. Kështu ju keni realizuarduke ndërthurur edhe me linjën e këndimit linjën tjetër SHKM.Tren o tren102

ITren o tren i gjatë shumë,ndale vrapin të vij un’,të shëtisim Shqipërin’,që nga Shkodra der’në Vlor’,të shikojmë bukurit’.RefreniKëndon treni çaf e çuf,jan’ vagonat shqipëtar’o sa ndihemi krenar,çan përpara pa u ndal. (2 herë)IITren o tren i bukur shum’.sa vjen dimri t’mendoj un’,kur shikoj Shqipërin,në një kopsht’ me trëndelina,rrëshqet treni nëpër shina,kënga jonë mori kthina.Zhvillimi i mësimit- Ftohen nxënësit të flasin rreth fotos që shohin.- Kërkojini të tregojnë çfarë dinë ata për trenat. A kanë parë ata trenat nëvende të tjera?- Nxitini nxënësit të imitojnë zhurmën e trenit.Veprimtaria e orës së parë- Dëgjoni në magnetofon disa herë këngën.- Mësojuni nxënësve saktë tekstin dhe vijën melodike të këngës.- Përsëriteni këngën disa herë deri në përvetësimin e saj.- Kërkojuni nxënësve të respektojnë karakterin e këngës.Veprimtaria e orës së dytë- Rikujtoni këngën e mësuar.- Përsëritni disa herë ato vende që kanë probleme intonative.- Nxitini nxënësit të krijojnë një minikoreografi për këtë këngë (nëse munden).103

- Kërkojuni nxënësve të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.IntegrimiEdukimi figurativ – vizatoni një tren sipas imagjinatës së nxënësve.Vlerësimi: nxënësit vlerësohen për këndimin e këngës saktë dhe me ndjenjë.∗∗MESIMI 20Linja: Shprehje dhe krijim muzikorTema: Krijojmë përmes lëvizjeve truporeObjektivatNë fund të orës mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- Krijojë përmes lëvizje trupore figura të ndryshme;- Shoqërojë përmes tyre këngë të ndryshme;- Krijojë përmes tyre një muzikë të caktuar, një koreografi muzikore.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd.Veprimet muzikore: modele të gatshme koreografike (nga valle apo videoklipetë ndryshme).Informacion për mësuesinÇdo mësues do ta ketë shumë të lehtë për të zhvilluar këtë orë mësimore, sepsejanë fëmijët që improvizojnë mbi një melodi apo këngë të cilën ata e njohinshumë mirë. E rëndësishme në këtë orë është që mësuesi të zgjojë dëshirën tenxënësit për të marrë të gjithë pjesë në krijimtari. Mësuesi mund të përdorëformën e konkursit, duke e ndarë klasën në grupe dhe ku secili grup do të sjellëmuzikën me kombinimin e lëvizjeve trupore. Kjo gjë i bën fëmijët të ndihentë pavarur dhe njëkohësisht përgjegjës për krijimin që do të realizojnë. Gjatëndarjes në grupe mësuesi duhet të bëjë një ndarje të drejtë të nxënësve për secilingrup. Edhe pse grupet zgjedhin muzikën dhe vendosin për lëvizjet truporeqë do të konfigurojnë, mësuesi ka rolin e tij në këtë proces, duke u qëndruar afërapo duke i udhëzuar ata.104

Zhvillimi i mësimit- Ndajeni klasën në dy – tri grupe (sipas numrit të nxënësve).- Ndihmojini ata të zgjedhin muzikën e dëshiruar (në përputhje me moshëne tyre).- Udhëzojini nxënësit se si duhet të punojnë duke u qëndruar mbi kokë.- Ndihmojini me ide gjatë punës së tyre.- Kërkojini të zhvillojnë gjithçka që ata kanë krijuar.- Vlerësoni së bashku grupin më të mirë.- Nxitini nxënësit të diskutojnë për grupin më të mirë.Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për krijimin më të bukur përmes lëvizjevetrupore.∗∗MESIMI 21Linja: Këndim dhe lojëra muzikoreTema: “Ti lëmë të vërtetat”ObjektivaNë fund të orës mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- Këndojë dhe luajë këngën/lojë;- Shoqërojë këngën/lojë me lëvizje trupore;- Interpretojë këngën/lojë me ndjenjë dhe emocion në grup.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd.Veprimet muzikore: lëvizje trupore duke krijuar një koreografi të caktuar sipasfabulës së këngës/lojë.Informacion për mësuesinKjo këngë/lojë është një këngë satirë, që duhet t’u bëhet e qartë nxënësve qënë fillim. Ata pasi e kanë dëgjuar këngën/lojë, duhen nxitur të mendojnë përkoreografinë e saj. Një shembull i luajtjes dhe këndimit të kësaj kënge është simë poshtë:105

Klasa ndahet në 4 grupe, ku çdo grup imiton qenin, topallin, memecin etj. Dukekombinuar lëvizjet trupore me muzikën dhe fjalët, nxënësit zhvillojnë ndjenjënritmike dhe aftësitë për të interpretuar këngën/lojë.T’i lëmë të vërtetatIT’i lëmë të vërtetat,fillojmë nga gënjeshtrat,xumtriala li a la,i verbri po kërkonte,gjilpërn nënë kashtë,xumtriala li a la.I shurdhri po dëgjonte,fjalimin e memecit,xumtriala li a la,I çali po vraponte,makinës t’ia kalonte,xumtriala li a la.Ej kalamaja!ti lëmë të vërtetat,fillojmë nga gënjeshtrat.(përsëritet nga e para).Zhvillimi i mësimitVeprimtaria e orësDiskutime- Si duhet t’i ndihmojmë të verbrit, çalamanët etj?- Pse duhet t’i respektojmë ata? Diskutoni rreth sjelljes së mirë dhe të keqe.- Pasi të keni mësuar këngën/lojë, vendosini grupet përballë njëri – tjetrit.106

Secili grup këndon fjalët e këngës duke bërë edhe lëvizjet trupore sipasfjalëve të këngës.- Mësojini nxënësve këngën/lojë nga ana ritmike dhe melodike.- Vendosini nxënësit përballë njëri tjetrit, duke i udhëzuar për veprimetmuzikore që do të kryejë gjatë këndimit.- Ndihmojini nxënësit të imitojnë bukur rolin që ai ka.- Kërkojini që ata të interpretojnë me ndjenjë.IntegrimiEdukimi qytetar – ndihma dhe respekti për njerëzit e pafuqishëm dhe të sëmurë.Edukimi fizik – kombinimi i lëvizjeve trupore.Vlerësimi: nxënësit vlerësohen për interpretim të saktë dhe të bukur të këngë/lojë.∗∗MESIMI 22Linja: Shprehje dhe krijim muzikorTema: Ndërtimi i instrumenteve ORFObjektivatNë fund të orës mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- Ndërtojë me mjete rrethanore instrumente të thjeshta ORF (triangolo,lugët, shkopinjtë, tambur);- Shpjegojnë si i ndërtuan ato;- Luajnë me instrumentet e ndërtuara;Mjetet mësimore – didaktike: postera.Burime: letër, karton, ngjyra, gërshërë, vinovil, shkopinj druri, gotë ose kuti nëformë cilindrike etj.Informacion për mësuesin107

Më poshtë do të gjeni hapat që duhet të ndiqni për të udhëzuar nxënësit në ndërtimindhe përdorimin e këtyre instrumenteve.Shkopinjtë: Merrni 1 shkop të rrumbullakët rreth 30 cm dhe diametër jo mëshumë se 2 cm. Priteni atë në dy segmente të barabarta prej 15 cm me të cilat judo të krijoni dy shkopinj.Për të tingëlluar udhëzoni fëmijët që të mos i shtrëngojnë fort, për të mos “ibllokuar” vibracionet që ata krijojnë gjatë përplasjes me njëri – tjetrin.Njëri shkop mbahet i mbështetur ndërmjet pëllëmbës dhe gishtave të dorës sëmajtë në mënyrë që me dorën e djathtë të goditet shkopi tjetër.Kërkojuani ta bëjnë kështu fëmijëve dhe do të shikoni ndryshimin.Lugët: Merrni dy lugë të njëjta, jo shumë të rënda dhe mbajini një të mbështeturmbi gishtin e mesit dhe tjetrin mbi gishtin tregues, duke i mbërthyer mirë nëmes të gishtave. Lugët duhet t’i mbani në mënyrë të tillë që ato të kenë distancëme njëra – tjetrën 2 cm. Kërkojuni fëmijëve të shtrohen në përdorimin e tyrederi sa të arrijnë t’i mbajnë dhe përdorin mirë ato gjatë shoqërimit të një pjesemuzikore.Triangolo: Me një tub metalik të hollë, kthejini anët e tij duke krijuar njëtrekëndësh. Duke goditur me një shufër metali dhe rrahur brenda ose jashtëtrekëndëshit do të dëgjoni tinguj të ëmbël.Tamburi: Merrni një gotë plastike të kosit dhe vendosni mbi të një copë tullumbace.Tendoseni mirë atë tek anët duke e lidhur me një spango ose duke etendosur mirë me një skoç. Kërkojuni nxënësve të provojnë të godasin mbi tëdhe dallojnë tingujt që ai do të nxjerrë.Zhvillimi i mësimit- Grumbulloni së bashku të gjitha mjetet që ju duhen për të ndërtuar këtoinstrumente.- Udhëzojini nxënësit se si duhet të punojnë duke u qëndruar mbi kokë.108

- Kërkojuni nxënësve nëse njohin ata ndonjë nga këto instrumente që dotë ndërtojnë.- Vendosini instrumentet e krijuara para klasës dhe provojini tingujt e tyre.- Nxitini nxënësit të diskutojnë rreth tyre.Vlerësimi: nxënësit vlerësohen për ndërtimin e instrumentet saktë sipas udhëzimevetë mësuesit.∗∗MESIMI 23Linja: KëndimTema: “Unë dhe kominoshet”ObjektivatNë fund të dy orëve mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- Këndojë saktë dhe bukur këngën;- Shoqërojë këngën me instrumente ORF;- Këndojë solo dhe në grup;- Interpretojë këngën me emocione.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, postera.Metoda e përdorur: brainstorming.Informacion për mësuesinDiskutime- Ç’dini për minatorët?- Çfarë del nga miniera?- A keni qenë ndonjëherë në ndonjë minierë?- Në cilat qytete ka miniera? Dini ndonjë prej tyre?-109

Unë dhe kominoshet KoPor--mi -sinoba--shebiUnë dhe kominoshetpu -n'pun'nedhebau--binëMuzika: Gjosho Vasiamëdodhu -të t'bu -veshkramekoko--mi -mi -nono--sheshengjy -rëkal -të -roishkojro - BaPis--bito-imle-ësht'tënmimban Unmë -soja -i-nanëpu - je -tënton'ezbu -ku --nontordor'.rojm'. Veshmeko -mi -no -sheKominoshe pune babi më dhuroi,t’bukra kominoshe,ngjyrë kaltëroshe.Porsi babi në pun’ dhe un’ do t’shkoj,vesh me kominoshe,ngjyrë kaltëroshe.ngjy -rëkal -të -roRefreniBabi im është minator,pistoletën mban në dor’,un’mësoj ai punon,jetën ton’e zbukurojm’.Vesh me kominoshengjyrë kaltëroshe.she- she.Zhvillimi i mësimitVeprimtaria e orës së parë- Dëgjoni këngën disa herë në magnetofon.- Mësojuni nxënësve tekstin dhe melodinë e këngës me vargje.- Kërkojuni të flasin rreth tekstit të këngës.- Kujdesuni që nxënësit të këndojnë në intonacion dhe në ritmin e duhur.110

Veprimtaria e orës së dytë- Rikujtoni këngën e mësuar.- Kërkojuni nxënësve të këndojnë solo dhe në grup.- Stimuloni solistin dhe grupin.- Kërkojuni nxënësve të këndojnë këngën duke e interpretuar atë.Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për këndimin e këngës bukur, saktë dhe mendjenjë.∗∗MESIMI 25Linja: Bazat e arsimimit muzikorTema: Karakteri në muzikëObjektivatNë fund të orës mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- Dallojë karaktere të ndryshme të mësuara;- Shpjegojë llojet e karaktereve me fjalë shumë të thjeshta;- Gjejë shembuj të ndryshëm karakteresh muzikore.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd.Burimet: mund të shfrytëzohen edhe Cd të tjera që kanë pjesë muzikore nëpërshtatje me moshën dhe qëllimin e temës.Metoda e përdorur: diagrama e Venit.Informacion për mësuesinNë shembujt e Cd që do të vendosni keni shembuj të tjerë të muzikës me karaktertë qetë, gëzuar, dhimbshëm. Rikujtoni me nxënësit çfarë ju keni diskutuarrreth karakterit në muzikë dhe sillni së bashku disa shembuj të tjerë muzikorë.Zhvillimi i mësimit- Kërkojuni nxënësve të sjellin shembuj të këngëve të ndryshme që atadinë me karakter të qetë, gëzueshëm, melankolik.- Nxitini nxënësit të flasin me fjalët e thjeshta për shembujt që ata sjellin.- Kërkojuni të dallojnë karakterin në pjesët që dëgjojnë nga magnetofoni.111

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për shpjegimin e karakterit në muzikë me fjalëtë thjeshta dhe saktë.∗∗MESIMI 26Linja: Dëgjim muzikorTema: Pjesë për instrumentet: lodër, fyell dhe çifteliObjektivatNë fund të orës mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- Njohë timbrin e instrumenteve që dëgjon;- Dije në cilën krahinë përdoren këto instrumente popullore;- Shpjegojë me fjalë të thjeshta se si janë të ndërtuara këto instrumente.Mjetet mësimore- didaktike: magnetofon, Cd, postera.Informacion për mësuesinFyelli: është instrument popullor mefrymë e përhapur në shumë krahina tëvendit tonë. Ai është i njohur si instrumenti barinjve. Fyelli është i ndërtuarnga druri por ka edhe fyej metalikë. Ata112

kanë disa vrima sipër dhe një vrimë poshtë. Përdoret shumë edhe nga barinjtë evegjël dhe lëshon një tingull të hollë, të ëmbël.Çiftelia: është instrument popullor që përdoret kryesisht në zonën veriore tëShqipërisë. Çiftelia ka 2 tela dhe kasa e saj është prej druri. Ky instrument luhetjo vetëm nga të rriturit por edhe nga fëmijët.Daullja ose lodra është instrument popullor që shërben për të mbajtur ritmin ekëngëve dhe valleve popullore. Përbëhet nga kasa e drurit, në formë të rrumbullakëtdhe dy anët e mbuluara me lëkurë të tendosur. Goditet duke e mbajturvarur nga dy shkopinj, një i hollë (thupër) dhe një i trashë. Përdoret kryesisht nëzonën veriore dhe verilindore të Shqipërisë. Është instrument që luhet edhe ngatë rritur edhe fëmijët.Zhvillimi i mësimit- Kërkojuni nxënësve të thonë disa emra instrumentesh popullore që atanjohin më mirë.- Kërkojuni nxënësve të flasin rreth instrumenteve të mësipërme.- Shpjegojuni pjesët e këtyre instrumenteve.- Kërkojuni brenda mundësive) të sjellin në klasë ndonjë prej këtyre instrumenteve).- Dëgjojini pjesët në magnetofon dhe flisni për timbrin e secilit instrument.Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përcaktimin e timbrit të instrumentevepopullorë që dëgjojnë në magnetofon.∗∗MESIMI 27-28Linja: KëndimTema: Kënga “Mjeshtri i vogël”ObjektivatNë fund të dy orëve mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë saktë këngën;- këndojë solo dhe në grup;- këndojë me ndjenjë dhe emocion.113

Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, poster.Metoda e përdorur: brainstorming.Informacion për mësuesinNxiten fëmijët të flasin rreth veglave të punës që mund të kenë baballarët e tyrenë shtëpia. Kërkojuni të përmendin disa prej tyre. Më pas shkruani fjalën çekiçnë dërrasë të zezë dhe kërkoni të flasin rreth kësaj vegle pune dhe përdorimit tësaj në shtëpi, shkollë apo vende të tjera.Pyetja me të cilën ju mund të lidhni fjalën çekiç është: Kush e përdor atë? Psepërdoret ajo? Etj.Mjeshtri i vogël114

IÇak e çak, çak e çak e me çekiç,punon e këndon,porsi mjeshtër çak e çak,e stoli po mbaron.RefreniÇik çik e çak, punon pa përtesë,çik e çak, çik e çak,çekiçi nuk pushon.Zhvillimi i mësimitVeprimtaria e orës së parë- Dëgjoni me kujdes këngën në magnetofon, së bashku me nxënësit.- Mësojuni nxënësve këngën me vargje.- Përsëritni disa herë ato momente që mund të kenë probleme me intonacioninapo ritmin.- Kërkojuni nxënësve që ta këndojnë këngën solo dhe në grup.Veprimtaria e orës së dytë- Rikujtoni këngën së bashku.- Udhëzojini nxënësit si të shoqërojnë këngën me zilka ose shkopinj.- Nxitini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë, duke e interpretuar atë.- Kërkojuni të krijojnë një minikoreografi gjatë këndimit.IntegrimiEdukimi figurativ – vizatimi i çekiçit ashtu si ata e kanë parë.Vlerësimi – Nxënësit vlerësohen për këndimin e këngës saktë dhe me ndjenjë.∗∗MESIMI 29Linja: Këndim dhe lojëra muzikoreTema: “Gjuha e kafshëve”ObjektivatNë fund të orës mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë këngën/lojë, duke ndjekur ritmin dhe melodinë;- zhvillojë këngën/lojë me role;- këndojë këngën/lojë duke kombinuar muzikën dhe lëvizjet trupore.115

Mjetet mësimore-didaktike: magnetofon, Cd, instrumente ORF si: zilja,shkopinj, lodër etj.Informacion për mësuesinKënga/lojë ashtu si e kemi thënë edhe vitin e kaluar ka si qëllim jo vetëm mësimindhe këndimin e këngës, por edhe kombinimin e saj me lëvizje trupore ose krijimine një minikoreografie nga ana e nxënësve nën udhëheqjen e mësuesit. Simundni ju ta bëni këtë minikoreografi për të zhvilluar dhe arritur kërkesat që kakënga/lojë.Ndajeni klasën në aq grupe sa kafshë përmenden në këngë dhe secili grup ka solistine tij. Kënga/lojë zhvillohet në formën e një bisede muzikore ku secili grupi drejton pyetjen solistit, që mban emrin e kafshës si: zogut, deles, maces etj.,dhe solisti ia kthen përgjigjen, duke u shoqëruar nga secili grup me rrahjen eshuplakave. Grupet ndërrojnë rolet e tyre dhe kjo bën që ata të provojnë të gjitharolet e kafshëve. Më poshtë do të gjeni edhe skemën se si ju duhet të kombinonimuzikën me shoqërimin ritmik. Aty ku shikoni 1-2., kënga duhet shoqëruar meduartrokitje.116

ICiu, ciu, ciu o zog i vogël,ciu, ciu, ciu, ciu,qan apo këndonciu, ciu, ciu, ciu, ciu.flas me nënë time,ciu, ciunëna gjuhën ma kupton, ciu, ciu, ciu.Zhvillimi i mësimitDiskutime- Ç’dini ju për kafshët?- Pse nëna edhe për kafshët është gjëja më e shtrenjtë?- Si bëjnë kafshët: zogu, delja, macja etj? Shkruajini ato në dërrasë.Veprimtaria- Mësoni këngën dhe filloni të ndaheni në role.117

- Vendosni grupet përballë njëri tjetrit, duke i udhëzuar rreth veprimtarivemuzikore që ata do të kryejnë.- Zbatoni me ta skemën e mësipërme të dhënë gjatë informacionit.- Ndihmojini nxënësit gjatë shoqërimit edhe me instrumente ORF.Vlerësimi – Nxënësit vlerësohen për këndimin dhe interpretimin e këngës/lojësaktë dhe me ndjenjë.∗∗MESIMI 30-31Linja: KëndimTema: Kënga “Bilbili dhe gjinkalla”ObjektivatNë fund të dy orëve mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë saktë këngën;- shoqërojë këngën me instrumente ORF;- këndojë solo dhe në grup;- këndojë me ndjenjë dhe emocion.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, poster.Veprimet muzikore: lëvizjet trupore, shoqërimi me shuplaka etj.Informacion për mësuesinKjo këngë është zgjedhur me qëllim, për të përdorur apo shqiptuar mirë bashkëtingëlloretgjatë këndimit të këngëve. Duhet t’u bëhet e qartë nxënësve dhet’u demonstrohet rëndësia e shqiptimit të bashkëtingëlloreve gjatë këndimit, përshembull bashkëtingëlloret t, sh, gj etj., të cilat duhet të shqiptohen fort sikurthuhen dy t, t; sh, sh; gj, gj; etj., kjo këngë ka shumë fjalë që duhen shqiptuarfort dhe saktë bashkëtingëllore si fjala gjinkalla, etj.118

IDhe gjinkalla ia kish marrë,për çudi,melodisë shtruar,pushim,flet bilbili këngëtardi,të zë halli do dëgjuarim?Zhvillimi mësimitIIIIIDhe bilbili nxjerr dy fjal’,përplas krahët me sa mund,jo për këngën moj gjinkallë,po shyqyr që i dhe fund.Në fund zogupërplas krahët patha gjinkalla mund tatë pëlqen zëriVeprimtaria e orës së parë- Dëgjoni me kujdes këngën në magnetofon, së bashku me nxënësit.- Mësojuni nxënësve këngën me vargje ose fraza.- Kërkojuni nxënësve që ata të shqiptojnë saktë bashkëtingëlloret.- Kujdesuni që ata të respektojnë dhe ritmin e këngës.- Kërkojuni të tregojnë një histori rreth gjinkallave.119

Veprimtaria e orës së dytë- Rikujtoni këngën së bashku.- Këndoni së bashku me ta këngën duke u kujtuar atyre shqiptimin e fjalëveme bashkëtingëllore.- Udhëzojini nxënësit si të shoqërojnë këngën me zilka ose shkopinj.- Nxitini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë, duke e interpretuar atë.- Kërkojuni nxënësve që ta këndojnë këngën solo dhe në grup.IntegrimiEdukimi figurativ – vizatimi i bilbilit ose gjinkallës.Vlerësimi – nxënësit vlerësohen për këndimin e këngës saktë dhe me ndjenjë,duke shqiptuar bukur edhe bashkëtingëlloret.∗∗MESIMI 32Linja: Këndim dhe lojëra muzikoreTema: Përsëritje e lojërave të mësuaraObjektivatNë fund të orës mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- demonstrojë përvetësimin e këngës/lojë;- këndojë saktë këngët/lojë të mësuara deri tani;- këndojë këngët/lojë në grup;- zhvillojë lojën muzikore me role.Mjetet mësimore – didaktike: instrumente ORF.Zhvillimi i mësimit- Përsëritni së bashku me nxënësit këngët/lojë të mësuara gjatë vitit.- Rikujtoni së bashku rolet dhe koreografinë e krijuar.- Nxitni nxënësit të këndojnë dhe luajnë me ndjenjë këngët e mësuara.- Nxitini ata të shprehin mendimet e tyre për këngën/lojë më të bukur dhepse atyre u ka lënë shumë mbresa.- Kërkojuni interpretimin e këngëve/lojë me ndjenjë dhe emocion.120

Vlerësimi – Nxënësit vlerësohen për këndimin e këngëve/lojë në grup. Vlerësimimbështetet në përvetësimin e saktë të lojërave muzikore, interpretimin e melodisëdhe me anë të lëvizjeve trupore dhe shoqërimeve me instrumente ORF.∗∗MESIMI 33Linja: Lojë në instrumentTema: Luajmë me instrumentet ORFObjektivatNë fund të orës mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- Shoqërojë me instrumente të thjeshta ORF këngë ose lojëra të mësuaraderi tani;- Improvizojë ritme të thjeshta me instrumentet;- Shoqërojë këngët solo dhe në grup;- Shpjegojë ndërtimin e një instrumenti;Mjetet mësimore – didaktike: instrumente të ndryshme ORF.Informacion për mësuesinShoqërimi mund të bëhet me instrumentet e ndryshme që keni folur dhe ndërtuarme nxënësit deri tani. Nxënësit mund të zgjedhin instrumentin që pëlqejnëmë shumë apo kanë mundësi të gjejnë. Më pas së bashku mund të zgjidhni njëkëngë dhe një lojë muzikore të cilat nën udhëzimet tuaja do të fillojnë të shoqërohennga nxënësit solo ose në grup. Që të përfshihen të gjithë në veprimtarinëmësimore duhet të krijoni grupet ku secili grup të shoqërojë duke luajturnjë varg të këngës apo të lojës muzikore. Gjithashtu nxënësit mund të këmbejnëinstrumentet ndërmjet tyre, duke provuar ndjesinë e shoqërimit me instrumentetë ndryshme.Zhvillimi i mësimit- Ftojini nxënësit të zgjedhin këngën dhe lojën muzikore që ata duan tëshoqërojnë.- Ndajeni klasën në grupe, ku çdo grup ka instrumentin e tij.- Kërkojuni nxënësve të shoqërojnë këngën, ku çdo grup shoqëron një121

varg të këngës.- Improvizoni së bashku me nxënësit ritme të thjeshta.- Nxitini ata të shoqërojnë solo dhe në grup.Vlerësimi – Nxënësit vlerësohen për shoqërim të saktë të këngës ose lojës nëinstrument me instrumente ORF.∗∗MESIMI 34Linja: KëndimTema: Përsëritje e këngëve të mësuaraObjektivatNë fund të dy orëve mësimore nxënësi duhet të jetë i aftë të:- këndojë saktë këngët e mësuara gjatë vitit;- këndojë këngët solo në grup;- interpretojë këngët me ndjenjë dhe emocion;- shoqërojë ato edhe me instrumente ORF.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd, instrumente ORF.Zhvillimi i mësimitVeprimtaria e orës së parë- Ridëgjoni në magnetofon, disa nga këngët e mësuara gjatë vitit.- Rikujtoni rregullat e frymëmarrjes, shqiptimin e fjalëve etj.- Zbatoni gjatë të kënduarit të gjitha lëvizjet trupore të mësuara për shoqërim.- Shoqëroni ato me instrumente ORF.- Ndihmojini nxënësit për një intonim të saktë të këngëve.Veprimtaria e orës së dytë- Përcaktoni së bashku këngët më të bukura.- Përcaktoni poezitë më të bukura të mësuara gjatë vitit.122

- Përcaktoni dhe këngën/lojë më të bukur.- Hartoni së bashku me nxënësit një program të shkurtër artistik.- Zgjidhni recituesin më të mirë që do të prezantojë koncertin.- Bëni prova disa herë, deri në përvetësimin e duhur të repertorit.- Kërkojuni nxënësve të sjellin materiale të ndryshme për zbukurimin eklasës (zbukurimet të kenë lidhje edhe me tematikën e koncertit).PROGRAMI ANALITIK PËR KLASËN E DYTË35 JAVË MËSIMORE X 1 ORË= 35 ORËKLOJËRA MUZIKOREBAMLIDMSHKMOD18 ORË4 ORË3 ORË2 ORË3 ORË3 ORË2 ORË123

5. BAM 1 Vetitë etingullit: mëi gjatë - më ishkurtër, mëi lartë - mëi ulët, mëe ngadaltë- më e shpejtë6. DM 1 Dallimi izërave7. K 4 Kënga: “Pseashtu e psekështu”8. K 5 Punimi ikëngës9. SHKM 1 Përjetim imuzikësnëpërmjetarteve tëtjeraTë dallojë vetitë etingujveTë përcaktojë zërate njerëzve nga atotë instrumenteveTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, shkollënshoqërinë, familjen,ambientinetj.Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngënTë krijojë me ndjenjëe emocion dukedëgjuar muzikëTë identifikojëtingulline gjatë etë shkurtër,të lartë etë ulët, tëngadaltë e tëshpejtëTë identifikojëzërat ngainstrumentetmuzikorTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë këndojëduke eshoqëruardhe melëvizje truporeTë krijojënjë pikturë,duke dëgjuarmuzikëTë shpjegojëme fjalë tëthjeshta mbivetitë e tingullitTë dallojëzërat dhe instrumentetTë këndojëtekstin dhemelodinë ekëngësTë këndojë nëgrup dhe dukee shoqëruarme instrumenteORFshkopinj, gurë,lugë etj.Të japëmendime përpunën në klasëTë gjejë shembujtë ndryshëmme vetitëe tingullit.Të flasë mefjalë te thjeshtapër muzikënqë dëgjonTë këndojësolo dhe nëgrupTë këndojëduke interpretuarme ndjenjëe emocionkëngënTë komentojëkrijimin e tijdhe të shokëveMagnetofoni, postera,libri i mësuesit,fletore puneInstrumente megoditje, organo, librii mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit,fletore puneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, lapsame ngjyra, libri i mësuesit,fletore puneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti124

Nr. Linjat OrëtpërlinjëTemat mësimore1.K1 Këndojmësë bashku2. K 2 Kënga“Fjalëtmagjike”3. K 3 Punimi ikëngës4. Këndimlojëmuzikore1 Kënga“Çova njëletër mu nëpostë”10. OL 1Objektivi i përgjithshëmi programit Objektivat specifikë sipas niveleveNiveli bazë Niveli mesatar Niveli i lartëTë këndojë këngëtë ndryshme përAtdheun, shkollën,familjen, ambientin,etj.Të këndojëkëngën nëintonacionine duhurTë këndojëtekstin dhemelodinë ekëngësTë këndojësolo dhe nëgrup dukeinterpretuar mendjenjë dheemocionTë këndojë këngëtë ndryshme përAtdheun, shkollën,familjen, ambientin,etj.Të këndojëkëngën nëintonacionine duhurTë këndojëtekstin dhemelodinë ekëngësTë këndojësolo dhe nëgrup dukeinterpretuar mendjenjë dheemocionTë interpretojëkëngënTë interpretojënëpërmjet lojëskëngë të ndryshmeTë këndojëduke luajturme lëvizje tëthjeshtaTë këndojëduke luajturme lëvizje tëthjeshtaTë këndojësolo dhe nëgrupTë këndojëduke krijuarlëvizje të ndryshmeTë interpretojëkëngësme ndjenjë eemocionTë interpretojëlojëngjatë këngësme ndjenjë eemocionMjetet mësimoredidaktike dhe literaturandihmëseMagnetofon, librii mësuesit, fletorepune, posteraMagnetofon, librii mësuesit, fletorepune, posteraMagnetofoni,postera, libri imësuesit, fletorepuneMagnetofoni,postera, libri imësuesit, fletorepuneVendi izhvillimittëmësimitKabinetiKabinetiKabinetiKabineti125

