Van de schaduw des doods tot een licht ten leven - CBS

den de gemeenten op de telkaart invullen op basis van de (gewijzigde) artsverklaring
voor een levenloos aangegevene. Uit een antwoord van het Staatstoezicht op
de Volksgezondheid aan het CBS blijkt dat het de bedoeling was dat de leeftijd van
de vrucht in ‘zonnemaanden’ werd opgegeven en niet in ‘maanmaanden’ waarmee
de geneeskundigen in de verloskunde rekenden (Jaarverslag Staatstoezicht over
1917, p. 136) 3). Of daar door iedereen gevolg aan werd gegeven, is een tweede.
Onderscheid mogelijk vanaf 1917
Vanaf 1 januari 1917 is het dus mogelijk een onderscheid te maken tussen doodgeborenen
en levendgeborenen, de (geschatte) ouderdom van de vrucht aan te geven en
de te jonge (niet levensvatbare) vruchten uit de statistiek te laten. De CCS maakt in
haar advies aan de minister van 11 november 1916 melding van het feit dat ‘immers
naar algemene opvatting (.), wanneer de vrucht een ouderdom van 6 maanden heeft
bereikt, in elk geval aangifte van geboorte (moet) worden gedaan’. Verplicht is het
echter niet. Maar tevens vermeldt de CCS dat er in den lande uiteenlopende opvattingen
bestaan over welke ouderdom de vrucht moet hebben tot het doen van aangifte
van geboorte. De bedoeling van de vermelding van de (vermoedelijke)
ouderdom van de vrucht is dat men de gevallen, waarin die leeftijd niet werd
bereikt, kan uitschakelen in de statistiek, ook wanneer de vrucht geleefd had. Het
betekent niet dat er een goede of bij benadering volledige registratie komt van
levend- of doodgeboren vruchten van minder dan 6 maanden. Ook oudere, doodgeboren
vruchten zullen lang niet altijd gemeld zijn. Aangifte was namelijk niet verplicht,
maar mocht wel. In de tabellen betreffende de levenloos aangegevenen en
doodgeboorte vanaf 1917 zijn deze vruchten jonger dan 6 maanden (voorzover gerapporteerd)
apart onderscheiden. De totalen zijn echter weer inclusief deze
vruchten.
Vruchten jonger dan 6 mnd niet in statistiek
Pas bij de jaargang 1924 van de Statistiek van de sterfte naar den leeftijd en de oorzaken
van den dood, wordt expliciet gemeld dat wanneer melding is gedaan van
vruchten jonger dan 6 maanden, ook al heeft de vrucht korte tijd geleefd, deze niet in
de statistiek zijn begrepen 4). Met ingang van hetzelfde statistiekjaar is bij de bewerking
een splitsing gemaakt tussen de doodgeborenen en de levenloos aangegevenen
die bij de geboorte leefden. Laatstgenoemden zijn zowel bij de levendgeborenen
(levend-aangegevenen) als bij de overledenen opgenomen (voorzover ouder dan
6 maanden). Hierdoor wordt een overzicht verkregen van het ‘werkelijke’ aantal
levend- en doodgeborenen, welke groepen in de plaats treden van de vroegere groepen
levend- en levenloos aangegevenen (CBS, 1926). Aan de hand van het beschikbare
grondmateriaal is naderhand over de jaren 1918 tot en met 1923 eenzelfde
onderscheid naar doodgeborenen en levendgeborenen in de tabellen aangebracht 5).
Opvallend genoeg wordt over 1924 en volgende jaren in de (jaar)Statistiek van de
sterfte naar de leeftijd en de oorzaken van de dood, een tabel gepubliceerd met aan-
Van de schaduw des doods tot een licht ten leven 81