BERRIA, 2012-07 - datu-basea25

2012ko uztailaren 7a, larunbata berria 35
Kultura ‹ Plaza
Artea D
Bigarren buelta
Begiz
Ismael Manterola Ispizua
A
rtearekin askotan gertatzenden
zerbait gertatu
zitzaidan David Hockneyren
erakusketan. Orain dela aste
batzuk pintore ingelesaren lana ez
zitzaidala gehiegi gustatu idatzi
nuen, eta benetan hala ote den galdetu
didate bi ezagunek kalean.
Iritzia aldatu dudala aitortu behar
izan nien, bigarren bisitaldi baten
ondoren Guggenheimeko erakusketak
harrapatu egin ninduelako.
Artea ez da erabili eta botamoduko
kultur produktua. Gaur
egun, kultur produktua eta kultur
lana gero eta gutxiago desberdintzen
dugun garaian, hau da, beste
edozein kontsumo produkturekin
nahasten dugun garaian, artea da
gure gustuak, interesak eta ideiak
birplanteatzeko gaitasuna izan
dezakeen ekintza kulturala.
Gainera, artearen izaerak berak
geruzaz geruza deskubritzeko
aukera ematen digu. Zentzuen bidez
sartzen da gehienetan, eta
urrats horretan gustuak zeresan
handia du; gustukoa ez badugu,
nekez egingo dugu ulertzeko edo
sakontzeko esfortzua; aldiz, gustukoa
badugu, zerbait gehiago bilatzeko
bidean murgilduko gara.
Hockneyren kasuan, Claude
Lorraine Barrokoko artista famatuaren
koadro baten azterketa eta
bertsioen aretotik hastea izan zen
nire akatsik handiena. Ipad delako
tramankuluz egindako inpresio
digital handiak ez zitzaizkidan
batere gustatu, eta horrek erakusketa
guztia baldintzatu zuen.
Bigarren bisitaldian, zatikatutako
paisaia-pintura erraldoiak
gustuko nuen filmarekin eta garai
bateko argazki collage edo konposizio
panoramikoekin lotzea lortu
nuen, eta horrek koadro handi eta
kolore bizikoak beste modu batera
ulertzeko aukera eman zidan.
Onartu behar dut artikulu hau
zuzenketa moduko idatzia dela,
astero arteari buruz zerbait idazteko
presak eta beharrak bultzatutako
iritzi azkarregiak zuzentzeko
egindako artikulua. Baina,
hausnarketarako ere balio duelakoan,
arteak behar duen arretaz
ohartu nahi nuen irakurlea. Begirada
urduriari edo azkarrari ohitutako
gizartean, arteak eskatzen
duen patxada eta buruhaustea
onartzeko prest gauden galdetzeko
moduko artikulua idatzi nahi
nuen.
Telebistak zabaldutako bideoklip
estetikaren aurrean, arteak
beste esperientzia mota eskatzen
du. Irudiak azkar begiratzeko ohitura
dugu, japoniarrek turismoa
egiten dutenean argazki kameratik
begiratzen duten segundo bakar
batzuen antzera. Artelanak aldiz,
galderak eta arazoak planteatzen
dizkigun neurrian, behin eta
berriz begiratzera bultzatzen gaitu.
Begirada bakoitzean zerbait
berria ikusiko dugun konbentzimenduarekin.
Anbotopean margotzen
Kritika
Artea
‘2d1’
Lekua: Di-da aretoa. Abadiño, Noiz
arte: irailaren 30era arte.
Mikel Onandia
M
useo handikiz eta galeria
komertzialez haraindi,
arte zirkuitu
lokalaren periferietan bada ekimen
interesekorik, eta halakoei
ere arreta jartzea beharrezkoa
dugu. Gotzon Garaizabal (Elorrio,
1968) eta Peru Magdalena (Abadiño,
1980) diziplina anitzeko sortzaileak
ditugu, eta oraingoan
proiektu berria (www.2d1.eu) aurkeztu
dute gune ezohikoan bezain
atseginean.
Magdalena —idazle, bertsolari
eta margolaria— eta Garaizabal
— diseinu eta komunikazioan lan
egiten duen artista plastikoa—
orain urte batzuk hasi ziren elkarlanean,
inguruko beste sortzaile
batzuekin batera, hainbat ikuskizunetarako
zuzenean pintatzen.
Harremana sendotzeko eta barne
kreazio beharrizana asetzeko lokal
bila hasi ziren Anbotopean,
eta sormen gune emankorra
bihurtu da denbora gutxian. Sortze
prozesua erakusteko nahiaren
fruitu, mostra hau ibilbide horren
laburpen gisa uler daiteke.