11. K 6 Kënga: “Edua Shqipërinë”12. K 7 Punimi ikëngës13. LI 1 Luajmë meinstrumenteritmike ORF14. K 8 Kënga: “ Dyfabulat”15. K 9 Punimi ikëngësTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, shkollënshoqërinë, familjen,ambientin etj.Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngënTë përdorë ritminme anë të goditjeveTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, shkollënshoqërinë, familjen,ambientinetj.Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngënTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë këndojëduke eshoqëruardhe melëvizje truporeTë identifikojëritmin megoditjeTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë këndojëduke eshoqëruardhe melëvizje truporeTë këndojëtekstin dhemelodinë ekëngësTë këndojë nëgrup dhe dukee shoqëruarme instrumenteORFshkopinj, gurë,lugë etj.Të shoqërojëmelodi e këngëme goditjeTë këndojëtekstin dhemelodinë ekëngësTë këndojë nëgrup dhe dukee shoqëruarme instrumenteORFshkopinj, gurë,lugë etj.Të këndojësolo dhe nëgrupTë këndojëduke interpretuarme ndjenjëe emocionkëngënTë krijojë ritmeme goditjeTë këndojësolo dhe nëgrupTë këndojëduke interpretuarme ndjenjëe emocionkëngënMagnetofoni,organo, libri imësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje,magnetofoni, librii mësuesit,fletore puneOrgano, instrumenteme goditje,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni,organo, libri imësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje,magnetofoni, librii mësuesit,fletore puneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti126

16. BAM 2 Timbri Të dallojë një zënga zë tjetër, njëinstrument nga njëinstrument tjetër17. DM 2 Pjesë tëndryshme:të qeta, tëgëzuara, tëdhimbshme18. K 10 Kënga:“Tren o tren”19. K 11 Punimi ikëngësTë dallojë karakterine muzikës qëdëgjonTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, shkollënshoqërinë, familjen,ambientinetj.Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngën20. SHKM 2 KëndojmënëpërmjetlëvizjevetruporeTë shprehë me anëtë lëvizjeve truporemuzikën që dëgjonTë shpjegojëme fjalë tëthjeshtatimbrinTë identifikojëkëngët:e qetë, egëzueshme,e dhimbshmeTë këndojënë intonacionine duhurTë këndojëduke eshoqëruardhe melëvizje truporeTë vallëzojëashtu siç emendon memuzikën qëdëgjonTë dallojëzërat dhe instrumentetqëdëgjonTë flasë mefjalë të thjeshtapër muzikënqë dëgjonTë këndojëtekstin dhemelodinë ekëngësTë këndojë nëgrup dhe dukee shoqëruarme instrumenteORFshkopinj, gurë,lugë etj.Të këndojëduke krijuarlëvizje tëthjeshta truporenëpërmjetmuzikës qëdëgjonTë prodhojëtinguj me instrumentetëndryshme dheti dallojë atonga njëra tjetraTë gjejë pjesëmuzikore dukepërcaktuarkarakterin etyreTë këndojësolo dhe nëgrupTë këndojëduke interpretuarme ndjenjëe emocionkëngënTë vlerësojëmuzikën që ipëlqenMagnetofoni, organo,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit,fletore puneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni,organo, libri imësuesit,fletorepuneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti127

21. Lojëmuzikore2 Kënga: “T’ilëmë tëvërtetat”22. SHKM 3 Ndërtimi instrumenteveORF23. K 12 Kënga: “Unëi dua kominoshet”24. K 13 Punimi ikëngës25. BAM 3 Karakteri nëmuzikëTë interpretojënëpërmjet lojëskëngë të ndryshmeTë interpretojë meinstrumentet qëndërton këngënTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, shkollën,shoqërinë, familjen,ambientinetj.Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngënTë dallojë karakterine muzikës qëdëgjonTë këndojëduke luajturme lëvizje tëthjeshtaTë ndërtojënjëinstrument tëthjeshtë ORFTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë këndojëduke eshoqëruardhe melëvizje truporeTë identifikojëkëngët:e qetë, egëzueshme,e dhimbshmeTë këndojëduke krijuarlëvizje të ndryshmeTë këndojë nëgrup dhe dukee shoqëruarme instrumenteORFshkopinj, gurë,lugë etj.Të këndojëtekstin dhemelodinë ekëngësTë këndojë nëgrup dhe dukee shoqëruarme instrumenteORFshkopinj, gurë,lugë etj.Të flasë mefjalë të thjeshtapër muzikënqë dëgjonTë interpretojëlojëngjatë këngësme ndjenjë eemocionTë vlerësojëpunën e tëtjerëve përinstrumentet ekrijuaraTë këndojësolo dhe nëgrupTë këndojëduke interpretuarme ndjenjëe emocionkëngënTë gjejë pjesëmuzikore dukepërcaktuarkarakterin etyreMagnetofoni, postera,libri i mësuesit,fletore puneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit,fletore puneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit,fletore puneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti128

26. DM 3 Pjesë meinstrumentepopullore27. K 14 Kënga: “Mjeshtri ivogël”28. K 15 Punimi ikëngës29. Lojëmuzikore3 Kënga: “Gjuha ekafshëve”30. K 16 Kënga:“Bilbili dhegjinkalla”31. K 17 Punimi ikëngësTë vlerësojë mefjalë të thjeshtainstrumentet populloreTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, shkollën,shoqërinë, familjen,ambientinetj.Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngënTë interpretojënëpërmjet lojës,këngë të ndryshmeTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, shkollën,shoqërinë, familjen,ambientin etj.Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngënTë dëgjojëpjesë tëndryshme meinstrumentepopulloreTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë këndojëduke eshoqëruardhe me lëvizjetruporeTë këndojëduke luajturme lëvizje tëthjeshtaTë këndojëduke respektuarrregullate të kënduaritTë këndojëduke eshoqëruardhe me lëvizjetruporeTë flasë mefjalë të thjeshtapër instrumentetqë njehTë këndojëtekstin dhemelodinë ekëngësTë këndojë nëgrup dhe dukee shoqëruarme instrumenteORF shkopinj,gurë, lugë etj.Të këndojëduke krijuarlëvizje të ndryshmeTë këndojëtekstin dhemelodinë ekëngësTë këndojë nëgrup dhe dukee shoqëruarme instrumenteORF shkopinj,gurë, lugë etj.Të gjejëinstrumentetë ndryshmepopulloreTë këndojë solodhe në grupTë këndojëduke interpretuarme ndjenjëe emocionkëngënTë interpretojëlojën gjatëkëngës mendjenjë e emocionTë këndojësolo dhe nëgrupTë këndojëduke interpretuarme ndjenjëe emocionkëngënMagnetofoni, organo,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, postera,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti129

32. Lojëmuzikore4 Luajmë sëbashku33. LI 2 Luajmë meinstrumenteORF34. K 18 Përsëritje ekëngëve tëmësuara35. OL 2Të interpretojënëpërmjet lojëskëngë të ndryshmeTë interpretojë meinstrumente ORFkëngë të ndryshmeTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, shkollën,shoqërinë, familjen,ambientinetj.Të këndojëduke luajturme lëvizje tëthjeshtaTë këndojëduke luajturinstrumentetë thjeshtaORFTë këndojësaktë këngëte mësuaraTë këndojëduke krijuarlëvizje të ndryshmeTë këndojëduke krijuarritme të ndryshmeTë këndojësolo dhe nëgrupTë interpretojëlojëngjatë këngësme ndjenjë eemocionTë interpretojëdukeshoqëruar meinstrumenteORF këngënme ndjenjë eemocionTë interpretojëmë ndjenjë eemocionkëngët e mësuaraMagnetofoni, postera,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, postera,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit,fletore puneKabinetiKabinetiKabineti130

EdukimMuzikor 3

∗∗Përmbajtja:Tema: Këndojmë së bashku “Himnin e flamurit”.................................. 133Tema: Kënga “Atdheu”.......................................................................... 135Tema: Luajmë me veglat O.R.F............................................................. 139Tema: Regjistrimi grafik i tingujve........................................................ 140Tema: Kënga “Një maçok çamarrok”.................................................... 142Tema: Instrumentet: flaut, trombë, ksilofon........................................... 145Tema: Kënga “Lule Velo Partizani”....................................................... 147Tema: Muzika dhe përjetimi i saj (vizatim, poezi, vallëzim)................ 150Tema: Kënga “Rrotull pemës po vallëzojmë”....................................... 152Tema: Tingujt – i theksuar / i patheksuar............................................... 155Tema: Improvizim – ritme dhe melodi (këngë, valle,pjesë të vogla muzikore)............................................................. 157Tema: Kënga “Shatërvani”.................................................................... 159Tema: Rinjohim muzikën vokale dhe instrumentale............................. 161Tema: Kënga “Cicërimat e zogjve të pyllit”.......................................... 162Tema: Këngë “Urim mësueses”............................................................. 166Tema: Kohët e thjeshta 2/4.................................................................... 169Tema: “Katër stinët”.............................................................................. 170Tema: Shoqërimi i muzikës me vegla me goditje dhe mjete trupore..... 174Tema: Ndërtimi i instrumenteve ORF.................................................... 176Tema: Karakteret muzikore: ritmik, i gëzueshëm, i dhimbshëm........... 177Tema: Kënga “Kam një mik kam një shok”.......................................... 178Tema: Organizimi i një koncerti me këngët e mësuara gjatë vitit......... 182Programi analitik per klasen e trete...................................................... 184132

∗∗MËSIMI 1Linja: KëndimTema: Këndojmë së bashku “Himnin e flamurit”Objektivat:Në fund të orës nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të këndojë saktë melodinë e këngës dhe tekstin.• Të respektojë ritmin e këngës.• Të ketë diksion të qartë.• Të këndojë solo dhe në grup.• Të rikujtojë rregullat e frymëmarrjes, të qëndrimit gjatë të kënduarit.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofoni, Cd, (instrument shoqërues nësemësuesi e disponon dhe luan si: organo, fizarmonika, etj).Zhvillimi i mësimitDiskutime• A është “Himni i flamurit” Himni ynë kombëtar?• Ku u këndua për herë të parë “Himni i flamurit”?• Si duhet të qëndrojmë kur dëgjojmë dhe këndojmë “Himnin e flamurit”?HIMNI I FLAMURITTeksti: AsdreniIRreth flamurit të përbashkuar,me një dëshir’ dhe një qëllim,të gjith’atje duke u betuar,të lidhim besën për shpëtim.133

IINë dorë armët do t’i mbajmë,të mbrojm’ Atdheun në çdo kënd,të drejtat tona ne si ndajmë,këtu armiqtë s’kanë vend.RefreniPrej lufte veç ai largohet,që është lindur tradhëtor,kush është burrë nuk frikohet,por vdes, por vdes si një dëshmor.RefreniPrej lufte etj...Veprimtaria e orës së parë• Dërgoni regjistrimin e këngës në magnetofon.• Rikujtoni tekstin dhe melodinë e këngës.• Përsëriteni disa herë këngën deri në përvetësimin shumë të mirë të saj.• Inkurajoni nxënësit të këndojnë të gjithë në union.• Respektoni rregullat e qëndrimit gjatë të kënduarit të këngës.• Ngrihuni në këmbë në shenjë respektimi kur të këndoni këngën.134

Veprimtaria e orës së dytë• Rikujtoni këngën duke e kënduar saktë atë.• Nxitini nxënësit të mbajnë ritmin e duhur gjatë të kënduarit.• Nxitini nxënësit të këndojnë solo dhe në grup.• Nxitini nxënësit të shprehin ndjenjat e tyre rreth këngës.• Nxitini të shprehin emocionet e tyre duke e interpretuar bukur këngën.IntegrimiEdukata shoqërore: zhvillimi i ndjenjës patriotike dhe i ndjenjës kombëtare.Edukimi figurativ: përdorimi i ngjyrave në krijimin e flamurit tonë kombëtar.Vlerësimi: nxënësit do të vlerësohen për këndimin bukur, me ndjenjë dhe përnjë interpretim të saktë të këngës.∗∗MËSIMI 2Linja: KëndimTema: Kënga “Atdheu”Objektivat• Në fund të dy orëve nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të këndojë saktë melodinë e këngës.• Të ketë diksion të qartë.• Të respektojë ritmin.• Të këndojë solo dhe në grup.• Të shoqërojë këngën me lëvizjet e trupit ose me instrumentet ORF.Mjetet didaktike: pamje nga vendi ynë, instrumentet ORF, magnetofon, etj.Informacion për mësuesinRegjistrimi grafik ju ka ndihmuar për kuptimin e lartësisë së tingujve në mënyrëngjitëse e zbritëse. Në klasën e parë dhe të dytë nxënësit e kanë dalluar dhendonjëherë edhe e kanë ndërtuar lartësinë e tingullit me anë të fijeve të shkrepseveapo ndonjë grafiku në dërrasë. Në klasën e tretë ata do të dëgjojnë dhedo të ndërtojnë melodinë e këngëve përmes regjistrimit grafik në tabelë ose nëfletoren e punës me ndihmën e mësuesit. Për të demonstruar lartësinë e tingullit135

me anë të regjistrimit grafik veprohet në disa mënyra, njërën prej të cilave po juofrojmë ne. Ja cila është ajo.Dëgjohet kënga disa herë për të dalluar dhe përcaktuar mirë lartësinë e tingujve. Mësuesivizaton në dërrasë një grafik në formën e shkallëve ku gjatë këndimit të këngësdo të vendosen tingujt e lartë dhe të ulët me anë të rrokjeve të tekstit të këngës.Veprimtaria dhe jeta e kompozitoritGaqo Avrazi lindi në 16 Mars 1915 në qytetin e Korçës, ku edhe mori mësimete para muzikore. Në vitin 1932 studioi solfezhin dhe muzikën nën drejtimine Kristo Konos. Më pas u zgjodh nënkryetari i shoqatës artistike “Rinia Korçare”.Në vitin 1942 krijoi të parin grup koral artistik ushtarak, duke mësuar dhedrejtuar këngë patriotike dhe partizane. Nën drejtimin e Gaqo Avrazit ansamblii ushtrisë është dekoruar disa herë me urdhra të ndryshëm dhe ka fituar disaçmime ndërkombëtare. Gaqo Avrazi ka kompozuar shumë pjesë muzikore, kakrijuar tabllo muzikore, kantata, këngë për fëmijë, këngë për kor dhe orkestër.Në vitin 1979 ju dha titulli “Artist i Popullit”. Gaqo Avrazi vdiq në Tiranë në 18Shkurt 1985.• Nxiten nxënësit të flasin rrjedhshëm dhe bukur rreth figurave që shikojnë mepamje nga Atdheu.• Shkruhen mendimet e tyre në dërrasë.• Ftohen të thonë disa tituj këngësh të tjera për Atdheun.136

mes.2-3ATDHEUMuzika: Gaqo Avrazi Ç'pa - mje t'bu - kra ka ven - di im Ma - le t'lar - ta, o me ble - rim. Tra-lala, Ohsabu-Traku -ri.-lala.IÇ’pamje t’bukur ka vendi im,male t’larta o me blerim,tra la la, tra la la,o sa bukuri.IISa kullota e bagëti,çdo bregore vresht e ullinj,tra la la, tra la la,o sa bukuri.IIIGjith’ punojnë edhe dëfrejn’më të bukur t’a bëjm’Atdheun,tra la la, tra la la,o sa bukuri.137

Zhvillimi i mësimitDiskutime• Ftohen nxënësit të diskutojnë rreth asaj që shikojnë në pamjet e ndryshmenga Atdheu.• Nxitini që ata të tregojnë një ekskursion apo vende të ndryshme ku ata kanëkaluar pushimet verore.• Kërkojni fëmijëve që ata të flasim për qytetin, fshatin apo krahinën ku atakanë lindur dhe jetojnë.Veprimtaria e orës së parë• Dëgjoni regjistrimin e këngës në magnetofon dhe mësoni melodinë e tekstine këngës deri në përvetësimin shumë të mirë të saj.• Mësojeni këngën në fraza ose fjali.• Nxitini nxënësit që të këndojnë, duke respektuar rregullat e të qëndruaritgjatë këngës.Veprimtaria e orës së dytë• Rikujtoni këngën së bashku me nxënësit, për të përvetësuar më mirë tekstindhe melodinë e saj.• Kërkojini të këndojnë këngën, duke kërkuar që nxënësit ta këndojnë atë samë mirë.• Nxitini nxënësit të shprehin ndjenjat e tyre rreth këngës.• Kërkojuni fëmijëve të shprehin nëpërmjet vizatimit apo poezisë pamje tëndryshme nga vendi.• Nxitini fëmijët të shoqërojnë me instrumentet ORF këngën, duke i ndarë atanë dy grupe.IntegrimiEdukimi figurativ: tematikë e lirë – pejsazhe nga vendi.Gjuha amtare: zhvillimi i dashurisë për atdheun përmes një hartimi shumë tëshkurtër.Vlerësimi: vlerësohen nxënësit për interpretim të këngës me ndjenjë dhe emocion.138

∗∗MËSIMI 4Linja: LlTema: Luajmë me veglat O.R.F.Objektivat• Në fund të orës nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të luaj me instrumentet O.R.F.• Të shoqërojë melodi e këngë të thjeshta për fëmijë me këto instrumenta.• Të luaj solo dhe në grup.• Të respektojë ritmin saktë, duke goditur instrumentet.• Të krijojë përcjellje ritmike të ndryshme.Mjetet mësimore / didaktike: magnetofon, Cd, instrumentet me goditje, postera,etj.Informacion për mësuesinKëtë orë mësimi, mësuesi u kujton nxënësve nga vitet e kaluara pse quheninstrumente O.R.F. duke i demostruar ato edhe me posterat e përgatitura oseme instrumente konkrete O.R.F. zhvillimi i lojës muzikore me instrumente megoditje është e domosdoshme, sepse zhvillon aftësitë përdoruese të instrumenteve,krijuese dhe ndjenjës ritmike.Si mund të zhvilloni një lojë muzikore duke përdorur instrumentet me goditje?Vendosni muzikën në magnetofon, mundësisht këngë për fëmijë që ata e dinëmirë, ku edhe e këndojnë atë. Ndajeni klasën në grupe ku një grup mban ritminme shuplaka, tjetri me një instrument ORF si: shkopinj, triangolo etj. dhe grupii kërcimtarëve. Hapat që do të ndiqen për të zhvilluar këtë veprimtari.Udhëhiqni nxënësit të shoqërojnë ritmin përmes këtyre veprimeve.Koha 2/4: grupi i triangolos godet 2 herë instrumentin, dhe i jep sinjalin grupit tëkërcimtarëve për të bërë 2 hapa para; 2 goditje të tamburit i bën ata të shkojnë 2 hapa prapa (figura me tamburin) 2 goditje të të gjitha instrumenteve për të bërë stop.139

Ndërroni grupet për një përvetësim sa më të mirë të lojës në instrument. Në fundstimuloni grupet ose individët më të mirë.Zhvillimi i mësimitDiskutime• Mësuesi u kërkon nxënësve të sjellin instrumente të ndryshme O.R.F.• Diskutoni me nxënësit për karakteristikat e këtyre veglave.• Lërini të lirë grupet e përcaktuara të zgjedhin veglën që dëshirojnë.• Vendosni grupet përballë njëri tjetrit.• Nxitini ata të luajnë me dëshirë.• Kërkojuni të respektojnë ritmin me goditje të qarta dhe lëvizje të sakta.• Udhëhiqini në lojën me instrumentet sipas udhëzimeve që keni dhënë.• Stimuloni grupin që luajti më mirë në shoqërimin e melodisë me instrumentetme goditje.IntegrimiEdukimi fizik: zhvillimi i lëvizjeve trupore sipas ritmit dhe melodisë.Vlerësimi: nxënësit do të vlerësohen për interpretimin e lojës saktë dhe mendjenjë.∗∗MËSIMI 5Linja: B A MTema: Regjistrimi grafik i tingujve.140

Objektivat• Në fund të orës nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të vendosë tingujt në shkallën grafike sipas rrokjeve.• Të këndojë këngën dhe të gjejë tingujt e lartë dhe të ulët.• Të jetë në gjëndje të dallojë tingujt e lartë dhe të ulët.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd.Inforamcion për mësuesinRegjistrimi grafik është një figurë në formën e shkallës e cila shërben për të vendosurnë kuptuar tingujt e lartë dhe të ulët. Në klasën e parë dhe të dytë nxënësitjanë njohur me lartësinë e tingullit nëpërmjet dëgjimit dhe e kanë bërë edhepërmes ndonjë grafiku. Në klasë të tretë ata do të mësojnë t’i vendosin ato meanë të rrokjeve në shkallën grafike. Vendosni në magnetofon këngën “Atdheu”duke e shoqëruar me dorë ose shigjeta lartësinë e tingujve. Me anë të rrokjevevendosini ato në shkallën e ndërtuar. Mundohuni të jeni sa më të qartë që nxënësittë jenë të aftë për të bërë melodi të tjera me shkallën grafike.Shembulli 1Këndojeni këngën duke vendosur shigjetën sipas lartësisë së zërit.Shembulli 2141

Shkruajeni këtë grafik në tabelë dhe vendosni së bashku me nxënësit shigjetënsipas lartësisë që shkon zëri.Drejtojuni pyetje fëmijve:- Në cilën fjalë tingulli është më i lartë? Po tingulli më i ulët?Provoni të bëni grafikë edhe në ndonjë këngë tjetër të mësuar në klasat etjera, duke i udhëzuar nxënësit të shënojnë tingujt e ulët dhe të lartë.Zhvillimi i mësimit• Kërkojuni nxënësve të sjellin shembuj të shkurtër muzikor, duke bërëregjistrimin grafik në dërrasë apo fletore.• Ndihmojni nxënësit të krijojnë regjistrimin grafik të tingujve të këngëve qëkëndojnë.• Kërkojuni atyre të jenë të saktë në vendosjen e shigjetave treguese të tingujvetë lartë dhe të ulët.• Nixitin ata të flasin dhe shpjegojnë punën e tyre.• Nxitini t’i këndojnë ato.Vlerësimi: vlerësohen për përgjigje dhe demostrim të saktë të njohurive tëtemës së re.∗∗MËSIMI 6-7Linja: KëndimTema: Kënga “Një maçok çamarrok”ObjektivatNë fund të orës nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:Të këndojë saktë melodinë e këngës.Të ketë diksion të qartë.Të respektojë ritmin e duhur.Të këndojë solo dhe në grup.Të shoqërojë këngën me lëvizje trupore ose me instrumentet ORF.Mjetet mësimore – didaktike: poster me maçokun, instrumentet me goditje,etj.142

Për mësuesinDiskutime• Ftohen nxënësit të diskutojnë rreth asaj që shikojnë poster.• Kërkojuni që ata të flasin për macen, qenin, apo ndonjë kafshë tjetër shtëpiake.• Nxitini që ata të shprehen rreth kafshëve dhe çfarë ata dinë për to.• Mendimet e tyre shkruajini në dërrasë.• Ndajeni klasën në grupe ku ata të imitojnë macen, qenin apo ndonjë kafshëtjetër që ata pëlqejnë.• Ftojini ata të gjejnë këngë të tjera për kafshët që pëlqejnë.Jeta dhe veprimtaria e kompozitoritRobert Radoja lindi në Bolonja të Italisë më 1935. Studimet e tij të para përmuzikë i mori pranë Liceut artistik “Jordan Misja” në instrumentin e pianos, sipianist. Pasi mbaroi Akademinë e Arteve të Bukura punoi pranë Qendrës Kulturoretë Fëmijve në Tiranë dhe në vitet e mëvonshme punon si pedagog pranëI.L.A. Është autor i shumë këngëve për fëmijë si “Një maçok çamarok”, “Fluturae bukur”, etj. Robert Radoja është edhe aranxhues i shumë pjesëve muzikore.NJË MAÇOK, ÇAMAROKMuzika: Robert Radoja143

INjë maçok çamarok,Lara, lara vija, vija,Iku tinzash nga shtëpia,Gjyshen time fort e idhnoi.IIPor maçoku çamarroku,Lara, lara vija, vijaIku tinës nga shtëpia,Gjysen time fort e idhnoi.RefreniRrugës shend e verë,Ec me bisht përpjetë,Tuj’lëpi mustaqet,Shokët i përqesh.Zhvillimi i mësimitVeprimtaria e orës së parë• Dëgjoni regjistrimin e këngës në magnetofon dhe filloni t’u mësoni nxënësvemelodinë e tekstin e këngës.• Mësojeni këngën në fraza ose fjali deri në përvetësimin shumë të mirë tësaj.• Nxitini nxënësit që të këndojnë të gjithë, duke mbajtur ritmin e duhur.144

Veprimtaria e orës së dytë• Rikujtoni këngën bashkë me nxënësit, duke kërkuar nga ata që të respektojnëritmin, intonacionin dhe shqiptimin e saktë të tekstit të këngës.• Rikujtoni shprehitë vokale: qëndrimin, frymëmarrjen dhe diksionin, duke inxitur ata të këndojnë bukur dhe saktë.• Nxitini nxënësit të shprehin ndjenjat e tyre rreth këngës.• Kërkojuni fëmijëve të shprehin nëpërmjet vizatimit emocionet e tyre përkafshët.• Nxitini fëmijët të shoqërojnë me instrumentet ORF këngën, duke i ndarë atanë dy grupe.IntegrimiEdukimi figurativ: përdorimi i llojeve të vijave duke vizatuar macen, qenin,pulën (vijat).Gjuha amtare: shprehja e ndjenjave të tyre me anë të një poezie, proze etj.Vlerësimi: vlerësohen nxënësit për interpretim shumë të mirë dhe të mirë tëkëngës me ndjenjë dhe emocion.∗∗MËSIMI 8Linja: DMTema: Instrumentet: flaut, trombë, ksilofon.ObjektivatNë fund të orës nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të njohë instrumentet flaut, trombë, ksilofon.• Të dallojë instrumentet e mësipërme në muzikën që dëgjon.• Të shpjegojë me fjalë të thjeshta për instrumentet që dëgjon.Mjetet mësimore / didaktike: magnetofon, Cd, postera me këto instrumenta.Informacion për mësuesinFlauti është instrument muzikor fryme që përdoret në orkestrat simfonike, në145

andat frymore por dhe si vegël solistike. Është instrument që përbëhet nga njëmetal i çmuar por që bën pjesë në grupin e instrumenteve të drunjta. Tingulli iflautit është i ëmbël, i butë, i qetë, ka tingull të lartë.Tromba është instrument muzikor fryme prej metali, e cila përdoret në orkestratsimfonike, në bandat muzikore por edhe si vegël solistike. Ka një tingull tëfortë, të fuqishëm, të lartë.Ksilofoni është instrument muzikor me goditje që përdoret nga fëmijët por edhenë orkestër. Është edhe instrukment solistik. Tingulli i ksilofonit është i lehtë, iëmbël, i butë. Përbëhet nga pllaka druri me gjatësi të ndryshme nga më e madhjaderi tek më e vogla, që goditet me dy shkopinj. Vendosni pjesët muzikore me këto instrumente duke diskutuar për karakteristikate tyre. Ndihmojini nxënësit të dallojnë nëpërmjet timbrit, instrumentet qëdëgjojnë në magnetofon.TrombaFlautKsilofonVeprimtaria e orës së mësimit• Nxitini nxënësit të thonë emrat e instrumenteve që njohin më mirë dheshkruajni ato në dërrasë.• Kërkojuni të flasin me pak fjalë se çfarë dinë për to.• Ndihmojini gjatë dëgjimit muzikor të dallojnë instrumentet flaut, trombë,dhe ksilofon.146

• Nxitini të dëgjojnë me dëshirë pjesët muzikore.• Ndajeni klasën në dy grupe, duke i stimuluar se kush i gjen më shpejt dhesaktë instrumetnet që dëgjojnë.• Nxitni grupin më të mirë.Vlerësimi: vlerësohen nxënësit për aftësitë e tyre, në dallimin e instrumentevetë mësuara.∗∗MËSIMI 9-10Linja: KëndimTema: Kënga “Lule Velo Partizani”ObjektivatNë fund të dy orëve nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të këndojë në intonacionin e duhur këngën.• Të shqiptojë saktë tekstin e këngës.• Të respektojë ritmin e dhënë.• Të dallojë tingut e lartë dhe të ulët.• Të interpretojë me ndjenjë e emocion këngën.Mjetet mësimore didaktike: magnetofoni, Cd, foto nga lufta Nacional – çlirimtareaplo me partizanë, organo, etj.Për mësuesinDiskutime• Fton nxënësit të diskutojnë rreth fotove që shohin.• Nxitini ata të tregojnë ndonjë ngjarje nga lufta, filmat që kanë parë ose ngatregime të lexuara.• Mendimet më të mira i shkruan në dërrasë.Jeta dhe veprimtaria e kompozitoritKujtim Laro lindi më 1947 në qytetin e Vlorës. Ai filloi të studionte muzikë qëi vogël dhe më pas në shkollën artistike “Jordan Misja”, Tiranë. Ai vazhdoi stu-147

dimet në Institutin e Lartë të Arteve për kompozicion ku filloi të shkruante edhekompozimet e tij të para. Disa nga gjinitë muzikore që ai shkroi janë sonata,kuartete harqesh, muzikë dhome, muzikë filmash, dhe këngë për festivalet kombëtarepër të rritur dhe për fëmijë. Disa muzikë filmash që ai ka shkruar janë: “Iteti në bronx”, “Lulëkuqet mbi mur”, “Udha e shkronjave”, “Në fillim të verës”etj. Vdiq në Tiranë në vitin 2004.LULE VELO PARTIZANIMuzika: Kujtim LaroII le dhent’dole tek stani,lule Velo partizani,more pushkën dole malit,lule Velo partizani.148

IIPo pyet nëna çu bë djali,lule Velo partizani,ju përgjigjen krismat malit,lule Velo partizani.IINëpër male nëpër shkrepa,në çdo luft’që bënte çeta,në mes shok’ve rritej djali,lule Velo partizani.IVPriste nëna që ti vijë,partizan o me lirinë,dhe në syt’e çdo fëmije,shihte Shqipërin’e lirë.Informacion për mësuesinNë këtë orë mësimi, mësuesi u flet nxënësve për luftën duke ngjallur tek atadashurinë për ATDHEUN, respektin për ata që dhanë jetën për çlirimin e Atdheut.Shpjegon me fjalë të thjeshta mbi luftën Nacional – çlirimtare, flet përheroizmin e popullit tonë në luftë për liri e pavarësi. Gjatë këndimit të këngësmësuesi u kujton nxënësve tingujt e lartë dhe të ulët, duke i vendosur ato nëregjistrimin grafik. U kujton nxënësve respektimin e ritmit, rregullat e frymëmarrjes,shenjat e ngjyrimit. Por në këtë linjë mësuesi duhet t’i kushtojë vëmendjetë madhe mësimit korrekt të këngës si në melodi ashtu edhe në tekstine saj.Zhvillimi i mësimitVeprimtaria e orës së parë• Diskutoni me nxënësit mbi luftën nacional – çlirimtare.• Kërkojuni nxënësve të këndojnë apo recitojnë ndonjë këngë, poezi përheronjtë, luftën, etj.• Dëgjoni regjistrimin e këngës në magnetofon dhe filloni mësimin e këngës.• Këndojeni këngën disa herë deri në përvetësimin e mirë të melodisë sëkëngës.• Respektoni ritmin e këngës 2/4.149

