Mortalidad en la niñez : una base de datos - Cepal
Mortalidad en la niñez : una base de datos - Cepal
Mortalidad en la niñez : una base de datos - Cepal
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
58<br />
IV. BRASIL<br />
IV.1. Fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> información<br />
IV.1.1. Estadísticas Vitales<br />
El sistema <strong>de</strong> estadísticas vitales <strong>de</strong>l Brasil adolece <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>fici<strong>en</strong>cias importantes a nivel nacional, por lo cual no<br />
es posible obt<strong>en</strong>er estimaciones confiables <strong>de</strong> <strong>la</strong> mortalidad<br />
a través <strong>de</strong> esta fu<strong>en</strong>te (Committee on Popu<strong>la</strong>tion<br />
and Demography, 1983). Para el período 1980-1986 se<br />
estima que el subregistro <strong>de</strong> nacidos vivos es <strong>de</strong>l 27 por<br />
ci<strong>en</strong>to y el <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>funciones infantiles <strong>de</strong>l 35 por ci<strong>en</strong>to<br />
(Simoes y Ortiz, 1988). Según estimaciones <strong>de</strong> CELADE,<br />
los porc<strong>en</strong>tajes <strong>de</strong> subregistro <strong>de</strong> nacimi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong>l período<br />
1995-2000 alcanzan el 32 por ci<strong>en</strong>to. El subregistro <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong>s <strong>de</strong>funciones alcanza para el mismo período un 15,7<br />
por ci<strong>en</strong>to (Bay y Orel<strong>la</strong>na, 2007)<br />
IV.1.2. C<strong>en</strong>sos<br />
Los c<strong>en</strong>sos levantados <strong>en</strong> 1940, 1950, 1960, 1970, 1980,<br />
1991 y 2000 incluyeron preguntas sobre hijos nacidos vivos<br />
e hijos sobrevivi<strong>en</strong>tes. De acuerdo al período <strong>en</strong> estudio<br />
consi<strong>de</strong>rado aquí, se utilizaría <strong>la</strong> información <strong>de</strong> los<br />
cuatro últimos c<strong>en</strong>sos.<br />
El subregistro <strong>de</strong>l total pob<strong>la</strong>cional <strong>de</strong> estos c<strong>en</strong>sos se<br />
estiman <strong>en</strong> 3,4, 2,6, 3,6 y 2,6 por ci<strong>en</strong>to para 1970, 1980,<br />
1991 y 2000, respectivam<strong>en</strong>te (CELADE, 2008).<br />
IV.1.3. Encuestas por muestreo<br />
Des<strong>de</strong> 1967 se han realizado <strong>en</strong> el país <strong>en</strong>cuestas nacionales<br />
<strong>de</strong> hogares conocidas como “Pesquisa Nacional<br />
por Amostra <strong>de</strong> Domicilios“ (PNAD). Hasta 1970, estas<br />
operaciones se realizaban <strong>en</strong> forma trimestral y a partir<br />
<strong>de</strong> 1971 pasaron a ser anuales. Las PNAD correspondi<strong>en</strong>tes<br />
a los años 1972, 1973, 1976, 1977, 1978, 1984 y 1986<br />
incluyeron <strong>la</strong>s preguntas pertin<strong>en</strong>tes para estimar <strong>la</strong> mortalidad<br />
<strong>en</strong> forma indirecta. La PNAD-84 incluyó a<strong>de</strong>más<br />
historia <strong>de</strong> nacimi<strong>en</strong>tos, lo que permite realizar estimaciones<br />
también <strong>en</strong> forma directa. Lam<strong>en</strong>tablem<strong>en</strong>te no<br />
se dispuso <strong>de</strong> esta información, aunque según estudios<br />
los resultados estarían subestimando <strong>la</strong> mortalidad (IBGE/<br />
UNICEF 1986). La PNAD-72 exceptuó <strong>en</strong> <strong>la</strong> muestra <strong>la</strong>s<br />
regiones Norte y C<strong>en</strong>tro-Oeste, y <strong>la</strong> PNAD-73 <strong>la</strong>s áreas<br />
rurales <strong>de</strong> estas regiones.<br />
IV<br />
<strong>Mortalidad</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>niñez</strong><br />
BRASIL<br />
En 1986 se realizó, a<strong>de</strong>más, <strong>la</strong> “Pesquisa Nacional sobre<br />
Saú<strong>de</strong> Materno-Infantil e P<strong>la</strong>nejam<strong>en</strong>to Familiar“ (DHS-<br />
86) que también incluyó historia <strong>de</strong> nacimi<strong>en</strong>tos. En el año<br />
