ASA CREW VOL.9

เรื่อง :
E-SAN
TRAVEL
Back to Origin
เที่ยวไปในตัวตน
ว่ากันว่าการรู้จักตัวตนที่ดีที่สุดคือการย้อนกลับไปทำความรู้จักถึงแหล่งกำเนิด ฉบับนี้เรา
จะพาคุณไปเที่ยวภาคอีสานในอีกแง่มุม ผ่านการเรียนรู้วิถีชีวิตและวัฒนธรรมท้องถิ่นในชุมชน
ยวนสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา และศูนย์วัฒนธรรมไทย-จีน ศูนย์รวมจิตใจของชาวไทยเชื้อสาย
จีนในจังหวัดอุดรธานี
It is said the best way to know yourself is to go back to learn from the origin. ASA CREW
will take you to visit Isan region (the northeast region) through a different point of view. You will
learn about life style and culture of people in Yuan Sikhio community in Nakorn Ratchasima
province and take a visit at Thai – Chinese culture center in Udonthani province.
วัดของชาวยวนสีคิ้วมีลักษณะโดยรวมคล้ายคลึงกับวัด
ในภาคอีสานทั่วไป โบสถ์รุ่นเก่าแก่ที่สุดที่ปรากฏในชุมชนถูก
ก่อสร้างอย่างเรียบง่ายด้วยงานช่างฝีมือท้องถิ่นผสมผสานกับ
วัฒนธรรมที่หลากหลาย บางแห่งมีการประดับตกแต่งอย่าง
ประณีต บางแห่งยังปรากฏพระธาตุทรงบัวเหลี่ยมแบบอีสาน
และพบคติการบูชารอยพระพุทธบาทและประเพณีการตักบาตร
ด้วยดอกไม้ในวันเข้าพรรษา ซึ่งเกี่ยวพันกับประเพณีของเมือง
สระบุรี นอกจากนี้ยังปรากฏร่องรอยความเชื่อดั้งเดิมเกี่ยวกับ
สิ่งลึกลับเหนือธรรมชาติแทรกตัวอยู่ในชุมชนวัฒนธรรมแห่งนี้
อย่างแนบแน่น
ชุมชนยวนสีคิ้วจึงเป็นตัวอย่างหนึ่งของชุมชนชาติพันธุ์
ในความเป็นพหุสังคมของภาคอีสาน นอกเหนือจากการเรียน
รู้ผ่านงานสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นและสิ่งแวดล้อมสรรสร้างใน
ชุมชนแล้ว การสัมผัสวิถีชีวิตของผู้คนในท้องถิ่นที่สื่อสารกัน
ด้วยภาษาไทยถิ่นเหนือ แต่งกายด้วยผ้าทอพื้นเมือง และ
สืบทอดประเพณีวัฒนธรรมดั้งเดิมภายใต้ความผสมผสาน
ระหว่างวัฒนธรรมภาคอีสานและภาคกลางยังเป็นองค์ประกอบ
สำคัญที่จะช่วยสร้างความประทับใจและประสบการณ์ที่ดีให้
แก่นักเดินทางผู้มาเยี่ยมเยือนชุมชนแห่งนี้
When Yuan people migrated into the area, they brought
Yuan-Sikhio Community
ชุมชนยวนสีคิ้ว : ร่องรอยล้านนาในแดนโคราช
ชุมชนยวนสีคิ้วเป็นชุมชนของประชากรกลุ่มชาติพันธุ์ไต
ยวน ซึ่งตั้งอยู่ในเขตอำเภอสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา บรรพ
ชนของคนกลุ่มนี้สืบเชื้อสายมาจากชาวยวนเมืองเชียงแสน
(ในเขตจังหวัดเชียงราย) ซึ่งย้ายเข้ามาตั้งถิ่นฐานในบริเวณ
ลุ่มน้ำลำตะคอง เขตอำเภอสีคิ้ว ในสมัยรัชกาลที่2 แห่งกรุง
รัตนโกสินทร์ ชุมชนแห่งนี้จึงมีวัฒนธรรมบางประการที่แตก
ต่างจากสังคมแวดล้อมในภาคอีสาน รวมถึงปรากฏร่องรอย
ทางสถาปัตยกรรมและสิ่งแวดล้อมสรรสร้างที่โดดเด่น แม้ว่า
จะดำรงอยู่ร่วมกันกับผู้คนในพื้นที่ชายขอบระหว่างภาคกลาง
และภาคอีสานมายาวนานร่วม 200 ปี ในฐานะชุมชน “หน้า
ด่าน” และ “ทางผ่าน”
แต่เดิมพื้นที่บริเวณอำเภอสีคิ้วถือเป็นเขตชายป่าดง
พญาไฟที่ทุรกันดาร และมีภูมิประเทศเป็นที่ลาดเชิงเขาจึงไม่
เอื้อต่อการตั้งถิ่นฐานเป็นชุมชนเกษตรกรรมมากนักเมื่อชาว
ยวนเข้ามาบุกเบิกที่ท ำกินในบริเวณนี้ได้นำภูมิปัญญาเหมือง
ฝายและระหัดวิดน้ำเข้ามาพัฒนาเครือข่ายชลประทาน และ
ขยายพื้นที่เพาะปลูกให้กว้างขวางมากขึ้น จนสามารถตั้ง
ถิ่นฐานเป็นชุมชนเกษตรกรรมขนาดใหญ่ได้ ในปัจจุบันยัง
ปรากฏร่องรอยเหมืองฝายโบราณหลายแห่ง ซึ่งมีคุณลักษณะ
ที่สัมพันธ์กับภูมิปัญญาเหมืองฝายของล้านนา รวมถึงพบ
การใช้ระหัดวิดน้ำอย่างแพร่หลายในบริเวณนี้
ที่สำคัญคือลุ่มน้ำลำตะคองในเขตอำเภอสีคิ้ว เป็นพื้นที่
ที่มีระหัดวิดน้ำปรากฏอยู่มากที่สุดในประเทศไทย ความ
ชัดเจนของสิ่งแวดล้อมสรรสร้างทางการเกษตรเหล่านี้ชวนให้
จินตนาการไปถึงระบบการทำนาทดน้ำสมัยโบราณของกลุ่ม
คนผู้พูดภาษาตระกูลไทในเขตภูมิลักษณ์ภูเขาบริเวณตอน
บนของภาคพื้นทวีปอุษาคเนย์
สถาปัตยกรรมพื้นถิ่นในชุมชนยวนสีคิ้วมีเรือนพักอาศัย
ที่ปลูกสร้างตามแบบแผนวัฒนธรรมล้านนา ลักษณะเป็น
“เรือนสองหลังร่วมพื้น” หรือ “เรือนสามหลังร่วมพื้น” วางตัว
เรือนขวางตะวันเป็นเอกลักษณ์ แต่มีความผสมผสานกับ
วัฒนธรรมภาคกลางและท้องถิ่นโคราช จนเกิดเป็นเรือนไต
ยวนที่มีลักษณะโดดเด่น ปัจจุบันยังสามารถพบเห็นเรือนยวน
สีคิ้วแทรกตัวอยู่ในเขตเทศบาลเมืองและหมู่บ้านชนบทต่างๆ
โดยในพื้นที่ชนบทจะปรากฏเรือนเหล่านี้อยู่ท่ามกลาง
