saqarTvelosa da msoflios geografia 8 - Ganatleba

5. amazonis dablobi ekvatorul klimatur sartyelSi mdebareobs, sadac atmosferuli naleqebis
raodenoba 1500-3000 mm-ia, zogjer metic. swored es faqtori ganapirobebs amazonis
teritoriis tenianobas.
6. a) tropikul klimatur sartyelSi gamoiyofa Semdegi havis olqebi: braziliis zeganis
samxreT-aRmosavleT nawilSi notio tropikuli havis olqi, wynari okeanis mxareze sanapiro
udabnos hava, xolo maT Soris, Sida vakeebsa da andebis Sida zegnebze kontinenturi tropikuli
havis olqi.
subtropikuli havis sartyelSi subtropikuli havis sami olqia; dasavleT periferiaze –
xmelTaSuazRviuri, aRmosavleT periferiaze – notio subtropikuli, xolo maT Soris – kontinentur-subtropikuli.
zomier sartyelSi havis ori olqia: andebis dasevleTiT, wynari okeanis sanapiroze okeanuri
(zRviuri) havis olqia, andebidan aRmosavleTiT, patagoniis zegansa da atlantis okeanis sanapiroze
ki zomieri kontinenturi.
b) samxreT tropikis gaswvriv tropikuli klimaturi sartyelia, romelic havis sami olqiTaa
warmodgenili: notio tropikuli (braziliis zegnis samxreT-aRmosavleTi), sanapiro udabnos
(wynari okeanis mxares) da maT Soris kontinenturi tropikuli havis olqi. 45 0 -iani paralelis
gaswvriv zomieri sartyelia, sadac havis ori tipia: andebis dasavleTiT da wynari okeanis sanapiroze
okeanuri havaa, andebidan aRmosavleTiT, patagoniis zegansa da atlantis okeanis sanapiroze
– zomieri kontinenturi.
g) samxreT amerikis kontinentze atmosferuli naleqebis ganawilebis procesSi andebs udidesi
roli aqvs: igi warmoadgens klimatur bariers da xels uwyobs okeaneebidan wamosuli haeris masebidan
naleqebis warmoqmnas. kontinenti Riaa atlantis okeanidan wamosuli haeris masebisTvis,
xolo wynari okeanidan haeris masebis SemoWras xels uSlis andebi.
gv. 45
7. samxreT amerikis kontinentis mTavari walgamyofi qedia andebi.
8. samxreT amerikis kontinentis mdinareTa gansakuTrebuli wyaluxvoba kontinentze atmosferuli
naleqebis didi raodenobiT aixsneba.
gv. 46
10. a) ekvatoruli andebis rogorc aRmosavleT ise dasavleT kalTebze, 1000 m simaRlemde
gavrcelebuli teniani ekvatoruli tyeebi, aRmosavleT kalTebze tenian ekvatorul tyeebs mosdevs
tropikuli mTis tyeebi, romelic adgili ara gvxvdeba dasavleT kalTebze.
b) amis mizezia atmosferuli naleqebis didi raodenoba andebis aRmosavleT kalTebze vidre
dasavleT kalTebze.
g) centraluri andebis dasavleT kalTebze 100 m simaRlemde gavrcelebulia udabnos zona,
romelsac 2000 m simaRlidan mosdevs naxevarudabnos zona, aRmosavleT kalTebze teniani ekvatorul
tyeebis zona mSrali tropikuli tyeebis zoniT icvleba.
gv. 48
11. samxreT amerikis kontinentze yvelaze didi koloniebi hqondaT espaneTsa da portugalias.
1. 6. 11 naxazis mixedviT am koloniaTa farTobebi gacilebiT meti iyo vidre metropolebis far-
Tobebi.
12. amJamad samxreT amerikis qveynebSi ZiriTadad saubroben espanur enaze, braziliaSi – portugaliur
enaze.
13. a) brazilia, argentina, peru.
b) kolumbia, ekvadori, peru, Cile.
g) kolumbia, venesuela, gaiana, surinami, gviana, brazilia, urugvai, argentina.
e) bolivia, paragvai.
