Van de schaduw des doods tot een licht ten leven - CBS

Vragen over de ouderdom en het al dan niet geleefd hebben van levenloos aangegevenen
werden overgeheveld van het A-formulier naar het B-formulier. Voor kinderen
die binnen een week overleden waren, werden vragen gesteld naar duur van de
zwangerschap, het geboortegewicht en de lengte. Uit een mededeling van de Directeur-Generaal
van de Statistiek aan de Hoofdinspecteur voor de Volksgezondheid
blijkt dat de zwangerschapsduur vrijwel altijd ingevuld werd, maar het geboortegewicht
slechts in 60% van de gevallen en de lengte nog minder met ongeveer 30%.
Opvallend is dat niet langer een wekengrens genoemd werd voor doodgeborenen,
maar een open vraag gesteld werd naar duur van de zwangerschap. Kennelijk werd
er vanuitgegaan dat de grens van 28 weken voldoende bekend was, waarboven (niet
wettelijk verplicht) ten behoeve van de statistiek aangifte gedaan moest worden.
Zodoende lag de beslissing om een levenloos aangegeven kind al dan niet in de
statistiek op te nemen bij het CBS en niet bij de ambtenaar van de burgerlijke stand of
de arts die het B-formulier moest invullen.
Uit de publicatie ‘Doodgeboorte in Nederland, 1918–1965’ (CBS, 1968) blijkt ook dat
het CBS ervan uitging dat de aangifte van (dood)geborenen met een zwangerschapsduur
van 28 weken of meer volledig is, zoals er eerder vanuit werd gegaan dat
de aangifte van vruchten van 26 weken of meer, volledig zou zijn.
Het B-formulier werd in 1956 verder uitgebreid met vragen naar het geslacht en de
leeftijd van de overledene, en bij een vrouw naar het aantal uit haar levend en doodgeboren
kinderen. Ook de vraag naar de plaats van overlijden (ziekenhuis, thuis
etc.) verscheen weer op het B-fomulier. Het oude begrip ‘gewelddadige dood’ werd
vervangen door het begrip ‘niet-natuurlijke dood’, maar inhoudelijk wijzigde er
niets. Nieuw was een vraag of postmortaal onderzoek verricht was of zou worden,
zoals een sectie, bacteriologisch onderzoek enz.
4.5.7 Nieuw B-formulier vanaf 2001
Op grond van de nieuwe Wet op de lijkbezorging van 1991 is het meest recente
model van de overlijdensverklaring (het A-briefje) vastgesteld. Het model van de
B-brief en de te volgen procedure (rechtstreekse verzending naar de medisch ambtenaar
van het CBS) onderging toen geen verandering. In 1997 werd weliswaar een
nieuw model doodsoorzaakverklaring vastgesteld, maar dit had uitsluitend betrekking
op een verwijzing naar de nieuwe Wet op de lijkbezorging, op de nieuwe benaming
van de Geneeskundige Hoofdinspectie (vanaf toen: Inspectie voor de
Gezondheidszorg) en geneeskundigen (heetten vanaf toen artsen). Inhoudelijk
bleef het B-formulier ongewijzigd ten opzichte van het model uit 1957.
Pas met ingang van 1 januari 2001 werd een nieuw B-formulier doodsoorzaakverklaring
ten behoeve van de statistiek in gebruik genomen op grond van de Ministeriële
Beschikking van 20 september 2000 (Stcrt 185). De rechtstreekse verzending
naar de medisch ambtenaar van het CBS bleef ongewijzigd. Vanwege technische
onvolkomenheden werd met ingang van 1 october 2002 een herzien B-formulier
(opgave doodsoorzaak) ingevoerd. Hoewel er bij de invoering van het nieuwe for-
Van de schaduw des doods tot een licht ten leven 65