Mortalidad en la niñez : una base de datos - Cepal
Mortalidad en la niñez : una base de datos - Cepal
Mortalidad en la niñez : una base de datos - Cepal
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
196<br />
XIV. MÉXICO<br />
XIV.1. Fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> información<br />
XIV.1.1. Estadísticas Vitales<br />
El sistema <strong>de</strong> estadísticas vitales <strong>de</strong> México data <strong>de</strong> mediados<br />
<strong>de</strong>l siglo XIX. A pesar <strong>de</strong> los esfuerzos empleados<br />
para mejorar el registro, éste continúa pres<strong>en</strong>tando problemas<br />
<strong>de</strong> omisión, errores <strong>de</strong> cont<strong>en</strong>ido y falta <strong>de</strong> oportunidad<br />
(García y Garma, 1988). Estimaciones reci<strong>en</strong>tes<br />
indican que para el período 1975-1995 el porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong><br />
subregistro <strong>de</strong> <strong>de</strong>funciones es <strong>de</strong> alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong>l 10 por<br />
ci<strong>en</strong>to, mi<strong>en</strong>tras que para el período 1995-2000 éste disminuyó<br />
al 4,4 por ci<strong>en</strong>to (Bay y Orel<strong>la</strong>na, 2007).<br />
XIV.1.2. C<strong>en</strong>sos<br />
De los c<strong>en</strong>sos <strong>de</strong> pob<strong>la</strong>ción levantados <strong>en</strong> el país, los <strong>de</strong><br />
1980, 1990 y 2000 incluyeron <strong>la</strong>s preguntas pertin<strong>en</strong>tes<br />
para medir mortalidad <strong>en</strong> los primeros años <strong>de</strong> vida. La<br />
información <strong>de</strong>l c<strong>en</strong>so <strong>de</strong>l 80 provi<strong>en</strong>e <strong>de</strong> <strong>una</strong> muestra<br />
aleatoria <strong>de</strong> 270.698 cuestionarios <strong>de</strong> hogar. Los <strong>datos</strong> sobre<br />
hijos nacidos vivos e hijos sobrevivi<strong>en</strong>tes se pres<strong>en</strong>tan<br />
para los grupos <strong>de</strong> edad <strong>de</strong> <strong>la</strong> madre 12-19 y quinqu<strong>en</strong>ales<br />
a partir <strong>de</strong> los 20 años; <strong>en</strong> ese s<strong>en</strong>tido, se partió <strong>de</strong>l<br />
supuesto que el total <strong>de</strong> hijos <strong>de</strong>c<strong>la</strong>rados correspond<strong>en</strong><br />
a <strong>la</strong>s mujeres <strong>de</strong> 15-19 años, basándose <strong>en</strong> que el error<br />
que pue<strong>de</strong> cometerse es poco significativo <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a<br />
los problemas que g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te posee <strong>la</strong> información <strong>de</strong><br />
este grupo <strong>de</strong> edad, y por el hecho <strong>de</strong> <strong>la</strong> probable baja<br />
frecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> nacimi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> mujeres m<strong>en</strong>ores <strong>de</strong> 15<br />
años. Estudios reci<strong>en</strong>tes indican <strong>una</strong> mejora <strong>en</strong> todos los<br />
aspectos re<strong>la</strong>cionados con los c<strong>en</strong>sos; <strong>de</strong> esa manera, <strong>la</strong><br />
omisión c<strong>en</strong>sal <strong>de</strong> 1980, 1990 y 2000 se ha estimado <strong>en</strong><br />
3;4; 2,6; y 1,5 por ci<strong>en</strong>to, respectivam<strong>en</strong>te (CELADE, 2008).<br />
XIV.1.3. Encuestas por muestreo<br />
Las <strong>en</strong>cuestas nacionales realizadas <strong>en</strong> el país que permit<strong>en</strong><br />
medir mortalidad son: Encuesta Nacional <strong>de</strong> Fecundidad<br />
(ENF-76), realizada <strong>en</strong> el marco <strong>de</strong> <strong>la</strong> Encuesta Mundial<br />
<strong>de</strong> Fecundidad; Encuesta Nacional <strong>de</strong> Preval<strong>en</strong>cia <strong>en</strong><br />
