BERRIA, 2012-07 - datu-basea25

More documents

Recommendations

Info

2 berria 2012ko uztailaren 7a, larunbata Harian› Euskara DKale erabileraren neurketa Azterketari akats tartea kalkulatu diote lehen aldiz Inkesta berezia da, metodologiagatik, hizkuntzen kale erabileraren neurketa. Ahozko mintza jarduna aztertzeko ikerketa bat da, baina ez da galderetan oinarritzen; kale erabileraren neurketan, kalean herritarrek erabiltzen duten hizkuntza zein den jasotzen dute behatzaile batzuek. Adina, sexua eta beste aldagai batzuk ere jasotzen dituzte. Lehen ikerketa, 1989an, EKB Euskal Kulturaren Batzarrak sustatu zuen, eta SEI erakundeak egin zituen ondorengoak. 2006az geroztik, Soziolinguistika Klusterra arduratzen da neurketaz, eta bost urtean behin egiten du. Aurten berrikuntza bat egin dute: akats tartea kalkulatu dute. %95eko fidagarritasuna eman diote, eta %0,4ko akats tartea. 363.616 pAztertutako elkarrizketak. Hizkuntzen kale erabilera neurtzeko, 97 herritan egin dute behaketa 200 bat ikertzailek. 2011ko udazkenean egin zuten inkesta, eta 154.277 pertsona behatu zituzten. Guztira, 363.616 elkarrizketaren datuak jaso dituzte. Soziolinguistika Sarietarako deialdia egin du klusterrak Soziolinguistika Klusterrak antolatu ditu Soziolinguistika Sariak. Aurten egingo dute bosgarren deialdia. Euskarari buruzko soziolinguistika teorikoari edo metodologikoari buruzko lanak eta saiakera arlokoak aurkez ditzakete parte hartzaileek. Urriaren 31rako aurkeztu behar dituzte lanak. Euskarak goiena jo du kalean G Euskararen kale erabilera Euskal Herrian Euskal Herrian (%) 10,8 13,0 13,3 1989 1993 1997 2001 2006 2011 Beste hizkuntzekin, konparaketa (%) 10 20 Euskara Gaztelania/frantsesa Beste hizkuntzak Hiriburuak (%) Bilbo Donostia Gasteiz Iruñea 30 40 50 Euskara 60 2006 2011 70 80 90 Gaztelania Besteak Sexuaren eta adinaren arabera (%) Gizonak 20 15 10 5 Emakumeak 65 tu azken hamarkadetan. %9,4koa da euskararen erabilera Bizkaian —1,3 puntu egin du behera 2006tik—; %4koa da erabilera Araban —0,7 puntu jaitsi da bost urtean—. Nafarroan ere behera egin du erabilerak: elkarrizketen %5,7 dira euskaraz, 2006an baino 0,3 puntu gutxiago. «Datozen urteetan arretaz begiratu beharre- Gasteizen, Bilbon eta Iruñean, euskara baino gehiago erabiltzen dira kanpoko hizkuntzak Araban (%) Bizkaian (%) 3,9 4,0 8,1 9,4 Gipuzkoan (%) Iparraldean (%) Nafarroan (%) 6,5 6,2 6,5 5,7 Euskaraz gehien egiten dutenak 15 urtez azpiko gazteak dira; gutxien, zaharrek egiten dute 1989 1993 1997 2001 2006 2011 1989 1993 1997 2001 2006 2011 1989 1993 1997 2001 2006 2011 1989 1993 1997 2001 2006 2011 1989 1993 1997 2001 2006 2011 ITURRIA: SOZIOLINGUISTIKA KLUSTERRA Azken hamabost urteetan %13an egonkortu da euskararen kale erabilera; euskal hiztunak ugaritu ezean, horretan «trabatu» liteke Euskararen erabilera %3koa da Donostian ez beste hiriburuetan, eta erdararena, %90ekoa Mikel Peruarena Donostia Euskararen kale erabilera «trabatua» dago; «geldiune» batean. 1989az geroztik, 2,5 puntu egin du gora; baina 1997tik hona ez du %13ko ehunekoa gainditu. Ezinean ari da. «Esan dezakegu, egungo baldintza soziolinguistikoekin, goia jo duela euskararen kale erabilerak», nabarmendu du Olatz Altunak, Soziolinguistika Klusterreko kideak. Kaleko erabilerak goia jo du, baina, gainera, gorago ez duela egingo uste dute 23,3 32,7 soziolinguistikan ari direnek. Ez dela hedatuko, ez badira baldintzak aldatzen: «Euskal hiztun kopuruak gora egiten ez badu, edo harremanak euskaraz izateko aukerak handitzen ez badira», erabileran ez da aldakuntza handirik gertatuko hurrengo urteetan. 