Veprimtaria e orës së dytë• Rikujtojuni nxënësve fjalët e këngët dhe vijën melodike të saj.• Kërkojuni të gjejnë tingujt e lartë dhe të ulët.• Nxitini t’i vendosin ato me regjistrim grafik me ndihmën tuaj.• Ndajeni klasën në grupe ku grupi i parë të këndojë ndërsa grupi i dytë tëmbajë ritmin me instrumente me goditje.• Nxitini të gjithë nxënësit të këndojnë këngën bukur dhe saktë.• Kërkojuni të këndojnë me ndjenjë e emocion.• Nxitini nxënësit të mbajnë qëndrim kritik për punën në klasë.IntegrimiEdukata shoqërore: edukimi me dashurinë për atdheun.Gjuha amtare: nxitja për të gjetur poezi apo tregime mbi luftën.Edukimi figurativ: përdorimi i ngjyrave dhe vijave në një temë të lirë.Vlerësimi: nxënësit do të vlerësohen për një këndim të saktë dhe me ndjenjë tëkëngës si dhe për respektimin e ritmit 2/4.∗∗MËSIMI 11Linja: SHKMTema: Muzika dhe përjetimi i saj (vizatim, poezi, vallëzim)ObjektivatNë fund të orës nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të dëgjojë muzikë dhe të shprehë mendimin e tij/saj mbi muzikën që dëgjon.• Të krijojë një vizatim, poezi, prozë, përmes përjetimit të muzikës që dëgjon.• Të shpjegojë me fjalë të thjeshta rreth krijimit të vet.• Të mbajë qëndrim për punën e vet dhe të të tjerëve.Mjetet mësimore / didaktike: magnetofon, Cd, lapsa me ngjyra, postera, etj.150

Informacion për mësuesinNë linjën e Sh.K.M. mësuesi u shpjegon nxënësve mbi karakterin e muzikës qëdëgjojnë, (e gjallë, ritmike, e gëzueshme) gjithmonë me anë të pyetjeve drejtuarnxënësve.Pse ju pëlqen muzika që dëgjoni?- A mund t’i shprehni ndjenjat tuaja me anë të një poezie, proze apo vallëzimi?- Nxënësit lihen të lirë të zgjedhin një nga versionet e mësipërme duke i ndihmuartë jenë sa më pranë karakterit të melodisë.Zhvillimi i orës së mësimitDiskutime Mësuesi vendos Cdn në magnetofon, duke folur me fjalë të thjeshta rrethkarakterit të muzikës dhe duke e ilustruar atë me një shembull konkret (një vizatim,të cilën e bën në dërrasë).Pasi nxënësit kanë zgjedhur versionin e shprehjes së emocionit të tyre, mësuesii ndan ata në grupe ku secili grup diskuton për punën që bën. Udhëzojini fëmijëtqë të bashkëpunojnë mes tyre brenda grupit.Grupi që ka zgjedhur të kërcejë, krijojnë figura të ndryshme me lëvizje trupore,në përshtatje me muzikën që dëgjojnë.151

Nxitini nxënësit t’i shprehin ndjenjat e tyre, duke interpretuar bukur krijimin etyre dhe duke bërë të gjallë orën e mësimit nëpërmjet debatit brenda grupeve.Është e rëndësishme për mësuesin të bëjë një përzgjedhje të mirë të punëve tëbëra nga nxënësit në klasë, duke i stimuluar ata me anë të pyetjeve të flasin përpunën e tyre.IntegrimiEdukimi fizik: zhvillimi i lëvizjeve trupore sipas ritmit dhe muzikës.Edukimi figurativ: përdorimi i ngjyrave, vijave, formave etj. për të shprehur njëpërjetim muzikor.Vlerësimi: vlerësohen sipas aftësive krijuese dhe shprehive interpretative.∗∗MËSIMI 13-14Linja: KëndimTema: Kënga “Rrotull pemës po vallëzojmë”ObjektivatNë fund të dy orëve nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të këndojë saktë melodinë dhe tekstin e këngës.• Të shqiptojë qartë tekstin e këngës.• Të respektojë kohën 2/4.• Të këndojë solo dhe në grup.• Të shoqërojë këngën me lëvizje trupore dhe me instrumentet ORF.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, foto me pemën e Vitit të Ri,instrumente me goditje.Metoda: BrainstormingInformacion për mësuesin- Mësuesi shkruan në tabelë “Gëzuar Vitin e Ri” duke nxitur fëmijët të shpre-152

hin mendimet e tyre rreth kësaj feste.- Mendimet e tyre i shkruan në dërrasë.- Me anë të pyetjes: se çfarë ju kujton festa e Vitit të Ri zhvilloni një Brainstorming.Jeta dhe vepra e kompozitoritTonin Harapi lindi në Shkodër më 9 Qershor 1928. Qysh i vogël ai kishte prirjepër muzikë. Në vitin 1946 punoi si dirigjent i korit në Katedralen e Shkodrësdhe u bë i njohur si kompozitor jo vetëm me krijimin e këngëve për fëmijë, poredhe me dy opereta përrallë muzikore, të cilat patën jehonë të gjërë në mjedisetartistike të qytetit të Shkodrës. Mbaroi studimet pranë konservatorit “Çajkovski”në Moskë dhe më vonë në konservatorin e Tiranës. Tonin Harapi ështëshquar në gjininë e muzikës vokale, si në atë të këngës, romancës, oratorios,kantata, opera dhe si përpunues i këngëve popullore shkodrane. Gjithashtu, aiështë dalluar dhe për veprat e muzikës koncertore si poema sinfonike, sonata,etj. Këngët për fëmijë ishin mjaft të dashura për kompozitorin, i cili ka qënëgjithmonë pranë tyre. Të njohura janë këngët: “Pranvera jonë”, “Rrotull pemëspo vallëzojmë”, etj. Pas një sëmundje të gjatë, Tonin Harapi vdiq më 30 Korrik1992 dhe pas vdekjes për meritat e tij të mëdha në krijimtarinë muzikore iu dhatitulli “Artist i Popullit”.RROTULL PEMËS PO VALLËZOJMËIRrotull pemës po vallëzojmë,ne fëmijët me gëzim,oh sa bukur që këndojmë,sot për ty, o vendi im.153

IIIJashtë nis një bor’e madhe,era vrullshëm fërshëllen,do ta ftojmë shpejt në valle,Vitin e Ri që po na vjen vjen.IIShihni, shihni sa të qeshur,kush këndon, kush luan balet,rroba t’bukura kanë veshurshihni sa u kan lezet.Muzika: Tonin Harapi154

Zhvillimi i mësimitDiskutime• Nxitini nxënësit të diskutojnë rreth fotove që shikojnë.• Nxitini të tregojnë për përgatitjet e Vitin të Ri në shkollë, në familje dhekomunitet.• Kërkojuni të tregojnë disa nga urimet që bëhen për Krishtlindje dhe Vitin eRi.Veprimtaria e orës së parë• Dëgjoni këngën në magnetofon, mësoni tekstin dhe melodinë e saj.• Ftojini fëmijët të flasin rreth festës së Vitit të Ri.• Kërkojini nëse dinë këngë të tjera për këtë festë.• Përsëritni këngën disa herë deri në përvetësimin e saj.Veprimtaria e orës së dytë• Rikujtoni me fëmijët këngën.• Nxitini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.• Kërkojuni të këndojnë solo dhe në grup.• Nxitini fëmijët të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore dhe duke përdorurinstrumentet me goditje.IntegrimiEdukata shoqërore: organizimi i festave të ndryshme dhe shoqërizimi me tëtjerët.Edukimi figurativ: përdorimi i elementeve dhe parimeve të mësuara në njëkrijim me temë nga Viti i Ri.Vlerësimi: vlerësohen për interpretim të saktë të këngës me ndjenjë e emocion.∗∗MËSIMI 15Linja: BamTema: Tingujt – i theksuar / i patheksuarObjektivat• Në fund të orës nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:155

• Të dallojë tingullin e theksuar dhe atë të patheksuar.• Të demostrojë me shembuj të ndryshëm tinguj të theksuar dhe të patheksuar.• Të gjejë në melodi të thjeshta tinguj të theksuar dhe të patheksuar.• Të luajë tingujt e theksuar dhe të patheksuar me instrumente me goditje.Mjetet mësimore – didaktike: magnefoton, Cd, instrumente me goditje.Informacion për mësuesinTë edukosh nxënësit me ndjenjën ritmike duke e pasqyruar atë me anë të shembujvetë ndryshëm do të thotë të pasqyrohesh tek ata njohuri muzikore metë cilën ata janë njohur dhe në klasën e parë dhe të dytë. Sa i rëndësishëm ështëritmi në muzikë po aq rëndësi ka edhe theksi ritmik. Ashtu si në të folurin e përditshëmedhe në muzikë kemi të bëjmë me theksin e fortë dhe të butë. Provonitë shqiptoni disa fjalë me dy rrokje, tri rrokje dhe katër rrokje.Bëjuni pyetje nxënësve:- Gjeni theksin në fjalën e mëposhtme:shko —l la, lap — si, ban — ka, pe — ma, At — dhe — u, ma — ki — na, do— lla — pi, ta — vo — li — na, bi — çi — kle — ta, etj?Merrni si shembull këngën “Një maçok çamarok”. Nxënësit duhet të këndojnëgjithmonë me rrokje këngën, ndërsa mësuesi i shoqëron me anë të goditjeve tëshuplakave ose të një instrumenti me goditje, ju bën të qartë fëmijëve se në cilinlëvizje bie theksi i fortë dhe në cilën theksi i butë.etj.Duke iu referuar këngës edhe nxënësit shoqërojnë me anë të insrumenteve megoditje këngën, duke theksuar tingullin e fortë me një goditje të fortë, dhe tingulline butë me një goditje të butë. Mësuesi vazhdon të shoqërojë të gjithëkëngën, duke iu bërë të qartë fëmijve theksin e fortë dhe të butë. Në fund mësuesipyet nxënësit më të mirë që të këndojnë këngën duke përcaktuar theksin efortë dhe të butë.156

Zhvillimi i mësimit• Kërkojuni nxënësve të sjellin shembuj të ndryshëm për të demostruar theksine fortë dhe të butë.• Ndajeni klasën në dy grupe, ku grupi i parë të këndojë dhe grupi i dytë tëmbajë ritmin me instrumente me godijte.• Nxitini nxënësit të përcaktojnë theksin e fortë dhe të butë.• Kërkojuni nxënësve të shpjegojnë se ku bie theksi i fortë dhe i butë.• Dëgjoni një këngë tjetër në magnetofon duke përcaktuar së bashku theksine fortë dhe të butë.IntegrimiGjuha amtare: theksi në gjuhën e folur.Vlerësimi: vlerësimi bëhet kur nxënësi përcakton, demostron dhe shpjegon saktëtheksin e fortë dhe të butë.∗∗MËSIMI 16Linja: SHKMTema: Improvizim – ritme dhe melodi (këngë, valle, pjesëtë vogla muzikore).ObjektivatNë fund të orës nxënësi /sja duhet të jetë i/e aftë:• Të improvizojë ritme dhe melodi nëpërmjet muzikës që dëgjon.• Të interpretojë bukur atë.• Të improvizojë këngë e valle që ata dinë më mirë.• Të vlerësojë punën e të tjerëve në klasë.Mjetet mësimore / didaktike: magnetofon, Cd, instrumente me goditje etj.Informacion për mësuesinKëtë orë mësimi mësuesi duhet t’i kushtojë një vëmendje të madhe respektimittë ritmit me anë të lëvizjeve të trupit gjatë kërcimit dhe këndimit të këngëveapo valleve gjatë kërcimit. Në përshtatje me ritmin nxënësit me ndihmën tuaj157

do të improvizojnë ritme dhe melodi të ndryshme, duke shoqëruar atë edhe meinstrumentet ritmike.Drejtojuni pyetjet:- Cilën këngë, valle apo kërcim pëlqeni më shumë?- Thoni pse ju pëlqejnë?- Cilën këngë apo valle shoqëroni më bukur me instrumentet ritmike?- A mund të krijoni ritme të ndryshme në melodi të ndryshme me anë të instrumenteveritmike dhe me lëvizje trupore? Vendosni në magnetofon një valle popullore dhe më pas muzikë ritmike(vallëzuese).Drejtojuni pyetjen:- Cila është muzikë popullore dhe cila muzikë vallëzuese (vals)?Ndihmojini nxënësit të improvizojnë lëvizje të ndryshme ritmike, duke i kërcyerato.Veprimtaria e orës së mësimit• Kërkojuni fëmijëve të këndojnë fragmente nga këngë, valle, pjesë të voglamuzikore në se dinë.• Kërkojuni t’i dallojnë ato nga njëra – tjetra.• Kërkojuni të improvizojnë figura ritmike të ndryshme, duke respektuar ritmindhe karakterin e muzikës që ata zgjedhin.• Nxitini të nxjerrin këngëtarin dhe kërcimtarin më të mirë të klasës dhe tëmësojnë nga ata.• Kërkojuni të shoqërojnë me instrumentet ritmike muzikën që dëgjojnë.• Nxitini të kërcejnë muzikën që dëshirojnë.• Nxitini të shoqërojnë këngën me lëvizje të bukura, duke respektuar ritmin.• Stimuloni nxënësit më të mirë, duke vënë në dukje improvizimet e bëra ngaata.IntegrimiEdukimi fizik: lëvizje trupore duke respektuar ritmin e dhënë.Vlerësimi: vlerësojini për interpretimin saktë të ritmeve të krijuara nga ata, përinterpretim të saktë të muzikës duke e shoqëruar atë me lëvizje trupore dhe instrumentetme goditje.158

∗∗MËSIMI 17-18Linja: KëndimTema: Kënga “Shatërvani”ObjektivatNë fund të dy orëve nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të këndojë saktë melodinë e këngës dhe tekstin.• Të respektojë ritmin e këngës.• Të ketë diksion të qartë.• Të këndojë solo dhe në grup.• Të shoqërojë këngën me instrumente me goditje.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, vegla me goditje si: shkopinj,zilka, triangolo, poster me shatërvanin etj.Zhvillimi i mësimitDiskutime• Ç’dini ju për shatërvanin?• A keni ndonjë shatërvan afër shtëpisë, aponë qytetin, fshatin ku ju jetoni?• Pse përdoren shatërvanët?mes. 17ModeratoSHATËRVANI"SHATERVANI"Teksti: Adelina MamaqiMuzika: Arben HysenajTeksti:A. Mamaqi Muzika: A. Hysenaj 159

IShatërvani në mes të parkut,por si lulja e zambakut,hyjnë rrezet mëngjes herët,ngjyra – ngjyra si ylberë.IINuk ka ngjyr’ nuk ka er’po rri çelur dimër ver’ngjyra – ngjyra plot aroma,rreth e qark me lulet tona.Veprimtaria e orës së parë• Dëgjoni regjistrimin e këngës në magnetofon, mësoni tekstin dhe melodinëme fraza, ose fjali.• Përsëriteni disa herë këngën deri në përvetësimin e mirë të saj.• Inkurajoni nxënësit të këndojnë të gjithë union.• Shoqëroni këngën me instrumentet me goditje.Veprimtaria e orës së dytë• Rikujtoni këngën duke përvetësuar më mirë tekstin dhe melodinë e saj.• Nxitini të mbajnë ritmin 2/4 me instrumentet që disponojnë.160Sha -tër- vaHyj - në rre--nizetnëmëmes- ngjespar -kuthe- rëtporngjy- si-ra,lungjy- lja- raesiza -mba-kutyl b - rë. e-Allegro moderato Nukkangjyr'nukkaer'porriçe- lur diver' ngjy ngjyplot a- mër- ra,- ra- ro- ma 1. 2. D.C. rretheqarkmelu- le- eto-nalu- le- eto - na

• Inkurajoni nxënësit që këndojnë më mirë.• Nxitini nxënësit të shprehin ndjenjat e tyre gjatë këndimit të këngës.• Nxitini nxënësit të këndojnë solo dhe në grup.IntegrimiEdukimi figurativ: vizatim me ngjyra duke shfaqur emocionet e tyre.Vlerësimi: vlerësohen nxënësit që këndojnë bukur dhe me ndjenjë si dhe për njëinterpretim korrekt të këngës.∗∗MËSIMI 19Linja: DMTema: Rinjohim muzikën vokale dhe instrumentaleObjektivatNë fund të orës nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të ri dallojë muzikën vokale nga ajo instrumentale.• Të dëgjojë me dëshirë muzikë të ndryshme vokale dhe instrumentale.• Të shpjegojë me fjalë të thjeshta fragmente të muzikës vokale dhe instrumentale.• Të mbajë qëndrim ndaj kësaj muzike.Mjetet mësimore / didaktike: magnetofon, Cd, foto të ndryshme me kor dheorkestër.Informacion për mësuesin Vendosni Cdn në magnetofon me muzikë vokale dhe instrumentale dhe drejtojunipyetje nxënësve:• Çfarë muzike po dëgjoni?• Pse quhet muzikë vokale?• Pse quhet muzikë instrumentale?Shënim: “Për më tepër shfleto librin e mësuesit klasa e parëmësimi 18, faqe. 53).161

Duke ruajtur mendimet e fëmijëve në dërrasë, diskutoni me ta për muzikënvokale, si ndahen zërat e grave, zërat e burrave dhe zërat e fëmijëve që janëquajtur zëra të bardhë. Muzika vokale përbëhet nga zëra njerëzish të cilët janëkëngëtarë që këndojnë në kor ose solo, ndërsa muzika instrumentale përbëhetnga luajtja me instrumente të ndryshme të cilat formojnë orkestrën.Zhvillimi i orës së mësimit:• Nxitini të dëgjojnë me dëshirë muzikën e vendosur në magnetofon.• Nxitini të shprehen se ç’lloj muzike pëlqejnë.• Nxitini të dallojnë muzikën vokale nga ajo instrumentale.• Ndihmojini të dallojnë zërat e burrave dhe të grave në një kor.• Ndihmojini të dallojnë instrumente të ndryshme që njohin gjatë një dëgjimitë muzikës orkestrale.• Nxitini të thonë emrin e ndonjë këngëtari apo instrumentisti që njohin.• Nxitini të flasin dhe shprehin mbresat rreth një koncerti që mund të kenëparë.Vlerësimi: pasi kanë dëgjuar dhe diskutuar mbi muzikën vokale dhe instrumentale,mësuesi fton nxënësit të japin mendimet e tyre për punën në klasë.∗∗MËSIMI 20-21Linja: KëndimTema: Kënga “Cicërimat e zogjve të pyllit”162

ObjektivatNë fund të dy orëve nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të këndojë melodinë e këngës saktë dhe në diksionin e duhur.• Të respektojë ritmin e duhur.• Të këndojë solo dhe në grup.• Të shoqërojë me instrumente me goditje këngën.Mjetet mësimore – didaktike: pamje me foto të ndryshme me zogj, pyje, magnetofon,Cd, instrumentet me goditje.Veprime muzikore: lëvizje të trupit, përplasje e duarve, lëvizje të këmbëvesipas ritmit.Informacion për mësuesinJeta dhe vepra e kompozitoritLec Balca lindi në Shkodër në vitin 1935. Ai ka mbaruar shkollën e mesmepedagogjike për mësuesi. Vite më vonë ai punoi në Kukës si mësues muzikedhe në Shtëpinë e Kulturës si këngëtar profesionist. Është dekoruar disa herë memedaljen e punës. Ai vazhdoi të punonte si mësues muzike në qytetin e Shkodrësnga 1966 deri sa doli në pension. Ai është mjeshtër i korit për fëmijë në qytetine Shkodrës dhe ka shkruar disa këngë për fëmijë të cilat kanë konkurruar nëFestivalet për fëmijë. Disa prej tyre janë; “Nëna klloçkë’, “Lopa dhe pula”,“Gëzoni me ne”, “Nënë Tereza”, “Cicërimat e zogjve të pyllit” etj. Ai ka marrë11 çmime të ndryshme kombëtare dhe mbarëkombëtare.• Ftoni nxënësit të flasin rreth asaj që shikojnë nëfoto dhe u kërkoni atyre të tregojnë rreth marrëdhënievetë tyre me zogjtë.• Shkruan disa mendime në dërrasë.• Kënga edukon dhe zbavit nxënësit duke i nxiturata në aftësimin jo vetëm të të kënduarit poredhe në zhvillimin e ndjenjës ritmike.• Mësuesi e ndan klasën në grupe ku një grupkëndon dhe grupi tjetër mban ritmin gjithmonë me ndihmën e mësuesit.• Gjithashtu ai u shpjegon fëmijëve ritmin 2/4 duke e shoqëruar atë me lëvizjene dorës. Ndërrohen grupet për përvetësimin sa më të mirë të ritmit 2/4.163

mes.20CICËRIMAT E ZOGJVE TË PYLLITCICERIMAT E ZOGJVE TE PYLLITTeksti dhe muzika: Lec Balca NaGush-erdhspe -pran-civee--radheble - roimu - lliTeksti dhe muzika: Lec Balcapy - lli gar -- ze e-za,danjë-li -trum -nacakkan -kën- gësdonjanëmerrrradhbashk mee - dhetë trishbisht - dyl--tibe -i-li,er - ja,cërr -porcabil--mibi--ii-ni,l i- 1. emeçuzë-ru -tëdhuktij-la,njëbisht - kuqnjëgu- shë -bardh2. gjth - monipar' egjel- bru -arndi - hetnjëme -lo -diNëpy -llinan - sam - bli i madh i zogj - ve t'rime ga ga ga e gu gu 1. cerr, cerr e ci ci ci cisa bu - ku - ri 2. Nëpy - llinsabu -ku -ri.164

Ga ga ga ga, gu gu gu gu gu gu gu,cërr cërr cërr cërr, ci ci ci ci ci ci,trili trili, trili e çing çingtuk e tuk e çik e çik.INa erdh’ pranvera bleroi pylli,gardalina kangs’ ja merr, bashk’ me të trishtili.cërrcamini e çurudhukla,një bishkuq një gushbardh’gushpeci edhe mullizeza,një trumcak këndon me radh’edhe bishtdylberja,por bilbili me zë të tij gjithmonë i pari.RefreniNë pyllin e gjelbëruar, ndihet një melodi,ansambli i madh i zogjve t’ rime ga ga ga e gu gu gu, cërr cërr e ci ci ci ci,sa bukuri.IIKërr, kërr kërr kërr këndon bishtundësi,dhe kalanda trilli, çing, çing gushëkuqi,çik e çik çika tuk qukapikupo dëgjohen deri vonë.gjith’ zërat ëmbël kombinohen,shum të harmonishëm janë, sa bukur dëgjohenkur një vardon iso i mban,si një trombon.RefreniNë pyllin..........FinaljaDit’ e për dit’, sa zbardhet drit’Gjer’ n’ prendim t’ diellit, gjith zogjt’e pyllit këndojn’RefreniNë pyllin....165

Zhvillimi i mësimitDiskutime- Ç’dini ju për zogjtë dhe ku jetojnë ato?- Si i mbroni ju ato?- Pse janë të dobishëm zogjtë e pyllit?- Pse fëmijët i krahasojnë me zogjtë e vegjël?- Shkruajini mendimet e tyre në dërrasë.Veprimtaria e orës së parë• Diskutoni me nxënësit për karakteristikat e zogjve.• Kërkojuni nxënësve të tregojnë, recitojnë apo imitojnë zogjtë.• Mësojuni melodinë dhe tekstin e këngës.• Kërkojuni të respektojnë ritmin 2/4.• Kërkojuni të jenë të saktë gjatë këndimit të këngës.Veprimtaria e orës së dytë• Rikujtoni tekstin dhe melodinë e këngës duke e dëgjuar atë në magnetofon.• Nxitini nxënësit të këndojnë këngën saktë dhe bukur.• Kërkojuni të ndjekin ritmin gjatë këndimit të këngës, duke i ndihmuar medirizhimin e dorës këngën me përplasjen e duarve ose me lëvizje trupore.• Nxitini të këndojnë me ndjenjë e emocion.• Kërkojuni të këndojnë solo dhe në grup.IntegrimiEdukimi figurativ: vizatim nga natyra sipas fantazisë së fëmijëve.Vlerësimi: vlerësohen për interpretim të bukur të këngës dhe respektimin saktëtë ritmit 2/4.∗∗MËSIMI 23-24Linja: KëndimTema: Këngë “Urim mësueses”ObjektivatNë fund të dy orëve nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:166

• Të këndojë saktë melodinë e këngës.• Të shqiptojë qartë dhe saktë diksionin.• Të respektojë ritmin e dhënë.• Të këndojë solo dhe në grup.• Të shoqërojë këngën me lëvizjet e trupitose me instrumentet ORF.Mjetet mësimore – didaktike: poster memësuesen, instrumentet me goditje, organo,fizarmonikë etj.URIM MËSUESESIJam ende i vogël,e ndoshta mir’s’i rreshtoj fjalët,s’i kam dëshir’ .Një tuf me lule,kam përgadit,mësuese e dashur,për ty, kët’ dit’ .IIN’ shenj dashurie,po t’i dhuroj,dy fjal’ nga zemra,urim t’i çoj.Mbas nënës sime,që m’ don si syt’për mua mësueseje nën’ e dyt’ .Muzika: Baki Kongoli167

Zhvillimi i mësimitDiskutime• Ftohen nxënësit të diskutojnë rreth asaj që shikojnë në fotot.• Kërkojuni që ata të flasin për festën e mësuesit.• Nxitini që ata të shprehin emocionet për mësuesin/sen, me anë të një këngetjetër ose recitimi.• Nxitini që ata të tregojnë se si do ta festojnë festën e mësuesit.• Mendimet më të mira i shkruani në dërrasë dhe diskutojini ato bashkë menxënësit.Veprimtaria e orës së parë• Dëgjoni regjistrimin e këngës në magnetofon dhe mësoni melodinë e tekstine këngës deri në përvetësimin e mirë të saj.• Mësojeni këngën në fraza ose fjali.• Nxitini nxënësit që të këndojnë të gjithë duke mbajtur ritmin e duhur.Veprimtaria e orës së dytë• Rikujtoni këngën bashkë me nxënësit, duke përvetësuar më mirë tekstin dhemelodinë e saj.• Kërkojini të këndojnë këngën të gjithë, duke nxitur nxënësit që këndojnë mëmirë.• Nxitini nxënësit të shprehin ndjenjat e tyre dhe mbajnë qëndrim rrethkëngës.• Kërkojuni fëmijëve të shprehin nëpërmjet arteve të tjera emocionet e tyrepër mësuesin/sen.• Nxitini fëmijët të shoqërojnë me instrumentet ORF këngën duke i ndarë atanë dy grupe.168

IntegrimiEdukimi figurativ: shprehja e gëzimit përmes ngjyrave (vizatimi i luleve përfestën e 7 Marsit).Gjuha amtare: shprehja e ndjenjave të tyre me anë të një poezie apo proze etj.Vlerësimi: vlerësohen nxënësit për interpretim të këngës me ndjenjë dhe emocion.∗∗MËSIMI 25Linja : BAMTema: Kohët e thjeshta 2/4ObjektivatNë fund të orës nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të njohë kohën e thjeshtë 2/4.• Të rrahë ritme 2/4.• Të këndojë shembuj të ndryshëm në kohën 2/4.• Të shoqërojë me instrumente ORF këngët në kohën 2/4.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, instrumente me goditje etj.Informacion për mësuesinKoha 2/4 ka dy goditje ose lëvizje. Koha e parë ose goditja e parë është e theksuarndërsa koha e dytë ose goditja e dytë është e patheksuar. Koha 2/4 quhet kohë ethjeshtë sepse përbëhet nga dy kohë (1+1) me lëvizje të dorës poshtë dhe lart.Shembujt e mëposhtëm shoqërojini me zë, duke përdorur numrat 1 — 2 përkatësisht1 për lëvizjen poshtë dhe 2 për lëvizjen lart, ndërsa nxënësit me goditjetë shuplakave ose me instrumente me goditje169

Bëni pyetjen:- Me sa goditje shoqërohet çdo fjalë? Vendosini në magnetofon këngën për ta dëgjuar.- Udhëzojini nxënësit të këndojnë këngën në kohën 2/4 dhe ta shoqërojnë atëme goditje, duke i ndihmuar ata gjatë këndimit për dallimin e kohës 2/4.Zhvillimi i orës së mësimitDiskutime• Kërkojuni nxënësve të sjellin shembujt të ndryshëm me fjalë dyrrokëshe dhet’i shoqërojnë ato me goditje dhe numërimin 1 — 2.• Këndoni këngën në kohën 2/4, duke i ndihmuar nxënësit të shoqërojnë atome instrumentet ORF.• Ndajeni klasën në grupe ku grupi i parë këndon dhe grupi i dytë shoqëronkëngën me instrumente me goditje kohën 2/4.• Këmbejini grupet për të përvetësuar të gjithë kohën 2/4.IntegrimiEdukimi fizik: ecja marsh në 2/4.Vlerësimi: vlerësohen nxënësit për një interpretim të saktë të kohës 2/4.∗∗MËSIMI 26-27Linja: KëndimTema: “Katër stinët”.ObjektivatNë fund të dy orëve nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të këndojë në intonacionin e duhur këngën.• Të shqiptojë saktë tekstin e këngës.• Të respektojë ritmin e këngës.• Të dallojë tingujt e lartë dhe të ulët.170

• Të interpretojë me ndjenjë e emocion këngën.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofoni, Cd, foto me katër stinët, lapsa mengjyra.Diskutoni me nxënësit për katër stinët e vitit.• Sillni pamje të ndryshme ku ilustrohen katër stinët.• Kërkojuni nxënësve të këndojnë apo recitojnë ndonjë këngë apo poezipër stinët e vitit.mes. 26-27KATËR STINËTMuzika:Muzika:EdmondEdmondZhulaliZhulaliTeksti: Agim Teksti: Doci Agim Doçi Pot'mëpye - sniKATER STINETmu-avje - shtën shum' e Pe- mët mbu-shenplotmemoll'gjith'fë - mi - jët shkojn' në 171dushkoll' DiDi -mrinshum'- mrikaedu-gë -shte- njaa PorTis'kavje - shtëna-kue-- azgjo - dhello- re

