Raad der Wijzen maakt Europese stand van zaken - CxO

Storytelling
Het Vrolijke Management
Waar blijft het “Vrolijke Management?” vroeg Karel zich af, “het
management dat zichzelf niet au sérieux neemt?”
Hij had net de laatste bladzijde van “De Vrolijke Wetenschap”
van Friedrich Nietzsche omgeslagen. En was hierbij in gedachten
verzonken geraakt. In de Vrolijke Wetenschap houdt Nietzsche
ons voor dat zowel de rede als het geloof, de werkelijkheid verhullen.
Hoe rationeler we denken en hoe sterker ons geloof, hoe
meer we aan modellen, theorieën en godsbeelden denken en
hoe minder we de realiteit bekijken. De oosterse wijsgeer Chuang-Tzu
zou zeggen: “de vinger die naar de maan wijst, is niet de
maan”. Karel had hier al een vrije vertaling van gemaakt toen hij
weer eens tijdens een directievergadering zei dat de balanced
scorecard een balanced scorecard was en niet het bedrijf zelf.
Hij had de indruk dat zijn directeurs zich teveel blindstaarden
op hun tabellen en rapporten. Hun realiteitszin werd bedolven
onder grafieken.
En nu vond hij dus dezelfde boodschap bij Friedrich Nietzsche.
Nietzsche zegt dat het leven gewoon ontwaken, leven en sterven
is, gespreid over een periode van ongeveer 70 jaar. Punt uit.
Meer is er niet. Maar zowel wetenschap en religie brengen ons
bij het idee dat er zoiets als oneindigheid is en dat we dit moeten
proberen begrijpen.
Karel vroeg zich af hoe zijn bedrijf er binnen pakweg 70 jaar
zou uitzien. Inderdaad, geen van de mensen die vandaag in
zijn directie zaten, zouden er nog zijn. Meer nog, geen van alle
medewerkers, de jongste inbegrepen, zouden er nog zijn. Een
beeld dat zijn denken over strategie meteen in een relativerend
perspectief plaatste. Waar dient de meerwaarde voor als de aandeelhouders
er niet meer zijn.
Tot nu toe niet veel vrolijk management.
God is dood, las Karel, waarmee bedoeld werd dat de rede en de
wetenschap de behoefte aan een allesverklarend oppermachtige
oorzaak geminimaliseerd had.
“Ewel, ik ben ook dood in de ogen van mijn bedrijf”, zo dacht
Karel. Hij was de oprichter van de onderneming geweest. Zijn
familienaam kon je nog waarnemen aan lijnen die door het
oude weggehaalde logo waren afgetekend op de voorgevel van
de fabriek. Hij bezielde de medewerkers. Zijn uitvinding had
voor hun dagelijks brood gezorgd. Nu het patent verlopen was
en hij zijn bedrijf verkocht had aan een multinational, was hij
niet meer dan een relikwie uit een ver verleden. Zijn idee was
toen visionair. Zijn aanpak charismatisch. Zijn medewerkers van
het eerste uur gingen door het vuur voor hem. En belangrijk, hij
ook voor hen. Nu regeerden de marktanalyses, consultancyrapporten
en efficiency-cijfers. Meneer Karel was nu Manager X en
hij werkte nu voor zijn incentive, zijn jaarlijkse bonus. Zijn team
Varia
Jens Pas
ontspande zich op de professioneel georganiseerde klim-langseen-touw-over-een-beek-
teambuildingdagen. Heel wat anders
dat de amateuristische breugelavond die hij ooit organiseerde
bij het 20-jarig bestaan van zijn fabriek.
Karel kon zich niet van het gevoel ontdoen dat al die zorgvuldig
ontwikkelde managementkennis onvoldoende was om een bedrijf
te doen leven. Hij had nood aan een geloof in de nieuwe
aandeelhouder, veel meer dan aan een grafiek die vertelde waar
de opportuniteit zat. De grafiek is als een kompas om mee te
varen, maar je moet vooral geloven dat je ergens zult geraken.
Zou Columbus er geraakt zijn met een kompas alleen? Ook de
medewerkers hebben dat geloof nodig, zo dacht hij.
De mens in de 21e eeuw mag dan een ver-ontwikkelde technologische
maatschappij kennen, het lijkt erop dat we meer dan
ooit een spiritualiteit nodig hebben. Wat betekent een bedrijf
als het gezond is, veel winst heeft gemaakt door zich lean en
vooral mean te organiseren? Waar de medewerker een makkelijk
onderling uitwisselbare human resource is die van job A naar
job B roteert of erger, hopt. “Waar is de lach in onze bedrijfskantine?”
dacht Karel.
“Nietzsche’s denken sluit klaarblijkelijk nauw aan bij wat zich
in onze onderneming afspeelt. We moeten ingrijpen”, bedacht
Karel, “en Vrolijk Management introduceren voor het te laat is”.
Want hij wist maar al te goed wat Nietzsche overkomen was enkele
jaren na zijn Vrolijke Wetenschap. Hij was gek geworden.
CxO Magazine | February – March 2008 | www.cxonet.be 1