el Uso <strong>de</strong> Métodos Anticonceptivos 1978 (ENPA-78);<br />
Encuesta Nacional <strong>de</strong> Preval<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> el Uso <strong>de</strong> Métodos<br />
Anticonceptivos 1979 (ENPA-79); Encuesta Nacional sobre<br />
Fecundidad y Salud 1987 (DHS-87); Encuesta Nacional<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> Dinámica Demográfica 1992 (ENADID-92), Encuesta<br />
Nacional <strong>de</strong> <strong>la</strong> Dinámica Demográfica 1997 (ENADID-97)<br />
y Encuesta Nacional <strong>de</strong> <strong>la</strong> Dinámica Demográfica 2006<br />
(ENADID-06).<br />
XIV<br />
<strong>Mortalidad</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>niñez</strong><br />
MÉXICO<br />
La ENF-76, <strong>la</strong> DHS-87, <strong>la</strong> ENADID-92 y <strong>la</strong> ENADID-97 incluyeron<br />
historias <strong>de</strong> embarazos, por lo cual es posible<br />
obt<strong>en</strong>er estimaciones directas <strong>de</strong> <strong>la</strong> mortalidad a partir <strong>de</strong><br />
esas fu<strong>en</strong>tes. No se dispuso <strong>de</strong> <strong>la</strong> información básica <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> ENPA-78, aunque algunos estudios muestran que esta<br />
<strong>en</strong>cuesta arrojó estimaciones <strong>de</strong> mortalidad sistemáticam<strong>en</strong>te<br />
m<strong>en</strong>ores que otras <strong>en</strong>cuestas, <strong>de</strong>bido <strong>en</strong> parte a<br />
problemas <strong>en</strong> el diseño muestral (México, Coordinación<br />
<strong>de</strong>l Programa Nacional <strong>de</strong> P<strong>la</strong>nificación Familiar, 1980).<br />
XIV.2. Estimaciones <strong>de</strong>l Grupo<br />
Interag<strong>en</strong>cial para <strong>la</strong> Estimación<br />
<strong>de</strong> <strong>Mortalidad</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> Niñez<br />
(IGME) y <strong>de</strong>l CELADE<br />
Para que el usuario no especializado <strong>en</strong> <strong>la</strong>s técnicas <strong>de</strong><br />
estimación, t<strong>en</strong>ga <strong>una</strong> guía sobre los <strong>datos</strong> aquí incluidos,<br />
a continuación se realiza un breve análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong>s características<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s estimaciones y <strong>de</strong> <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias con<br />
<strong>base</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong>s diversas fu<strong>en</strong>tes.<br />
Los resultados obt<strong>en</strong>idos <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>en</strong>cuestas c<strong>en</strong>sos <strong>de</strong><br />
pob<strong>la</strong>ción muestran <strong>una</strong> coher<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>la</strong> t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>te<br />
y <strong>en</strong> los niveles <strong>de</strong> mortalidad, excepto para<br />
períodos alejados, <strong>en</strong> don<strong>de</strong> <strong>la</strong> calidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> información<br />
es dudosa. Pue<strong>de</strong> observarse <strong>la</strong> subestimación <strong>de</strong> <strong>la</strong> mortalidad<br />
infantil <strong>de</strong>rivada <strong>de</strong> <strong>la</strong>s estadísticas vitales; no obstante<br />
<strong>la</strong> t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia es simi<strong>la</strong>r al resto <strong>de</strong> <strong>la</strong>s fu<strong>en</strong>tes. De<br />
acuerdo a lo observado, po<strong>de</strong>mos seña<strong>la</strong>r <strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia<br />
<strong>de</strong> <strong>una</strong> sobreestimación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s estimaciones prov<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes<br />
<strong>de</strong>l c<strong>en</strong>so 2000.