Mortalidad en la niñez : una base de datos - Cepal
Mortalidad en la niñez : una base de datos - Cepal
Mortalidad en la niñez : una base de datos - Cepal
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
250<br />
XVIII. PERÚ<br />
XVIII.1 Fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> información<br />
XVIII.1.1. Estadísticas Vitales<br />
El registro <strong>de</strong> hechos vitales <strong>de</strong> Perú se caracteriza por<br />
su elevada omisión, lo que hace poco confiables <strong>la</strong>s estimaciones<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> mortalidad. Para el período 1960-1970<br />
se estimó <strong>la</strong> omisión <strong>de</strong>l registro <strong>de</strong> <strong>de</strong>funciones <strong>en</strong> un<br />
42 por ci<strong>en</strong>to (Ferrando y Fernán<strong>de</strong>z, 1979). Datos <strong>de</strong>l<br />
año 2002 para nacimi<strong>en</strong>tos seña<strong>la</strong>n que el sistema capta<br />
so<strong>la</strong>m<strong>en</strong>te el 56,6 por ci<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los nacimi<strong>en</strong>tos. La información<br />
sobre <strong>de</strong>funciones, <strong>en</strong> tanto, data <strong>de</strong>l año 2000<br />
e indica que se capta sólo el 48,9 por ci<strong>en</strong>to. Se estima<br />
que <strong>la</strong> calidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> información no es <strong>de</strong> bu<strong>en</strong>a calidad<br />
<strong>de</strong>bido a <strong>la</strong> <strong>de</strong>bilidad <strong>de</strong> los procesos; a modo <strong>de</strong> ejemplo,<br />
sólo el 70 por ci<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los nacimi<strong>en</strong>tos se produce<br />
<strong>en</strong> un establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> salud (Padil<strong>la</strong>, 2007).<br />
XVIII.1.2. C<strong>en</strong>sos<br />
Los c<strong>en</strong>sos <strong>de</strong> 1972, 1981, 1993 y 2007 incluyeron preguntas<br />
sobre hijos nacidos vivos e hijos sobrevivi<strong>en</strong>tes,<br />
no así el c<strong>en</strong>so <strong>de</strong> 1961. Se trabajó con los tres primeros<br />
c<strong>en</strong>sos puesto que el c<strong>en</strong>so <strong>de</strong>l 2007 aún no dispone <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> información correspondi<strong>en</strong>te. Según estimaciones <strong>de</strong><br />
CELADE <strong>la</strong> omisión c<strong>en</strong>sal <strong>de</strong> los c<strong>en</strong>sos <strong>de</strong> 1972, 1981,<br />
1993 y 2007 alcanza al 3,0; 4,3; 4,5; y 4,4 por ci<strong>en</strong>to, respectivam<strong>en</strong>te<br />
(CELADE, 2008).<br />
XVIII.1.3. Encuestas por muestreo<br />
Entre noviembre <strong>de</strong> 1974 y diciembre <strong>de</strong> 1976 se realizó<br />
<strong>la</strong> Encuesta Demográfica Nacional (EDEN-76), recolectando<br />
<strong>datos</strong> prospectivos a través <strong>de</strong> cuatro rondas.<br />
En <strong>la</strong> última ronda se incorporó un formu<strong>la</strong>rio adicional<br />
con preguntas retrospectivas que permit<strong>en</strong> estimar, <strong>en</strong>tre<br />
otras variables, <strong>la</strong> mortalidad. Entre 1977 y 1978 se<br />
llevó a cabo <strong>la</strong> Encuesta Nacional <strong>de</strong> Fecundidad (ENF-<br />
78) como parte <strong>de</strong> <strong>la</strong> Encuesta Mundial <strong>de</strong> Fecundidad.<br />
El cuestionario <strong>de</strong> hogares incluyó <strong>la</strong>s preguntas sobre<br />
hijos t<strong>en</strong>idos e hijos sobrevivi<strong>en</strong>tes para mujeres solteras<br />
<strong>en</strong>tre 15 y 49 años, mi<strong>en</strong>tras que el cuestionario individual<br />
fue so<strong>la</strong>m<strong>en</strong>te ll<strong>en</strong>ado por <strong>la</strong>s mujeres alg<strong>una</strong> vez casadas<br />
o unidas. Otras <strong>en</strong>cuestas realizadas son: <strong>la</strong> Encuesta<br />
Nacional <strong>de</strong> Preval<strong>en</strong>cia Anticonceptiva 1981 (EPA-81); <strong>la</strong><br />
Encuesta Nacional <strong>de</strong> Nutrición y Salud 1984 (ENNS-84);<br />
<strong>la</strong> Encuesta Demográfica y <strong>de</strong> Salud Familiar 1986 (DHS-<br />
XVIII<br />
<strong>Mortalidad</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>niñez</strong><br />
PERÚ<br />
86); <strong>la</strong> Encuesta <strong>de</strong> Cobertura <strong>de</strong> Vac<strong>una</strong>ciones (ENCV-88);<br />
