Inhoud 65-78 HW Singor Africa Romana: een overzicht 79 ... - Tresoar

hem stabiliteit in de regio te kunnen brengen. Maar nog voordat Massiva echt actief
kon worden, werd hij door een handlanger van Jugurtha uit de weg geruimd. De
moordenaar werd door kompanen van Jugurtha stilletjes Italië uitgesmokkeld. Iedere
hoop op een redelijk compromis was nu de bodem ingeslagen. Van de senaat kreeg
Jugurtha het bevel Rome te verlaten. Eenmaal buiten de stad zou hij volgens Sallustius
de woorden hebben gesproken: 'Stad te koop, klaar voor de ondergang! Alleen nog
een koper!' (Sallustius, De oorlog tegen Jugurtha 35, 10)
Intussen sleepte het conflict zich voort. In feite stonden de Romeinen voor een
onmogelijke opgave, want Numidië was een cliëntstaat van Rome, geen provincie.
Een deel van de senaat koos voor een diplomatieke oplossing, anderen wensten een
voortzetting van het militaire ingrijpen om definitief een einde te maken aan de streken
van Jugurtha. De haviken wonnen en de oorlogsinspanningen werden opgevoerd. Maar
de acties die bevelhebber Aulus Postumius Albinus in Numidië ondernam haalden
niets uit. Albinus was de verpersoonlijking van de nieuwe tijdgeest en zijn zucht naar
rijkdom maakte hem kwetsbaar. Omdat ook zijn soldaten corrupt waren, kon Jugurtha
zijn spelletje spelen en Romeinse officieren en soldaten met steekpenningen bewerken.
Een nachtelijke overval op zijn kamp, gevolgd door de plundering daarvan, dwong
Albinus tot een vernederende vrede:
'De volgende dag had Jugurtha een ontmoeting met Aulus. Daarin zei hij dat hij hem
weliswaar met leger en al in een wurggreep van honger en wapens had, maar er toch
ook menselijke waarden op nahield. Als Aulus dus een verdrag wilde sluiten, zou hij
alle mannen laten gaan, na hen onder het juk te hebben laten lopen. Verder diende
Aulus dan binnen tien dagen Numidië te verlaten. Dit waren zware en ronduit ver-
nederende voorwaarden, maar het alternatief was een wisse dood. Zo sloot men vrede
zoals het de koning had beliefd.' (Sallustius, De oorlog tegen Jugurtha 38, 9-10)
Het bericht van het smadelijke verdrag sloeg in Rome in als een bom. Consul Spurius
Albinus, de broer van de verslagen Aulus Albinus, probeerde te redden wat er te redden
viel. Binnen een paar dagen vertrok hij naar Africa om met het daar aanwezige leger de
strijd tegen Jugurtha te hervatten, maar toen hij zag hoezeer het moreel van de soldaten
was verzwakt, hoe losbandigheid en uitspattingen hun tol hadden geëist, moest hij van
krijgshandelingen afzien. Zijn expeditie liep uit op een mislukking. Te lang hadden de
soldaten zich aan de discipline onttrokken en in hun omzwervingen akkers verwoest.
Ze hadden het buitgemaakte vee en de oogsten verkocht aan handelaren of geruild
voor kruiken wijn en luxe artikelen. De kans dat de Romeinen met dit gedegenereerde
leger Jugurtha zouden kunnen uitschakelen leek ver weg.
Ommekeer
Er waren in Rome nog genoeg invloedrijke personen die openlijk verkondigden dat
de schande van de vernedering door een 'woestijnvorst', die in hun ogen weinig voor-
stelde, gewroken moest worden. De ongelukkig verlopen gevechtshandelingen in
Africa en Numidië beschouwden zij als een pijnlijk incident, maar ook niet meer dan
dat. Een van hen was Quintus Caecilius Metellus, de consul van het jaar 109 v.Chr.
Direct bij zijn aantreden liet hij zien dat de decadentie en hang naar luxe in het leger
wel degelijk bestreden konden worden. Jugurtha kwam er al snel achter dat Metellus
een bevelhebber was die niet ontvankelijk was voor steekpenningen en die aan officie-
ren en soldaten die dat wel waren de zwaarste bestraffingen in het vooruitzicht stelde.
De gevechtshandelingen kregen een ander karakter. Niet meer de Numidiërs maar de
Romeinen hadden de regie in handen. De kansen keerden. Wat Jugurtha ook pro-
beerde, hij werd langzaam in het defensief gedrongen. Zijn persoonlijke dapperheid