CamSep 3 S

RÓŻNORODNOŚĆ KWASÓW TŁUSZCZOWYCH I STEROLI
ZIDENTYFIKOWANYCH W TKANKACH MIĘKKICH CLUPEA
HARENGUS METODĄ GC-MS I MALDI-TOF/MS
Adriana MIKA 1,2 , Marek GOŁĘBIOWSKI 3 , Edward SKORKOWSKI 1 ,
Piotr STEPNOWSKI 2
/HPLC-LLSD, GC-MS, MALDI-TOF/MS/
1 Wydział Biologii, Uniwersytet Gdański, Stacja Biologiczna, ul. Ornitologów 26, 80-680 Gdańsk,
skorkows@biotech.univ.gda.pl
2 Wydział Chemii, Uniwersytet Gdański, Katedra Analizy Środowiska, ul. Sobieskiego 18/19, 80-952 Gdańsk,
kas@chem.univ.gda.pl
3 Wydział Chemii, Uniwersytet Gdański, Pracownia Chemometrii Środowiska, ul. Sobieskiego 18/19, 80-952 Gdańsk,
goleb@chem.univ.gda.pl
W komórce cholesterol używany jest jako ważny budulec przy jej regeneracji oraz pomaga
w podtrzymaniu jej życiowych funkcji. Receptory, które znajdują się na powierzchni ściany
komórkowej kontrolują dostarczanie cholesterolu w zależności od zapotrzebowania komórki.
Cholesterol utrzymuje płynność błony komórkowej, jak również jest prekursorem hormonów
steroidowych. Sterole takie jak 22-dehydrocholesterol, brassikasterol, ergosterol i izofukosterol są
niezbędne dla narybku do dalszego wzrostu [1]. Z kolei kwasy nasycone stanowią główne źródła
energii niezbędnej do wzrostu ryb i tworzenia ikry u samic, wielonienasycone kwasy są zaś źródłem
energii w procesie reprodukcji i rozwoju gonad. Pobudzają wzrost ryby i wpływają na utrzymanie
błony komórkowej oraz na jej funkcje. Kwas arachidonowy, AA (20-4n-6) mimo, iż ma podobne
znaczenie biologicznie jak EPA (20:5n-3) i DHA (22:6n-3), często u ryb jest pomijany,
prawdopodobnie z powodu niskich zawartości w organizmie, w przeciwieństwie do ssaków. AA ma
istotny wpływ na różne funkcje fizjologiczne, w tym na osmoregulację, funkcję układu sercowonaczyniowego
i funkcjonowania systemów układu rozrodczego [2].
Ryby stanowią główny magazyn niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych dla
inhibicji chorób sercowo-naczyniowych i neurodegeneracyjnych. Na rynku istnieje wiele
suplementów kwasów omega-3 i omega-6, jednak według naukowców kwasy te są lepiej
przyswajalne bezpośrednio z ryb, pomimo, iż w suplemencie diety notuje się większe ilości
kwasów EPA i DHA. Ryba zawiera kwasy n-3 i n-6 w postaci triacylogliceroli, które w tej postaci
mogą być przyswajane przez organizm, zaś oleje rybne obfitują w estry etylowe tych kwasów [3].
Celem pracy było określenie różnorodności kwasów tłuszczowych w poszczególnych
tkankach, zarówno w mięśniu, tak chętnie spożywanym, wątrobie, gdzie zachodzi proces
lipogenezy de novo, jak również w plemnikach i płynu nasiennym, na które to rozwój mają duży
wpływ wszystkie wymienione kwasy. W każdej tkance, prócz płynu nasiennego, dominowała
frakcja kwasów tłuszczowych. W mięśniu odnotowano największe ilości steroli i NNKT. Pomimo
procesu lipogenezy zachodzącego w wątrobie, cechowała się ona mniejszym zróżnicowaniem
ilościowym i jakościowym kwasów tł., natomiast wyodrębniono z niej aż 10 steroli. W pozostałych
tkankach w granicach 100 % dominował cholesterol. Metodą MALDI-TOF/MS zidentyfikowano
polarne lipidy, a pośród nich fosfolipidy, które w największym stopniu magazynują
wielonienasycone kwasy tłuszczowe [4]. Profil FA zawierał kwasy od C 10:0 (płyn nasienny) do C 24:1
(wszystkie analizowane tkanki). Zarówno w profilu kwasów tłuszczowych wyznaczonym techniką
GC-MS jak i MALDI-TOF/MS dominowały kwasy EPA i DHA. Zgodnie z literaturą kwas AA
przyjmował nawet 10-krotnie niższe wartości w porównaniu z kwasami omega-3.
[1] Kanazawa A., (2001), Fish Sci, 67, 997–1007.
[2] Huynh M., (2007), Comp Biochem Phys B, 146, 504–511.
[3] Elvevoll E.O., (2006), Lipids, 41, 1109-1114.
[4] Limbourn A.J., (2009), Comp Biochem Phys B, 152, 292-298.
30