บรรยากาศของชุมชนเกษตรกรรมแบบดั้งเดิม ในสมัยหลัง
ชาวยวนสีคิ้วได้นิยมปลูกสร้างบ้านเรือนโดยวางอาคารตาม
แนวตะวัน เพื่อให้สอดคล้องกับคติความเชื่อของคนกลุ่มใหญ่
ในภาคอีสาน แต่ยังคงลักษณะสำคัญบางประการของเรือน
แบบแผนล้านนาเอาไว้ แสดงให้เห็นถึงการปรับตัวเข้ากับ
สังคมใหญ่อย่างยืดหยุ่นของชาวยวนสีคิ้วที่ดำเนินไปควบคู่
กับการธำรงความเป็นตัวตนทางชาติพันธุ์
the knowledge about mining, norias and dams to develop the
irrigation system and expanded area for agriculture. There
are still some wrecks of ancient dams which relate to the
Laan Na dams. Many norias are found in the area as well.
There are most norias along the Lum Takong River
in Sikhio district. These irrigation environments remind
us about the ancient rice farming system of Tai Group
people who lived on the mountains in the northern part
of Southeast Asia
Yuan Sikhio community has its own local architecture
which is residential buildings built in Laan Na style.
Its outstanding character is the cluster of 2-3 houses
connected on the same deck. The house is located
perpendicular to the path of the sun (East-West axis).
But there are some mixtures that blend them with central
region culture and local Korat culture. Nowadays, we
still can see some of these Yuan houses in the Town
Municipality area and in some far villages. Later Yuan
people usually locate their houses along the path of
the sun to follow beliefs of most northeastern people
but their houses still have the unique character of Laan
Na dwellers. This shows that Yuan Sikhio people adapt
themselves into the major society but still maintain their
original identity.
Temples in Yuan Sikhio community are alike other
temples in the northeast region of Thailand. The oldest
temple was built by local craftsmen with mixture of
various cultures. There are some square based pagodas
in Isan style as well. There are some traces of ancient
traditions about showing respect to the Buddha’s foot
print and tradition of giving flowers to monks on Khao
Pansa Day the same as Saraburi’s tradition. And there are
traces of paranormal beliefs in this community as well.
Yuan Sikhio community is one ethnic community
of northeastern people. Visitors will learn not only Yuan’s
local architecture and creative environment, but they
will also experience the local life style with local clothes,
language, and some ancient traditions referring the
combination between central and northeastern cultures
when they come visit this interesting community.
The Yuan-Sikhio Community is the neighborhood
of Tai Yuan ethnic. It locates in Sikhio district, Nakorn
Ratchasima province (Korat). Their ancestors derived
from Yaun people of Chiang San (in Chiang Rai province)
who migrated into Lum Takong Basin in Sikhio district
in the reign of King Rama II.
The Yuan-Sikhio Community is the neighborhood
of Tai Yuan ethnic. It locates in Sikhio district, Nakorn
Ratchasima province (Korat). Their ancestors derived
from Yaun people of Chiang San (in Chiang Rai province)
who migrated into Lum Takong Basin in Sikhio district
in the reign of King Rama II. This community has some
different culture from other northeastern people. They
also have unique architecture and environment. Even
though Yuan community has remained in the border
land between the central region and the northeast region
for over 200 years as a gateway, but it still can maintain
its identity including with adaptation to be a part of
Korat society.
Sikhio district in the past was at the edge of Dong
Phaya Fai forest. It was on the foot of the hill where
was not proper for agricultural community.
- 30 -
- 31 -
MAY-APRIL MAY-JUNE 2018 - ISSUE 09
MAY-APRIL MAY-JUNE 2018 - ISSUE 09