CamSep 3 S

ANALIZA JAKOŚCIOWA I ILOŚCIOWA KWASÓW TŁUSZCZOWYCH,
ESTRÓW METYLOWYCH I ALKOHOLI CALLIPHORA VICINA
Z WYKORZYSTANIEM HPLC-LLSD I GC/MS
Marek GOŁĘBIOWSKI 1* , Monika PASZKIEWICZ 1 , Anna GRUBBA 1 ,
Mieczysława I. BOGUŚ 2 , Piotr STEPNOWSKI 1
/HPLC-LLSD i GC/MS/
1 Wydział Chemii, Uniwersytet Gdański, ul. Sobieskiego 18/19, 80-952 Gdańsk,
2 Instytut Parazytologii, Polska Akademia Nauk, ul. Twarda 51/55, 00-818 Warszawa,
* e-mail: goleb@chem.univ.gda.pl
W skład lipidów kutikularnych owadów często wchodzą nasycone i nienasycone kwasy
tłuszczowe, których zawartość w zależności od gatunku, waha się od kilku do kilkudziesięciu
procent. Różnice w ich zawartości mogą występować w zależności od stadium rozwojowego lub też
od płci owada. Estry metylowe kwasów karboksylowych w lipidach kutikularnych owadów
występują rzadko. Różnice w składzie jakościowym i ilościowym estrów występują w zależności
od stadium rozwojowego, a także między samcami i samicami. W skład lipidów kutikularnych
owadów wchodzą zarówno alkohole I-rzędowe jak i II-rzędowe. Alkohole I-rzędowe występujące
w lipidach kutikularnych owadów są zazwyczaj nasycone i nierozgałęzione o parzystej liczbie
atomów węgla.
Pierwszym etapem analiz lipidów wszystkich stadiów rozwojowych C. vicina była ekstrakcja
z wykorzystaniem eteru naftowego i dichlorometanu. W celu wyodrębnienia poszczególnych grup
lipidów obecnych we wszystkich stadiach rozwojowych C. vicina zastosowano HPLC
z aerozolowym detektorem promieniowania rozproszonego (laser light-scattering detector, LLSD).
Analizy HPLC zostały wykonane w normalnym układzie faz. Analizy jakościowe i ilościowe
kwasów tłuszczowych, estrów metylowych i alkoholi wykonano techniką GC/MS (TIC i SIM).
W lipidach kutikularnych larw C. vicina stwierdzono obecność 24 kwasów tłuszczowych od C 8:0
do C 24:0 oraz 4 estrów metylowych: C 17:1 , C 17:0 , C 19:1 i C 19:0 . W lipidach larw, w przeciwieństwie
do pozostałych stadiów rozwojowych, nie zidentyfikowano alkoholi. W lipidach kutikularnych
poczwarek zidentyfikowano 31 kwasów tłuszczowych od C 7:0 do C 26:0 , 6 alkoholi od C 20:0 do C 26:0
oraz 6 estrów metylowych: C 15:0 , C 17:1 , C 17:0 , C 19:2 , C 19:1 i C 19:0 . Natomiast w lipidach kutikularnych
samic stwierdzono obecność 30 kwasów tłuszczowych od C 7:0 do C 26:0 , 7 alkoholi od C 14:0 do C 26:0
oraz 8 estrów metylowych: C 15:0 , C 16:0 , C 17:1 , C 17:0 , C 18:1 , C 19:2 , C 19:1 i C 19:0 . Lipidy kutikularne
samców zawierają 28 kwasów tłuszczowych od C 7:0 do C 26:0 , 3 alkohole (C 16:0 , C 24:0 i C 26:0 ) oraz 9
estrów metylowych: C 13:0 , C 15:0 , C 16:0 , C 17:1 , C 17:0 , C 18:1 , C 19:2 , C 19:1 , C 19:0 i C 21:0 .
W lipidach wszystkich stadiów rozwojowych C. vicina w największych ilościach występują
nasycone i nienasycone kwasy tłuszczowe od C 16:0 do C 18:0 . Pozostałe kwasy występują
w niewielkich ilościach. Charakterystyczna jest również obecność wielonienasyconych kwasów
tłuszczowych: C 20:5 , C 20:4 , C 20:3 , C 20:2 , C 20:1 i C 20:0 . Alkohole występujące w lipidach kutikularnych
C. vicina są nasycone i nierozgałęzione o parzystej liczbie atomów węgla. Tylko w lipidach
poczwarek występują dodatkowo dwa alkohole o nieparzystej liczbie atomów węgla (C 23:0 i C 25:0 ).
Estry metylowe kwasów karboksylowych zawierają nieparzystą liczbę atomów węgla,
a w największych ilościach występują nienasycone związki.
Badania zostały sfinansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, grant nr N N303 504238.
39