1996 se realizó <strong>la</strong> <strong>en</strong>cuesta nacional <strong>de</strong> hogares conocidas<br />
como “Pesquisa Nacional por Amostra <strong>de</strong> Domicilios“<br />
(PNAD), <strong>la</strong> cual volvió a realizarse <strong>de</strong> forma consecutiva<br />
los años 2005, 2006 y 2007.<br />
IV.2. Estimaciones <strong>de</strong>l Grupo<br />
Interag<strong>en</strong>cial para <strong>la</strong> Estimación<br />
<strong>de</strong> <strong>Mortalidad</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> Niñez<br />
(IGME) y <strong>de</strong>l CELADE<br />
Para que el usuario no especializado <strong>en</strong> <strong>la</strong>s técnicas <strong>de</strong><br />
estimación t<strong>en</strong>ga <strong>una</strong> guía sobre los <strong>datos</strong> aquí incluidos,<br />
a continuación se realiza un breve análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong>s características<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s estimaciones y <strong>de</strong> <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias con <strong>base</strong><br />
<strong>en</strong> <strong>la</strong>s diversas fu<strong>en</strong>tes.<br />
Los resultados obt<strong>en</strong>idos son coher<strong>en</strong>tes respecto a <strong>la</strong><br />
t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> mortalidad. Hasta 1975<br />
se observa coher<strong>en</strong>cia también <strong>en</strong> los niveles <strong>de</strong> ésta. A<br />
partir <strong>de</strong> esa fecha, aparec<strong>en</strong> alg<strong>una</strong>s discrepancias, <strong>la</strong>s<br />
que probablem<strong>en</strong>te se <strong>de</strong>ban al hecho <strong>de</strong> que <strong>la</strong>s estimaciones<br />
prov<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> <strong>la</strong> PNAD-84 y <strong>la</strong> PNAD-86<br />
subestiman <strong>la</strong> mortalidad si se <strong>la</strong>s comparan con los resultados<br />
<strong>de</strong>l c<strong>en</strong>so <strong>de</strong> 1980 y <strong>la</strong>s estimaciones indirectas<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> DHS-86; por otro <strong>la</strong>do, <strong>la</strong>s estimaciones directas <strong>de</strong><br />
mortalidad infantil <strong>de</strong> <strong>la</strong> DHS-86 resultan algo elevadas.<br />
Esto último se <strong>de</strong>be, <strong>en</strong> parte, por <strong>la</strong> sobreestimación <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> mortalidad <strong>en</strong> <strong>la</strong> Región Nor<strong>de</strong>ste como consecu<strong>en</strong>cia<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> ma<strong>la</strong> <strong>de</strong>c<strong>la</strong>ración <strong>en</strong> <strong>la</strong> historia <strong>de</strong> nacimi<strong>en</strong>tos<br />
(Socieda<strong>de</strong> Civil Bem-Estar Familiar e Institute for Resource<br />
Developm<strong>en</strong>t, 1987).<br />
Des<strong>de</strong> <strong>la</strong> década <strong>de</strong> los nov<strong>en</strong>ta hasta <strong>la</strong> actualidad <strong>la</strong> información<br />
tanto c<strong>en</strong>sal como prov<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>en</strong>cuestas<br />
muestra un sost<strong>en</strong>ido <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so <strong>en</strong> los niveles, tanto <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> mortalidad infantil como <strong>de</strong> <strong>la</strong> mortalidad <strong>de</strong> m<strong>en</strong>ores<br />
<strong>de</strong> cinco años, lo cual es coher<strong>en</strong>te con <strong>la</strong> t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia a <strong>la</strong><br />
baja que muestran los gráficos. Sin embargo, <strong>la</strong> PNAD<br />
2007 muestra <strong>una</strong> sobremortalidad respecto a <strong>la</strong>s otras<br />
fu<strong>en</strong>tes, <strong>una</strong> observación que es válida tanto para <strong>la</strong> q(1)<br />
como para <strong>la</strong> q(5).