§ 1. 7.
gv. 50
1. a) afrikas ekvatori TiTqmis or tol nawilad yofs. grinviCis meridiani gadis kontinetis
dasavleT nawilSi, amitom afrikis udidesi nawili aRmosavleT naxevarsferoSi, xolo misi mcire
nawili dasavleT naxevarsferoSia moqceuli.
b) afrikis kontinenti moqceulia C. g. 35 0 da s. g. 35 0 paralelebs Soris, da d. g. 20 0 da a. g. 60 0 -
ian meridianebs Soris.
g) afrikis kontinentis udidesi nawili CrdiloeT da samxreT tropikebs Sorisaa moqceuli,
amitom igi yvelaze cxeli kontinentia.
d) afrikas esazRvreba dasavleTidan atlantis okeane, aRmosavleTidan – indoeTis okeane,
CrdiloeTidan – xmelTaSua zRva, aRmosavleTidan – wiTeli zRva da adenis yure, xolo dasavleTidan
– gvineis yure.
e) afrikis sanapiro xazi naklebad danawevrebulia, aq gamoirCeva somalis naxevarkunZuli.
kunZulebidan aRsaniSnavia madagaskari. afrikis Crdilo-dasavleTiT mdebareobs madieras, kanaris
da azoris kunZulebi. aRmosavleTiT seiSelisa da komoris kunZulebi.
2. a) afrikis ganfeniloba CrdiloeTidan samxreTisken 20 0 -ian meridianis gaswvriv gradusebSi
tolia C. g. 22 0 -dan s. g. 35 0 -mde e. i. 57 0 -is, kilometrebSi 57X111,3=6344,1 km.
b) ekvatoris gaswvriv afrikis ganfeniloba gradusebSi toli iqneba: a. g. 9 0 da a. g. 43 0 -s Soris
e. i. 34 0 -is, rac kilometrebSi udris 34X111,3=3,784,2 km.
g) C. g. 23,5 0 ; s. g. 23,5 0 CrdiloeT da samxreT tropikebs Soris 47 0 -ia, romelic (47X102,3) 4808,1
km-s udris.
3. el-abiadis – C. g. 37 0 20’
nemsas – s. g. 34 0 52’
ras-xafunis – a. g. 51 0 23’
almadis – d. g. 17 0 32’
4. afrikis udidesi nawili mdebareobs aRmosavleT naxevarsferoSi, mcire nawili ki dasavleT
naxevarsferoSi, xolo samxreT amerika mTlianad dasavleT naxevarsferoSia. afrika TiTqmis
Tanabrad aris ganfenili Crdilo da samxreT naxevarsferoebSi, samxreT amerikis udidesi nawili
ki samxreT naxevarsferoSia.
gv. 51
5. afrikis safuZvels baqani warmoadgens, amitom masiuri da erTferovani reliefiT gamoirCeva.
aq Warbobs vake reliefi.
gv. 52
7. a) ekvatorTan gamavali izoTerma mTeli wlis ganmavlobaSi +25 0 C-s Seesabameba, CrdiloeT
tropikTan gamavali izoTerma aseve +25 0 C-s, xolo samxreT tropikis izoTerma ki – +12+14 0 C-s.
b) haeris temperaturis absoluturi maqsimumi + 58 0 C dafiqsirebulia afrikis CrdiloeTSi,
libiaSi, CrdiloeT tropikis maxloblad.
8. a) afrikis ukiduresi CrdiloeTi xmelTaSuazRvispira zoli da ukiduresi samxreTi nawili
moqceulia subtropikul klimatur sartyelSi. ekvatoruli sartyeli moicavs gvineis yuris viwro
sanapiro zolis da md. kongos auzs. subekvatoruli klimaturi sartylebi vrceldeba ekvatoris
CrdiloeTiT da samxreTiT daaxloebiT 15 0 -20 0 daSorebiT. tropikuli sartylebi moicavs yvelaze
did farTobs.
b) ZiriTadad vake reliefi.
9. ekvatorul klimatur sartyelSi mTeli wlis ganmavlobaSi gabatonebulia Tbili da notio
ekvatoruli haeris masebi da havis erTaderTi tipi – ekvatoruli. heris temperatura mTeli wlis
ganmavlobaSi maRalia 26 0 -28 0 , xolo naleqebis raodenoba 2000 mm-s aRemateba.
10. subekvatorul klimatur sartyelSi mkafiod aris gamoxatuli zafxulis notio da zamTris
mSrali periodebi, rac dakavSirebulia sezonebSi gabatonebuli haeris masebis cvalebadobasTan.
haeris temperatura mTeli wlis ganmavlobaSi 20 0 -ze maRalia, atmosferuli naleqebis raodenoba
800 mm-mdea. tropikuli klimaturi sartylebisaTvis damaxasiaTebelia mTeli wlis ganmavlobaSi
daRmavali da mSrali pasatebi. zafxulSi haeris temperatura 40 0 -s da ufro mets aRwevs. libaSia
dafiqsirebuli temperaturis absoluturi maqsimumi (58 0 ). zamTarSi saSualo temperatura 12-15 0 -
ia. naleqebis raodenoba 10-15 mm weliwadSi.
70 71