ASA CREW VOL.9

เรื่อง :
E-SAN
CLASSIC
E-SAN CLASSIC
Exploring the valuable ancient architecture which fully maintains E-San being
สำรวจสถาปัตยกรรมเก่าแก่ทรงคุณค่าที่เชื่อมโยงความเป็นอีสานดั้งเดิมไว้เต็มเปี่ยม
อาคารพิพิธภัณฑ์เมืองอุดรธานีแต่เดิมนั้นเป็นอาคาร
เรียนของโรงเรียนสตรีประจำมณฑลอุดร ซึ่งเป็นโรงเรียน
ที่สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี
พระพันปีหลวง ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
รัชกาลที่6 ทรงตั้งพระราชหฤทัยที่จะให้เป็นโรงเรียนประจำ
มณฑลอุดร แต่ในปีพุทธศักราช 2462 พระองค์เสด็จ
สวรรคตเสียก่อน การดำเนินงานจึงจำต้องค้างมา
จนเวลาต่อมาพระยาศรีสุริยราชวรานุวัตร (ศุข ดิษย
บุตร) สมุหเทศาภิบาลมณฑลอุดร ผู้สำเร็จราชการมณฑล
อุดร และคุณหญิงน้อม ดิษยบุตร (ศรีสุริยราช) ได้ชักชวน
ข้าราชการ พ่อค้า ประชาชนชาวเมือง ร่วมบริจาคทรัพย์น้อม
เกล้าน้อมกระหม่อม สร้างอาคารเรียนอุปถัมภ์นารีใหม่เพื่อ
อุทิศถวายแด่พระองค์ท่าน และเมื่อปีพุทธศักราช 2463
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทาน
พระราชทรัพย์ส่วนพระองค์เพิ่มเติม และพระราชทานนาม
โรงเรียนใหม่ว่า “ราชินูทิศ” และได้ประกอบพิธีฝังรากศิลา
จารึกโรงเรียนขึ้นในปี 2464 โดยตัวอาคารสร้างอยู่บริเวณ
ริมหนองประจักษ์ และเปิดใช้เป็นโรงเรียนสตรีประจำ
มณฑลอุดรตั้งแต่ปี 2468 เป็นต้นมา
หลังจากใช้เป็นโรงเรียนสตรี อาคารนี้ก็ถูกปรับเปลี่ยน
การใช้งานเป็นสำนักงานการศึกษาธิการเขต และปรับมา
Udon Thani City Museum
พิพิธภัณฑ์เมืองอุดรธานี
อาคาร Neo Classic บอกเล่าอดีต เชื่อมโยงถึงปัจจุบัน
เป็นพิพิธภัณฑ์เมืองอุดรธานีในปี 2547 เป็นต้นมา แต่
เนื่องจากเป็นอาคารเก่าแก่ ปัจจุบันอายุกว่า 90 ปี มีสภาพ
ทรุดโทรม เทศบาลนครอุดรธานีในสมัยของนายอิทธิพนธ์
ตรีวัฒนสุวรรณ นายกเทศมนตรี ได้ร่วมกับกรมศิลปากร
จัดให้มีการออกแบบเพื่อบูรณะอาคาร และออกแบบ
นิทรรศการภายในขึ้นใหม่ทั้งหมด โดยใช้เวลากว่า 4 ปี
ตั้งแต่เริ่มวางแผนการบูรณะ และเปิดให้ประชาชนได้เข้า
ชมไปแล้วเมื่อวันที่ 18 มกราคม พ.ศ.2561 ที่ผ่านมา
อาคารราชินูทิศเป็นอาคารก่ออิฐถือปูนสองชั้น สร้าง
ด้วยรูปแบบสถาปัตยกรรมแบบตะวันตกใกล้เคียงกับรูป
แบบที่เรียกว่า Neo-Classic จัดแสดงเรื่องราวต่างๆ เกี่ยว
กับจังหวัดอุดรธานี นับตั้งแต่ประวัติศาสตร์ โบราณคดี
ธรรมชาติวิทยา ธรณีวิทยา ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น และ
ศิลปวัฒนธรรม รวมถึงพระประวัติและพระเกียรติคุณของ
กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม ผู้ก่อตั้งเมืองอุดรธานี
ส่วนอาคารโครงสร้างเหล็กด้านข้างอาคารพิพิธภัณฑ์
คืออาคารศูนย์บริการพิพิธภัณฑ์เมืองอุดรธานี สร้างแทน
ตำแหน่งของอาคารวัฒนธรรมจังหวัดอุดรธานีที่มีสภาพ
ชำรุดทรุดโทรม โดยตัวอาคารถูกออกแบบให้มีผนัง 3 ชั้น
ซ้อนกัน (Triple Layer) โดยผนังชั้นในสุดเป็นโครงสร้าง
อิฐก่อ โดยมีอิฐไม้แทรกอยู่เป็นระบบ เพื่อเชื่อมโยงถึง
ระบบโครงสร้างของอาคารพิพิธภัณฑ์ผนังชั้นที่สองเป็นผนัง
กระจกหุ้มอาคารทั้งหมด เพื่อควบคุมระบบปรับอากาศ และ
ผนังชั้นสุดท้ายคือผนังเหล็กฉลุหุ้มตัวอาคารทั้งหมดไว้โดย
แพทเทิร์นของลายฉลุถูกออกแบบจากลายผ้าหมี่ขิด
พระราชทาน เรียกว่า “หมี่ขิดลายสมเด็จ” ซึ่งเป็นลายที่ชุมชน
ผ้าทอมือในจังหวัดอุดรทำถวายสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์
พระบรมราชินีนาถ และทำสีเหล็กฉลุทั้งหมดด้วยสีส ำริดที่สื่อ
ความหมายถึงบ้านเชียงที่อยู่ในยุคสำริด อาคารหลังนี้จึงดู
เหมือนการเปรียบเทียบประวัติศาสตร์ของตัวอาคารระหว่าง
ความเก่าและใหม่ที่ต้องเดินไปคู่กันเสมอ
พื้นที่ด้านหลังอาคารพิพิธภัณฑ์สามารถเชื่อมกับพื้นที่ของ
หนองประจักษ์ ซึ่งเป็นสวนสาธารณะของเมือง ผู้ออกแบบจึง
ปรับให้แนวรั้วด้านหลังอาคาร เป็นพื้นที่ที่สามารถเดินข้าม
ระหว่างพิพิธภัณฑ์กับหนองประจักษ์ได้ ความเชื่อมโยงนี้ท ำให้
พื้นที่สาธารณะทั้งสองส่วนสามารถใช้พื้นที่ร่วมกันและเปิด
โอกาสให้คุณค่าของอาคารเก่าได้แสดง ให้เห็นอิทธิพลของ
ความนิยมในศิลปะและสถาปัตยกรรมแบบตะวันตกที่เฟื่องฟูมาก
ในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวและร่องรอย
ประวัติศาสตร์ภาคประชาชนที่เกิดขึ้นในพื้นที่จังหวัดอุดรธานี
