Van de schaduw des doods tot een licht ten leven - CBS

3.4 Classificaties van doodsoorzaken
3.4.1 Nationale classificaties
In Nederland vindt registratie van doodsoorzaken tot 1865 alleen plaats in de grotere
gemeenten. Van onderlinge coördinatie is dan nog geen sprake. Bovendien worden
door de geneeskundigen geen gestandaardiseerde termen gebruikt om ziekten,
laat staan doodsoorzaken, aan te duiden. Veel van de gebruikte lijsten zijn alfabetische
opsommingen van ziektetermen, vaak alleen symptomen, zonder verdere
structuur. De symptomen variëren van Aars (gesloten) tot Zijdewee (Suringar,
1831). Het is vaak ook onduidelijk of met verschillende termen hetzelfde (dezelfde
ziekte) wordt bedoeld of met eenzelfde term juist wat anders. In andere landen is het
niet veel anders. Maar vooral in Engeland en Frankrijk, en later ook in de VS, worden
pogingen gedaan om meer systematiek in de indeling van ziekten te brengen, zowel
naar aard als naar localisatie van de ziekten, en om meer eenheid in de terminologie,
de ziekte-aanduidingen, te krijgen.
Na 1865 worden de doodsoorzaken landelijk geregistreerd, door de inspecteurs van
het Geneeskundig Staatstoezicht gecodeerd en gepubliceerd in het ‘Verslag aan de
Koning van het Geneeskundig Staatstoezicht’ 2). In de eerste publicatie, waarin de
doodsoorzaken van geheel het jaar 1866 zijn opgenomen, worden slechts 6 doodsoorzaken
met name genoemd: variolae (kinderpokken), roodvonk (scarlatina),
mazelen (morbilli), typhus, angina diphterina (kwaadaardige keelziekte) en cholera
(aziatische braakloop). Over 1867 wordt vermeld dat er een indeling gebruikt is
met 11 hoofdrubrieken, waarin 55 oorzaken van overlijden zijn gerangschikt. Deze
hoofdrubrieken zijn:
1. Ziekten van algemeene en afwisselende zitplaats.
2. Koortsen.
3. Huidziekten.
4. Ziekten van hersenen en zenuwen.
5. Ziekten van de ademhalingswerktuigen.
6. Ziekten van hart en vaten.
7. Ziekten van de spijsverteringswerktuigen.
8. Ziekten van de pis- en geslachtswerktuigen.
9. Ziekten van het kraambed.
10. Gewelddadige invloeden.
11. Onbekend
De ziekten worden naar hun localisatie ingedeeld, zodat de meeste kankers tot
hoofdrubiek 1 gerekend worden, typhus tot de koortsen, influenza (griep) tot de
ziekten van de ademhalingswerktuigen en veel infectieziekten (pokken, mazelen,
roodvonk bijvoorbeeld) tot de huidziekten.
In de tabellen van de sterfte naar doodsoorzaken wordt van deze lijst een samenvatting
gegeven in 18 doodsoorzaken (de meest voorkomende vermoedelijk), een ver-
Van de schaduw des doods tot een licht ten leven 41