2011n, elkarrizketen %13,3 egiten ziren euskaraz kalean; %83,1 gaztelaniaz zein frantsesez, eta %3,7 beste hizkuntzetan. Horiek dira Hizkuntzen Kale Erabileraren VI. Neurketak eman dituen datuak. Atzo aurkeztu zuten ikerketa, Donostian, Euskaltzaindiaren Tolarea egoitzan. Olatz Altunarekin, Xabier Isasi eta Iñaki Martinez de Luna EHUko irakasleak eta Iñaki Iurrebaso soziologoak egin zuten aurkezpena. Kale neurketaren batzorde teknikoa osatzen dute, Rosa Ramos Berriozarko euskara teknikariarekin. Euskararen kaleko erabilerak sabaia jo duela uste duten arren, erabilera ez da izan zitekeen bezain txarra. Eredu matematikoak azaltzen du horren arrazoia, Xabier Isasiren hitzetan. Euskal hiztunek ezin dute euskaraz egin nahi duten guztietan. Alegia, Euskal Herriko herritarren %33k baldin badakite euskaraz, gehienez ere elkarrizketen %7,7 egin ahal izango dituzte euskaraz. Estatistika erabiliz kalkulatzen dute datu hori; herritar guztiek gaztelaniaz edo frantsesez badakitela aintzat hartuta. «Euskararen ezagutza kontuan izanda, erabilera tasa oso ona da» %13koa, Isasiren ustez: «Estatistikaren arabera itxaro daitekeena baino handiagoa». Euskaldunek bere hizkuntzari eusteko egiten duten «ahalegin handia» islatzen du datu horrek. Herrialdeen artean, kale neurketaren arabera, Gipuzkoak jarraitzen du euskaldunena izaten, ezagutzan bezala, erabileran. Izatez, erabilerak gora egin duen herrialde bakanetakoa da: 2006an %32,1ekoa zen euskararen erabilera; 2011n, %32,7koa. «Goranzko joera nabarmena du, nahiz eta zertxobait apaldu den azken bost urteetan», Altunaren esanetan. Ipar Euskal Herrian ere zerbait gora egin du erabilerak (0,2 puntu), eta duela hemezortzi urteko mailan mantentzen da. Besterik da gainerako herrialdeetan. Bizkaian eta Araban ez da «aldaketa esanguratsurik» gerta- ko datua» izango dela uste du Altunak, erabilerak beheranzko joera hasiko ote duen jakiteko. Beste hizkuntzak gora Beste datu bat nabarmendu du neurketaren batzorde teknikoak: «Hizkuntza aniztasunaren hazkundea». Euskara, gaztelania eta frantsesa ez ziren hizkuntzetan elkarrizketen %2,6 egiten zirela agertu zen 2006ko kale neurketan. Iaz, %3,7ra igo zen ehuneko hori. Izatez, gora egin duten bakarrak dira hizkuntza horiek. Euskarazko elkarrizketak 0,4 puntu jaitsi dira 2006tik, eta gaztelaniazko zein frantsesezkoak 0,6 puntu. Hiriburuetan egiten da nabarmen errealitate hori. Donostian ez; kaleko elkarrizketa guztien %15,9 dira euskaraz, %81,1 gaztelaniaz, eta %3 beste hizkuntzetan. Aldiz, Bilboko, Gasteizko eta Iruñeko kaleetan, euskara baino gehiago entzuten dira gaztelania ez diren beste hizkuntzak. Gasteizen elkarrizketen %3,1 dira euskaraz, %4,7 beste hizkuntzetan; Bilbon, %3,2 elkarrizketa dira euskaraz, %5 beste hizkuntzetan; Iruñean elkarrizketen %2,7 dira euskaraz, eta %2,9 beste hizkuntzetan. Hala ere, gaztelaniak na-
Epaitegiaren aurrean kateatu ostean, atxilotu 9›› eta espetxeratu egin dute Gaizka Astorkizaga 2012ko uztailaren 7a, larunbata berria 3 Administrazioan mozketa eginez 26.000 milioi 14›› euro aurrezteko plan bat onartu du Italiak Euskara DKale erabileraren neurketa EHUren Udako Ikastaroetan, euskararen geroa aztergai Azken Inkesta Soziolinguistikoa eta Hizkuntzen Kale Erabileraren Neurketa iaz egin zituzten, eta aurten aurkeztu dituzte datuak, bai batenak, zein bestearenak. Inkesta Soziolinguistikoaren Araba, Bizkai eta Gipuzkoako datuak bakarrik aurkeztu dituzte orain arte, baina laster ezagutaraziko dituzte Lapurdiko, Nafarroa Behereko, Zuberoko eta Nafarroako