<strong>la</strong> Encuesta Demográfica y <strong>de</strong> Salud Familiar 1991-1992<br />
(ENDES-91/92); <strong>la</strong> Encuesta Demográfica y <strong>de</strong> Salud<br />
Familiar 1996 (ENDES-96); <strong>la</strong> Encuesta Demográfica y <strong>de</strong><br />
Salud Familiar 2000 (ENDES-00); <strong>la</strong> Encuesta Demográfica<br />
y <strong>de</strong> Salud Familiar 2004-2005 (ENDES-04/05); <strong>la</strong> Encuesta<br />
Demográfica y <strong>de</strong> Salud Familiar 2004-2006 (ENDES-04/06).<br />
XVIII.2. Estimaciones <strong>de</strong>l<br />
Grupo Interag<strong>en</strong>cial para <strong>la</strong><br />
Estimación <strong>de</strong> <strong>Mortalidad</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
Niñez (IGME) y <strong>de</strong>l CELADE<br />
Para que el usuario no especializado <strong>en</strong> <strong>la</strong>s técnicas <strong>de</strong><br />
estimación t<strong>en</strong>ga <strong>una</strong> guía sobre los <strong>datos</strong> aquí incluidos,<br />
a continuación se realiza un breve análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong>s características<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s estimaciones y <strong>de</strong> <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias con <strong>base</strong><br />
<strong>en</strong> <strong>la</strong>s diversas fu<strong>en</strong>tes.<br />
Los resultados que se pres<strong>en</strong>tan muestran bastante coher<strong>en</strong>cia,<br />
observándose un <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so sost<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> los niveles<br />
<strong>de</strong> mortalidad. No obstante, <strong>la</strong>s estimaciones directas<br />
resultan levem<strong>en</strong>te inferiores a <strong>la</strong>s indirectas.<br />
Respecto a algunos problemas re<strong>la</strong>cionados con <strong>la</strong>s fu<strong>en</strong>tes,<br />
el c<strong>en</strong>so <strong>de</strong> 1972 pres<strong>en</strong>ta un alto porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> no<br />
<strong>de</strong>c<strong>la</strong>ración <strong>de</strong> los <strong>datos</strong> básicos, pero los análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
información muestran que no <strong>de</strong>berían afectar <strong>la</strong>s estimaciones<br />
<strong>de</strong> mortalidad (Behm y Le<strong>de</strong>sma, 1977). De<br />
hecho, los resultados son coher<strong>en</strong>tes con los <strong>de</strong> otras<br />
fu<strong>en</strong>tes exist<strong>en</strong>tes. Las estimaciones prov<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l c<strong>en</strong>so<br />
<strong>de</strong> 1981 estarían subestimando los niveles <strong>de</strong> mortalidad<br />
<strong>de</strong>bido a problemas <strong>en</strong> <strong>la</strong> calidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> información<br />
(Moser, 1982). Las estimaciones prov<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l c<strong>en</strong>so<br />
<strong>de</strong> 1993, <strong>en</strong> tanto, son coher<strong>en</strong>tes con <strong>la</strong> DHS-92 y con<br />
<strong>la</strong> t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia pres<strong>en</strong>tada por <strong>la</strong>s diversas fu<strong>en</strong>tes. No se<br />
dispuso <strong>de</strong> lo <strong>datos</strong> básicos correspondi<strong>en</strong>te a <strong>la</strong> ENNS-<br />
84 y a <strong>la</strong> ENCV-88. De todas formas, según algunos resultados,<br />
<strong>la</strong>s estimaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> ENNS-84 son consist<strong>en</strong>tes<br />
con <strong>la</strong>s prov<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> <strong>la</strong> DHS-86, mi<strong>en</strong>tras que <strong>la</strong>s <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> ENCV-88 aparec<strong>en</strong> subestimando <strong>la</strong> mortalidad (INEI/<br />
CELADE, 1990).<br />
En cuanto a <strong>la</strong>s estimaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> década <strong>de</strong>l dos mil, <strong>la</strong>s<br />
<strong>en</strong>cuestas ENDES 2004-05 y 2004-2006 pres<strong>en</strong>tan para<br />
<strong>la</strong> mortalidad <strong>de</strong> m<strong>en</strong>ores <strong>de</strong> cinco años <strong>una</strong> sobreestimación<br />
respecto a otras fu<strong>en</strong>tes.