172Di -mrinshum'edu-aTivje - shtënezgjo - dhe Di- mrikagë -shte- nja Nukkaa- ku - llo - rePorPorkas'kato - paa-kubo - reRef. Un' dhe sho- kuimedu - am çdo stin'-llo- rese çdo vit ka ka t ë r- as - një s'shkon me ha - tërPran - ver',ve - rë,vje-shtë,di - mër D.C. ka - tër sti - nët qëZhvillimi i mësimitkavi-tishum'idu- am ne.Në këtë orë mësimi mësuesi u flet nxënësve për katër stinët, duke nxitur tek atadashurinë për natyrën. Kjo këngë mund të kombinohet shumë mirë me lëvizjettrupore, me veshje apo maska të bëra nga fëmijët në orën e edukimit figurativ,të cilat personifikojnë katër stinët. Gjatë mësimit të këngës nxënësit duhet tërinjohin dhe përcaktojnë kohën 2/4.Kujtoni shprehitë vokale si: respektimin e ritmit, rregullat e frymëmarrjes, shenjate ngjyrimit.Jeta dhe vepra e kompozitoritEdmond Zhulali ka lindur më 01.10.1960 në qytetin e Peshkopisë. Ai pas mbarimittë Akademisë së Arteve ka punuar si drejtues muzike në estradën profesionistetë qytetit të Peshkopisë. Ky kompozitor ka shkruar kryesisht në gjininëe këngës dhe disa pjesë të tjera si koncert për trombë, album pianistik, rondo përviolinë, etj. Gjithashtu ai ka marrë pjesë në shumë festivale për fëmijë dhe të

itur në Tiranë, Shkodër, Maqedoni, Kosovë ku ka fituar shumë çmime të ndryshme.Edmondi, ka qenë kompozitori i parë që mori pjesë në Festivalin Evropian,duke u renditur i shtati. Ka kompozuar edhe Himnin e Policisë Shqiptare,e cila është luajtur nga Banda Kombëtare e Italisë. Gjithashtu, ai ka krijuar 100këngë kushtuar popullit kosovar gjatë periudhës 1998 – 99. Disa nga këngëtmë të njohur atë tij janë: “Imazhi yt”, “Nuk je ëndërr”, “Katër stinët”, “HarryPoter”, “Beni qytetari” etj.Veprimtaria e orës së parë• Dëgjoni regjistrimin e këngës në magnetofon dhe në fillim mësoni tekstine këngës.• Këndojeni këngën disa herë deri në përvetësimin e saktë të melodisë sëkëngës.• Ndaluni në ato fraza ku nxënësit kanë vështirë.• Respektoni ritmin në të cilën këndohet kënga 2/4.Veprimtaria e orës së dytë• Rikujtoni me nxënësit fjalët e këngës dhe vijën melodike të saj.• Kërkojuni të këndojnë me ndjenjë e emocion.• Ndajeni klasën në 4 grupe ku secili grup të marrë emrin e një stine tëcaktuar.• Nxitini të gjithë nxënësit të këndojnë këngën bukur dhe saktë.• Nxitini nxënësit të këndojnë në grup.• Kërkojuni të shoqërojnë këngën me instrumente me goditje.• Në fund të orës nxitini nxënësit të mbajnë qëndrim kritik për punën nëklasë.IntegrimiEdukimi muzikor: dëgjimi i fragmenteve të ndryshme i muzikës “4 stinët” eVivaldit. Gjuha amtare: poezi, tregime dhe mbresa për katër stinët e vitit.Edukimi figurativ: përdorimi i ngjyrave në vizatimin e katër stinëve.Vlerësimi: nxënësit do të vlerësohen për këndim të saktë dhe me ndjenjë tëkëngës si dhe për respektimin e ritmit 2/4.173

∗∗MËSIMI 28Linja:LlTema: Shoqërimi i muzikës me vegla me goditje dhe mjete truporeObjektivatNë fund të orës nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të shoqërojë melodi e këngë me vegla me goditje dhe me lëvizjetrupore.• Të luajë në grup.• Të kombinojë goditjet me instrument me ato të mjeteve trupore.• Të respektojë ritmin gjatë shoqërimit.• Të mbajë qëndrim kritik për punën në klasë.Mjetet mësimore/didaktike: magnetofon, Cd, instrumente me goditje (triangolo,gurë, shkopinj, lugë, rraketake etj).Informacion për mësuesinNë temat mësimore të viteve të mëparshme nxënësit kanë mësuar mbi mjetettrupore dhe rolin e tyre në një lojë muzikore. Rifreskojini ato përmes shembujve muzikorë.Kjo temë mësimore ka për qëllim kombinimin e mjeteve trupore me instrumentetme goditje. Për të realizuar këtë mësuesi ndan klasën nw dy grupe, kugrupi i parë shoqëron muzikën me mjete trupore, ndërsa grupi i dytë e shoqëronme instrumente me goditje ORF. Sipas ritmit të dhënë muzikor, ata duhet tëshoqërojnë muzikën që dëgjojnë në magnetofon nën udhëheqjen e mësuesit.(Muzika duhet të jetë shumë e thjeshtë në kohën 2/4).Kombinimi i rrahjeve qoftë me mjete trupore apo me instrumente me goditjeduhet bërë e tillë që nxënësit të mos ngatërrohen gjatë shoqërimit dhe të krijojnëprobleme. Hapat që do të ndiqen për zhvillimin e kësaj veprimtarie.Klasën ndjeni në tri grupe. Të tri grupet këndojnë dhe veprojnë njëkohësisht.Grupi i parë – djem që qëndrojnë në formë rrethi. Ata do të këndojnë dhe përplasinduart gjatë këndimit.Grupi i dytë – vajza që qëndrojnë në formë rrethi të cilat këndojnë dhe përplasinkëmbët.174

Grupi i tretë – mix, këndojnë dhe u bien instrumenteve me goditje (zilka, shkopinjapo triangolo).Ndërroni grupet në mënyrë që të gjithë të përvetësojnë shoqërimin e melodiveme instrumente me goditje dhe mjete trupore.Për më qartë shikoni figurat e mëposhtme.Veprimtaria e orës së mësimit• Ftojini nxënësit për të zhvilluar shoqërimin muzikor në tri grupe; grupi iparë i djemve në formë rrethi, dhe grupi i dytë i vajzave formojnë rrethine brendshëm për të kryer lëvizjet dhe goditjet me mjetet trupore.• Secili nxënës zgjedh instrumentin dhe rolin që i pëlqen.• Udhëhiqini nxënësit për të zhvilluar lojën me shoqërimin e instrumentevedhe mjeteve trupore saktë dhe me ndjenjë.• Kërkojini nxënësve të luajnë saktë.• Stimuloni grupin që interpretoi më bukur.IntegrimiEdukimi fizik: shoqërimi i muzikës me lëvizje trupore.Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për shoqërimin e muzikës saktë me mjetetrupore dhe instrumente me goditje.175

∗∗MËSIMI 29Linja: SHKMTema: Ndërtimi i instrumenteve ORFObjektivatNë fund të orës nxënësi / nxënësja duhet të jetë i/e aftë:• Të përcaktojë instrumentet ORF.• Të ndërtojë instrumente ORF.• Të përdorë dhe luajë me këto instrumente.• Të vlerësojë punën e vet dhe të shokut/qes.Mjetet dhe materialet: gërshërë, ngjitëse, lapsa, objekte të ndryshme si karton,kanoçe, shufra, oriz etj.Informacion për mësuesinGjatë kësaj ore mësuesi u flet nxënësve se si objekte të ushqimeve të ndryshmeqë ata përdorin në jetën e përditshme, mund t’i përdorin për të ndërtuar instrumentetë thjeshta me goditje.1. Kështu një nga veglat që do të ndërtojnë nxënësit në këtë orë mësimoreështë edhe perkusioni.• Mësuesi i udhëheq nxënësit gjatë gjithë kohës që ata punojnë dhekujdeset që të mos dëmtohet askush gjatë përdorimit të mjeteve.Hapat që do të ndiqni për zhvillimin e orës dhe ndërtimin e këtij instrumentido të renditen si më poshtë.- Merrni 2 ose më shumë kanoçe të cola – colës, pepsi etj., dhe lidhini atonë një dërrasë me dimensionin e gjatësisë së tyre.- Një grup tjetër lidh mbi një pllakë metalike kanoçe të tjera.- Pasi të kenë mbaruar, udhëzojini të godasin me një shufër metalikekanoçet e lidhura në dru dhe ato të lidhura në metal.Pyetini nxënësit: Çfarë tingulli lëshojnë? Shënojini mendimet e tyre në dërrasë.176

2. Një tjetër vegël është edhe mara. Për të ndërtuar këtë vegël përdorensërishkanoçet, por që këtë radhë ato i mbushni me oriz ose guriçka shumë të vogla (joplot). Mbyllini vrimën që ato të mos dalin jashtë.Tundini ato së bashku me nxënësit dhe dëgjoni tingullin që ato lëshojnë.3. Një tjetër vegël është sistra.Merrni një karton dhe priteni atë me gjatësi 20 cm dhe gjerësi 40 cm. Harkojeniatë në formën e një rrethi duke i ngjitur mirë. Merrni disa tapa metalike tëshisheve dhe me një çekiç goditini ato derisa të bëhen të sheshta (petashuqe).Më pas hapuni një vrimë tapave petashuqe duke i qepur më pas rreth e qark kartonitnë formë rrethi. Më pas tundini ato duke ndierë tingullin që ato nxjerrin.Zhvillimi i mësimit- Grumbulloni së bashku me nxënësit materialet që do t’u ndihmojnë nëndërtimin e këtyre instrumenteve.- Udhëzojini nxënësit se si duhet të punojnë, duke u qëndruar mbi kokë.- Kërkojuni nxënësve të diskutojnë rreth këtyre instrumenteve.- Provoni së bashku të luani me këto instrumente.- Krijoni këndin tuaj të klasës me instrumente të ndryshme muzikore.Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për ndërtimin e instrumentit dhe përdorimin etij gjatë këndimeve të ndryshme.∗∗MËSIMI 30Linja: BAMTema: Karakteret muzikore: ritmik, i gëzueshëm, i dhimbshëm.ObjektivatNë fund të orës nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të dallojë karakterin e gëzueshëm dhe të dhimbshëm në këngë të ndryshme.• Të këndojë këngët që di dhe të përcaktojë karakterin e tyre.• Të interpretojë me ndjenjë këngët me karakter të gëzuar, ritmik, të dhimbshëm.177

Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, instrumente me goditje.Informacion për mësuesinQuhet këngë ritmike sepse na bën të kërcejmë, na jep gjallëri, dinamizëm, etj.Në këngët ritmike ajo që spikat më shumë është ritmi i shpejtë, i ndritur etj.Quhet këngë e gëzueshme sepse ajo përveç ritmit të shpejtë, teksti i saj është igëzueshëm, i gjallë, plot jetë.Quhet këngë e dhimbshme sepse është me ritëm të ngadalshëm, me një tekstmelankolik ku zakonisht bëjnë pjesë këngët e kurbetit, të vajit, etj.Zhvillimi i orës së mësimitVeprimtaria- Vendosini disa këngë në magnetofon dhe kërkojini t’i dëgjojnë me vëmendje.- Nxitini të dallojnë karakterin e tyre.- Kërkojuni të shpjegojnë me fjalë të thjeshta pse janë ritmike, të gëzueshme,të dhimbshme.- Nxitini të shoqërojnë me lëvizje këngët sipas mënyrës së tyre.- Ndihmojini të gjejnë këngë të tjera, duke i kënduar ato dhe përcaktuar seçfarë karakteri kanë.- Nxitini t’i shoqërojnë këngët me instrumentet me goditje që ata disponojnë.Vlerësimi: vlerësimi bëhet për përcaktimin e saktë të karakterit të këngëve.∗∗MËSIMI 31-32Linja: KëndimTema: Kënga “Kam një mik kam një shok”ObjektivatNë fund të orës nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të këndojë saktë melodinë dhe tekstin e këngës.• Të ketë diksion të qartë.• Të respektojë kohën 2/4.178

• Të këndojë solo dhe në grup.• Të shoqërojë këngën me lëvizje trupore dhe me instrumentet ORF.Mjetet mësimore – didaktike: magnetofon, Cd, foto të ndryshme, instrumenteme goditje etj.Informacion për mësuesinMësuesi shkruan në tabelë disa shprehje:“DUAJINI KAFSHËT DHE MBROJINI ATO” duke i nxitur fëmijët të shprehimmendimet e tyre rreth kafshëve që pëlqejnë më shumë.• Nxitini nxënësit të diskutojnë rreth fotoveqë shikojnë.• Nxitini të tregojnë për miqësinë e tyre meqenin apo ndonjë kafshë tjetër shtëpiake...179

KAM NJË MIK KAM NJË SHOK180mes.31KAM NJE MIK KAM NJE SHOK Muzika: Shpëtim SaraçiTeksti: Jorgo Papingji SaUn'shum'men -ki -djenshaedë -kamshir'mbleqë- dhurtëdhekemnukTeksti: Jorgo PapingjiMuzika: Shpëtim Saraçi ma -qe -mitnine -edhekambazgje--bitdhurs'ditësijett'jadalnjëe-themmat Poqe - ninun'edu-amost'jetne -vrikqenzgjaspoSe të jet'njëqenizgju-are-dhebes -Refreni: ko -vanëqy -tetun'an- e - mënëfundeble-vanëdy - themnjëtëvër -tetnukISa shum’ kisha dëshir’ që të kem një qen,po mamit edhe babit s’di si t’ja them,un mendjen e kam mbledhur dhe nuk e zgjas,se qenin e kam zgjedhur të jet’ dalmat.bëjsha-nikmbanqankaKër dheT'ju si-

Po qenin un’e dua mos t’jet’nevrik,të jet’një qen i zgjuar edhe besnik.RefreniKërkova në qytet un’an’e mban’dhe më në fund e bleva në dyqan,t’ju them një të vërtet’ nuk bëj shaka,si qeni im në bot’ nuk ka.La la la lal la la la la la .....La la la lal la la la la la .....Zhvillimi i mësimitIINuk jam un’ shumë i bindur jam në dilem’më mir të kesh një shok apo një qen,e di se do të lodhem them seriozisht,do ti mësoj futboll dhe pak anglisht.Po qenin un’ e dua mos t’ jet nevrik,të jet’ një qen i zgjuar edhe besnik.RefreniKërkova në qytet un’ an e mban’.....N’ shëtitje kur un’ shkoj me shoqërinë,të gjithë i prezantoj me qenin tim,t’ju them një të vërtet nuk bëj shaka,si qeni im në bot’ nuk ka.Veprimtaria e orës së parëDëgjoni këngën në magnetofon, mësoni tekstin dhe melodinë e saj.• Përsëritni këngën deri në përvetësimin e saktë të saj.• Nxitini fëmijët të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore dhe 3 instrumentetme goditje.181

Veprimtaria e orës së dytë• Rikujtoni me fëmijët këngën e mësuar.• Nxitini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.• Kërkojuni ta këndojnë solo dhe në grup.• Nxitini nxënësit të mbajnë qëndrim ndaj këngës.IntegrimiEdukata qytetare: mbrojtja dhe dashuria për kafshët.Edukimi figurativ: vizatim i lirë për kafshët që pëlqejnë.Vlerësimi: Vlerësohen për interpretim të saktë të këngës me ndjenjë e emocion.∗∗MËSIMI 33Linja: KëngëTema: Organizimi i një koncerti me këngët e mësuara gjatë vitit.Objektivat:Në fund të orës nxënësi/sja duhet të jetë i/e aftë:• Të këndojë këngët e mësuara gjatë vitit.• Të respektojë ritmin.• Të interpretojë bukur dhe me ndjenjë.• Të këndojë solo dhe në grup.• Të shoqërojë me instrumente me goditje dhe mjete trupore këngët qëkëndon.Mjetet mësimore/didaktike; magnetofon, Cd, instrumentet me goditje etj.Informacion për mësuesinPër të ndërtuar sa më mirë një koncert artistik përsëritni të gjitha këngët e mësuaragjatë vitit dhe përzgjidhni disa prej tyre.‣ Bëni përzgjedhjen e nxënësve që janë të intonuar, ndërsa nxënësit që nukjanë të intonuar vendosini të shoqërojnë me instrumente ORF duke i përfshirëtë gjithë nxënësit në veprimtari.182

‣ Zgjidhni nxënësit që kërcejnë bukur dhe krijoni grupin e kërcimtarëve.‣ Rendisni programin me këngë, valle, recitime duke marrë dhe mendimine nxënësve.Veprimtaria e orës së mësimit• Kërkojuni nxënësve të përzgjedhin këngët më të bukura të vitit.• Ndihmojini në përzgjedhjen e këngëve dhe valleve më të bukura.• Ndihmojini në renditjen e programit.• Nxitini të këndojnë bukur dhe me ndjenjë.• Kërkojuni të shoqërojnë këngët me instrumente me goditje.• Stimuloni nxënësit të këndojnë të gëzuar, të qeshur, të gjallë, plot dinamizëm.• Shoqëroni nxënësit kur këndojnë.183

PROGRAMI ANALITIK PER KLASEN E TRETE35 javë x 1 orë = 35 orëKBAMLIDMSHKMOL21 orë4 orë2 orë2orë3 orë3 orë184

Nr. Linjat Orëtpër linjëTemat mësimore Objektivi i përgjithshëmi programit Objektivat specifikë sipas niveleve1. K 1 Këndojmë së bashku“ Himnin e Flamurit”Të këndojë këngëtë ndryshme përAtdheun, shkollën,familjen, ambientin,etj.Niveli bazë Niveli mesatar Niveli i lartëTë këndojëkëngën në intonacionine duhurTë këndojë tekstindhe melodinë ekëngësTë këndojë solodhe në grupduke interpretuarme ndjenjë dheemocion2. K 2 Kënga “Atdheu”Gaqo AvraziTë këndojë këngëtë ndryshme përAtdheun, shkollën,familjen, ambientin,etj.Të këndojëkëngën në intonacionine duhurTë këndojë tekstindhe melodinë ekëngësTë këndojë solodhe në grupduke interpretuarme ndjenjë dheemocion3. K 3 Punimi i këngës Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngën4. LI 1 Luajmë me veglatORF5. BAM 1 Regjistrimi grafik itingujveTë interpretojë meinstrumente ORFkëngë të ndryshmeTë vendosë tingujte një kënge sipasregjistrimit grafikTë këndojë dukee shoqëruar dheme lëvizje truporeTë këndojëduke luajturinstrumente tëthjeshta ORFTë identifikojëtingujt e ulët e tëlartëTë këndojë në grupdhe duke e shoqëruarme instrumenteORF shkopinj, gurë,lugë etj.Të këndojë dukekrijuar ritme tëndryshmeTë dallojë regjistrimingrafik të tingujveTë këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngënTë interpretojëduke shoqëruar meinstrumente ORFkëngën me ndjenjëe emocionTë vendosë tingujte një kënge sipasregjistrimit grafikMjetet mësimoredidaktike dhe literaturandihmëseMagnetofon, libri imësuesit, fletore pune,posteraMagnetofon, libri imësuesit, fletore pune,posteraOrgano, insrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, postera,libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneVendi izhvillimittëmësimitKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti185

6. K 4 Kënga: “Një maçokçamarrok”Robert RadojaTë këndojë këngëtë ndryshme përAtdheun, shkollën,familjen, ambientin,etj.7. K 5 Punim i këngës Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngën8. DM 1 Instrumentetmuzikorëflaut,trombë, ksilofon9. K 6 Kënga: “ Lule Velopartizani” -partizane10. K 7Të vlerësojë mefjalë të thjeshtainstrumentet qëdëgjonTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, shkollën,shoqërinë, familjen,ambientinetj.Punimi i këngës Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngën11. SHKM 1 Muzika dhe përjetimii saj(vizatim, poezi, vallëzim)12. OL 5 Rikujtojmë, këndojmë,luajmëTë shprehë meanë të arteve tëtjera dhe me fjalëtë thjeshta muzikënqë dëgjonTë këndojëkëngën në intonacionine duhurTë këndojë dukee shoqëruar dheme lëvizje truporeTë dëgjojë pjesëtë ndryshme meinstrumentet flaut,trombë, ksilofonTë këndojëduke respektuarrregullat e të kënduaritTë këndojë dukee shoqëruar dheme lëvizje truporeTë identifikojëmuzikën qëdëgjonTë këndojë tekstindhe melodinë ekëngësTë këndojë në grupdhe duke e shoqëruarme instrumenteORF shkopinj, gurë,lugë etj.Të flasë me fjalë tëthjeshta për instrumentetflaut, trombë,ksilofonTë këndojë tekstindhe melodinë ekëngësTë këndojë në grupdhe duke e shoqëruarme instrumenteORF shkopinj, gurë,lugë etj.Të flasë me fjalë tëthjeshta për muzikënqë dëgjonTë këndojë solodhe në grupduke interpretuarme ndjenjë dheemocionTë këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngënTë komentojë mbimuzikën qe dëgjonme këto instrumenteTë këndojë solodhe në grupTë këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngënTë vlerësojëmuzikën që ipëlqenMagnetofon, libri imësuesit, fletore pune,posteraOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti186

13. K 8 Kënga: “ Rrotullpemës povallëzojmë”---ToninHarapiTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, shkollën,shoqërinë, familjen,ambientinetj.14. K 9 Punimi i këngës Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngën15. BAM 2 Tingujt –i theksuar/i patheksuarTë dallojë tingulline theksuar dhe tëpatheksuar16. SHKM 2 Improvizim ritmedhe melodi (këngë,valle, pjesë të voglamuzikore)Të shprehë me anëtë arteve të tjeradhe me fjalë tëthjeshta, muzikënqë dëgjon17. K 10 Kënga:“Shatërvani” ArbenHysenajTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, shkollën,shoqërinë, familjen,ambientin etj.18. K 11 Punimi i këngës Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngën19. DM 2 Rinjohim muzikënvokale dhe instrumentaleTë përcaktojë zërate njerëzve nga atotë instrumenteveTë këndojëduke respektuarrregullat e të kënduaritTë këndojë dukee shoqëruar dheme lëvizje truporeTë identifikojë tingulline theksuardhe të patheksuarTë vallëzojë dukeimprovizuar ritmetë thjeshtaTë këndojëduke respektuarrregullat e të kënduaritTë këndojë dukee shoqëruar dheme lëvizje truporeTë identifikojëzërat nga instrumentetmuzikorTë këndojë tekstindhe melodinë ekëngësTë këndojë në grupdhe duke e shoqëruarme instrumenteORF shkopinj, gurë,lugë etj.Të lexojë tingulline theksuar dhe tëpatheksuarTë këndojë këngëtë ndryshme sipasdëshirësTë këndojë tekstindhe melodinë ekëngësTë këndojë në grupdhe duke e shoqëruarme instrumenteORF shkopinj, gurë,lugë etj.Të dallojë zërat dheinstrumentetTë këndojë solodhe në grupTë këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngënTë këndojë tingulline theksuar dhe tëpatheksuarTë vlerësojëmuzikën që ipëlqenTë këndojë solodhe në grupTë këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngënTë flasë me fjalëte thjeshta përmuzikën që dëgjonMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit,fletorepuneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneInstrumente megoditje, organo, libri imësuesit, fletore puneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti187

20. K 12 Kënga: “ Cicërimat ezogjve të pyllit” LecBalcaTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, shkollën,shoqërinë, familjen,ambientinetj.21. K 13 Punimi i këngës Të interpretojëkëngën me ndjenjëdhe emocion22. OL 13 Rikujtojmë këndojmëe luajmë23. K 14 Kënga: “ Urimmësueses”—BakiKongoliTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, shkollën,shoqërinë, familjen,ambientinetj.24. K 15 Punimi i këngës Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngën25. BAM 3 Koha e thjeshtë 2/4 Të rrahë më dygoditje kohën 2/426. K 16 Kënga: “ Katërstinët”Edmond ZhulaliTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, shkollën,shoqërinë, familjen,ambientinetj.Të këndojëduke respektuarrregullat e të kënduaritTë këndojë dukee shoqëruar dheme lëvizje truporeTë këndojëduke respektuarrregullat e të kënduaritTë këndojë dukee shoqëruar dheme lëvizje truporeTë shpjegojë megoditje kohën 2/4Të këndojëduke respektuarrregullat e të kënduaritTë këndojë tekstindhe melodinë ekëngësTë këndojë në grupdhe duke e shoqëruarme instrumenteORF shkopinj, gurë,lugë etj.Të këndojë tekstindhe melodinë ekëngësTë këndojë në grupdhe duke e shoqëruarme instrumenteORF shkopinj, gurë,lugë etj.Të dallojë kohën2/4Të këndojë tekstindhe melodinë ekëngësTë këndojë solodhe në grupTë këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngënTë këndojë solodhe në grupTë këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngënTë rrahë me goditjemelodi në kohën2/4Të këndojë solodhe në grupMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti188

27. K 17 Punimi i këngës Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngën28. LI 2 Shoqërimi i muzikësme vegla me goditjedhe mjete truporeTë shprehë me anëtë lëvizjeve truporeduke e shoqëruarme instrumente megoditje muzikën qëdëgjon29. SHKM 3 Ndërtimi i instrumentevetë thjeshtaORFTë interpretojë meinstrumentet qëndërton këngën30. BAM 4 Karakteret muzikore:ritmik, gëzueshëm,dhimbshëmTë dallojë karakterine muzikës qëdëgjon31. K 18 Këngë: “ Kam njëmik kam një shok”Shpëtim SaraçiTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, shkollën,shoqërinë, familjen,ambientinetj.32. K 19 Punimi i këngës Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngënTë këndojë dukee shoqëruar dheme lëvizje truporeTë vallëzojë ashtusiç e mendonme muzikën qëdëgjon duke eshoqëruar meinstrumente megoditjeTë ndërtojë njëinstrument tëthjeshtë ORFTë identifikojëkëngët: e qetë,e gëzueshme, edhimbshmeTë këndojëduke respektuarrregullat e të kënduaritTë këndojë dukee shoqëruar dheme lëvizje truporeTë këndojë në grupdhe duke e shoqëruarme instrumenteORF shkopinj, gurë,lugë etj.Të këndojë duke eshoqëruar me instrumenteme goditjedhe krijuar lëvizjetë thjeshta truporenëpërmjet muzikësqë dëgjonTë këndojë në grupdhe duke e shoqëruarme instrumenteORF shkopinj, gurë,lugë etj.Të flasë me fjalë tëthjeshta për muzikënqë dëgjonTë këndojë tekstindhe melodinë ekëngësTë këndojë në grupdhe duke e shoqëruarme instrumenteORF shkopinj, gurë,lugë etj.Të këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngënTë vlerësojëpunën në klasëdhe muzikën që ipëlqenTë vlerësojë punëne të tjerëve përinstrumentet ekrijuaraTë gjejë pjesëmuzikore duke përcaktuarkarakterine tyreTë këndojë solodhe në grupTë këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngënOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo,libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti189

33. K 20 Këngë të ndryshme34. K 21 Këndojmëkëngët më tëbukura35. OL 3Të interpretojë mendjenjë e emocionkëngë të ndryshmeTë interpretojë mendjenjë e emocionkëngët më tëbukuraTë këndojë duke ishoqëruar dhe melëvizje truporeTë këndojë duke ishoqëruar dhe melëvizje truporeTë këndojë në grupdhe duke i shoqëruarme instrumenteORF shkopinj, gurë,lugë etj.Të këndojë në grupdhe duke i shoqëruarme instrumenteORF shkopinj, gurë,lugë etj.Të këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngëtTë këndojë dukeinterpretuar mendjenjë e emocionkëngëtOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneOrgano, instrumenteme goditje, magnetofoni,libri i mësuesit,fletore puneKabinetiKabineti190

EdukimMuzikor 4Teksti mësimor Edukim Muzikor 4 është hartuar nga:Msc. Majlinda Hala dhe Violeta Shamku

∗∗Përmbajtja:Tema: Kënga “Himni i flamurit”............................................................................... 193Tema: Muzika dhe burimet e tingujve...................................................................... 195Tema: Kënga “Kur shikoj një yll”............................................................................ 197Tema: Cilësitë e tingullit........................................................................................... 199Tema: Muzika vokale dhe instrumentale.................................................................. 201Tema: Kënga: “Nesër kur të rritem” ........................................................................ 202Tema: Muzika përmes arteve të tjera ....................................................................... 205Tema: Luajmë me instrumente ORF dhe mjete trupore............................................ 206Tema: Kënga: “Bleta dhe flutura” ............................................................................ 206Tema: Të njohim ritmin me dy goditje..................................................................... 208Tema: Kënga: “O i vogël, o partizan” ...................................................................... 209Tema: Shprehje e emocioneve sipas karakterit të muzikës....................................... 211Tema: Të njohim ritmin me tri goditje...................................................................... 212Tema: Ndërtojmë dhe luajmë me instrumente ORF................................................. 213Tema: Kënga: “O moj lulëkuqe” .............................................................................. 214Tema: Pianoja, kitara, violina................................................................................... 216Tema: Kënga: “Erdhi një dallëndyshe” .................................................................... 217Tema: Të njohim ritmin me katër goditje................................................................. 220Tema: Kënga “Njëshi dhe zeroja”............................................................................. 221Tema: Krijim muzikor me ritme të thjeshta.............................................................. 223Tema: Kënga “Një fustan me lule”........................................................................... 224Tema: Kënga “Sa herë vjen qershori”....................................................................... 226Programi tematik klasa IV........................................................................................ 229192

∗∗MËSIMI 1Linja: KëndimTema: Kënga “Himni i flamurit”Kohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:Të këndojnë këngë për Atdheun, shoqërinë etj.Objektiva specifike:• Të këndojnë “Himnin Kombëtar”;• Të respektojnë në mënyrë të drejtë rregullat e këndimit;• Të interpretojnë këngën me ndjenjë dhe krenari.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd, organo, postera, foto, flamuri shqiptar.Metoda/teknika e përdorur: BrainstormingIRreth flamurit të përbashkuar,me një dëshirë’ e një qëllim,të gjith’ atje duke u betuartë lidhim besën për shpëtim.Prej lufte veç ai largohetQë është lindur tradhëtor,kush është burrë nuk frikohet,por vdes, por vdes si një dëshmor’.Himni i flamuritTeksti: AsdreniMuzika: C. PorumbeskiIINë dorë armët do t’i mbajmë,të mbrojmë Atdheun në çdo kënd,të drejtat tona ne si ndajmë,këtu armiqtë s’kanë vend.Se zoti vet’ e tha me gojëQë kombet shuhen përmbi dhè,por Shqipëria do të rrojëpër të, për të luftojmë ne.193

Zhvillimi i mësimitKoha 5 -10’ –brainstorming- Bëhet pyetja, e cila i nxit nxënësit që të përgjigjen rreth saj, duke shkruar çdo përgjigje të tyrenë dërrasën e zezë.Çfarë lidhet me fjalën:Flamuri shqiptarSimbol i Shqipërisëhimniatdheu imHimni Kombëtar28 Nëntori 1912respekti- Ftohen nxënësit të diskutojnë rreth fjalëve të shënuara në dërrasën e zezë.- Nxitini nxënësit të rikujtojnë këngën.- Ftoni nxënësit të këndojnë këngën të ngritur në këmbë.- Nxitini të këndojnë solo dhe në grup këngën.- Kërkojuni të shprehin me ndjenje e emocion këngën.FjalorthHimn Kombëtar – këngë me karakter kombëtar, e cila përfaqëson një shtet në ceremonira zyrtare,lojëra, në festa kombëtare etj.194

