Van de schaduw des doods tot een licht ten leven - CBS

6. Geheimhouding
Bij de doodsoorzaakverklaring hebben we te maken met twee soorten geheimhouding.
De een is specifiek voor de doodsoorzaakverklaring, te weten het medisch
beroepsgeheim van de artsen die de verklaringen moeten opstellen. En de andere
geheimhoudingsverplichting heeft te maken met de algemene verplichting van het
CBS tot geheimhouding van de aan het CBS toevertrouwde, individuele gegevens.
Het medisch beroepsgeheim heeft in de geschiedenis van de doodsoorzakenstatistiek
voortdurend aanleiding gegeven tot discussie en maatregelen om een balans te
vinden tussen de verplichting van artsen om zo nauwkeurig mogelijk de doodsoorzaken
op te geven en aan de andere kant om het zodanig te doen dat het nabestaanden
of de (naam van de) overledene niet kon schaden. Het in gesloten enveloppe
overhandigen, met de handtekening van de geneeskundige over de sluiting heen,
van de doodsoorzaakverklaring aan de ambtenaar van de burgerlijke stand, zoals
ingevoerd bij de circulaire van de Minister van BZ van 27 mei 1902, betekende al
een hele verbetering. In 1927 werd een oud idee uitgevoerd om de doodsoorzaakverklaring
te splitsen in een overlijdensverklaring bestemd voor de ambtenaar van
de burgerlijke stand (het A-briefje) en een geheime, uitgebreide opgave van de
doodsoorzaak (het zgn. B-briefje) die in gesloten enveloppe opgestuurd moest
worden naar de medisch ambtenaar van het CBS. De naam van de overledene werd
niet vermeld in de B-brief (‘een geval van overlijden’, zo stond vermeld); alleen
het aktenummer werd vermeld op de enveloppe, teneinde daarmee de andere
persoonsgegevens aan de doodsoorzaak te kunnen koppelen.
Toen in 1956 de Wet op de lijkbezorging en de nieuwe Gezondheidswet in werking
traden, werd de geheimhouding van de doodsoorzaakgegevens nog beter en wettelijk
geregeld. De vermelding van de doodsoorzaak verdween in zijn geheel van het
A-briefje en de uitgebreide opgave van de doodsoorzaak werd alleen gedaan middels
de B-brief, zonder vermelding van de naam van de overledene. Alleen via het
aktenummer kunnen de gegevens uit de A- en uit de B-brief aan elkaar gekoppeld
worden door het CBS, uitsluitend voor statistische doeleinden (Wet op het Centraal
Bureau voor de Statistiek, 2003, Stb 516, art. 37).
Bij de verwerking en bewerking op het CBS van de doodsoorzaakgegevens vindt
een scheiding plaats van de demografische gegevens en de medische gegevens. De
B-formulieren worden los van de demografische gegevens bewerkt en gecodeerd.
Pas na codering worden de doodsoorzaakgegevens op basis van het aktenummer
toegevoegd aan de gecodeerde demografische gegevens. Aanvankelijk vond deze
toevoeging, respectievelijk koppeling, plaats op basis van ponstabellen en later op
elektronische bestanden. In deze procedure wordt de geheimhouding gewaarborgd
door het niet ter beschikking zijn van personalia als naam en adres bij de bewerking
van de doodsoorzaken. Verder wordt de bewerking beveiligd door:
Van de schaduw des doods tot een licht ten leven 91