datuak. Horiek denak eskuetan hartuta, euskararen azken urteetako bilakaeraz hitz egingo dute EHU Euskal Herriko Unibertsitateko Udako Ikastaroetan. Uztailaren 16an eta 17an egingo dituzte saioak, Donostian. Ikerketek utzi dituzten emaitzei buruzko irakurketak egingo dituzte arloko adituek, euskararen etorkizuneko erronkei buruz hausnartzeko. Ikasle eleaniztunak hezteko, ikertzen ari dira EHUn EHUko Filosofia eta Hezkuntza Zientzien fakultateko DREAM taldea ikerketa garatzen ari da, ikasle eleanitzak hezteko asmoz. Hizkuntza ezberdinetan hiztunek dituzten baliabideak erabiliz, hizkuntza berriak ikasteko prozesua nola erraztu ikertzen ari dira. «Kontzientzia metalinguistikoa» piztu nahi dute. @ sarean Hizkuntzen Kale Erabileraren VI. Neurketaren laburpena Interneten jarri du Soziolinguistika Klusterrak. Datu esanguratsuenekin osatu duten laburpena kontsultatzeko, helbide honetara jo behar da: phttp://www.soziolinguistika.org/eu/ ehkaleneurketa. Gutxiengoak baino gutxiago Kale neurketaren emaitzen aurkezpena, atzo, Donostian. JUAN CARLOS RUIZ / ARP gusi izaten jarraitzen du hiriburu guztietan: kaleko hizketaldien %94,3 dira Iruñean, %92,2 Gasteizen, %91,8 Bilbon eta %81,1 Donostian. Ipar Euskal Herriko hiriburuen datuak ez ditu jaso Soziolinguistika Klusterrak, akats tartea handiegia litzatekeelako. Hego Euskal Herriko biztanleen ia hiru laurdenak bizi dira euskararen ezagutza %25 baino txikiagoa den herrietan. Eta toki horietan dago euskararen erabilera ahulen; kale neurketak egiten hasi zirenetik, %3 inguruan dabiltza. Euskararen ezagutza %25 eta %50 artekoa den herrietan elkarrizketen %14,4 izaten dira euskaraz; euskararen ezagutza %50 eta %75 artekoa den herrietan, %39,7koa da erabilera. Eta ezagutza %75etik gorakoa den herrietan, %66,5ekoa da erabilera. «Ezagutzak erabat baldintzatzen du erabilera», seinalatu du Altunak. Euskaraz gehien egiten dutenak 15 urtez azpiko gazteak dira; eta gutxien egiten dutenak 65 urtez gorakoak. Neurketa guztietan errepikatu izan da hori, baita azkenekoan ere. «1991n baino euskaldunagoak dira gazteak, baina adin piramidean pisu gutxiago dute», azaldu du Iñaki Martinez de Lunak. Gazteen pisu demografiko txikiak eragiten du euskararen ezagutza eta erabilera handiagoak ez izatea datu orokorretan. Haurrekin, euskaraz Beste irudipen bat ere berretsi du neurketak: haurrekin maizago egiten dela euskaraz. Araban datu esanguratsua utzi du kale neurketak: haurrek beren artean eginiko elkarrizketen %2,1 dira euskaraz; helduen artekoetan, %2,4 dira; orain, haurrak eta helduak nahasten diren elkarrizketetan, euskarazkoak dira%7,6. Andrazkoek euskaraz egiteko joera biziagoa dutela ere azaldu du Altunak. Adin tarte guztietan gertatzen da hori, eta herrialde guztietan ia ea berean errepikatzen da. Analisia Mikel Peruarena xillardegik esan zuen, eta egia bihurtzeko bidea T hartu duela ematen du: «Emaitzak ikusita, abiadura moteltzen ari da. Egoera honetan, espero daitekeen maximoa geroz eta hurbilago dagoela dirudi, eta puntu txarrean gaude. Kurba behera joaten hasiko da horren ondoren. Badirudi erabilerak %15 inguruan planto egingo duela. Kurba horiek Irlandan ikusi genituen. %12ra iritsi zen, eta hortik behera joaten hasi ziren. Beraz, gauzak aldatzen ez badira, urte gutxitan ezagutza eta erabilearen maximora iritsiko gara. Oso maximo exkaxa da guretzat. Erabilpearen maximoa hein horretan gertatzen bada, kito». Hamar ute joan dira elkarrizketa batean hori esan zuenetik, eta errealitatea Txillardegik seinalatutako uberan doa. 1997az geroztik, euskararen kale erabilera %13 