Integrimi:HistoriaEdukata shoqëroreGjeografiaEdukim figurativVlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Këndimin në intonacion dhe ritëm të këngës.• Interpretimin me ndjenjë e emocion.∗∗MËSIMI 2Linja: BAMTema: Muzika dhe burimet e tingujveKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:Të klasifikojnë tingujt dhe burimet e tyreObjektivat specifike:• Të dallojnë burimet e tingujve• Të përcaktojnë objektet që prodhojnë tinguj muzikorë dhe ato që prodhojnë zhurma.• Të klasifikojnë burimet e tingujve, duke i gjetur ato në mjedisin që e rrethon.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd me shembuj konkretë, postera me objekte tëndryshme që prodhojnë tinguj dhe zhurma, objekte konkrete rrethanore që lëshojnë tinguj tëndryshëm.Metoda/teknika e përdorur: Teknika e diskutimit, Diagram Veni.Informacion për mësuesinAmbienti në të cilën jetojmë është i pasur me tinguj dhe me zhurma. Zërat që kapen nga veshiynë dhe që janë të pëlqyeshëm për ne, i quajmë tinguj, ndërsa ato që nuk i pëlqejnë veshittonë, i quajmë zhurma. Për të klasifikuar tingujt dhe zhurmat i ndajmë në:Burime njerëzore dhe natyroreTinguj që prodhohen nga dukuri atmosferike: bubullima, vetëtima, shiu, era, gurgullima eujit etj.Tinguj që prodhohen nga kafshët: cicërimat, blegërimat, mjaullimat etj.Tinguj që prodhohen nga aparate mekanike apo elektrike: sirena e alarmit, zilja e telefonit,celularit, boritë e makinave etj.Tinguj që shkaktohen nga objekte të zakonshme që bien, lëvizin, thyhen etj.Tinguj që prodhohen nga njeriu: e folura, e qara, e qeshura, e kënduara etj.Zhurmat shkaktohen nga dridhjet jo të rregullta të një trupi elastik në ajër: Frenimi i makinës,thyerja e xhamave, përplasja e dyerve, uturima e avionit etj.195

Zhvillimi i mësimitKoha 5 -10’ – Diskutimi• Vendosni disa objekte të ndryshme muzikore dhe jo muzikore të cilat goditen që të lëshojnëtinguj (edhe shembuj nga Cd). Ato mund të jenë: shkopinj, fyelli, zilka, trekëndëshi, gurëtetj• Shkruajini në dërrasë, emërtimet e tingujve që lëshohen nga goditjet, duke i ndarë sipasklasifikimeve që bëjnë nxënësit.• Kërkojuni nxënësve të sjellin shembuj të tingujve dhe zhurmave.• Nxitini të krahasojnë ato duke gjetur të përbashkëtat e tyre.• Përcaktoni saktë tingujt muzikorë dhe zhurmat, në mjedisin ku jeton.• Nxitini nxënësit të sjellin shembujt të tingujve muzikorë dhe jomuzikorë.FjalorthTingull – dridhje të rregullta të një trupi në ajër.Zhurmë – tinguj që nuk i pëlqejnë veshit tonë.5 minuta - mbylljae veçanta e përbashkëta e veçantaVlerësimi:Nxënësit vlerësohen për:• Përcaktimin e saktë të tingujve muzikore dhe jomuzikore.• Shpjegimin e klasifikimeve të bëra sipas të veçantave dhe të përbashkëtave që atokanë.196

∗∗MËSIMI 3 - 4Linja: KëndimTema: Kënga “Kur shikoj një yll”Kohëzgjatja: 2 orëObjektivatNë fund të dy orëve të mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë të këndojnë këngë të ndryshmepër Atdheun, shkollën, mjedisin, familjen etj.Objektivat specifikë:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë në intonacion dhe ritëm këngën e mësuar.• Të shpjegojnë ndjesinë që ju krijon kënga e mësuar.• Të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore apo me instrumente ORF.• Të interpretojnë këngën me ndjenjë e emocion.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd, zilka, trekëndësh.Veprime muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka.Metoda/teknika e përdorur: DiskutimKur shikoj një yll-1- Teksti: Dashamir AngoniKur një yll shikoj në mbrëmje,edhe ty vij ta tregoj,ti më the buzëqeshur,atë yll dhe un’ shikoj.Muzika: Leonard DedaKur shoh zogun që në mbrëmjepër të fjetur kërkon vend,ti më thua buzëqeshur,un’ e shoh në syrin tënd.Unë zogun e shikoj,e shikoj në syrin tënd,yllin natën që ndriçon,edhe ty yjet ta tregojn’.RefreniÇdo gjë që shikoj në botë,e ke parë edhe ti,se të dy ne e shikojmë,dhe me zemër dhe me sy.Ato që shikoj në botë,vij të lë, vij të lë si kujtim,se un’ shoh me syrin tënd,dhe ti sheh me syrin tim.197

-2-Kur shoh në mbrëmje xixëllonjën,Që nis rrugën si shtegtar,Ti më thua buzëqeshur,Edhe un’ atë kam parë.Xixëllonjën e shikoj,E shikoj dhe në syrin tënd,Yllin natën që ndriçon,Edhe ty yjet ta tregojnë.RefreniÇdo gjë që shikoj në botë etj198

Zhvillimi i mësimitVeprimtaria - Ora e parëKoha 5 -10’ – Diskutim- Nxiten nxënësit të flasin rreth shkollës, klasës, mësuesve, shokëve, dëshirave që kanë atapër të ardhmen.- Ftohen nxënësit të flasin rreth fjalëve të shënuara në dërrasën e zezë.- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani teksti i këngës dhe fillon mësimi i melodisë së saj.- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke i ndalur pas çdo gabimi në intonacionapo ritëm.- Këndoni këngën e mësuar, nga fillimi deri në fund.- Përsëritni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni, melodia e këngës së mësuar në orën e parë.- Kërkoni nga nxënësit të dallojnë tingujt e gjatë apo të shkurtër në librin e tyre, duke i përdorurdy ngjyra të veçanta.- Nxitini ata të shpjegojnë çfarë ndjesie u krijojnë tingujt e shkurtër.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këngës.- Nxitni ata të shprehin me fjalë të thjeshta, përshtypjet e tekstit dhe melodisë së këngës.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.• Interpretimin me ndjenjë të saj.∗∗MËSIMI 5Linja: BAMTema: Cilësitë e tingullitKohëzgjatja: 1 orë199

ObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë të klasifikojnë cilësitë e tingujve qëdëgjojnëObjektivat specifike:• Të dallojnë cilësitë e tingujve• Të përcaktojnë objektet që prodhojnë tinguj të gjatë, të lartë dhe timbrin.• Të klasifikojnë cilësitë e tingujve duke i dëgjuar ato në ambientin që i rrethon.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd me shembuj konkretë, postera me objekte tëndryshme që prodhojnë tinguj, objekte konkrete rrethanore që lëshojnë tinguj të ndryshëm.Metoda/teknika e përdorur: DiskutimInformacion për mësuesinShpesh na ndodh që të dëgjojmë tinguj të ndryshëm të prodhuar nga objekte të ndryshme si:Sirena e një ambulance, oshtima e bubullimës, cicërima e zogut, zërat e njerëzve, zëri i njëelefanti, tingulli i violinës, flautit, kontrabasit, kornos etj.Tingujt që dëgjojmë kanë disa karakteristika, që ne i quajmë vetitë e tingullit.Këto janë: lartësia, gjatësia dhe timbri. Me lartësi të tingullit kuptojmë tingull të lartë dhetingull të ulët: tingulli i violinës - i lartë, i kontrabasit – i ulët, cicërima e zogut - i lartë, pëllitjae elefantit - i ulët.Me gjatësi të tingullit, kuptojmë tingull i gjatë dhe tingull i shkurtër: zilja e shkollës - tingulli gjatë, trokitja e derës - tingull i shkurtër, cicërima e zogut - tingull i shkurtër, uturima eujkut - tingull i gjatë etj.Me timbrin ose ngjyrën e tingullit kuptojmë dallimin e një zëri nga një zë tjetër apo të njëinstrumenti nga një instrument tjetër.Zhvillimi i mësimitKoha 5 -10’ – Diskutimi200

• Vendosni disa objekte të ndryshme muzikore dhe jomuzikore, të cilat goditen që të lëshojnëtinguj (edhe shembuj nga Cd). Ato mund të jenë: shkopinj, fyelli, zilka, trekëndëshi, gurëtetj• Shkruajini në dërrasë emërtimet e tingujve që lëshohen nga goditjet, duke i ndarë sipasklasifikimeve që bëjnë nxënësit.• Kërkojuni nxënësve të sjellin shembuj të tingujve dhe zhurmave.• Nxitini t’i krahasojnë ato, duke gjetur të përbashkëtat e tyre.• Përcaktoni saktë tingujt muzikorë dhe zhurmat në mjedisin ku jeton.• Nxitini nxënësit të sjellin shembuj të tingujve muzikorë dhe jomuzikorë.FjalorthTingull – dridhje të rregullta të një trupi në ajër5 minuta - mbylljaDilni rreth ambientit të shkollës dhe duke dëgjuar tinguj të ndryshëm, shënoni vetitë e tyre.Vlerësimi:.Nxënësit vlerësohen për:• Përcaktimin e saktë të tingujve muzikore dhe jomuzikore.• Shpjegimin e klasifikimeve të bëra sipas të veçantave dhe të përbashkëtave që atokanë.∗∗MËSIMI 6Linja: DMTema: Muzika vokale dhe instrumentaleKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë të klasifikojnë muzikën vokale dheatë instrumentale.Objektivat specifike:• Të identifikojnë muzikën vokale dhe instrumentale• Të shpjegojë muzikën vokale dhe instrumentale, ne bazë të asaj që dëgjon• Të klasifikojë muzikën vokale dhe instrumentaleMjetet mësimore didaktike: magnetofon, cd, postera, foto, instrumente muzikore etj.Metoda/ teknika e përdorur: DiskutimFtohen nxënësit të dëgjojnë këngë të ndryshme dhe melodi me instrumentemuzikore. Bëni pyetje rreth materialit muzikor.Pjesët që dëgjuat janë muzikë vokale?Po instrumentale? Argumentojini ato.Cila muzikë ju pëlqen më shumë, vokale apo instrumentale?201

A mund të gjeni këngë të tjera apo melodi të tjera që ju njihni?Mendimet e nxënësve i shkruani në dërrasë të zezë duke diskutuar rreth tyre.Informacion për mësuesin/en:Të shprehurit e muzikës me zë, quhet muzikë vokale. Muzika vokale klasifikohet sipaszërave, të cilat ndahen në zëra burrash, grash dhe fëmijësh. Të kënduarit është solo,duet, trio, kompleks dhe në grup, që quhet kor.Muzika që luhet me instrumente quhet muzikë instrumentale. Ajo interpretohet me instrumentetë ndryshme solo dhe në grup. Të luajturit e pjesëve muzikore me instrumente nëgrup, quhet orkestër.Zhvillimi i mësimit:- Nxitini nxënësit të flasin rreth muzikës që dëgjojnë.- Ftojini nxënësit të shprehin ndjesitë për muzikën që dëgjojnë.- Provoni të këndoni këngët që i dini, bashkë me nxënësit.- Nxitini nxënësit të luajnë në ndonjë instrument që ata dinë.- Nxitini të gjejnë Cd me muzikë vokale dhe instrumentale.-----Vlerësimi:Vlerësohen nxënësit për klasifikimin e saktë të muzikës vokale dhe instrumentale.∗∗Mësimi 7-8Tema: Kënga: “Nesër kur të rritem”Kohëzgjatja: 2 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë të këndojnë këngë të ndryshme përAtdheun, natyrën, shkollën, familjen etj.Objektivat specifikë:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë në intonacion dhe ritëm këngën e mësuar.• Të shpjegojnë ndjesinë që ju krijon kënga e mësuar.• Të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore apo me instrumente ORF.• Të interpretojnë këngën.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka.Metoda/teknika e përdorur: Brainstorming202

ILela pa një bletë,ulur mbi një fletë,mbushur mjaltë plot,nis e na e thot’:Nesër kur të rritemRefreniO moj bleta punëtore,s’le fushë e bregore,duke bredhur, duke hedhur,mjaltë për të mbledhur.Teksti: R. KëlliçiMuzika: Z. DinoIISa zili të kam,sot e vogël jam,nesër kur të rritem ,malit di t’i ngjitem.RefreniO moj beta punëtore, etjIIITë mbjell mollë të mbjell dardhë,fiq e rrush të bardhëdo t’i bëj un’ këto vende,si kosheren tënde.RefreniO moj bleta punëtore, etj.203.

Veprimtaria - Ora e parëKoha 5 -10’– BrainstormingBëhet pyetja e cila ngacmon nxënësit që të përgjigjen rreth saj, duke shkruar çdo përgjigje tëtyre në dërrasën e zezë.insektÇfarë lidhet me fjalën:bletamjaltinektari i lulevepunëtorekosherei kultivojmë- Nxitini nxënësit të flasin rreth bletës, si një insekt i dobishëm.- Ftojini nxënësit të flasin rreth fjalëve që ata zgjodhën të thonë për bletën, të shënuara nëdërrasën e zezë.- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani tekstin e këngës dhe filloni mësimin e melodisë së saj.- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke i ndaluar pas çdo gabimi në intonacionapo ritëm nëse ka.- Provoni ta këndoni bashkë, këngën e mësuar nga fillimi deri në fund pa gabime.- Përsëritni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni melodinë e këngës së mësuar në orën e parë.- Kërkojini nxënësve të dallojnë tingujt e gjatë apo të shkurtër në librin e tyre, duke përdorurdy ngjyra të veçanta.- Nxitini ata të shpjegojnë se çfarë ndjesie u krijon kjo këngë.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këndimit.- Nxitini të shprehin me fjalët të thjeshta, përshtypjet tekstit dhe melodisë së këngës.Integrimi: BiologjiaEdukimi figurativVlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.• Interpretimin me ndjenjë të saj.204

∗∗Mësimi 9Linja: SHKMTema: Muzika përmes arteve të tjeraKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë të krijojnë duke shprehur ndjenjat etyre nëpërmjet arteve të tjera.Objektivat specifikë:- Të krijojnë përmes arteve të tjera mbi melodinë e dhënë.- Të shpjegojnë pse zgjodhën ngjyrat, veprimet trupore apo mjet tjetër, për të shprehur mendimine vet.- Të shprehin emocionet rreth punës së vet apo të shokëve.Mjetet mësimore didaktike: ngjyrat, fletë muzike, flipçarte, markera etj.Metoda/teknika e përdorur: punë individuale ose në grupe.Zhvillimi i mësimitVendosni për dëgjim pjesën muzikore “4 stinët” e Vivaldit:- Vendosni posterat e stinëve dhe nxitini nxënësit t’i gjejnë ato.- Flisni rreth 10 minuta për karakterin e pjesëve që dëgjoni.- Ndani nxënësit në 4 grupe, sipas stinës që ata pëlqejnë më shumë.- Udhëzoni secilin grup që të përzgjedhin mjetet dhe materialet mbi të cilën do të realizojnëkrijimin e tyre.- Nëse krijimi nuk mbaron, vazhdojeni atë orën tjetër, duke marrë për përforcimin 1 orë ngaorët e lira.- Diskutoni me nxënësit për krijimet e realizuara.- Nxitini të vlerësojnë punën e vet dhe të shokut, me argumente bindëse.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:- Krijimin e arteve të tjera, mbi melodinë e dhënë.- Shpjegimin e përdorimit të materialeve apo mjeteve për realizimin e krijimit.- Përshkrimin e emocioneve rreth punës së vet apo të shokëve.205

∗∗Mësimi 10Linja: LITema: Luajmë me instrumente ORF dhe mjete truporeKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë të luajnë me instrumente dhe mjetetrupore, këngë të ndryshme.Objektivat specifikë:- Të luajnë këngë me 2 goditje me instrumente dhe mjete trupore.- Të luajnë në grupe, duke këmbyer instrumentet me njëri tjetrin.- Të shpjegojnë ndjesinë që ata ndjejnë pas çdo shoqërimi dhe luajtje në instrument.Mjetet mësimore didaktike: instrumente muzikore për fëmijë ORF.Metoda/teknika e përdorur: punë në grupZhvillimi i mësimit Vendosni për dëgjim këngën “Gjuha e kafshëve” ose një këngë tjetër.- Ndajini nxënësit në grupe sipas instrumenteve ORF që ata disponojnë.- Demonstroni ju më parë lojën me mjete trupore.- Flisni rreth ritmit të këngës (është 2/4).- Kërkojuni nxënësve ta shoqërojnë atë me instrumentet ORF që kanë.- Korrigjojini ata për ndonjë pasaktësi.- Përsëritni disa herë shoqërimin e këngës.- Nxitini nxënësit të flasin rreth asaj që ata ndjejnë gjatë shoqërimit të këngës.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:- Luajtjen në grupe, duke këmbyer instrumentet me njëri tjetrin.- Shoqërimin e këngës në grupe me instrumente ORF.- Shpjegimin e ndjesisë që ata kanë, pas çdo shoqërimit me mjete trupore dhe luajtjes nëinstrument.∗∗Mësimi 11-12∗∗Tema: Kënga: “Bleta dhe flutura”Kohëzgjatja: 2 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë të këndojnë këngë të ndryshme përAtdheun, natyrën, shkollën, familjen etj.Objektivat specifikë:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë në intonacion dhe ritëm, këngën e mësuar.206

• Të shpjegojnë ndjesinë që ju krijon kënga e mësuar.• Të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore apo me instrumente ORF.• Të interpretojnë këngën.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka.Metoda/teknika e përdorur: BrainstormingIBleta dhe një flutur,bashkë fluturuan,mbi lule të bukura,të dyja qëndruan.Veprimtaria - Ora e parëNesër kur të rritemKoha 5 -10’ – BrainstormingIIBleta përmbi lule,shkoj’ për të punuar,flutura mes luleve,për t’u zbukuruar.RefreniEdhe ne si bleta,të bukur si jeta,do të marrim dhjeta,në mësim përher’Se jemi pun’torenxënës shëmbullorë,puna na ndrin ballin,na jep g’zim përher’.Teksti: E. CenolliMuzika: Z. ZaniBëhet pyetja e mëposhtme, e cila ngacmon nxënësit që të përgjigjen rreth saj, duke shkruar çdopërgjigje të tyre në dërrasën e zezë.Çfarë lidhet me fjalën:insektetë dobishëmpunëtoreBleta fluturanektari i luleveTë bukurai kultivojmë207

- Nxitini nxënësit të flasin rreth bletës dhe fluturës si insekte të dobishëm.- Ftojini nxënësit të flasin rreth fjalëve që ata zgjodhën të thonë për bletën dhe fluturën, tëshënuara në dërrasën e zezë.- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani tekstin e këngës dhe filloni mësimin e melodisë së saj.- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke i ndalur pas çdo gabimi në intonacionapo ritëm nëse ka.- Provoni ta këndoni këngën e mësuar nga fillimi deri në fund pa gabime.- Përsëritni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni melodinë e këngës së mësuar në orën e parë.- Kërkojini nxënësve të dallojnë tingujt e gjatë apo të shkurtër në librin e tyre, duke përdorurdy ngjyra të veçanta.- Nxitini ata të shpjegojnë çfarë ndjesie u krijon kjo këngë.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këndimit.- Nxitini të shprehin me fjalët të thjeshta, përshtypjet tekstit dhe melodisë së këngës.Integrimi: BiologjiaEdukimi figurativVlerësimiVlerësohen nxënësit për• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.• Interpretimin me ndjenjë të saj.∗∗Mësimi 13Linja: BAMTema: Të njohim ritmin me dy goditjeKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:Të shoqërojë me dy goditje këngë të thjeshta për fëmijëObjektivat specifike:- Të kuptojnë formimin e ritmit me dy goditje.- Të rrahin saktë theksin e fortë dhe të butë.- Të krijojnë modele me këtë ritëm.Mjetet mësimore - didaktike: postera me modele nga ritet e thjeshtaMetoda/teknika e përdorur: Diagram Veni, punë në grup, diskutimInformacion për mësuesin:208

Për mësuesin është i mjaftueshëm informacioni që kateksti i nxënësit. Ai nuk duhet të dalë jashtë këtij niveli.Modele të ushtrimeve që mund të punojë mësuesi nëklasë me nxënësit, përveç tekstit të tyre.Zhvillimi i mësimit- Shkruani disa fjalë me 2 rrokje, p.sh:• Li –bri 2 rrokje 2 lëvizjeNdani nxënësit në dy grupe.Nxitini të ndërrojnë grupet.Ftojini të zgjedhin instrumentet ORF.Kërkojuni të vendosin theksin e fortë dhe të butë në fjalët dyrrokëshe që ata gjejnë.- Kërkojuni nxënësve të provojnë të krijojnë me këtë ritëm.- Vendosini ata të provojnë të lexojnë shembujt që ju shkruani në dërrasë, duke rrahur duart.- Kërkojini të ushtrohen në fletoren e punës.- Jepini detyra shtëpie për të gjetur lojëra të tjera me dy goditje.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Kuptimin e formimit të ritmit me dy goditje.• Krijimin e modeleve të ndryshme me këtë ritëm.• Rrahjen e saktë të theksit të fortë dhe të butë.∗∗Mësimi 14-15Linja: KëndimTema: Kënga: “O i vogël, o partizan”Kohëzgjatja: 2 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit, nxënësit duhet të jenë të aftë të këndojnë këngë për Atdheun, shoqërinë,familjen etj.Objektivat specifike:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë në intonacion dhe ritëm këngën e mësuar.• Të shpjegojnë ndjesinë që ju krijon kënga e mësuar.209

• Të interpretojnë këngën.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplakaMetoda/teknika e përdorur: BrainstormingO i vogël, o partizanKe marr’ pushkënKe dal’ për liri vatan,Ke marr’pushkënke dal’ për liri vatanPartizaneRefreniSe fshatari nga vatra ty s’të ndan,O i vogël, o partizanIIDhe në qoft’ se vritesh,Nëna ty s’të qan,Dhe në qoft’ se vritesh,Nëna ty s’të qanRefreniSe ti re për liri e për vatan,O i vogël, o partizan.Zhvillimi i mësimitVeprimtaria - Ora e parëKoha 5 -10’ – Brainstorming210

Bëhet pyetja e cila ngacmon nxënësit që të përgjigjen rreth saj, duke shkruar çdo përgjigje tëtyre në dërrasën e zezë.Çfarë lidhet me fjalën:luftëtardëshmortrimpartizani zgjuari respektojmëkrenar- Nxitini nxënësit të flasin rreth vendit, luftës nacional-çlirimtare.- Ftojini nxënësit të flasin rreth fjalëve që ata zgjodhën të thonë për partizanët, të shënuaranë dërrasën e zezë.- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani tekstin e këngës dhe filloni mësimin e melodisë së saj.- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke i ndalur pas çdo gabimi në intonacionapo ritëm, nëse ka.- Provoni ta këndoni këngën e mësuar nga fillimi deri në fund pa gabime.- Përsëritni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni melodinë e këngës së mësuar në orën e parë.- Kërkojini nxënësve të dallojnë tingujt e gjatë apo të shkurtër në librin e tyre, duke i përdorurdy ngjyra të veçanta.- Nxitini ata të shpjegojnë çfarë ndjesie u krijon kjo këngë.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këndimit.- Nxitini të shprehin me fjalët të thjeshta, përshtypjet tekstit dhe melodisë së këngës.Integrimi: Edukata qytetareVendlindjaEdukimi figurativGjuhaVlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.• Interpretimin me ndjenjë të saj.∗∗Mësimi 16Linja: SHKMTema: Shprehje e emocioneve sipas karakterit të muzikësKohëzgjatja: 1 orë211

ObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë të klasifikojnë karakteret muzikore,sipas dëgjimit të pjesëve muzikore.Objektivat specifike:- Të krijojnë përmes arteve të tjera, mbi melodinë e dhënë.- Të shpjegojnë pse zgjodhën ngjyrat, veprimet trupore apo mjet tjetër për të shprehur mendimine vet.- Të shprehin emocionet rreth punës së vet apo të shokëve.Mjetet mësimore didaktike: ngjyrat, fletë muzike, flipçarte, markera etj.Metoda/teknika e përdorur: punë individuale ose në grupeZhvillimi i mësimit Vendosni për dëgjim këngët:“ nina nana”“ tring zilja”“ o i vogël o partizan”- Flisni rreth 10 minuta për përmbajtjen e teksteve të këngëve.- Ndani nxënësit në 4 grupe, sipas këngëve që ata duan të krijojnë.- Udhëzoni secilin grup që të përzgjedhin mjetet dhe materialet, mbi të cilat do të realizojnëkrijimin e tyre.- Nëse krijimi nuk mbaron, vazhdojeni atë orën tjetër duke marrë 1 orë nga orët e lira, përpërforcimin.- Diskutoni me nxënësit për krijimet e realizuara.- Nxitini të vlerësojnë punën e vet dhe të shokut me argumente bindëse.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:- Krijimin përmes arteve të tjera mbi melodinë e dhënë.- Shpjegimin e përdorimit të materialeve apo mjeteve për realizimin e krijimit.- Përshkrimin e emocioneve rreth punës së vet apo të shokëve.∗∗Mësimi 17Linja: BAMTema: Të njohim ritmin me tri goditjeKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë të shoqërojë me tri goditje, këngë tëthjeshta për fëmijëObjektivat specifike:- Të kuptojnë formimin e ritmit me tri goditje.- Të rrahin saktë theksin e fortë dhe të butë.212

- Të krijojnë modele me këtë ritëm.Mjetet mësimore - didaktike: postera me modele nga ritet e thjeshtaMetoda/teknika e përdorur: punë në grup, diskutimInformacion për mësuesin: Për mësuesin është i mjaftueshëm informacioni që ka teksti i nxënësit. Ai nuk duhet të dalëjashtë këtij niveli.Modele të ushtrimeve që mund të punojë mësuesi në klasë me nxënësit, përveç tekstit të tyre.Zhvillimi i mësimit- Shkruani disa fjalë me 3 rrokje p.sh:• Fle-to-re 3 rrokje__ 3 lëvizjeNdani nxënësit në tre grupe.Nxitini të ndërrojnë grupet.Ftojini të zgjedhin instrumentet ORF dhe ato truporeKërkojuni të vendosin theksin e fortë dhe të butë nëfjalët trerrokëshe që ata gjejnë.- Kërkojuni nxënësve të provojnë të krijojnë me këtë ritëm.- Vendosini ata të provojnë të lexojnë shembujt që ju shkruani në dërrasë, duke rrahur duart.- Kërkojini të ushtrohen në fletoren e punës.- Jepini detyra shtëpie për të gjetur lojëra të tjera me dy goditje.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Kuptimin e formimit të ritmit me tri goditje.• Krijimin e modeleve të ndryshme me këtë ritëm.• Rrahjen e saktë të theksit të fortë dhe të butë.∗∗Mësimi 18Linja: DMTema: Ndërtojmë dhe luajmë me instrumente ORFKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë të ndërtojnë instrumentet ORF, dukei përdorur ato për shoqërimin e këngëve që këndojnë.Objektivat specifike:• Të njihen me instrumentet ORF.213

• Të ndërtojnë instrumente ORF dhe shoqërojnë pjesë muzikore.• Të shpjegojnë me fjalë të thjeshta ndërtimin e tyre.• Të shpjegojnë për tingëllimin e tyre gjatë dëgjimit.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd, postera me instrumentet ORF.Metoda/teknika e përdorur: DiskutimInformacion për mësuesin: Mësuesi vendos në tavolinë instrumente ORF për modeledhe u shpjegon nxënësve se si duhet t’i ndërtojnë ato. Pajisini nxënësit me materialet eduhura karton, shishe, kavanoza, tullumbace, shufra metalike etj. Pasi nxënësit i ndërtojnëme ndihmën e mësuesit/es, instrumentet ORF shoqërojnë këngë apo pjesë muzikore për tëkonkretizuar ritmet e mësuara.Informacioni për instrumentet është i mjaftueshëm nga teksti i nxënësit.Zhvillimi i mësimit- Rikujtoni me nxënësit disa nga instrumentet ORF, që ata kanë mësuar në klasat e kaluara.- Vendosni në magnetofon disa pjesë muzikore me instrumentet përkatëse, që ju do tëjepni në temën e re.- Kërkojuni nxënësve që ata të shoqërojnë me instrumentet e ndërtuara, këngët që dëgjojnë.- Vendosni postera (nëse keni) të këtyre instrumenteve.- Nxitini ata të flasin rreth instrumenteve, për te cilët ju folët, duke sjellë të dhëna të tjera.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Ndërtimin e instrumentet ORF.• Shoqërimin e pjesëve muzikore me këto instrumente.• Shpjegimin me fjalë të thjeshta të ndërtimit të tyre.• Shpjegimin për tingëllimin e tyre gjatë dëgjimit.∗∗Mësimi 19-20Tema: Kënga: “O moj lulëkuqe”Kohëzgjatja: 2 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:Të këndojnë këngë të ndryshme për Atdheun, natyrën, shkollën, familjen etj.Objektivat specifikë:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë në intonacion dhe ritëm këngën e mësuar.• Të shpjegojnë ndjesinë që ju krijon kënga e mësuar.• Të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore apo me instrumente ORF.• Të interpretojnë këngën.214

Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka.Metoda/teknika e përdorur: BrainstormingIO moj lulëkuqe,mu në mes të grurit,kush ta ka dhuruarngjyrën e flamurit?O moj lulëkuqeTeksti: Adelina MamaqiMuzika: Violeta FilajNgjyrën e flamuritMa fal toka jonë,Se në mes të gruritrritem un’ gjithmonë.IIO moj lulëkuqe,mos më ik nga dora,me lulet e tuane do bëjmë kurora.Arave sa bukur,un’ me grurin luaj,por jam më e lumtur,përmbi flokët tuaj.215

Veprimtaria - Ora e parëKoha 5 -10’ – BrainstormingBëhet pyetja dhe nxiten nxënësit që të përgjigjen rreth saj, duke shkruar çdo përgjigje të tyrenë dërrasën e zezë.Çfarë lidhet me fjalën:lulëkuqjalulengjyra e kuqengjyra e flamuritlëndinaE bukure mbledhim për kuroraNxitini nxënësit të flasin rreth lulëkuqes dhe ngjyrës së flamurit.- Ftojini nxënësit të flasin rreth fjalëve që ata zgjodhën të thonë për lulëkuqen, të shënuaranë dërrasën e zezë.- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani tekstin e këngës dhe filloni mësimin e melodisë së saj.- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke i ndalur pas çdo gabimi në intonacionapo ritëm, nëse ka.- Provoni ta këndoni këngën e mësuar nga fillimi deri në fund, pa gabime.- Përsëritni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni melodinë e këngës së mësuar në orën e parë.- Kërkojini nxënësve të dallojnë tingujt e gjatë apo të shkurtër në librin e tyre, duke përdorurdy ngjyra të veçanta.- Nxitini ata të shpjegojnë se çfarë ndjesie u krijon kjo këngë.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këndimit.- Nxitini të shprehin me fjalët të thjeshta, përshtypjet tekstit dhe melodisë së këngës.Integrimi: BiologjiaEdukimi figurativVlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.• Interpretimin me ndjenjë të saj.∗∗MËSIMI 21Linja: DMTema: Pianoja, kitara, violinaKohëzgjatja: 1 orë216

ObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë të klasifikojnëinstrumentet muzikore piano, kitara, violina.Objektivat specifike:• Të njihen me instrumentet muzikore.• Të dëgjojnë pjesë muzikore me këto instrumente.• Të shpjegojnë me fjalë të thjeshta ndërtimin e tyre.• Të shpjegojnë për tingëllimin e tyre gjatë dëgjimit.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd, postera me instrumentet muzikore.Metoda/teknika e përdorur: DiskutimInformacion për mësuesin: Mësuesi vendos në magnetofon Cd-në me disa këngë apopjesë muzikore, për të konkretizuar këto shenja, duke ua shpjeguar hap pas hapi nxënësve.Informacioni për instrumentet i tekstit të nxënësit është i mjaftueshëm.Zhvillimi i mësimit- Rikujtoni me nxënësit disa nga instrumentet muzikore që ata kanë mësuar në klasat ekaluara.- Vendosni në magnetofon disa pjesë muzikore me instrumentet përkatëse që ju do të jepninë temën e re.- Kërkojuni nxënësve që ata të dallojnë për cilin instrument bëhet fjalë dhe shënojeni atënë dërrasën e zezë.- Vendosni postera (nëse dispononi) të këtyre instrumenteve.- Flisni për karakteristikat e tyre dhe në cilën zonë të Shqipërisë luhen më shumë ato.- Nxitini ata të flasin rreth instrumenteve për të cilët ju folët, duke sjellë të dhëna të tjera.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Njohjen me instrumentet muzikore.• Dëgjimin e pjesëve muzikore me 1 ose 2 nga këto instrumente.• Shpjegimin me fjalë të thjeshta të ndërtimit të tyre.• Shpjegimin për tingëllimin e tyre gjatë dëgjimit.∗∗Mësimi 22-23Tema: Kënga: “Erdhi një dallëndyshe”Kohëzgjatja: 2 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë të këndojnë këngë të ndryshme përAtdheun, natyrën, shkollën, familjen etj.Objektivat specifikë:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë me intonacion dhe ritëm këngën e mësuar.217

• Të shpjegojnë ndjesinë që ju krijon kënga e mësuar.• Të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore apo me instrumente ORF.• Të interpretojnë këngën.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, CdVeprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplakaMetoda/teknika e përdorur: BrainstormingINë ballkonin e shtëpisë ,pa shiko moj gjyshe,pranë derës së shtëpisë,erdh’ një dallëndyshe.Erdhi një dallëndysheRefrenieja dallëndyshe ,bashk’ me shokët o,në shtëpinë tonë,ti fole ndërtoRefrenieja dallëndyshe etjMuzika:L. DizdariIIE pa gjyshja dallëndyshen,dhe doli tek dera,dëgjo bijë më tha mua,na erdhi pranvera218

Veprimtaria - Ora e parëKoha 5 -10’ - BrainstormingBëhet pyetja e cila ngacmon nxënësit që të përgjigjen rreth saj, duke shkruar çdo përgjigje tëtyre në dërrasën e zezë.Çfarë lidhet me fjalën:dallëndyshei bukurshpendi mbrojmëpranvera i dobishëm shtegëtar- Nxitini nxënësit të flasin rreth dallëndyshes, si shpend i dobishëm.- Ftojini nxënësit të flasin rreth fjalëve që ata zgjodhën të thonë për dallëndyshen, të shënuaranë dërrasën e zezë.- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani tekstin e këngës dhe filloni mësimin e melodisë së saj.- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke i ndalur pas çdo gabimi në intonacionapo ritëm, nëse ka.- Provoni ta këndoni këngën e mësuar, nga fillimi deri në fund, pa gabime.- Përsëritni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni melodinë e këngës së mësuar në orën e parë.- Kërkojini nxënësve të dallojnë tingujt e gjatë apo të shkurtër në librin e tyre, duke përdorurdy ngjyra të veçanta.- Nxitini ata të shpjegojnë se çfarë ndjesie u krijon kjo këngë.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këndimit.- Nxitini të shprehin me fjalë të thjeshta, përshtypjet tekstit dhe melodisë së këngës.219

Integrimi: BiologjiaEdukimi figurativVlerësimiVlerësohen nxënësit për• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.• Interpretimin me ndjenjë të saj.∗∗Mësimi 24Linja: BAMTema: Të njohim ritmin me katër goditjeKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë të shoqërojë me tri goditje këngë tëthjeshta për fëmijëObjektivat specifike:- Të kuptojnë formimin e ritmit me tri goditje.- Të rrahin saktë theksin e fortë dhe të butë.- Të krijojnë modele me këtë ritëm.Mjetet mësimore didaktike: postera me modele nga ritmet e thjeshtaMetoda/teknika e përdorur: punë në grup, diskutimInformacion për mësuesin: Për mësuesin është mjaftueshëm informacioni që ka teksti i nxënësit. Ai nuk duhet të dalëjashtë këtij niveli.Modele të ushtrimeve që mund të punojë mësuesi në klasë me nxënësit, përveç tekstit të tyre.Ai mund të mos punojë me të 8-ta masat muzikore, por mund t’i përdorë ato si shembuj përgjatëshpjegimit të ritmeve të thjeshta.Zhvillimi i mësimit- Shkruani disa fjalë me 4 rrokje p.sh:Shqi-pë-ri-a 4 rrokje = 4/4 4 lëvizje- Provoni shembujt e librit.- Shpjegojuni nxënësve të përbashkëtat që kanë fjalët me ritmin 4/4.- Kërkojuni nxënësve të provojnë të krijojnë në këto ritme.- Vendosini ata të provojnë të lexojnë shembujt që ju shkruani në dërrasë.- Kërkojini të ushtrohen në fletoren e tyre.- Jepini detyra shtëpie për ushtrimin e ritmeve të thjeshta.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:220

• Kuptimin e formimit të ritmeve të thjeshta 4/4.• Krijimin e modeleve të ndryshme me këto ritme të thjeshta.• Rrahjen e saktë të theksit të fortë dhe të butë.• Leximin e ushtrimeve nga teksti apo të tjera shumë të thjeshta në këto ritme.∗∗Mësimi 25-26Linja: KëndimTema: Kënga “Njëshi dhe zeroja”Kohëzgjatja: 2 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë të këndojnë këngë të ndryshme përAtdheun, shkollën, shoqërinë, mjedisin etj.Objektivat specifikë:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë në intonacion dhe ritëm këngën e mësuar.• Të shpjegojnë ndjesinë që u krijon kënga e mësuar.• Të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore apo me instrumente ORF.• Të interpretojnë këngën.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka, shoqërimi me instrumenteORF.Metoda/teknika e përdorur: DiskutimNjëshi dhe zeroja• I •Un’jam njëshi numr’i par’,fjalën time pa dëgjoni,se nga un’nis pun’ e mbar’,këtë kurr mos e harroni.Se pa mua s’ka milion,nuk ka mij’she nuk ka dhjet’numërimi nuk fillon,në gjith’ numrat un’ jam mbret.pra dëgjoni fjalën time,gjith’ ku jeni e ku s’jeni,dhe mos bëni diskutime,se pa mua zero jeni.Teksti: Jorgo PapingjiMuzika: Agim RrëzaZeroja, kur e dëgjoi,i tha njëshit qet’e qet’,nëse un’ s’të shoqëroj’,Ti nuk bëhesh dot as dhjet’.s’bëhesh qind’she, as milion,s’bëhesh dot as dysh as tet’,vetëm ti, a e kupton,Veç për vete ti je mbret.numr’ i par. Je pa dyshim,po ta dish, o mor i mjer’,se pa numrat në vazhdim,Vetëm njëshin ke si vler’.Zhvillimi i mësimit221

Veprimtaria - Ora e parëKoha 5 -10’ – diskutim- Ftohen nxënësit të flasin rreth numrave matematikorë.- Renditen ato në dërrasë të zezë.- Nxiten nxënësit të përshkruajnë tekstin e këngës me diskutime rreth tyre.- Shkruhen mendimet e tyre në dërrasë dhe diskutohen.- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani tekstin e këngës dhe filloni mësimin e melodisë së saj.- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke i ndalur pas çdo gabimi në intonacionapo ritëm, nëse ka.- Provoni ta këndoni këngën e mësuar nga fillimi deri në fund, pa gabime.- Përsëritni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni melodinë e këngës së mësuar në orën e parë.222

- Nxitini nxënësit të shpjegojnë çfarë ndjesie u krijon kjo këngë.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këndimit.- Kërkojuni nxënësve të shoqërojnë këngën me instrumentet Orf që ata kanë.- Nxitini të shprehin me fjalët të thjeshta, përshtypjet tekstit dhe melodisë së këngës.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.• Këndimin solo dhe në grup.• Interpretimin me ndjenjë të saj.∗∗Mësimi 27Linja: SHKMTema: Krijim muzikor me ritme të thjeshtaKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:• Të krijojnë modele me ritmet e thjeshta.• Të luajnë duke shoqëruar me instrumente ORF mbi modelet e krijuara.• Të shpjegojnë si i ndërtuan këto modele dhe pse.• Të përshkruajnë ndjesinë që kanë pas realizimit të modeleve ritmike.Mjetet mësimore didaktike: Instrumente të ndryshme ORFMetoda/teknika e përdorur: punë në grupInformacion për mësuesin: Modele ritmike me 2,3 dhe 4 goditje.pushim pushim4pushimpushimpushim4pushim pushimpushimpushimpushim4pushimpushimpushim4pushimpushimpushimpushim223

4pushimpushim4pushimpushimpushimZhvillimi i mësimit- Rikujtoni më nxënësit ritmet e thjeshta dhe se si formohen ato.- Ndajini ata në 3 grupe, grupi i parë të krijojë ritmin me 2 goditje, grupi i dytë ritmin me3 goditje dhe grupi i tretë ritmin me 4 goditje për rreth 20 minuta.- Kërkojini çdo grupi të përzgjedhin instrumentin ORF me të cilin do t’i shoqërojnë këtoritme.- Kërkojini që secili grup të luajë krijimin e vet.- Kërkojuni atyre të ndryshojnë krijimet e bëra dhe të luajnë krijimet e grupit tjetër.- Nxitini ata të flasin rreth krijimit dhe luajtjes së tij në instrumentet ORF.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Krijimin e modeleve me ritmet e thjeshta.• Luajtjen e krijimeve duke i shoqëruar me instrumente ORF.• Shpjegimin se si i ndërtuan këto modele dhe pse.• Përshkrimin e ndjesisë që kanë pas realizimit të modeleve ritmike me shoqërim.∗∗Mësimi 28-29Linja: KëndimTema: Kënga “Një fustan me lule”Kohëzgjatja: 2 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë të këndojnë këngë të ndryshme përAtdheun, shkollën, shoqërinë, mjedisin etj.Objektivat specifikë:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë në intonacion dhe ritëm këngën e mësuar.• Të shpjegojnë ndjesinë që u krijon kënga e mësuar.• Të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore apo me instrumente ORF.• Të interpretojnë këngën.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd.instrumente ORF.Metoda/teknika e përdorur: Diskutim224

• I •Mami, mami o moj mami,sa bukur më rri,ky fustan me lule, mami,që ma bleve ti.Një fustan me luleTeksti: E. ÇelajMuzika: Tonin HarapiRefreniDo t’a mbaj të pastër,e të ri gjithmon’,t’gjitha shoqet kur ta shohin,me shëndet t’ më thon’.IIMami, mami o moj mami,sa bukur më rri,kjo përpar’se plot me lule,që ma qepe ti.RefreniDo ta mbaj të pastër etj.Zhvillimi i mësimitVeprimtaria - Ora e parë225

Koha 5 -10’ – diskutim- Ftohen nxënësit të flasin rreth gardërobës së tyre.- Nxiten nxënësit të përshkruajnë tekstin e këngës me diskutime rreth tij.- Shkruhen mendimet e tyre në dërrasë dhe diskutohen.- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani tekstin e këngës dhe filloni mësimin e melodisë së saj.- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke i ndalur pas çdo gabimi në intonacionapo ritëm nëse ka.- Provoni ta këndoni këngën e mësuar nga fillimi deri në fund pa gabime.- Përsëritni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni melodinë e këngës së mësuar në orën e parë.- Nxitini ata të shpjegojnë çfarë ndjesie u krijon kjo këngë.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këndimit.- Kërkojuni nxënësve të shoqërojnë këngën me instrumentet Orf që ata kanë.- Nxitini të shprehin me fjalët të thjeshta, përshtypjet për tekstin dhe melodinë e këngës.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.• Këndimin solo dhe në grup.• Interpretimin me ndjenjë të saj.∗∗Mësimi 30-31Linja: KëndimTema: Kënga “Sa herë vjen qershori”Kohëzgjatja: 2 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë të këndojnë këngë të ndryshme përAtdheun, shkollën, shoqërinë, mjedisin etj.Objektivat specifikë:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë në intonacion dhe ritëm, këngën e mësuar.• Të shpjegojnë ndjesinë që u krijon kënga e mësuar.• Të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore apo me instrumente ORF.• Të interpretojnë këngën.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka, shoqërimi me instrumenteORF.Metoda/teknika e përdorur: Diskutim226

SA HERË VJEN QERSHORI• I •Sa her’ vjen qershori,më zilja s’tingëllon,një vit e më e rritur,gjithnjë bëhet klasa jon’.Sa librat i lëmë,te loja përsëri,se jemi sërish, të gjithë fëmij’.Teksti: Alfred ÇapalikuMuzika: Nexhat RexhaRefreniNe nisim me futboll,vajzat volejboll,topin në rrjet e çoj,pikët un’ shënoj.Klasa kur barazon,humbje jo kurr’ nuk njeh,doras ndeshjen fitojm’.IISa her’ vjen qershori,shpesh këngët më çojn’,në fushën ton’ të blertë,me një top në mes gjithmon.Mbaron një pjes’ loje,nis tjetra përsëri,është bota ime se jam fëmij’.227

Zhvillimi i mësimitVeprimtaria - Ora e parëKoha 5 -10’ – diskutim- Ftohen nxënësit të flasin rreth festës së 1 qershorit.- Nxiten nxënësit të përshkruajnë tekstin e këngës me diskutime rreth tyre.- Shkruhen mendimet e tyre në dërrasë dhe diskutohen.- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani tekstin e këngës dhe filloni mësimin e melodisë së saj.- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke i ndalur pas çdo gabimi në intonacionapo ritëm, nëse ka.- Provoni ta këndoni këngën e mësuar nga fillimi deri në fund pa gabime.- Përsëritni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni melodinë e këngës së mësuar në orën e parë.- Nxitini ata të shpjegojnë çfarë ndjesie u krijon kjo këngë.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këndimit.- Kërkojuni nxënësve të shoqërojnë këngën me instrumentet ORF që ata kanë.- Nxitini të shprehin me fjalët të thjeshta, përshtypjet tekstit dhe melodisë së këngës.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.• Këndimin solo dhe në grup.• Interpretimin me ndjenjë të saj.228

PROGRAMI TEMATIK KLASA IVOrët gjithsej:3535- javë X 1orë/javë = 35 orë1- Këndim 19 orë2- Bazat e arsimit muzikor 4 orë3- Dëgjim muzikor 2 orë4- Luajtje në instrument 2 orë5- Shprehje dhe krijim muzikor 3 orë6- Orë e lirë 5 orë229

Nr.Linjat OrëtpërlinjëTematmësimore1. K 1 Himni iflamurit2. K 2 Muzika dheburimet etingujve3. K 3 Kur shikojnjë yll4. K 4 Punimi ikëngës5. BAM 2 Cilësitë etingullit6. DM 1 Muzikavokale dheinstrumentale7. K 5 Nesër kur tërritemObjektivi i përgjithshëmi programit Objektivat specifikë sipas niveleveTë këndojë këngëtë ndryshme përAtdheun, shkollën,familjen, ambientin,etj.Të identifikojë burimete tingujveTë këndojë këngëtë ndryshmeNiveli bazë Niveli mesatar Niveli i lartëTë këndojë këngënnë intonacionin eduhurTë dallojë dhekëndojë burimet etingujveTë këndojë nëintonacionin e duhurkëngënTë këndojë saktëtekstin dhe melodinëe këngësTë gjejë dhekëndojë burimetingujsh të tjeraTë këndojë saktëtekstin dhe melodinëe këngësTë këndojë solo dhenë grup duke interpretuarme ndjenjë dhemocionTë riprodhojë tingujtqë dëgjon dhe komentojëburimin e tyreTë këndojë solo dhenë grup me ndjenjëdhe emocionTë këndojë saktëdhe bukurkëngënTë dallojë cilësitë etingujveTë këndojë dukerespektuar rregullate të kënduaritTë identifikojëcilësitë e tingullitTë këndojë saktëtekstin dhe melodinëe këngësTë lexojë dhe këndojëtinguj të gjatëdhe të shkurtërTë këndojë duke interpretuarme ndjenjë eemocionTë krijojë tinguj tëgjatë dhe të shkurtër,të lartë dhe të ulëtTë dallojë muzikënvokale dhe instrumentaleTë këndojë këngë tëndryshmeTë identifikojëmuzikën vokale dheinstrumentaleTë këndojë këngënë intonacionin eduhurTë shpjegojë mefjalë të thjeshtamuzikën vokaledhe instrumentaleTë këndojë saktëtekstin dhe melodinëe këngësTë gjejë këngëtarë tëndryshëm dhe orkestratë ndryshmeTë këndojë solo dhenë grup me ndjenjëdhe emocion.Mjetet mësimore didaktikedhe literatura ndihmëseMagnetofon, libri imësuesit, fletore pune,posteraMagnetofoni, postera, libri imësuesit, fletore puneMagnetofoni, postera,organo,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo, libri imësuesit, fletore puneOrgano, instrumente megoditje, magnetofoni, libri imësuesit,fletore puneMagnetofoni, postera, libri imësuesit, fletore puneMagnetofoni, poster,organo,libri i mësuesit, fletorepuneVendi izhvillimittë mësimitKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti230

8. K 6 Punimi ikëngës9. SHKM 1 Muzikapërmesarteve tëtjera10. LI 1 Luajmë meinstrumenteORF dhemjetetrupore11. K 7 Bleta dheflutura12. K 8 Punimi ikëngës13. BAM 2 Të njohimritmin me dygoditje14. K 9 O i vogël opartizan15. K 10 Punimi ikëngësTë këndojë saktëdhe bukurTë krijojë me ndjenjëe emocion dukedëgjuar muzikëTë luajë me instrumenteORF dhe memjete trupore dukerespektuar ritminTë këndojë këngë tëndryshmeTë këndojë saktëdhe bukur këngënTë përdorë ritminme dy goditjeTë këndojë këngë tëndryshmeTë këndojë saktëdhe bukur këngënTë këndojë këngën Të këndojë saktëtekstin dhe melodinëe këngësTë krijojë një pikturë,një poezi apoprozë duke dëgjuarmuzikëTë japë mendimepër punën në klasëTë luajë dukerespektuar ritmin edhënëTë luajë solo dhenë grupTë këndojë këngënnë intonacionin eduhurTë këndojë saktëkëngënTë identifikojë ritminme dy goditjeTë këndojë saktëtekstin dhe melodinëe këngësTë këndojë dukee shoqëruar meinstrumente ORFTë shoqërojëmelodi e këngë medy goditjeTë këndojë këngën Të këndojë saktëkëngënTë këndojë saktëkëngën në intonacionine duhurTë këndojë këngënme diksion të qartëdhe në intonacionine duhurTë interpretojë këngënme ndjenjë e emocionTë komentojë krijimine tij dhe të shokëveTë luajë duke krijuarpërcjellje ritmike tëndryshmeTë këndojë solo dhenë grup këngënTë këndojë duke e interpretuarme ndjenjëe emocion këngënTë krijojë ritme me dygoditjeTë këndojë solo dhenë grupTë këndojë duke interpretuarme ndjenjëdhe mocionkëngënMagnetofoni, organo, libri imësuesit, fletore puneMagnetofoni, lapsa mengjyra, libri i mësuesit,fletore puneInstrumente ORF(triangolo,shkopinj, sister, zile etj),libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo,postera, libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo, libri imësuesit, fletore puneOrgano, instrumente megoditje, libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, postera,organo,libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo, libri imësuesit, fletore puneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti231

16. SHKM 2 Shprehje eemocionevesipaskarakterit tëmuzikës17. BAM 3 Të njohimritmin me trigoditje18. LI 2 Ndërtojmëdhe luajmëme instrumenteORF19. K 11 O mojlulëkuqe20. K 12 Punimi ikëngës21. DM 2 Piano,kitara,violina22. K 13 Erdhi njëdallëndyshe23. K 14 Punimi ikëngës24. BAM 4 Të njohimritmin mekatër rrahjeTë dallojë karakterine këngëve tëndryshmeTë përdorë ritminme tri goditjeTë ndërtojë dheluajë me instrumenteORFTë këndojë këngë tëndryshmeTë këndojë saktëdhe me emocionTë dallojë pianon,kitarën, violinënTë këndojë këngë tëndryshmeTë këndojë saktëdhe bukur këngënTë përdorë ritminme katër goditjeTë identifikojë karakterine këngëve qëdëgjonTë identifikojë ritminme tri goditjeTë identifikojëinstrumentet ORFTë këndojë melodinëe këngësTë këndojë dukezbatuar rregullat e tëkënduaritTë identifikojëpianon,kitarën,violinënTë këndojë melodinëe këngësTë këndojë nëintonacionin e duhurkëngënTë identifikojë ritminme katër goditjeTë shpjegojë mefjalë të thjeshtakarakterin emuzikës që dëgjonTë lexojë e këndojëme ritmin metri goditjeTë ndërtojë dheluajë me instrumentetORFT ë këndojë saktëmelodinë dhetekstin e këngësTë këndojë saktëtestin dhe melodinëe këngësTë dallojë timbrine tyreTë këndojë saktëtekstin dhe melodinëe këngësTë gjejë këngëtë ngjashme mekëngën që mësonTë lexojë e këndojëme ritmin mekatër goditjeTë krijojë një poezi,pikturë sipas karakterittë muzikës që dëgjonTë krijojë ritme me trigoditjeTë ndërtojë, luajëdhe komentojë mbiinstrumentet ORF.Të këndojë solo dhenë grupTë këndojë mendjenjë e emocionTë japë mendimepër këto instrumentemuzikoreTë këndojë solo dhenë grupTë këndojë duke interpretuarme ndjenjë eemocion atëTë krijojë ritme mekatër goditjeMagnetofoni, lapsa mengjyra, libri i mësuesit,fletore puneOrgano, instrumente megoditje, libri i mësuesit,fletore puneMateriale (shkopinj, vizore,gërshërë, tullumbace,gozhda, çekiç, dërrasë,etj) libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, Cd, organo,libri i mësuesit, fletorepune, posterMagnetofoni, organo, libri imësuesit,fletore puneMagnetofoni, Cd, libri imësuesit, postera, fletorepuneMagnetofoni,Cd, organo, libri i mësuesit,fletore pune, posterMagnetofoni,organo, libri i mësuesit,fletore puneInstrumente me goditje,organo, libri i mësuesit,fletore puneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti232

25. K 15 Njëshi dhezeroja26. K 16 Punimi ikëngës27. SHKM 3 Krijimmuzikorme ritme tëthjeshta28. K 17 Një fustanme lule29. K 18 Punimi ikëngës30. K 19 Sa herë vjenqershori31. OL 132. OL 233. OL 334. OL 435. OL 5Të këndojë këngë tëndryshmeTë këndojë saktëdhe bukur këngënTë krijojë me ritmetë thjeshtady, tre dhe katërgoditjeTë këndojë këngë tëndryshmeTë këndojë saktëdhe bukur këngënTë këndojë këngë tëndryshmeTë këndojë melodinëe këngësTë këndojë dukee shoqëruar melëvizje truporeTë lexojë krijimin etij duke e shpjeguaratëTë këndojë melodinëe këngësTë këndojë këngënnë intonacionin eduhurTë këndojë nëintonacionin e duhurTë këndojë saktëtekstin dhe melodinëe këngësTë këndojë me diksiontë qartë dhenë intonacionin eduhurTë krijojë dhe luajëme instrumente megoditje krijimin e tijTë këndojë saktëtekstin dhe melodinëe këngësTë këndojë këngënme diksion të qartëdhe shoqëruar megoditje ritmikeTë këndojë mediksion të qartëdhe shoqëruar meinstrumente megoditjeTë këndojë solo dhenë grupTë këndojë duke e interpretuarme ndjenjëe emocionTë komentojë, interpretojëkrijimin e tijdhe të shokëveTë këndojë solo dhenë grupTë këndojë duke interpretuarme ndjenjëdhe mocion këngënTë këndojë solo dhenë grup me ndjenjë ee mocionMagnetofoni, organo,postera, libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo, libri imësuesit, fletore puneOrgano, instrumente megoditje, libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, postera,organo, libri imësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo, libri imësuesit, fletore puneMagnetofoni, Cd, postera,libri i mësuesit, fletorepuneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti233

EdukimMuzikor 5Teksti mësimor Edukim Muzikor 5 është hartuar nga:Msc. Majlinda Hala dhe Violeta Shamku

∗∗Përmbajtja:Tema: Kënga “Himni i flamurit”................................................................... 236Tema: Kënga “Zilja po na fton”.................................................................... 238Tema: Tingujt dhe kuptimi i tyre.................................................................. 241Tema: Ndërtojmë dhe luajmë së bashku (trokitësi i zileve).......................... 243Tema: Kënga “Jam i lashtë se jam shqiptar” ............................................... 244Tema: Shenja e notës.................................................................................... 247Tema: Kënga “Xhaxhi këngën ma mëso”..................................................... 248Tema: Gjatësia dhe lartësia e notave............................................................. 251Tema: Këngë për vitin e Ri .......................................................................... 252Tema: Ritmi 2/4, 2/4, 4/4.............................................................................. 255Tema: Kënga ime.......................................................................................... 256Tema: Krijojmë përmes ritmeve të dhëna..................................................... 259Tema: Këngë për mësuesen.......................................................................... 261Tema: Shenjat e ngjyrimit............................................................................. 263Tema: Fyelli, çiftelia, glokenshpili, dajreja.................................................. 265Tema: Për festën e nënës............................................................................... 266Tema: Luajmë duke shoqëruar me instrumente............................................ 269Tema: Më thërret nderi.................................................................................. 269Tema: Emocionet përmes pikturës................................................................ 272Tema: Magnetofoni, kaseta, Cd.................................................................... 273Tema: Luajmë në tastierë.............................................................................. 274Tema: Luajmë dhe këndojmë........................................................................ 276Programi tematik klasa e V-të....................................................................... 277235

∗∗MËSIMI 1Linja: KëndimTema: Kënga “Himni i flamurit”Kohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:• Të rikujtojnë “Himnin Kombëtar”;• Të respektojnë në mënyrë të drejtë rregullat e këndimit;• Të interpretojnë këngën me ndjenjë dhe krenari.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd, postera, foto, flamuri shqiptar.Metoda/teknika e përdorur: BrainstormingIRreth flamurit të përbashkuar,me një dëshirë’ e një qëllim,të gjith’ atje duke u betuartë lidhim besën për shpëtim.Prej lufte veç ai largohetQë është lidhur tradhëtor,kush është burrë nuk frikohet,por vdes, por vdes si një dëshmor’.Himni i flamuritTeksti: AsdreniMuzika: C. PorumbeskiIINë dorë armët do t’i mbajmë,të mbrojmë Atdheun në çdo kënd,të drejtat tona ne si ndajmë,këtu armiqtë s’kanë vend.Se zoti vet’ e tha me gojëQë kombet shuhen përmbi dhè,por Shqipëria do të rrojëpër të, për të luftojmë ne.236

Zhvillimi i mësimitKoha 5 -10’ –brainstorming- Bëhet pyetja e cila ngacmon nxënësit që të përgjigjen rreth saj, duke shkruar cdopërgjigje të tyre në dërrasën e zezë.Çfarë lidhet me fjalën:Flamuri shqiptarGjuha shqipeShqipëriaShtet brenda EuropësVendi i ilirëve atdheu imHimni Kombëtar- Ftohen nxënësit të flasin rreth fjalëve të shënuara në dërrasën e zezë.- Kërkojuni të thonë me fjalët e tyre, çfarë qëndrimi duhet të kenë të gjithë ata qëkëndojnë këtë këngë.- Ftoni nxënësit të këndojnë këngën të ngritur në këmbë.237

- Shoqërojini nxënësit gjatë këngës.- Kërkojuni të shprehin me fjalët të thjeshta, përshtypjet rreth tekstit dhe melodisësë këngës.FjalorthHimn Kombëtar – këngë me karakter kombëtar e cila përfaqëson një shtet në ceremonirazyrtare, lojëra, në festa kombëtare etj.Integrimi: Historia,Edukata shoqërore,Gjeografia.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.• Interpretimin me ndjenjë të saj.∗∗MËSIMI 2 - 3Tema: Kënga “Zilja po na fton”Kohëzgjatja: 2 orëLinja: KëndimObjektivatNë fund të dy orëve të mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë me intonacion dhe ritëm këngën e mësuar.• Të shpjegojnë ndjesinë që ju krijon kënga e mësuar.• Të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore apo me instrumente ORF.• Të interpretojnë këngën.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd, zilka, trekëndësh.Veprime muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka.Metoda/teknika e përdorur: Diskutim238

Zilja po na ftonTeksti: Dashamir AngoniMuzika: Leonard DedaITring e tring e tring,zilja po na th’rret,lamtumir’pushime,shkolla po na pret.IIMe lule n’duarmsusen e rrethojmëtë gjithë të gëzuar,klasën po shikojmë.IIITring e tring e tring,zilja po na th’rret,lamtumir’pushime,shkolla po na pret.239

