Inhoud 65-78 HW Singor Africa Romana: een overzicht 79 ... - Tresoar

te tonen.
Zijn verzoek om genade klinkt echter nergens deemoedig, gebroken, jammerlijk.
Dracontius is veeleer de leraar die weliswaar geslagen is, maar niet verslagen. Hij
houdt de Vandaal de vroegere keizers voor ogen die zich steeds genadig opstelden,
herinnert de vorst aan de tijdelijkheid en vergankelijkheid van zijn eigen aardse
bestaan, verwijst ook naar Geiserik die een geletterde Vandaal omwille van zijn eruditie
vergiffenis schonk en besluit dan met een even kort als treffend beeld:
'Als een ruiter uit het zadel dreigt te vallen,
omdat zijn paard gaat bokken in galop,
roept hij met zijn zweep het dier weer tot de orde,
maar snijdt hij toch niet voet en benen af!'
( Dracontius, Satisfactio, 313-316)
Naast deze smeekbede moet Dracontius in zijn gevangenis ook de drie boeken Tot lof
en eer van God (De laudibus Dei) hebben voltooid. Traditioneel wordt het werk tot de
bijbelse epiek gerekend, maar dit geeft een volstrekt verkeerd beeld van de inhoud.
Dracontius vertelt hierin namelijk geen echt verhaal. Wel zijn er verhalende passages
(over de schepping van de wereld en de zondeval, over Christus' lijden, dood en ver-
rijzenis, over bijbelse en antieke helden), maar deze lijken bijna louter illustratief te
zijn. Een veel belangrijker aandeel nemen de hymnische en lyrische passages in.
Steeds staat hierbij Gods goedheid en barmhartigheid centraal, zodat het hele werk
op een spiegel begint te lijken die de dichter ophoudt voor de Vandaalse heerser. Het
verwondert dan ook niet dat hij aan het slot opnieuw zijn schuld belijdt en om genade
vraagt.
Toch is het gedicht veel meer dan een gelegenheidswerk, waarmee de dichter zijn
vrijlating hoopte te verkrijgen. Daarvoor blijkt Dracontius te tegendraads. In het tweede
boek last hij zelfs een aanval in tegen de Ariaanse dwaalleer, niet bepaald de beste tac-
tiek om de Vandaal gunstig te stemmen. Zijn verzoek om genade aan het slot is overi-
gens niet tot de vorst gericht, alsof hij daar al niet meer op hoopte, maar tot God.
De Laudes nemen vooral de vorm van een persoonlijke schuldbelijdenis van de
dichter als mens aan, waarbij zijn aanklacht zich in eerste instantie richt tegen het
mensdom zelf dat het natuurlijke evenwicht binnen de schepping verstoort.
'En schaamt de mens zich niet? Ons treft het schuldig vonnis!
De dieren zijn rechtvaardig: dat is onze schande?
Beseft een slang soms wat ze doet? Maar wij! Onzalig
gebroed! Wij lachen om het recht met onze daden
en weten dit! - 'Wie niet de wet kent, krijgt genade.
Hierdoor wordt elk van ons misschien wel vrijgesproken.' -
Ja, slangen zoekt men in het gras dat zij niet bijten
en in woestijnen jagen wij op woeste leeuwen,
zodat zij niet het land van boer en vee beroven.
Een jager volgt de ever, spant voor hem zijn netten,
zorgt dat de wijnstok niet verwoest wordt door zijn tanden.
Goed, sterven mag het hert: zijn merg brengt ons genezing.
Maar wat heeft ons de haas gedaan, de geit, de hinde?
Beveelt ook de geneeskunst soms om hen te jagen,
te strikken of met woeste meute af te maken?
Wat heeft de vis misdaan? Waaraan zijn vogels schuldig?