Arreta ematen duen lehen gauza
espazioa bera da. Lan gunea izaki,
konputagailu artean, hainbat
estantziatako paretetan, batzar
gune, ezkaratz txikian zein komun
aldean ere kokatu dituzte piezak,
atmosfera berezia sorrarazteraino.
Iragan urtean gauzatutako lan
Erakusketako lanetako bat
mordoxka dira, orotariko teknika
eta tamainakoak, hala nola olioa,
esmaltea, akrilikoak, argizariak,
collageak, transferrak, guztiak
euskarri arras ezberdinetan. Izan
ere, ohikoa dute eskura daukaten
guztia sormenerako birziklatzea.
Hala, mihise zuria ez da sekula
abiapuntua, aurretiaz existitzen
den zerbait baizik, eta hortik aurrera,
denetariko materialak erabiliz
—motibo hiperrealistak zein
elikagaiak, kasu—, forma, bolumen
eta ehundura desberdinak
sorrarazten dituzte.
Erreferente jakinik izan ez
arren, bisitariak espresionismo
abstraktu estatubatuarraren, surrealismoaren,
edota Basquiaten
zein Zumetaren zantzuak identifika
ditzake, neurri batean. Oro har,
abstrakzioaren eta figurazioaren
artean ari dira, pintura modu adierazkor
eta keinuen bidezko bati bide
emanez; pintzelkada solte eta
adierazkorrak berba, esaldi eta
inskripzio enigmatikoekin tartekatzen
dira, denetariko ideiak iradokiz,
gauza pertsonal eta intimoenetatik
erreferentzia sozial, politiko
edo kultural zabalagoetaraino.
Badira lan erabat abstraktuak,
eta errealismo zikin eta koloretsuko
proposamenak ere, esaterako,
zaldiak, ardo kopak edota tamaina
errealeko autorretratu katartikoa,
praktika psikoanalitiko plastikoa
balitz bezala. Ametsen mundua
da koadro askoren abiapuntua.
Surrealisten entseguak errekuperatuz,
iruditan jarri dituzten
ametsak kontatu dizkiote elkarri,
eta erdi lotan ere margotu dute
arrazoiak kutsatu gabeko subkontzientea
modu automatikoan ageriratu
propio, hala karga oniriko
nabarmeneko eszenak sortuz.
Badira planteamendu berritzaileagoak
ere, horien artean Kuntur
tree musika taldearen disko-botilen
—Mendrakako txakolinarekin
batera USB memorian datoz
taldearen hiru diskoak— etiketa
indibidualizatuak, edota Mikel
Garaizabal enologoarekin gauzatu
Hordago ardoa dastatze artistikoko
pintura lan zatiekin osatu
ardoaren sentsualtasun giroa islatzen
duen seriea, guztiak artea
ulertzeko bestelako kontzepzioaren
eta hainbat diziplinaren hartu-emanen
emaitzak.
Ez dute, agian, estilo definitu
bat, ez baita hori lortzea lehen asmoa,
baina nabari zaie lengoaia
modu konkretu batekiko afinitatea.
Pintura indartsua, kromatismo
aberatsekoa, espontaneoa
dugu; bizia eta, aldi berean, enigmatikoa,
kutsu poetikoduna. Artelan
orok lez, pinturak interpretazio
maila asko ahalbidetzen
ditu, eta, kasu honetan, artistek
truke etengabean lan egiten dutenez,
interpretazio posibleak areagotu
egiten dira, margolanen
ahalmen iradokitzailea areagotuz.
Gainera, osotasun bat sortzen
dute, baina pieza —edo serie— bakoitzak
badu zeresanik bere baitan.
Gustu kontuak gorabehera,
zinez tentsioa eta benekotasuna
darie lan hauei.
Margogintza nagusi izan arren,
pinturaren kontzepzio eta esparru
tradizionala gainditzen dute.
Haatik, modernitateak inposatu
eta posmodernitateak deuseztatu
duen artea erakusteko areto zuri
hutsetik kanpoko espazioan kokatu
arren, muntatzea orekatua da,
neurritsua, espaziora ondo egokitua,
eta horrek artelanei bestelako
balio erantsia ematen die.
Arte garaikidearen sistemaren
albo batean diskurtso propioa
gauzatzen ari dira Peru Magdalena
eta Gotzon Garaizabal, eta
proiektu berriak ez zaizkie falta.
Eskertzekoak dira, duda barik,
merkatura edota instituzioetara
hainbeste begiratu ez eta norberaren
eta ingurukoen beharrizan
eta nahietara begirakoak diren
egitasmo artistikoak, eta bada halakorik
bi margolarion egitasmoan,
haien jardun eta lanean energia
eta egiten dutenagatiko konpromisoa
agerikoa baita. Bi dira
bat, Anbotopean margotzen.