inguru horretan dabil, dezima batzuk gora, dezima batzuk behera. Ezagutzaren datuak ere apaldu egin du goranzko joera: hamar urtean 2,6 puntu egin du gora. Euskal herritarren %32 inguruk omen daki euskaraz hitz egiten. Datu horretatik, eredu matematikoa eta estatistika aplikatuz, zer espero litekeen azaldu du Xabier Isasi EHUko irakasleak, kale erabileraren inkesta aurkezterakoan: herritarren %7,7k egingo du euskaraz, %33k euskaraz baldin badaki. Alde horretatik, euskal hiztunak hizkuntzari dion atxikimendua adierazten du erabilera %13an egoteak; estatistikoki espero zitekeena baino bost puntu gorago. Iñaki Martinez de Luna EHUko irakasleak ñabardurei begiratzeko eskatu du. Ez da berdin hitz egiten euskaraz adin tarte guztietan, ez eremu guztietan, aldeak badira. «Mantendu, igo, jaitsi? Segun eta non». Aldagai asko daude. Eta ez da gauza bera kalean erabiltzen den hizkuntza eta beste eremu batzuetan erabiltzen dena: etxea, lagunartea, lana… Baina zerbait erakusten dute euskararen kale erabileraren datuek. Bat deigarria aipatzearren: Bilbon, Gasteizen eta Iruñean, euskara baino gehiago entzuten dira gaztelania ez diren beste hizkuntza batzuk. Gasteizen, arabiera gehiago entzuten da kalean, euskara baino. Isasik utzi du oharra, Unescoren datua gogoraraziz: %33tik beherako erabilera duten hizkuntzak galtzeko arriskuan daude. Gipuzkoan eta haren inguruko eskualdeetan, hein horretan dabil euskara, kalean bederen; mugan. Gainerako eskualdeetan, gutxiengoei baino gutxiago entzuten zaie euskal hiztunei kalean. Eta, Isasik esan duen bezala esateko, «gutxiengo bada, dena baino gutxiago ikusiko da kalean». Euskal herritarren erdiak bizi dira Bilbon Handian, Gasteizen eta Iruñean. Horiek denek ez dute euskara entzun ere egiten kalean. Herritar gehienentzat ez da euskararik existitzen. Euskararen kale erabilera egonkortu egin dela erakutsi du Soziolinguistika Klusterrak azken neurketarekin. Baina gehiago iradoki du: erabilerak ez du gora egingo, ez bada hiztun kopurua handitzen —edo hiztunei euskara kalean erabiltzeko aukera gehiago ez bazaizkie ematen—. Klusterraren kale neurketaren datuak eta Inkesta Soziolinguistikoak Arabarako, Bizkairako eta Gipuzkoarako utzi dituen emaitzekin gurutzatzeko momentua da; datuen atzean zer joera gertatzen ari diren aztertzekoa; hogeita hamar urtez normalizazio lanetan aritu ostean, erabileraren eta ezagutzaren sapaia pitzatzeko zer egin behar den argi eta beldurrik gabe hitz egitekoa. Uztailaren 16an eta 17an EHUren Udako Ikastaroetan arituko dira, hain justu gai horri buruz. Hango eta hemengo datuak eta iritziak aztertuz, sumatzen da euskalgintza une erabakior batera iristen ari dela. Gutxiengoak baino gutxiago ez izatekotan, azken hamarkadetan egindako lanaren balorazioa egiteko eta urrats ausartak adosteko momentua da.
Page 1: Bielsa, kolokan Zuzendaritzak eta e
Page 5 and 6: Hizpideak Adierazpen askatasuna Mik
Page 7 and 8: Alduntzin bota ondoren, Garitanori
Page 9 and 10: 2012ko uztailaren 7a, larunbata ber
Page 11 and 12: Gaztelania-euskara itzultzaile auto
Page 13 and 14: Gizonezko bat zendu da Arnegin, aut
Page 21 and 22: Athleticek gogor salatu du Bielsak
Page 25 and 26: D Ekitaldiak 2012ko uztailaren 7a,
Page 33 and 34: Xavier Entzmann ‘Eltono’ artist
Page 49 and 50: mantangorri berria Gaztetxoen astek
Page 51 and 52: erria larunbata, 2012ko uztailaren
Page 53 and 54:
erria larunbata, 2012ko uztailaren
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
show all

BERRIA, 2012-07 - datu-basea25

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?