Zhvillimi i mësimitVeprimtaria - Ora e parëKoha 5 -10’ – Diskutim- Nxiten nxënësit të flasin rreth shkollës, klasës, mësuesve, shokëve, dëshirave qëkanë ata për tu bërë në të ardhmen.- Ftohen nxënësit të flasin rreth fjalëve të shënuara në dërrasën e zezë.- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani tekstin e këngës dhe fillon mësimi i melodisë së saj.- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke u ndalur pas çdo gabimi në intonacionapo ritëm.- Këndoni këngën e mësuar nga fillimi deri në fund.- Përsëritni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni melodinë e këngës së mësuar në orën e parë.- Kërkoni nga nxënësit të dallojnë tingujt e gjatë apo të shkurtër në librin e tyre, dukepërdorur dy ngjyra të veçanta.- Nxitini ata të shpjegojnë çfarë ndjesie u krijojnë tingujt e shkurtër.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këngës.- Nxitni ata të shprehin me fjalët të thjeshta, përshtypjet tekstit dhe melodisë sëkëngës.FjalorthHimn Kombëtar – këngë me karakter kombëtar e cila përfaqëson një shtet në ceremonirazyrtare, lojëra, në festa kombëtare etj.VlerësimiVlerësohen nxënësit për• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.• Interpretimin me ndjenjë të saj.240

∗∗MËSIMI 4Linja: BAMTema: Tingujt dhe kuptimi i tyreKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:• Të dallojnë tingujt e gjatë dhe të shkurtër në këngët që ata këndojnë• Të përcaktojnë objektet që përkojnë me tingujt muzikorë apo jo muzikorë.• Të klasifikojnë cilësitë e tingujve.• Të shpjegojnë karakteristikat e timbrit të zërave të shokëve.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd me shembuj konkretë, postera meobjekte të ndryshme që lëshojnë tinguj, objekte konkrete rrethanore që lëshojnë tingujtë ndryshëm.Metoda/teknika e përdorur: Teknika e diskutimit, Diagram Veni.Informacion për mësuesinNë jetën e përditshme shpeshherë dëgjojmë shumë dukuri natyrore të cilat na vrasin veshinose na e kënaqin atë. Mirëpo, a keni menduar ndonjëherë se si i quajmë këto dukuri dhe sishkaktohen ato? Ato quhen ndryshe tinguj të natyrës, kurse burimi i tyre rrjedh nga dridhja emateries së (drurit, gurit apo metali) që i prodhon këto tinguj. Tingujt e natyrës janë: ushtima,bubullima, gurgullima, cicërima e zogjve, këmborët, zëri i njeriut, tingulli i veglave muzikoreetj. Të gjithë tingujt e natyrës, të shumëllojshëm të cilët i marrim me anën e shqisës së dëgjuariti ndajmë në dy grupe: të caktuar dhe të pacaktuar. Vibracionet jo të rregullta (të izoluara,sporadike) prodhojnë zhurmën. Zhurmat janë tingujt që ne dëgjojmë në rrugë dhe që nuk janëaspak të këndshëm për veshin tonë. Ato kanë një frekuencë më të lartë se pragu i dëgjimit.Objektet që lëshojnë zhurmë janë: makinat, aeroplani kur ngrihet, etj.Zhvillimi i mësimitKoha 5 -10’ – DiskutimitKërkohet nga një nxënës/e të kryejë këto veprime:- këndo sa më lart dhe sa më ulët që të mundesh - kjo ka të bëjë me lartësinë ezërit.- këndo dy herë gjatë dhe shkurt një frazë melodie - kjo ka të bëjë me gjatësinë.- këndo fort dhe lehtë - kjo ka të bëjë me fuqinë.- dëgjo e dallo ngjyrën e zërit tënd apo të shokut – kjo ka të bëjë me ngjyrën.241

• Vendosni disa objekte të ndryshme muzikore dhe jomuzikore të cilat goditen që tëlëshojnë tinguj (edhe shembuj nga Cd). Ato mund të jenë: shkopinj, fyelli, zilka,trekëndëshi, gurët etj• Shkruajini në dërrasë, emërtimet e tingujve që lëshohen nga goditjet, duke i ndarënë sipas klasifikimeve që bëjnë nxënësit.• Korrigjoni klasifikimet e bëra, duke shpjeguar pse nuk duhet aty ku e kanë vendosurata (nëse ka gabime).• Përcaktoni saktë tingujt muzikorë sipas klasifikimeve përkatëse• Nxitini nxënësit të sjellin shembujt të tingujve muzikorë dhe jo muzikorë.FjalorthTingull – dridhje të rregullta të një trupi në ajër.Zhurmë – tinguj që nuk i pëlqejnë veshit tonë.Lartësi – është përcaktim muzikor, e cila përdoret për të kuptuar ngjitjen dhe zbritjene tingujve.Intensiteti i tingullit – ëmbëlsia apo vrazhdësia që i japim zërit kur flasim, këndojmëapo luajmë në instrument.Timbër – dallimin e një zëri nga një tjetër apo të një tingulli nga një tjetër.5 minuta - mbylljae veçanta e përbashkëta e veçantaVlerësimi:.Nxënësit vlerësohen për:• Përcaktimin e saktë të tingujve muzikore dhe jo muzikore.• Klasifikimin e tingujve muzikore dhe cilësive përkatëse të tyre.• Shpjegimin e klasifikimeve, të bëra sipas të veçantave dhe të përbashkëtaveqë ato kanë.• Dallimin e timbrit të shokëve dhe shoqeve të klasës.242

∗∗MËSIMI 5Linja: LITema: Ndërtojmë dhe luajmë së bashku (trokitësii zileve)Kohëngjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:- Të ndërtojnë me mjete dhe materiale të ndryshme rrethanore, vegla muzikore përshoqërimin e këngëve,- Të shpjegojnë se si e ndërtuan atë.- Të shoqërojnë me instrumentin e krijuar, këngët e mësuara.Mjetet mësimore/ materiale: një shkop i gjatë rreth15 cm, një sferë e rrumbullakëtprej kauçuku, spango në kokat e të cilave varen disa sfera të vogla kauçuku ose metali,atak për të ngjitur sferat në shkopin 15 cm dhe sferat e vogla në spango.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka.Metoda/teknika e përdorur: Puna në grupZhvillimi i mësimitHapat për krijimin e instrumentit – Trokitësi i ziles.- Grumbulloni materialet që janë porositur për të realizuar instrumentin muzikor.- Ndajini ato sipas radhës në të cilën do të vendosen.- Ndajini në grupe nxënësit, që do të realizojnë dy apo tri trokitësa zilesh.- Merrni shkopinjtë dhe vendosuni në majë sfera rrumbullake, duke e ngjitur atëme atak.- Shponi sferën e madhe në dy kahet anësore duke i vendosur spangon me sferat evogla në fundet e saj. Krahu tjetër i spangos lidhet gonxhe, e cila qëndron brendasferës së madhe.- Përcaktoni gjatësinë e spangos jo më shumë se 4-5cm për secilin krah.- Luani me instrumentin, duke shoqëruar një nga këngët e mësuara.FjalorthRrethi trokitës – instrument muzikor ORF i cili i lëshon tingujt përmes goditjesOrgano hidraulike – është instrument i cili lëshon tingull përmes goditjes.Ksilofoni – është instrument ORF i cili lëshon tingull përmes goditjes.243

Gozhdët muzikore – instrument i krijuar dhe që lëshon tingull përmes goditjes.Kampanela - është instrument ORF i cili lëshon tingull përmes goditjes.Vlerësimi:.Nxënësit vlerësohen për:• Pjesëmarrjen në krijimin e instrumentit.• Krijimin e instrumentit me mjete dhemateriale të ndryshme rrethanore.• Shpjegimin e hapave që ndoqën për takrijuar instrumentin.• Përdorimin e instrumentit gjatë këndimittë këngëve të mësuara.∗∗MËSIMI 6 -7Linja: KëndimTema: Kënga “Jam i lashtë se jam shqiptar”Kohëzgjatja: 2 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenëtë aftë:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë në intonacion dhe ritëmkëngën e mësuar.• Të shpjegojnë ndjesinë që ju krijon kënga emësuar.• Të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore apo me instrumente ORF.• Të interpretojnë këngën.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka.Metoda/teknika e përdorur: Brainstorming244

IÇdo fëmij’në k’të bot’ka një fis, miq e shok’,ka një vend ku ka ler’,ka një nën’ e një atdhe.Jam i lashtë se jam ShqiptarIIÇdo fëmij’ mbi k’të tok’ka një gjuh’, ka një fe,ka një vend ku ka ler’,ka një nën’ e një atdhe.Teksti: Jorgo PapingjiMuzika: Xhavit UjkaniRefreniNdaj buron nga zemradhe me qiellin kënga,jam i par’ ndaj jam krenarse un’ jam shqiptar.Ndaj buron nga zemradhe me qiellin kënga,jam i lasht’ ndaj jamkrenarse un’ jam shqiptar.Un’ jam krenarse jam shqiptar,ndaj jam krenarse jam shqiptar.245

Zhvillimi i mësimitVeprimtaria - Ora e parëKoha 5 -10’ - BrainstormingBëhet pyetja e cila ngacmon nxënësit që të përgjigjen rreth saj, duke shkruar cdopërgjigje të tyre në dërrasën e zezë.Çfarë lidhet me fjalën:Qytetar i lirëShqiptarPasardhës i ilirëveTrima të zgjuarShtet brenda EuropësKrenarë- Nxitini nxënësit të flasin rreth vendit apo krahinës, indentitetit të tyre, familjes,shokëve etj.- Ftojini nxënësit të flasin rreth fjalëve që ata zgjodhën të thonë për shqiptarët tëshënuara në dërrasën e zezë.- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani tekstin e këngës dhe filloni mësimin e melodisë së saj.246

- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke i ndalur pas çdo gabimi në intonacionapo ritëm, nëse ka.- Provoni ta këndoni këngën e mësuar nga fillimi deri në fund pa gabime.- Përsëritni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni melodinë e këngës së mësuar në orën e parë.- Kërkojini nxënësve të dallojnë tingujt e gjatë apo të shkurtër në librin e tyre, dukei përdorur dy ngjyra të veçanta.- Nxitini ata të shpjegojnë se çfarë ndjesie u krijon kjo këngë.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këndimit.- Nxitini të shprehin me fjalë të thjeshta, përshtypjet për tekstin dhe melodinë ekëngës.Integrimi:Edukata qytetareVendlindjaEdukimi figurativGjuhaVlerësimiVlerësohen nxënësit për• Këndimin e saktë të këngës në intonacion dhe ritëm.• Interpretimin me ndjenjë të saj.∗∗MËSIMI 8Linja: BAMTema: Shenja e notësKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:- Të njohin notat dhe rëndësinë e tyre në muzikë.- Të shkruajnë notat në vija dhe në fusha;- Të lexojnë notat muzikore në një vijë melodike të dhënë.Mjetet mësimore didaktike: postera me nota muzikore dhe pentagrame.Metoda/teknika e përdorur: Branstorming dhe Diskutim247

Zhvillimi i mësimit5-10’ branstormingShkruani fjalët: Pikturë, tregim, ushrim matematikor, muzikë dhe kërkojuni nxënësveqë për secilën të thonë se nga se krijohen. Shkruani çdo përgjigje që ata do të japin.Piktura Tregimi Ushtrimi matematikor Muzikangjyrat fjalët numrat notatvijat - veprimet melodia- Komentoni përgjigjet e sakta të nxënësve.- Shkruani me fjalë në dërrasë notat muzikore: do, re, mi, fa, sol, la, si.- Shpjegojuni nxënësve shenjën e notës, si përbëhet dhe ku shkruhet ajo.- Kërkojini ta shkruajnë në fletoren e tyre.- Flisni për notat në vija dhe në fusha dhe vendodhjen e tyre në pentagram.- Kërkojini xnënësve t’i shkruajnë ato në pentagram në fletoren e tyre.- Jepni detyra shtëpie për ushtrimin e dorës dhe notave muzikore.Vlerësimi:.Nxënësit vlerësohen për:• Përcaktimin e 7 notave muzikore.• Dallimin dhe shkrimin e notave në vija dhe në fusha;• Leximin e notat muzikore.Shënim: për më tej ndihmon edhe libri i nxënësit.∗∗MËSIMI 9-10Linja: KëndimTema: Kënga “Xhaxhi këngën ma mëso”Kohëzgjatja: 2 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë në intonacion dhe ritëm këngën e mësuar.• Të shpjegojnë ndjesinë që ju krijon kënga e mësuar.• Të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore apo me instrumente ORF.248

• Të interpretojnë këngën.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka, shoqërimi meinstrumente ORF.Metoda/teknika e përdorur: Diskutim• I •Do, re, mi, do, re, mi,xhaxhi ç’bën në piano ti?Thur një këngë për ju fëmij’,ta këndojmë tok të gjithë,anemban’ në fush’ e mal,në koncert, në festival.Kori: Dhe në festival.Xhaxhi këngën ma mëso• III •Mi, do, re, mi, do, re,notat thurin këng’ të re,krah’ merr kjo kënga jon’,porsi zogu fluturon.Jeta jon’ është pranver’,ndaj këndojmë ne përher’.Kori: Ndaj këndojmë ne përher’.Kori: O sa gëzojm’.Teksti: Adelina MamaqiMuzika: Edmond Xhani• II •Re, mi, do, re, mi, do,xhaxhi këngën ma mëso.Ta këndojmë anemban’,ku punojnë prindrit tan’,ne fëmijët kur këndojm’duarartët i gëzojm’.249

Zhvillimi i mësimitVeprimtaria - Ora e parëKoha 5 -10’ – diskutim- Ftohen nxënësit të flasin rreth instrumenteve muzikore që ata njohin.- Renditen ato në dërrasë të zezë.- Nxiten nxënësit të përshkruajnë instrumentin muzikor që ata njohin më mirë.- Shkruhen karakteristikat e instrumentit në dërrasë dhe diskutohen.- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani tekstin e këngës dhe filloni mësimin e melodisë së saj.- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke i ndalur pas çdo gabimi në intonacionapo ritëm nëse ka.- Provoni ta këndoni këngën e mësuar nga fillimi deri në fund pa gabime.- Përsëritni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni melodinë e këngës së mësuar në orën e parë.- Nxitini ata të shpjegojnë çfarë ndjesie u krijon kjo këngë.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këndimit.- Kërkojuni nxënësve të shoqërojnë këngën me instrumentet Orf që ata kanë.- Nxitini të shprehin me fjalët të thjeshta, përshtypjet tekstit dhe melodisë sëkëngës.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.250

• Këndimin solo dhe në grup.• Interpretimin me ndjenjë të saj.∗∗MËSIMI 11Linja: BAMTema: Gjatësia dhe lartësia e notaveKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:• Të kuptojnë gjatësitë e ndryshme të notave;• Të lexojnë ato brenda një mase muzikore;• Të shpjegojnë ndryshimin midis gjatësive të notave.• Të shkruajnë një ushtrim me gjatësi notash të ndryshme.Mjetet mësimore - didaktike: postera me notat në vija dhe fusha.Metoda/teknika e përdorur: punë në grup, diskutim.Informacion për mësuesinNotat muzikore, sikurse kanë lartësinë e tyre, kanë edhe gjatësinë.Pushim i plotë pushim gjysëm pushim ¼ pushim 1/8Notë e plotë notë gjysëm notë ¼ notë 1/8Zhvillimi i mësimit- Shkruani disa nota muzikore të mbushura dhe të pambushura, me bisht ose pa bishtdhe kërkojuni nxënësve të gjejnë dallimet midis tyre.251

- Komentoni përgjigjet e sakta ose jo të nxënësve.- Kërkojuni nxënësve të gjejnë fjalë me 1, 2, 3 dhe 4 rrokje.- Shpjegojuni nxënësve gjatësinë e notës së plotë/gjysëm/1/4.- Shpjegojuni nxënësve si lexohen ato: nota e plotë - 4 lëvizje – 4 kohë; nota gjysëm- 2 lëvizje – dy kohë; nota 1/4 - 1 lëvizje – 1 kohë.- Kërkojuni të provojnë t’i lexojnë këto gjatësi notash.- Kërkojuni të ushtrohen në fletoren e tyre.- Jepuni detyra shtëpie për ushtrimin e dorës dhe notave muzikore.Vlerësimi:.Nxënësit vlerësohen për:• Përcaktimin e gjatësisë së secilës notë muzikore.• Dallimin dhe leximin e gjatësive të notave të plota, gjysëm, dhe 1/4;• Leximin e notat muzikore në gjatësi të ndryshme.Shënim: për më tej ndihmon edhe libri i nxënësit.∗∗MËSIMI 12 -13Linja: KëndimTema: Këngë për vitin e RiKohëzgjatja: 2 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë në intonacion dhe ritëm këngën e mësuar.• Të shpjegojnë ndjesinë që ju krijon kënga e mësuar.• Të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore apo me instrumente ORF.• Të interpretojnë këngën.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka.Metoda/teknika e përdorur: BrainstormingKëngë për Vitin e Ri• I •Erdhi, erdhi Viti i Ri,sa gëzim e lumturi,Viti i Ri po vjen krenar,se çdo gjë e gjeti mbarë.Muzika: Leonard Deda252

• II •Beni thot’ dua një maçok,e Edlira një patok,kurse Gimi ka dëshir,top të madh të luaj mir’.• III •Vila kukullën e don’,e Artani një kamion,dhe Armandi shum’ dëshiront’fluturojë në një avion..RefreniSa gëzim kemi o fëmijëkur na vjen Viti i Ri,se me dhjeta e me lodranë shtëpi do sjellim plot.Zhvillimi i mësimitVeprimtaria - Ora e parëKoha 5 -10’ – BrainstormingVarianti 1- Shënohet në dërrasë fjala “Festë” dhe u kërkohet nxënësve të listojnë disa festa qëata pëlqejnë më shumë.- Renditen ato në dërrasë të zezë.- Nxiten nxënësit të përshkruajnë festën më popullore.253

Çfarë lidhet me fjalën:Viti i RiPashkëtDitëlindjaFESTA28 Nëntori1 Qershori7 -8 MarsiVarianti IINëse dispononi projektor, vendosni foto nga festa të ndryshme tradicionale dheKombëtare (rreth 4), ku pas çdo fotoje kërkojuni nxënësve të komentojnë për 1 minutëose 1 minutë e gjysëm rreth tyre.- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani tekstin e këngës dhe filloni mësimin e melodisë së saj.- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke i ndalur pas çdo gabimi në intonacionapo ritëm, nëse ka.- Provoni ta këndoni këngën e mësuar, nga fillimi deri në fund, pa gabime.- Përsëritni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni melodinë e këngës së mësuar në orën e parë.- Nxitini ata të shpjegojnë çfarë ndjesie u krijon kjo këngë.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këndimit.- Kërkojuni nxënësve të shoqërojnë këngën me instrumentet Orf që ata kanë.- Nxitini të shprehin me fjalët të thjeshta, përshtypjet tekstit dhe melodisë sëkëngës.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.• Këndimin solo dhe në grup.• Interpretimin me ndjenjë të saj.254

∗∗MËSIMI 14Linja: BAMTema: Ritmi 2/4, 2/4, 4/4Kohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:- Të kuptojnë formimin e ritmeve të thjeshta 2/4, 2/4, 4/4.- Të krijojnë modele me këto ritme të thjeshta.- Të rrahin saktë theksin e fortë dhe të butë.- Të lexojnë ushtrime shumë të thjeshta në këto ritme.Mjetet mësimore - didaktike: postera me modele nga rimtet e thjeshta..Metoda/teknika e përdorur: Diagrama Venit, punë në grup, diskutimInformacion për mësuesin: Për mësuesin është i mjaftueshëm informacioni që ka teksti i nxënësit. Ai nukduhet të dalë jashtë këtij niveli.Modele të ushtrimeve që mund të punojë mësuesi në klasë me nxënësit, përveç tekstittë tyre. Ai mund të punojë jo me të 8 masat muzikore, por mund t’i përdorë ato si shembujpërgjatë shpjegimit të ritmeve të thjeshta.pushim pushim pushim pushim pushim pushimpushim pushim pushim pushim pushim pushimZhvillimi i mësimit- Shkruani disa fjalë me 2-3 dhe 4 rrokje p.sh:• Li –bri 2 rrokje = 2/4 2 lëvizje• Mi – mo –za 3 rrokje = ¾ 3 lëvizje• Ta – vo – li – na 4 rrokje = 4/4 4 lëvizje255

- Shpjegojuni nxënësve të përbashkëtat që kanë fjalët me ritmin 2/4, ¾, 4/4.- Kërkojuni nxënësve të provojnë të krijojnë në këto ritme.- Shpjegojuni se cilat gjatësi notash qëndrojnë brenda një mase muzikore 2/4, ¾,4/4.- Vendosini ata të provojnë të lexojnë shembujt që ju shkruani në dërrasë.- Kërkojini të ushtrohen në fletoren e tyre.- Jepini detyra shtëpie për ushtrimin e ritmeve të thjeshta.5 minuta - mbylljae veçanta e përbashkëta e veçantaVlerësimi:.Vlerësohen nxënësit për:• Kuptimin e formimit të ritmeve të thjeshta 2/4, 2/4, 4/4.• Krijimin e modeleve të ndryshme me këto ritme të thjeshta.• Rrahjen e saktë të theksit të fortë dhe të butë.• Leximin e ushtrimeve nga teksti apo të ushtrimeve të tjera shumë të thjeshtanë këto ritme.∗∗MËSIMI 15 -16Linja: KëndimTema: Kënga imeKohëzgjatja: 2 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë në intonacion dhe ritëm këngën e mësuar.• Të shpjegojnë ndjesinë që ju krijon kënga e mësuar.• Të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore apo me instrumente ORF.• Të interpretojnë këngën.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka.Metoda/teknika e përdorur: Brainstorming256

Kënga ime• I •Kënga ime, sa e ëmbël, atje larg jehon,zemrat e vogëlushve i pushton.bukur fjalën shqipe nëna ime ma mësoi,gjithë jetën un do ta këndoj.Teksti: Sokol MarsiMuzika: Sokol Marsi• II •T’fala ka nga zemra ime dhe nga vendi im,bukurin e shqipes kënga zgjon.I gëzoi fëmij’t e botës fyelli i vendit tim,malet edhe detet i mbuloi.RefreniNe s’bashku botës shqip le t’i këndojm’,kënga jon’ gazmore kur do të jehoj.un´’ me ju do të krenohem se jam shqipëtar,melodin’ e bukur shqipes do t’çoj an’e mban’,shpirtin ton’ melodinë do t’çoj an’e mban’.• III •Lindi kënga ime me lahut’e çifteli,sa dhe zogjt’e pyllit i këndojn’.I gëzoi fëmij’t e botës fyelli i vendit tim,malet edhe detet i mbuloi.Bukur fjalën shqipe nëna ime ma mësoi,gjithë jetën un’ do ta këndoj.257

Zhvillimi i mësimitVeprimtaria - Ora e parëKoha 5 -10’ – BrainstormingVarianti 1- Shënohet në dërrasë fjala “Këngë” dhe u kërkohet nxënësve të listojnë disa këngëqë ata dinë, sipas tematikave të ndryshme, për shembull për natyrën, kafshët,shoqërinë, mësuesin, atdheun, nënën etj.- Renditen ato në krah të fjalës në dërrasë të zezë.- Nxiten nxënësit të përshkruajnë njërën nga këngët, duke komentuar “pse-në”.Çfarë lidhet me fjalën:Qingji i vogëlKëngë1 QershoriMësueses simeKur kthehem nga shëtitjaPër mëmëdhenë- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani tekstin e këngës dhe filloni mësimin e melodisë së saj.- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke i ndalur pas çdo gabimi në in-258

tonacion apo ritëm, nëse ka.- Provoni ta këndoni këngën e mësuar nga fillimi deri në fund pa gabime.- Përsëritni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni melodinë e këngës së mësuar në orën e parë.- Nxitini ata të shpjegojnë çfarë ndjesie u krijon kjo këngë.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këndimit.- Kërkojuni nxënësve të shoqërojnë këngën me instrumentet Orf që ata kanë.- Nxitini të shprehin me fjalët të thjeshta, përshtypjet tekstit dhe melodisë sëkëngës.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.• Këndimin solo dhe në grup.• Interpretimin me ndjenjë të saj.∗∗MËSIMI 17Linja: SHKMTema: Krijojmë përmes ritmeve të dhënaKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:• Të krjijonë modele me ritmet e theshta.• Të luajnë duke shoqëruar me instrumente ORF mbi modelet e krijuara.• Të shpjegojnë si i ndërtuan këto modele dhe pse.• Të përshkruajnë ndjesinë që kanë pas realizimit të modeleve ritmike.Mjetet mësimore - didaktike: Instrumente të ndryshme ORF.Metoda/teknika e përdorur: punë në grupInformacion për mësuesin: Modele ritmike me 2,3 dhe 4 goditje.24pushimpushim24pushim pushimpushimpushim259

3 pushim pushim pushim pushim4pushim34pushimpushimpushimpushim3pushimpushim pushim pushim pushim3pushimpushimpushim44pushimpushim4 pushim pushim4pushimpushimpushimpushimpushimpushim444 pushim pushim pushim pushim pushim pushim pushim4- Rikujtoni me nxënësit, ritmet e thjeshta dhe se si formohen ato.- Ndajini ata në 3 grupe: grupi i parë të krijojë ritmin me 2 goditje, grupi i dytëritmin me 3 goditje dhe grupi i tretë ritmin me 4 goditje, për rreth 20 minuta.- Kërkojini çdo grupi të përzgjedhin isntrumentin ORF, me të cilin do t’i shoqërojnëkëto ritme.- Kërkojuni që secili grup të luajë krijimin e vet.- Kërkojuni të ndryshojnë krijimet e bëra dhe të luajnë krijimet e grupit tjetër.- Nxitini të flasin rreth krijimit dhe luajtjes së tij në instrumentet ORF.Vlerësimi:Vlerësohen nxënësit për:• Krijimin e modeleve me ritmet e thjeshta.• Luajtjen e krijimeve, duke i shoqëruar me instrumente ORF.• Shpjegimin se si i ndërtuan këto modele dhe pse.• Përshkrimin e ndjesisë që kanë pas realizimit të modeleve ritmike me shoqërim.260

∗∗MËSIMI 18-19Linja: KëndimTema: Këngë për mësuesenKohëzgjatja: 2 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë në intonacion dhe ritëm, këngën e mësuar.• Të shpjegojnë ndjesinë që ju krijon kënga e mësuar.• Të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore apo me instrumente ORF.• Të interpretojnë këngën.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka.Metoda/teknika e përdorur: BrainstormingKëngë për mësuesen• I •O mësues i dashur,ne të duam shumë,ti për ne je prind i dytë,që na edukon.RefreniFestën e mësuesit,ne do ta festojmë,lulet më të bukura,ne do t’ia dhurojmë.RefreniFestën e mësuesit,ne do ta festojmë,lulet më të bukura,ne do t’ia dhurojmë.Muzika: Vangjo Nova• II •Ne në shkollë shkojmë,të gjithë të gëzuardhe mësimet i mësojmë,si na ke mësuar.261

Zhvillimi i mësimitVeprimtaria - Ora e parëKoha 5 -10’ – Brainstorming- Shënohet në dërrasë fjala “mësuesi/ja” dhe u kërkohet nxënësve të listojnë disacilësi që lidhen me figurën e mësuesit/es së tyre.- Renditen ato në krah të fjalës në dërrasë të zezë.- Nxiten nxënësit të përshkruajnë njërën nga cilësitë e mësuesi/es, duke komentuarpse-në.262

Çfarë lidhet me fjalën:shumë e dashurMËSUESI/JAe papërtuarna edukon çdo ditëkujdeset për neprind i dytë- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani tekstin e këngës dhe filloni mësimin e melodisë së saj.- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke i ndalur pas çdo gabimi në intonacionapo ritëm, nëse ka.- Provoni ta këndoni këngën e mësuar nga fillimi deri në fund pa gabime.- Përsëriteni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni melodinë e këngës së mësuar në orën e parë.- Nxitini ata të shpjegojnë çfarë ndjesie u krijon kjo këngë.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këndimit.- Kërkojuni nxënësve të shoqërojnë këngën me instrumentet Orf që ata kanë.- Nxitini të shprehin me fjalë të thjeshta, përshtypjet për tekstin dhe melodinë ekëngës.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.• Këndimin solo dhe në grup.• Interpretimin me ndjenjë të saj.∗∗MËSIMI 20Linja: BAMTema: Shenjat e ngjyrimitKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:• Të njohin shenjat e ngjyrimit.263

• Të gjejnë shenjat e ngjyrimit në tekstin e tyre tek këngët.• Të shpjegojnë si duhet të realizohen ato në këto këngë.• Të shpjegojnë ndjesinë që krijojnë shenjat e ngjyrimit në një pjesë apo këngë muzikore.Mjetet mësimore - didaktike: postera ku janë të qarta shenjat e ngjyrimit.Metoda/teknika e përdorur: DiskutimInformacion për mësuesin: Ngjyrimi është shkalla e forcës së tingujve. Kjo forcëe tingujve shtrihet nga shumë lehtë, deri në shumë fort. Në muzikë, forca e tingujveshprehet përmes disa shenjave që emërtohen: lehtë, gjysmë fort dhe fort. Ndërsakur i shkruajmë në partiturë, ato kanë disa simbole që janë: p, mf, f. Këto shenjajanë ndërkombëtare, të cilat lexohen dhe shqipërohen si më poshtë:p – piano - lehtëmf - mexoforte - gjysmëfortf –forte - fort Mësuesi vendos në magnetofon Cd me disa këngë apo pjesë muzikore, për tëkonkretizuar këto shenja, duke ua shpjeguar hap pas hapi nxënësve.Zhvillimi i mësimit- Rikujtoni me nxënësit ritmet e thjeshta dhe se si formohen ato.- Ndajini ata në 3 grupe: grupi i parë të krijojë ritmin me 2 goditje, grupi i dytëritmin me 3 goditje dhe grupi i tretë ritmin me 4 goditje, për rreth 20 minuta.- Kërkojini çdo grupi të përzgjedhë instrumentin ORF, me të cilin do t’i shoqërojnëkëto ritme.- Kërkojini që secili grup të luajë krijimin e vet.- Kërkojuni atyre të ndryshojnë krijimet e bëra dhe të luajnë krijimet e grupit tjetër.- Nxitini ata të flasin rreth krijimit dhe luajtjes së tij në instrumentet ORF.Vlerësimi:Vlerësohen nxënësit për:• Kuptimin e shenjave të ngjyrimit.• Gjetjen e këtyre shenjave muzikore në tekstin e tyre tek këngët.• Shpjegimin se si duhet të realizohen ato në këto këngë.• Shpjegimin e ndjesisë që krijojnë shenjat e ngjyrimit, në një pjesë apo këngë muzikore.264

