Van de schaduw des doods tot een licht ten leven - CBS

teur van het Stedelijk Statistisch Bureau te Parijs, met het ontwerpen van een nieuwe
doodsoorzakenclassificatie. In 1893 werd door Bertillon een ontwerp-classificatie
voor internationaal gebruik ingediend op een vergadering van het ISI. Besloten
werd deze classificatie op ruime schaal te verspreiden voor nadere bestudering en
commentaar door de verschillende landen. De classificatie zoals door Bertillon ontworpen,
was gebaseerd op de classificatie van doodsoorzaken in gebruik bij het statistisch
bureau van de stad Parijs en een synthese van Engelse, Duitse en Zwitserse
classificaties. De classificatie was gebaseerd op het onderscheiden van algemene
(constitutionele) ziekten, dat zijn ziekten die het gehele organisme aantasten, en
ziekten gelocaliseerd in een zeker orgaan of orgaansysteem, volgens een anatomisch
indelingsprincipe.
Internationale Classificatie van 1900
Op de eerste Internationale Conferentie ter herziening van de ontwerpclassificatie
die op verzoek van het ISI wordt bijeengeroepen en waar officiële regeringsvertegenwoordigers
aanwezig zijn, wordt in 1900 de classificatie van Bertillon
internationaal aanvaard en vastgesteld. Daartoe ondertekenen de regeringsvertegenwoordigers
de Conventie, waarin ze toezeggen de classificatie zoveel mogelijk
in hun land aan te zullen bevelen, en stemmen in met een herziening om de tien jaar.
Ook Nederland ondertekent de Conventie en de Minister van Binnenlandse Zaken
(Borgesius) zendt in 1900 een circulaire (van 10 december 1900) rond waarin hij de
classificatie van Bertillon aan alle geneeskundigen aanbeveelt. Het is deze lijst van
Bertillon uit 1900 die nog steeds ongeveer om de tien jaar wordt herzien in internationaal
verband (en in vrijwel niet meer herkenbare vorm en inhoud tot op heden, internationaal
en ook in Nederland wordt gebruikt). De ‘lijst Bertillon’ bestaat uit een
gedetailleerde classificatie van doodsoorzaken en uit een (ver)korte classificatie, die
daarvan afgeleid is. Daarnaast bestond er ook nog een ‘intermediaire lijst’, maar
deze is in Nederland bij het coderen en publiceren van de doodsoorzaken nooit
gebruikt.
Een lijst met doodsoorzaken van doodgeborenen vormde een afzonderlijk onderdeel
van de uitgebreide lijst. In Nederland werd deze afzonderlijke classificatie voor
doodgeborenen toegepast voor de levenloos aangegevenen, dat wil zeggen doodgeborenen
en levendgeborenen die voor de aangifte waren overleden.
Naast de lijsten van doodsoorzaken werd in de eerste herziene versie van de internationale
classificatie door Bertillon ook een zestal regels gegeven die het kiezen van
de doodsoorzaak moest vergemakkelijken wanneer er sprake was van meerdere,
gelijktijdige ziekten of complicaties. Daarnaast werd in de internationale classificatie
ook aandacht besteed aan de te gebruiken leeftijdsindeling bij het samenstellen
van de tabellen van de sterfte naar doodsoorzaken. De leeftijdsindeling werd belangrijk
geacht, omdat sommige ziekten zich vooral voordeden op jonge leeftijd en
andere vooral op oudere leeftijd. Daarnaast was de sterfte in de eerste levensjaren
erg hoog en was het belangrijk te weten welke specifieke doodsoorzaken bij deze
leeftijdsgroep voorkwamen.
Van de schaduw des doods tot een licht ten leven 43