26.08.2013 Views

Jakintza-arloa: Historia Komunitate zientifiko euskalduna - Euskara

Jakintza-arloa: Historia Komunitate zientifiko euskalduna - Euskara

Jakintza-arloa: Historia Komunitate zientifiko euskalduna - Euskara

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

I. Gerraurreko euskarazko kulturgintza jasoa<br />

Laburbilduz, gerraurrean hiru elkarte aipagarri ari ziren Hegoaldean euskara<br />

gaitzen zein prestatzen, edota erabilera zabaltzeko ekimenak abian jartzen. Beraz<br />

euskarazko zientzia eta ezagutzaren esparruan kultur produkzio jasorik egotekotan,<br />

beraiek egina izan behar zuen. Baina, ikusi dugunez, kultur elkarte euskaltzaleak, oro<br />

har euskarazko kultur proiektu nahiko mugatuak gauzatu zituzten.<br />

Gerraurreko goi-mailako elkarte eta proiektuek, hala nola, Eusko Ikaskuntzak<br />

edo RIEV aldizkariak, hizkuntzaren lanketa, prestaketa eta erabileraren gaineko kezka<br />

urria zutenez, bai ostera haren ikerketaren gainekoa, erdaraz funtzionatu zuten.<br />

4.1.1. Euskal-Esnalearen hitzaldi zikloak<br />

Euskal-Esnalea 1918. urtetik aurrera Donostian hitzaldiak antolatzen hasi zen<br />

formatu jakin batekin: ordu betekoak, Novedades antzokian, jai egunetan eta zientzia,<br />

kultura eta gizarte arloko gaiak eta maila jasoan landuz. 1920. urtetik aurrera<br />

hitzaldietako testuak bildu eta argitara ematen hasi zen. <strong>Euskara</strong>zko hitzaldi kaletarrak<br />

izan ziren. Hizlariak argazkiez, irudiez eta bestelako materialez (adb. musikaz) baliatzen<br />

ziren berbalditan. Orain arte, zoritxarrez, hitzaldiok ez dute ikerkuntza lan<br />

sistematikorik merezi izan. Honen gainean sakonen aritu dena, Koldo Izagirre idazlea<br />

izan da, eta bere tesi nagusia zera da:<br />

“<strong>Euskara</strong> prestijiatzeko asmoz publiko urbanora heldu nahirik, hitzaldiak antolatzea erabaki zuen<br />

Euskal-Esnaleak hainbat gairi buruz (...)<br />

Urrats garrantzitsua eman da izpirituan. <strong>Euskara</strong> ez da jadanik XX. mendearen aurka gorde behar<br />

den pitxia; modari eta tresneriari zabaldu behar du hizkuntzak, garatu behar du, txertatu egin<br />

behar du modernitatean” 75 .<br />

K. Izagirrek bereziki bi hitzaldi aztertu ditu: I. M. Etxaide eta J. M.<br />

Mokoroarenak 76 . Hala ere, Euskal-Esnaleak 30 hitzaldi baino gehiago antolatu zituen,<br />

nahiz eta 28rekin bilduma osatu zuen. Testu bildumatik kanpo geratu ziren, esaterako<br />

75 (Izagirre, 1998: 169-170)<br />

76 K. Izagirrek I. M. Etxaideri egozten dio fonografoari buruzko hitzaldia, baina fonografoari buruz F.<br />

Muro mintzatu zen, beraz <strong>Euskara</strong>ren historia txikia Donostian 1800-1998 liburuan jasotako aipua ez<br />

dagokio I. M. Etxaideri (Izagirre, 1998: 169). Hala ere, K. Izagirrek F. Muroren hitzaldiaren testutik<br />

ateratako ondorioa guztiz zuzena da.<br />

36

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!