ภายในนิทรรศการ ซึ่งทั้งหมดคืองานสถาปัตยกรรมร่วมสมัยที่
มีความหมายว่า การสร้างปัจจุบันเพื่อให้อดีตเดินต่อไปได้
อาคารพิพิธภัณฑ์เมืองอุดรธานีในวันนี้
ไม่เพียงทำหน้าที่อนุรักษ์และบอกเล่าอดีต
แต่การออกแบบทางสถาปัตยกรรม
ยังเชื่อมโยงและเปิดกว้าง
ให้ผู้คนในพื้นที่สาธารณะร่วม
มองทั้งอดีตสู่ปัจจุบันไปพร้อมๆ กัน
The Udonthani Museum at first was a building in the
girl school of Udon territory which was first planned to
be built by Her Majesty the Queen Sripatcharin, the
queen of King RAMA VI. But she had died before the
construction finished. Until Phraya SriSuriyaratch
Waranuwat, the governor of the Udon territory, and his
wife asked people to donate some money for funding
to continue the construction. In 2463 BE, King RAMA VI
graciously donated more funding and named the school
“Rajinutis”. There was the foundation stone laying ceremony
in 2464 BE and the school opened in 2468 BE.
After it had been used as the school building, it was
also used as the regional education office and became
the museum of Udonthani since 2004. But because it
was a 90 years old building, so Mr. Itthipol Triwatanasuwan,
the mayor, collaborated with the fine art department
decided to renovate and redesign all of the building. It
took about 4 years and opened for the public on January
18, 2018.
The Rajinutis Building is a 2 storey building, looks
like Neo-Classic style. It exhibits many things about
Udonthani, such as history, archeology, natural science,
geology, local history, culture, and the history of Prince
Prajak Silpakom, the founder of Udonthani province.
The building beside the museum is the service
center of Udonthani Museum. It was built to replace the
culture center of Udonthani which was old and dilapilated.
The service center building is designed to have Triple
Layer Walls. The first layer is masonry wall with some
wooden bricks to relate to the structure of the museum
building. The second layer is glass wall covering all over
the building to control air conditioning system. The last
layer is perforated steel sheet covering the building. The
pattern of the perforating was inspired by the “Mee Khid”
silk pattern called “Mee Khid Lai Somdej” which is the
pattern of hand weaven silk that people in Udonthani
humbly gave to Her Majesty Queen Sirikit. The color of
steel layer is bronze to refer to Ban Chiang Archaeological
Site which was a village in the Bronze Age. This building
is like the metaphor that says the old and the new things
should go along together.
The area in the back of the museum building connects
to Prajak Pond which is the public park of the city. The
architect designed the back fence, between the museum
and Prajak Pond, to connect both areas. It also opens
the view of the valuable old building to the public to
show western architectural influence which was very
popular in the reign of King RAMA VI. The exhibition
inside the museum also shows the history of Udonthani
public. All of these are the meaning of contemporary
architecture which meant to build the presence to
maintain the past.
พิพิธภัณฑ์เมืองอุดรธานี
ที่ตั้ง: ถ.โพศรี อ.เมือง จ.อุดรธานี
เจ้าของโครงการ: เทศบาลนครอุดรธานี
คณะทงาน: บริษัท ซิตี้นีออน ดิสเพลส์ แอนด์
คอนสตรั๊คชั่น (ประเทศไทย) จกัด
ที่ปรึกษาโครงการ: กรมศิลปากร
Udon Thani City Museum
Location: Phosri Road, Mueang District,
Udon Thani
Owner: Udon Thani Municipality
Team: Cityneon Display and Construction
(Thailand) Co., LTD.
Consultant: Fine Art Department
- 26 -
- 27 -
MAY-APRIL MAY-JUNE 2018 - ISSUE 09
MAY-APRIL MAY-JUNE 2018 - ISSUE 09