Van de schaduw des doods tot een licht ten leven - CBS

orene en voor wie dus het formulier ingevuld moest worden. Voordien was een
doodgeborene een vrucht die levenloos ter wereld was gekomen. Nu werd het omschreven
als een vrucht die 1e tenminste 26 weken oud is en 35 cm lang is, 2e na de
uitdrijving geen enkel teken van levensverrichting (ademhaling, hartactie of spiertrekkingen)
heeft vertoond.
Bij vruchten van minder dan 26 weken oud en minder dan 35 cm lang moest bij ‘Toelichting’
vermeld worden hoeveel weken oud de vrucht was, ook indien de vrucht
tekenen van leven had vertoond. Aan de verwarrende aanduiding in kalender- of
maanmaanden kwam hiermee een einde. Ook voor het vaststellen van dood- of levendgeboren
werd nu een algemene regel gegeven. Tot dan bestond in Nederland
geen algemene regel voor het vaststellen van levend- of doodgeboren. Een geneeskundige
kon ademhaling als criterium hanteren of afgaan op andere levensverrichtingen,
zoals hartactie of spiertrekkingen (voor vruchten van tenminste 26 weken
oud).
Een nieuwe vraag op het B-formulier had betrekking op de plaats van overlijden, die
ook voor levenloos aangegevenen relevant was, o.a in ziekenhuis of thuis of anders.
Bij levendgeborenen, maar overleden binnen 12 uur, moest een nadere tijdsaanduiding
gegeven worden; binnen 30 minuten, etc.
Op dezelfde datum (1941) verdwijnen ook de sterftetelkaarten omdat in 1940 in
geheel Nederland het persoonskaartenstelsel was ingevoerd (zie paragraaf 4.6.2).
Na één jaar waren alle gegevens die nodig waren voor de ambtenaar van de burgerlijke
stand en voordien op de sterftetelkaart waren opgenomen, overgenomen op de
persoonskaarten. Vanaf 1941 werden alleen nog de persoonskaarten van overleden
personen, samen met de B-formulieren, rechtstreeks naar het CBS opgezonden.
Voor levenloos aangegevenen (doodgeborenen en levendgeborenen, maar overleden
vóór de aangifte) werd geen geboorte-akte opgemaakt of een persoonskaart
aangemaakt, maar een verklaring voor een levenloos aangegeven kind opgesteld.
Deze ging samen met de geheime doodsoorzaakverklaring (de B-verklaring) naar
het CBS.
Bedoelde grens, waaronder levenloos aangegevenen buiten de statistiek werden gehouden,
van 26 weken, is aangehouden vanaf 1941 tot en met 1949. Met de invoering
hier te lande van de nieuwe Internationale Classificatie van Ziekten, Verwondingen
en Doodsoorzaken (ICD) 1948 in 1950 is de grens op 28 weken gebracht, voor alle
levenloos aangegevenen, dus ongeacht of deze vruchten geleefd hadden of niet.
Wel werd jaarlijks geteld om hoeveel vruchten het ging die levend geboren waren
bij een zwangerschapsduur van minder dan 28 weken, maar overleden vóór de
aangifte (en waar het CBS kennis van had gekregen); per jaar bleven op deze wijze
ongeveer 340 levendgeborenen, maar voor de aangifte overledenen buiten de statistiek
van geboorte en sterfte (CBS, 1964).
Van de schaduw des doods tot een licht ten leven 85