Van de schaduw des doods tot een licht ten leven - CBS

door persoonlijke schouwing overtuigd had van de dood van een bepaalde persoon
en dat er al dan niet een vermoeden van een gewelddadige dood bestond. Verklaring
A bevatte, naast de naam en woongemeente van de schouwende arts, de naam
van de overledene, de datum en gemeente van overlijden, de leeftijd van de overledene
en de doodsoorzaak.
In de B-verklaring, gericht aan de medisch ambtenaar op het CBS, werd behalve
naar de gemeente van overlijden gevraagd naar de ‘voornaamste ziekte die tot de
dood geleid had’, de ‘complicatie die tot de dood geleid had’ en naar de ‘bijkomstige
oorzaak, die tot de dood geleid had. In een aparte rubriek kon de doodsoorzaak van
een levenloos aangegevene vermeld worden. Met deze formuleringen meende men
betere resultaten te verkrijgen dan met de slecht begrepen eerdere vragen uit 1926.
Maar volgens Neurdenburg (1929, p. 111) was dit niet altijd het geval en waren er
verschillende interpretaties in omloop van wat te verstaan onder ‘voornaamste
ziekte’.
De B-verklaring werd in een gesloten enveloppe door de arts via de ambtenaar van
de burgerlijke stand ongeopend doorgezonden naar de medisch ambtenaar van het
CBS, en ook, tot juli 1932, naar de medisch ambtenaar van de gezondheidsdiensten
in enkele grote gemeenten 3). Op de enveloppe werd de naam van de gemeente en
het aktenummer van inschrijving van de overlijdensakte vermeld. Als de overlijdensakte
was opgemaakt en het nummer van de akte op de eneveloppe was geschreven,
werd de strook met de naam van de overledene verwijderd. Deze strook
met de naam diende alleen om verwisseling op het bureau van de burgerlijke stand
te voorkomen.
Op de sterftetelkaarten werden behalve de persoonsgegevens (niet de naam van de
overledene) en de naam van de arts die de dood had geconstateerd, ook de doodsoorzaak
zoals voorkomend op de A-verklaring en het aktenummer van de overlijdensakte
vermeld. Door het niet overnemen van de naam van de overledene op de
telkaart werd tegemoet gekomen aan de bezwaren van veel artsen die betrekking
hadden op het medisch beroepsgeheim (Neurdenburg, 1929, p. 128). De ambtenaar
van de burgerlijke stand zond de telkaarten met de daarbij behorende geheime
B-formulieren, samen met een inventarisatie van de opgemaakte overlijdensakten,
naar de medisch ambtenaar op het CBS.
Door middel van het corresponderende aktenummer was de medisch ambtenaar in
staat de gegevens van het vertrouwelijk B-formulier over te nemen op de desbetreffende
telkaart. Op deze telkaart werd vervolgens het nummer van de grote en van
de korte lijst van doodsoorzaken genoteerd.
De sterftetelkaart bevatte dus zowel de door de ambtenaar van de burgerlijke stand
aan het A-formulier ontleende (korte) doodsoorzaak, die feitelijk minder betrouwbaar
en nauwkeurig was, als ook de uitvoerige omschrijving van de ziekten c.q het
ongeval die tot de dood geleid hadden.
Van de schaduw des doods tot een licht ten leven 59