∗∗MËSIMI 21Linja: DMTema: Fyelli, çiftelia, glokenshpili, dajrejaKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:• Të njihen me instrumentet muzikore.• Të dëgjojnë pjesë muzikore me 1 ose 2 nga këto instrumente.• Të shpjegojnë me fjalë të thjeshta ndërtimin e tyre.• Të shpjegojnë për tingëllimin e tyre gjatë dëgjimit.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd, postera me instrumentet muzikore.Metoda/teknika e përdorur: DiskutimInformacion për mësuesin: Mësuesi vendos në magnetofon Cd me disa këngëapo pjesë muzikore për të konkretizuar këto shenja, duke ua shpjeguar hap pas hapinxënësve.Informacioni i tekstit të nxënësit për instrumentet është i mjaftueshëm.Zhvillimi i mësimit- Rikujtoni me nxënësit disa nga instrumentet muzikore që ata kanë mësuar nëklasat e kaluara.- Vendosni në magnetofon disa pjesë muzikore me instrumentet përkatëse, që ju dotë jepni në temën e re.- Kërkojuni nxënësve që ata të dallojnë për cilin instrument bëhet fjalë dheshënojeni atë në dërrasën e zeze.- Vendosni postera (nëse dispononi) të këtyre instrumenteve.- Flisni për karakteristikat e tyre dhe në cilën zonë të Shqipërisë luhen më shumëato.- Po glokenshpili cfarë instrumenti është?- Nxitini ata të flasin rreth instrumenteve që ju folët duke sjellë të dhëna të tjera.Vlerësimi:Vlerësohen nxënësit për:• Njohjen me instrumentet muzikore.• Dëgjimin e pjesëve muzikore me 1 ose 2 nga këto instrumente.• Shpjegimin me fjalë të thjeshta të ndërtimit të tyre.• Shpjegimin për tingëllimin e tyre gjatë dëgjimit.265

∗∗MËSIMI 22-23Linja: KëndimTema: Për festën e nënësKohëzgjatja: 2 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë në intonacion dhe ritëm këngën e mësuar.• Të shpjegojnë ndjesinë që ju krijon kënga e mësuar.• Të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore apo me instrumente ORF.• Të interpretojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka apo me instrumentefëmijërore ORF.Metoda/teknika e përdorur: BrainstormingPër festën e nënës• I •Për festën e nënësmendova, mendova,urimet e zemrës,me gaz i rreshtova.Por prap’ s’u kënaqadhe renda jasht’ derës,një tuf’ manushaqe,i lypa pranverës.RefreniDy krahë val’ detipa fund e pa an’,për nënën e shtrenjtëdhe pak a nuk jan’.Çfar’ bëra, çfar’ mora,askujt s’ia kam thën’,të gjitha i mblodha,te fjalëza nën’.Muzika: Vangjo Nova266

• II •Por prap’ pak më duken,prandaj i thash’ diellit,më fal të lidh tufënnjë hark të ylberit.Bilbilit iu luta,i bukuri zog,cicërimat e tua,m’i fal sa për sot.267

Zhvillimi i mësimitVeprimtaria - Ora e parëKoha 5 -10’ – Brainstorming- Shënohet në dërrasë fjala “Nënë” dhe u kërkohet nxënësve të listojnë disa cilësi qëlidhen me figurën e nënës së tyre.- Renditen ato në krah të fjalës në dërrasë të zezë.- Nxiten nxënësit të përshkruajnë njërën nga cilësitë e nënës duke komentuar pse-në.Çfarë lidhet me fjalën:shumë e dashurNËNAe papërtuarna edukon çdo ditëkujdeset për nenjeriu më i shtrenjtë në botë- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani tekstin e këngës dhe filloni mësimin e melodisë së saj.- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke i ndalur pas çdo gabimi në intonacionapo ritëm nëse ka.- Provoni ta këndoni këngën e mësuar nga fillimi deri në fund pa gabime.- Përsëritni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni melodinë e këngës së mësuar në orën e parë.- Nxitini ata të shpjegojnë se çfarë ndjesie u krijon kjo këngë.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këndimit.- Kërkojuni nxënësve të shoqërojnë këngën me instrumentet Orf që ata kanë.- Nxitini të shprehin me fjalë të thjeshta, përshtypjet për tekstin dhe melodinë ekëngës.Integrimi:Edukata qytetareEdukim figurativVlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.• Këndimin solo dhe në grup.• Interpretimin me ndjenjë të saj.268

∗∗MËSIMI 24Linja: LITema: Luajmë duke shoqëruar me instrumenteKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:- Të rikujtojnë ritmet me 2, 3 dhe 4 goditje.- Të luajnë në grupe, duke këmbyer instrumentet me njëri tjetrin.- Të shpjegojnë ndjesinë që ata kanë pas çdo shoqërimi dhe luajtje në instrument.Mjetet mësimore - didaktike: Instrumente muzikore për fëmijë ORF.Metoda/teknika e përdorur: punë në grupZhvillimi i mësimit Vendosni për dëgjim këngën “Do t’ia themi këngës” ose një këngë tjetër.- Ndajini nxënësit në grupe, sipas instrumenteve ORF që ata disponojnë.- Flisni rreth ritmit të këngës (është 2/4).- Kërkojuni nxënësve ta shoqërojnë atë me instrumentet ORF që kanë.- Korrigjojini ata për ndonjë pasaktësi.- Përsëritni disa herë shoqërimin e këngës.- Nxitini nxënësit të flasin rreth asaj që ata ndjejnë gjatë shoqërimit të këngës.Vlerësimi:Vlerësohen nxënësit për:- Luajtjen në grupe duke këmbyer instrumentet me njëri tjetrin.- Shoqërimin e këngës në grupe me instrumente ORF- Shpjegimin e ndjesisë që ata kanë, pas çdo shoqërimi dhe luajtje në instrument.∗∗MËSIMI 25-26Linja: KëndimTema: Më thërret nderiKohëzgjatja: 2 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit, nxënësit duhet të jenë të aftë:• Të mësojnë tekstin dhe melodinë e këngës.• Të këndojnë saktë në intonacion dhe ritëm këngën e mësuar.• Të shpjegojnë ndjesinë që ju krijon kënga e mësuar.269

• Të shoqërojnë këngën me lëvizje trupore apo me instrumente ORF.• Të interpretojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka apo me instrumentefëminore ORF.Metoda/teknika e përdorur: BrainstormingMë thërret nderi• I •Më thërret nderi, të përgatitem,që për në luftë me vrap të shkoj,nat’ edhe ditë do të përpiqem,sa të jem gjall’ me nder do të rroj.• II •Po më jep lejen,o mëma ime,se mua nderi po më kërkon,se mjaft u mbusha me hidhërime,sa të jem gjall’ me nder do të rroj.Patriotike• IV •Se ngriti krye gjith’ Shqipëriadhe asnjë orë s’dua të rroj,u mblodhë gjithë si mizëria,sa të jem gjall’ me nder do të rroj.• III •Po më jep armët, o mëm’ edashur,se kërcet pushka, topi gjëmon,si ndodhem unë të kisha pasur,sa të jem gjall’ me nder do të rroj.270

Zhvillimi i mësimitVeprimtaria - Ora e parëKoha 5 -10’ – Brainstorming- Shënohet në dërrasë fjalinë “Jam krenar se jam shqiptar” dhe u kërkohet nxënësvetë listojnë disa fjalë që lidhen me krenarinë që na karakterizon ne si komb.- Renditen ato në krah të fjalës në dërrasë të zezë.- Nxiten nxënësit të përshkruajnë njërën nga cilësitë, duke komentuar arsyen.Çfarë lidhet me fjalinë:jam shqiptarjemi krenarëJam krenar sejam shqiptarmbrojmë trojet tonaduam njëri tjetrinvendi i shqiponjave- Dëgjoni këngën në magnetofon.- Shkruani tekstin e këngës dhe filloni mësimin e melodisë së saj.- Korrigjoni nxënësit gjatë mësimit të këngës, duke i ndalur pas çdo gabimi në intonacionapo ritëm nëse ka.271

- Provoni ta këndoni këngën e mësuar nga fillimi deri në fund, pa gabime.- Përsëritni këngën disa herë.Veprimtaria - Ora e dytë- Rikujtoni melodinë e këngës së mësuar në orën e parë.- Nxitini ata të shpjegojnë çfarë ndjesie u krijon kjo këngë.- Ftojini nxënësit të këndojnë këngën me ndjenjë dhe emocion.- Shoqërojini nxënësit gjatë këndimit.- Kërkojuni nxënësve të shoqërojnë këngën me instrumentet ORF që ata kanë.- Nxitini të shprehin me fjalë të thjeshta, përshtypjet për tekstin dhe melodinë ekëngës.VlerësimiVlerësohen nxënësit për:• Këndimin e saktë në intonacion dhe ritëm të këngës.• Këndimin solo dhe në grup.• Interpretimin me ndjenjë dhe emocion të saj.∗∗MËSIMI 27Linja: SHKMTema: Emocionet përmes pikturësKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit, nxënësit duhet të jenë të aftë:- Të krijojnë përmes arteve të tjera, mbi melodinë e dhënë.- Të shpjegojnë pse zgjodhën ngjyrat, veprimet trupore apo mjet tjetër për të shprehurmendimin e tyre.- Të shprehin emocionet rreth punës së vet apo të shokëve.Mjetet mësimore didaktike: ngjyrat, fletë muzike, flipçarte, markera etj.Metoda/teknika e përdorur: punë individuale ose në grupZhvillimi i mësimit Vendosni për dëgjim këngët:“Sa i dua lulet”“Atdheu”“Kur kthehem nga shëtitja”“ Këngë për jetën”272

- Flisni rreth 10 minuta për përmbajtjen e teksteve të këngëve.- Ndani nxënësit në 4 grupe, sipas këngëve që ata duan të krijojnë.- Udhëzoni secilin grup që të përzgjedhin mjetet dhe materialet, mbi të cilat do tërealizojnë krijimin e tyre.- Nëse krijimi nuk mbaron, vazhdojeni atë orën tjetër, duke marrë për përforcimin 1orë nga orët e lira.- Diskutoni me nxënësit për krijimet e realizuara.- Nxitini të vlerësojnë punën e vet dhe të shokut me argumenta bindëse.Vlerësimi:.Vlerësohen nxënësit për:- Krijimin përmes arteve të tjera, mbi melodinë e dhënë.- Shpjegimin e përdorimit të materialeve apo mjeteve për realizimin e krijimit.- Përshkrimin e emocioneve rreth punës së vet apo të shokëve.∗∗MËSIMI 28Linja: DMTema: Magnetofoni, kaseta, CdKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:• Të përdorin magnetofonin për kënaqësinë e vet dhe të të tjerëve.• Të incizojë pjesë apo fragmente muzikore, që do të jenë në funkison të mësimevenë klasë.• Të shpjegojnë hapat që ndjekin për realizimin e inçizimeve.Mjetet mësimore - didaktike: magnetofon, Cd, postera me pjesët e magnetofonit.Metoda/teknika e përdorur: diskutim, punë në grupeZhvillimi i mësimit- Shpjegojuni nxënësve pjesët përbërëse të magnetofonit, duke u bazuar një njëposter me këto të dhëna ose konkretisht në magnetofonin e klasës.- Konkretizojeni pas çdo shpjegimi në magnetofonin e klasës, veprimin që ju poshpjegoni.- Vendosini nxënësit të inçizojnë konkretisht fragmente nga pjesë të ndryshme muzikore.- Jepuni detyrë që të incizojnë në shtëpi zërat e familjarëve, fragmente muzikore ngamuzikë instrumentale, muzikë vokale, muzikë të lehtë dhe muzikë popullore.- Diskutojini ato në klasë me nxënësit.273

- Përdorimi i magnetofonit për kënaqësinë e vet dhe të tjerëve.Vlerësimi:Vlerësohen nxënësit për:• Përdorimin e magnetofonit për kënaqësinë e vet dhe të tjerëve.• Inçizimin e pjesëve apo fragmenteve muzikore, që do të jenë në funkison të mësimevenë klasë.• Shpjegimin e hapave të ndjekura për realizimin e inçizimeve.∗∗MËSIMI 29Linja: LITema: Luajmë në tastierëKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:- Të njohin tastierën dhe pjesët e saj.- Të luajnë deri në 5 nota në ngjitje dhe në zbritje, me dorën e djathtë.- Të luajnë deri në 5 nota në ngjitje dhe në zbritje, me dorën e majtë.- Të luajnë deri në 5 nota në ngjitje dhe në zbritje, me të dyja duart.Mjetet mësimore didaktike: tastiera274

Informacion për mësuesin- Tastiera është e përbërë nga taste të vendosura horizontalisht, mbi të cilat vendosengishtat e atij që luan. Instrumenti më i njohur me tastierë është pianoforte, por vitete fundit janë krijuar shumë instrumente elektronike me tastierë, që përdoren shumënga fëmijët. Tastiera përbëhet nga taste të bardha dhe të zeza. Tastet e zeza ndahennë grupe dyshe dhe treshe, ndërsa tastet e bardha vijnë njëra pas tjetrës në ngjitjedhe në zbritje. Nota Do qëndron gjithmonë përpara dy tasteve të zeza.- Përgjithësisht dora e djathtë shërben për të luajtur melodinë, ndërsa e majta për tashoqëruar atë. Në pesë notat e para që do të mësoni, janë të vendosura numrat, tëcilat i korrespondojnë numrave që kanë të pestë gishtat e dorës. Gishtat duhet tëjenë në formë gjysmë harku, por jo të shtrënguar. Pulsi i dorës dhe krahu duhet tëjenë të lirshëm.Zhvillimi i mësimit- Shpjegoni përbrëjen e tastierës.- Shpjegoni funksionimin e tasteve të bardha dhe tasteve të zeza.- Shpjegoni pozicionin e duarve në tastierë.- Vendosini nxënësit të provojnë të me dorën e djathtë dhe pastaj me të majtën.- Jepini si detyrë nxënësve për në shtëpi, ushtrimin e duarve.275

Vlerësimi:Vlerësohen nxënësit për:- Njohjen e tastierës dhe pjesëve përbërëse të saj- Luajtjen deri në 5 nota në ngjitje dhe në zbritje me dorën e djathtë.- Luajtjen deri në 5 nota në ngjitje dhe në zbritje me dorën e majtë.- Luajtjen deri në 5 nota në ngjitje dhe në zbritje me të dyja duart.∗∗MËSIMI 30Linja: SHKMTema: Luajmë dhe këndojmëKohëzgjatja: 1 orëObjektivatNë fund të orës së mësimit nxënësit duhet të jenë të aftë:- Të krijojnë një mjedis që jep emocionet e një koncerti.- Të përsërisin numrat që kanë vendosur për të realizuar në këtë minikoncert.- Të marrin pjesë të gjithë në realizimin e koncertit, sipas aftësive që kanë.Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, Cd, foto të ndryshme me këngëtarë ngaaktivitete të ndryshme për fëmijë.Veprimet muzikore: lëvizje trupore, shoqërimi i këngës me shuplaka dhe instrumenteORF.Zhvillimi i mësimit Koleg i nderuar! Të gjitha këto veprime janë rezultat i çdo ore mësimore që juzhvilloni përgjatë semestrit apo vitit. Sigurisht, këto nuk mund të jenë rezultat injë ore mësimore.- Diskutoni, duke rikujtuar këngët më të bukura gjatë këtij viti.- Përcaktoni këngëtarët dhe këngët që do të këndohen.- Diskutoni për poezitë më të bukura, duke përcaktuar edhe recituesit.- Përzgjidhni poezitë më të mira me tematikë për atdheun, shkollën, shokët, familjen,ambientin, natyrën etj, por mos harroni edhe krijimet tuaja.- Përcaktoni vallet që ju pëlqejnë më shumë, duke zgjedhur kërcimtarët më të mirëklasës.- Shoqëroni këngët dhe vallet me instrumentet ORF, duke përcaktuar instrumentetdhe instrumentistët e kla276

PROGRAMI TEMATIK KLASA E V-TËOrët gjithsej:3535- javë X 1orë/javë = 35 orë1- Këndim 17 orë2- Bazat e arsimit muzikor 5 orë3- Dëgjim muzikor 2 orë4- Luajtje në instrument 3 orë5- Shprehje dhe krijim muzikor 3 orë6- Orë e lirë 5 orë277

Nr. Linjat OrëtpërlinjëTemat mësimore1. K 1 Kujtojmë sëbashku2. K 2 Përpunimi ikëngës3. BAM 1 Tingujt dhekuptimi i tyre4. LI 1 Ndërtojmëdhe luajmë sëbashku5. K 3 Jam i lashtë sejam shqiptar6. K 4 Përpunimi ikëngësObjektivi i përgjithshëmi programit Objektivat specifikë sipas niveleveTë këndojë këngëtë ndryshme përAtdheun, shkollën,familjen, ambientin,etj.Të këndojë këngëtë ndryshme përAtdheun, shkollën,familjen, ambientin,etj.Të dallojë tingujt dheburimet e tyreTë njihen me instrumentetë thjeshtaORFTë këndojë këngëtë ndryshme përAtdheun, shkollën,familjen, ambientinetj.Të këndojë mendjenjë e emocionkëngënNiveli bazë Niveli mesatar Niveli i lartëTë këndojëkëngën nëintonacionin eduhurTë përshkruajme fjalët e librithistorikune flamuritTë identifikojëtingujt, dukeshpjeguarkuptimin etyreTë identifikojëinstrumentetORFTë këndojëkëngën nëintonacionin eduhurTë këndojëkëngën nëgrupTë këndojësaktë tekstindhe melodinëe këngësTë këndojëdhe shoqërojëme instrumentemegoditje, ritmine këngësTë klasifikojëtinguj të ndryshëmTë dallojëtimbrin e tyreTë këndojësaktë tekstindhe melodinëe këngësTë këndojësolo dhe nëgrupTë këndojë solo dhenë grup duke interpretuarme ndjenjë eemocionTë këndojë, komentojëdhe të mbajëqëndrim për veprimtarinënë klasëTë dëgjojë dhekomentojë tingujt dheburimet e tyreTë ndërtojë dhe komentojëinstrumentetORFTë këndojë solo dhenë grup, duke interpretuarme ndjenjëdhe emocionTë këndojë mendjenjë e emocionkëngën solo dhe duetMjetet mësimore didaktikedhe literatura ndihmëseMagnetofon libri i mësuesit,fletore pune, posteraMagnetofonpostera, libri imësuesit, fletore punePostera, organo,libri i mësuesit, fletore puneMagnetofoni, organo, librii mësuesit, fletore pune,posteraMagnetofon, libri i mësuesit,fletore pune, posteraInstrumente ORF (triangolo,shkopinj, sister, zile,etj), libri imësuesit, fletore puneVendi izhvillimit tëmësimitKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti278

7. BAM 2 Shenja e notës Të njohin shenjën enotës dhe renditjene tyre8. K 5 Xhaxhi këngënma këndo9.K 6 Përpunimi ikëngëTë këndojë këngë përshkollën, ambientin,shoqërinë, familjenetj.Të këndojë mendjenjë e emocionkëngën10.BAM 3 Gjatësia dhelartësia enotaveTë njohë gjatësinëdhe lartësinë e notës11. K 7 Kënga e vitittë riTë këndojë këngë tëndryshme me tematikafestive12. K 8Përpunimi ikëngësTë këndojë mendjenjë e emocionkëngën13. BAM 4 Ritmi 2/4, 3/4,4/4Të njohë ritmin 2/4,3/4, 4/4Të identifikojënotatTë këndojëkëngën nëintonacionin eduhurTë këndojëkëngën nëgrupTë shpjegojëgjatësinë dhelartësinë enotësTë këndojësaktë këngënTë këndojëkëngën nëgrupTë identifikojëritmin 2/4,3/4, 4/4Të shkruajënotatTë këndojësaktë tekstindhe melodinëe këngësTë këndojësolo dhe nëgrupTë dallojëgjatësinë dhelartësinë enotësTë këndojëduke eshoqëruar meinstrumenteORFTë këndojësolo dhe nëgrupTë rrahë melëvizjen edorës ritmin2/4, 3/4, 4/4Të lexojë dhe shkruajënotatTë këndojë duke eshoqëruar dhe megoditje ritmike këngënTë këndojë mendjenjë e emocionkëngënTë gjejë dhe nëlibër gjatësinë dhelartësinë e notaveTë këndojë duke e interpretuarme ndjenjëe emocion këngënTë këndojë duke eshoqëruar me instrumenteORF.Të shkruajë ushtrimme ritmin 2/4, ¾ 4/4Magnetofon organo, libri imësuesit, fletore puneMagnetofon lapsa me ngjyra,libri i mësuesit, fletore puneInstrumente ORF(triangolo,shkopinj, sister, zile etj), libri imësuesit, fletore puneMagnetofoni, organo,poatera, libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo, libri imësuesit, fletore puneMateriale (shkopinj, vizore,gërshërë, tullumbace,gozhda, çekiç, dërrasë, etj)libri i mësuesit, fletore puneMagnetofon, postera,organo,libri i mësuesit,fletore puneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti279

14. K 9 Kënga ime Të këndojë këngë përatdheun, natyrën, etj.15. K 10 Përpunimi ikëngësTë këndojë mendjenjë e emocionkëngën16. SHKM 1 Krijojmëpërmes ritmeveTë krijojë një ushtrimtë vogël dhe tëthjeshtë sipas ritmit tëdhënë17. K 11 Këngë përmësuesen18. K 12 Përpunimi ikëngësTë këndojë këngë metematikë për shkollën,familjen, shoqërinëetj.Të këndojë këngënme ndjenjë e emocion19. BAM 5 Shenjat engjyrimitTë njohë shenjat engjyrimitTë këndojësaktë këngënnë intonacionine duhurTë shpjegojëme fjalë tëthjeshtakarakterin ekëngësTë krijojë njëushtrim tëthjeshtëTë këndojënë intonacionkëngënTë këndojëkëngën nëgrupTë identifikojëshenjat engjyrimit p,mf, fTë këndojëkëngën mediksion tëqartë dhe nëintonacionin eduhurTë këndojëkëngën nëgrup duke eshoqëruar megoditje sipasritmitTë krijojë dhelexojë ushtrimemeritmin 2/4,¾, 4/4 melëvizjen edorësTë këndojësaktë tekstindhe melodinëe këngësT ë këndojësolo dhe nëgrup këngënTë përdorënë këngë tëndryshme atoTë këndojë duke interpretuarme ndjenjëe e mocionkëngënTë këndojë mendjenjë e emocionkëngënTë shoqërojë me instrumenteme goditjeushtrimet e krijuarame këto ritmeTë këndojë dukezbatuar rregullat e tëkënduaritTë këndojë mendjenjë dhe emocionTë gjejë në libërshenja p, mf, ftMagnetofoni, organo, libri imësuesit, fletore puneMagnetofoni, lapsa mengjyra, libri i mësuesit, fletorepuneOrgano, instrumente megoditje, libri i mësuesit,fletore puneMateriale (shkopinj, vizore,gërshërë, tullumbace,gozhda, çekiç, dërrasë, etj)libri i mësuesit, fletore puneMagnetofoni, Cd, organo,libri i mësuesit, fletore pune,posterMagnetofoni, organo, libri imësuesit,fletore puneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti280

20. DM 1 Fyelli, çiftelia,glokenshpilidhe dajrjaTë njohë instrumentetmuzikore popullore21. K 13 Për festën enënësTë këndojë këngëtë tematikave tëndryshme22. K 14 Përpunimi ikëngësTë këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, punën,prindërit, shkollën etj23. LI 2 Luajmë dukeshoqëruar meinstrumenteTë luajë me instrumenteORF këngët qëkëndon24. K 15 Më thërret nderi Të këndojë këngëtë ndryshme përatdheun, punën,prindërit, shkollën etj25. K 16 Përpunimi ikëngësTë këndojë këngë tëkulturave të ndryshmeTë shpjegojëme fjalët elibrit ndërtimine tyreTë këndojëmelodinë ekëngësTë këndojënë intonacionine duhurkëngënTë këndojëduke eshoqëruar meinstrumenteORFTë shpjegojëme fjalë tëthjeshtakarakterin ekëngësTë këndojëduke eshoqëruar melëvizje truporeTë dallojëinstrumentetpopullorë fyellin,çiftelinë,glokenshpilindhe dajren.Të këndojësaktë tekstindhe melodinëe kanonitTë gjejëkëngë tëngjashme mekëngën qëmësonTë luajë nëgrup meinstrumenteORFTë këndojësaktë tekstindhe melodinëe kanonitTë këndojëme diksion tëqartë dhe nëintonacionin eduhurTë dallojë timbrin etyreTë këndojë solo dhenë grupTë këndojë duke interpretuarme ndjenjëe emocion atëTë luajë solo dhe nëgrup me instrumentinqë pëlqen më shumëTë këndojë solo dhenë grupTë këndojë duke e interpretuarme ndjenjëe emocionMagnetofoni, Cd, libri i mësuesit,postera, fletore puneMagnetofoni,Cd, organo, libri i mësuesit,fletore pune, posterMagnetofoni,organo, libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, organo, libri imësuesit, fletore puneMagnetofoni, organo, postera,libri i mësuesit, fletorepuneMagnetofoni, organo, libri imësuesit, fletore puneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti281

26. SHKM 2 Emocionetpërmes pikturës27. DM 2 Magnetofoni,Cd, CD-ja28. K 17 Kënga: “Festae mësuesit”29. LI 3 Luajmë notatnë tastierë30. SHKM 3 Luajmë dhekrijojmë31. OL 132. OL 233. OL 334. OL 435. OL 5Të krijojë nëpërmjetarteve të tjeraTë njohë pjesëtpërbërëse të magnetofonitdhe përdorimine tijTë këndojë këngëtë ndryshme përshkollën, mësuesin,mjedisin etjTë njohin tastierëndhe të luajnë notat emësuaraTë luajë dhe krijojënjë koncert në klasëTë shpjegojëme fjalë tëthjeshta pikturatqë shikonnë libërTë identifikojëmagnetofoninTë këndojëkëngën nëintonacionin eduhurTë vendosëgishtat nëtastierëTë shoqërojëme instrumenteORFkëngët e vallete koncertitTë krijojëduke shprehuremocionetpërmespikturësTë dallojëpjesëtpërbërëse tëmagnetofonitTë këndojëkëngën mediksion tëqartë dheshoqëruar megoditje ritmikeTë luajë notatnë tastierëTë këndojë ekërcejë këngëe valle tëndryshmeTë komentojë krijimetmë të miraTë përdorë magnetofoninTë këndojë duke interpretuarme ndjenjëdhe mocion këngënTë luajë me dy duarnotat mësuaraTë përzgjedhë këngëtmë të bukura, valletmë të bukura dherecitimet më të mira.Organo, instrumente megoditje, libri i mësuesit,fletore puneMagnetofoni, postera, organo,libri i mësuesit,fletorepuneMagnetofoni, organo, libri imësuesit, fletore puneMagnetofoni, Cd, postera,libri i mësuesit, fletore puneMagnetofoni, Cd, postera,libri i mësuesit, fletore puneKabinetiKabinetiKabinetiKabinetiKabineti282

283

∗∗Taksonomia konjitive e BlumitTre nivelet earritjeveNiveli bazëNiveli mesatarNiveli i lartë284Nivelet e Blumit1. Të njohuritËshtë riprodhimi i një diçkaje pa shpjegime dhepa e lidhur me gjë tjetër. Përsëritje e emrave,rregullave, përkufizimeve dhe shpjegimeveashtu siç janë dhënë. Është niveli më i ulët irezultateve të nxënësve në fushën e njohjes2. Të kuptuaritËshtë aftësia për të kapur kuptimin e materialit.Është baza e fushës së njohjes, një hap më tejse TË NJOHURIT.3.Aplikimi:Është aftësia për të përdorur materialin emësuar në situata të reja dhe konkrete.Zbatohen rregulla, metoda, koncepte, parime,ligje dhe teori.4.Analiza: Është aftësia për ta copëtuarmaterialin në pjesë përbërëse, ç’ka sjell njëkuptim më të mirë të organizimit të tij.Meqenëse krahas përmbajtjes kuptohet edheforma organizative e materialit, niveli intelektualështë më i lartë se në TË KUPTUARIT5.Sinteza: Është aftësia që formon një të tërëduke bashkuar pjesët. Mund të jetë: komunikim injë plani veprimesh, klasifikim informacioni etj6.Vlerësimi: Është aftësia për të gjykuar vlerëne një materiali, të mirën e një ideje, motivet esjelljeve, vlerësimin e zgjidhjeve të problemit,ndërtimi i komunikimeve gjykuese etjFoljet përshkruesePërkufizo, përsërit, përshkruaj me fjalëte tekstit, identifiko, vër në tabelë, hartonjë listë, emërto, riprodho etj.Shpjego, zgjero, jep shembuj të tjerë,nxirr përfundime, perifrazo, rishkruaj,përgjithëso, interpretoje ndryshe, nxirrnjë përfundim etj.Ta aplikosh (zbatosh), të shfrytëzosh,të ndryshosh, të njehsosh, tëklasifikosh, të provosh , të vësh nëdukje, të manipulosh, të përgatit, lidh,trego, shpjego, përdor etj.Copëto, ndaj në pjesë, shpjego përse,diferenco, shquaj, dallo, vër në dukje,lidh, seleksiono etj.Kombino, harto, krijo, zgjidh(një problem që ka shumërrugë), kompozo, jep mendime,përmirëso, organizo, planifiko,risistemo, të shkruash, të tregosh, tëprodhosh, të hartosh,të transmetosh, të krijosh,të propozosh, të planifikosh,të prodhosh, të modifikosh,të specifikosh, të kombinosh,të organizosh, të sintetizosh,të klasifikosh, të përfundosh,të zhvillosh, të modifikosh,të ndërtosh etj.Krahaso, konkludo vër në kontrast,kritiko, përshkruaj, shpjego, justifiko,interpreto lidh, përmblidh, bëj njëevidencë etj.

Sipas kësaj tabele mund të gjendet se i çfarë niveli është një objektiv i programit.Për këtë, mjafton që të shikosh se cila është folja përshkruese e objektivit dhe tagjesh këtë folje në shtyllën e tretë të tabelës; në të majtë të saj është niveli përkatës.Në qoftë se programi ka bërë ndonjë ndarje tjetër të niveleve të arritjeve,atëherë është mirë që mësuesi t’i referohet pikërisht atij klasifikimi, kjo sepsedidaktët kanë bërë përshtatjen e duhur, sipas veçorive të lëndës, të tabelës sëmësipërme, e cila është shumë e përgjithshme. Ajo të ndihmon kur nuk ke tjetërmë të mirë.Objektivi bazë mund të përbëhet nga një objektiv i vetëm (ai do të jetë edheobjektivi minimal), por mund të degëzohet në disa nënobjektiva. Në rastin e fundit,objektivi minimal do të jetë objektivi specifik më i ulët i nivelit bazë.285

LibërmësuesiVioleta Shamku, Majlinda HalaEdukimMuzikor1,2,3,4,5Librat e mësuesit dhe planet mësimore për tëgjithë titujt që ne disponojmë, mund t’i gjenidhe t’i shkarkoni pa pagesë nga faqja e internetitwww.mediaprint.alPër më shumë informacion mund të na shkruaninë adresën e emailit: botime@mediaprint.alose të na kontaktoni pranë redaksisë në numrine telefonit: 04 2256158.www.mediaprint.alÇmimi 500 lekëISBN: 978-99956-93-73-2