Onderzoek naar het effect van akkerranden op functionele ...

Onderzoek naar het effect van akkerranden op functionele biodiversiteit en natuurlijke plaagbeheersing
Na 22 april is de bemonstering in de akkerranden nog verder gezet tot half juni. Gedurende de 6
weken durende periode van 22 april tot begin juni werden dubbel zo veel loopkevers, kortschildkevers
en spinnen gevangen per m² als in de 5 weken ervoor. Helaas kunnen we deze aantallen niet meer
vergelijken met de aantallen per m² in de (ingezaaide) akker.
Nederlandse onderzoekers toonden in 2003 en 2004, binnen het onderzoeksproject „Biodivers,‟ reeds
aan dat er ook in kale akkers wel degelijk grote aantallen bodemdieren kunnen overwinteren. Maar, zo
besloot men, er overwinteren nog méér bodemdieren, en juist meer rovende soorten loopkevers en
kortschildkevers, in de akkerranden. In de akker zouden vooral afvaletende, kleine kortschildkevers en
andere, niet-rovende keversoorten overwinteren. Wat betreft de spinnen en de (niet-rovende)
kortschildkevers sluiten onze resultaten aan bij de Nederlandse vangstdata, waarbij bemonsterd werd
gedurende 7 à 10 weken van maart tot mei. Wat de loopkevers betreft, vond men, in tegenstelling tot
onze resultaten, wel grotere aantallen in de akkerranden vergeleken met de akkers. Voor een nadere
verklaring moeten de loopkevers verder gedetermineerd worden tot soortniveau. De soorten verschillen
immers in hun voorkeur voor een bepaalde habitat om te overwinteren.
De determinatie van de soorten loopkevers is uitgevoerd door specialist Eugène Stassen (Likona vzw). De
resultaten zijn terug te vinden in Bijlage I. In de volgende conclusies zijn opmerkingen en mededelingen
van E. Stassen opgenomen, gebaseerd op zijn jarenlange ervaringen met het vangen van de diverse
soorten in landbouw- en natuurgebieden.
De dichtheden waren algemeen laag: gedurende die 5 weken was het gemiddeld aantal bemonsterde
loopkevers in de akker 18 per m² en slechts 6 per m² in de grasrand. Deze zijn in hoofdzaak te wijten
aan het vroege tijdstip waarop de proef heeft plaatsgevonden. De resultaten geven in welke mate de
kevers de winter hebben overleefd. Het moment waarop de loopkevers terug actief worden na de
winterrust hangt af van de weersomstandigheden gedurende de voorgaande winter en de
bodembedekking. Een bodem bedekt met wintergranen of gras geeft ze meer kansen om vroeger hun
activiteit te hernemen dan een kale bodem. De winter in 2009-2010, voorafgaand aan de proef, was
koud maar het voorjaar in 2010 was al vanaf maart uitzonderlijk warm. Een aantal soorten kunnen
zodra het niet vriest ‟s nachts uit hun winterse diapauze komen. Mogelijk waren in de grasrand al
loopkeversoorten uitgekomen vóór de start van de bemonstering op 19 maart.
Ondanks de lage aantallen zijn er toch duidelijke verschillen in soortsamenstelling. In de rand komen een
aantal soorten voor die niet in de akker voorkomen zoals Pterostichus cupreus, Agonum muelleri en A.
dorsalis. Dit zijn soorten die overwinteren in randzones en migreren naar de akkers in het voorjaar.
Pterostichus cupreus en Agonum dorsalis zijn typische akkersoorten die in hoofdzaak vertrekken vanuit de
rand maar als kever, larve of ei ook de bewerkingen in de akkers kunnen overleven. P. cupreus blijkt een
sleutelsoort te zijn in de natuurlijke plaagbestrijding en kwam in deze proef meer voor in de 10 jaar
oude rand dan in de jongere grasrand (3 jaar). Van deze soort is bekend dat ze op graanplanten kan
klimmen om op bladluizen te roven (Brewer & Elliot, 2004). P. dilligens werd enkel gevangen in de
oudere grasrand. Dit is inderdaad geen akkersoort maar een soort van graslanden, grazige bermen of
rietlanden die akkers mijdt.
In de akker waren de aantallen hoger maar het betrof hier voor 93 % Bembidion sp., vnl. B. tetracolum.
Een open akker met vochtige kleibodem blijkt de optimale habitat te zijn van deze soort en het is
bovendien een “extreme cultuurvolger”. Ook B. obtusum heeft een voorkeur voor open velden. Deze soort
vonden we ook terug in de jongere grasrand. Algemeen overleven de Bembidion soorten vrij
gemakkelijk de opeenvolgende bewerkingen in functie van de landbouw, wat de hoge aantallen in de
akker verklaart. Bembidion tetracolum en B. obtusum zijn vaak vroeg in het voorjaar al op gang en
verminderen in aantal in de zomer. In het najaar stijgen de aantallen dan weer.
33