Onderzoek naar het effect van akkerranden op functionele ...

Onderzoek naar het effect van akkerranden op functionele biodiversiteit en natuurlijke plaagbeheersing
Figuur 7.7: De twee bemonsterde percelen, in Sint-Jan-in-Eremo naast een meerjarige bloemenrand (links) en
in Vlissegem naast een eenjarige bloemenrand (rechts), 9 juni 2011
Graanhaantje
De volwassen kevers van het graanhaantje (Oulema melanopus) werden reeds vroeg, eind april – begin
mei, in de graanvelden gesignaleerd. De eitjes werden afgelegd in mei en de larven ontwikkelden zich
van half mei tot eerste helft juni. Over heel Vlaanderen was sprake van een hoge druk van het
plaaginsect. Wegens de langdurige droogte in het voorjaar ontwikkelde de tarwe zich bovendien op
alle percelen algemeen zeer moeizaam. Een beperktere uitstoeling, een kort gewas en kleinere bladeren
zorgden ervoor dat de schade door het graanhaantje nog groter was. Voor de bestrijding van het
graanhaantje worden insecticiden op basis van een pyrethroïde aanbevolen. Deze middelen doden ook
natuurlijke vijanden.
Uit vorige jaren was reeds gebleken dat de druk van graanhaantje het hoogst is op de tarwepercelen in
Sint-Jan-in-Eremo. Op andere percelen komt het graanhaantje in veel geringere mate voor en
veroorzaakt het in de meeste jaren weinig schade. Om die reden is er in Vlaanderen nog geen
onderzoek verricht naar schadedrempels voor het graanhaantje. Onderzoek in Amerika toont nochtans
aan dat de timing van een behandeling van cruciaal belang is om economische schade zo veel mogelijk
te beperken (Buntin et al., 2004). Wanneer te laat nog wordt ingegrepen, is de belangrijkste schade aan
het gewas vaak reeds gebeurd en wordt bovendien nog schade verricht aan de populatie natuurlijke
vijanden. Zolang de bladluisdichtheid in het gewas nog niet te hoog is, foerageren en ontwikkelen deze
natuurlijke vijanden, o.a. zweefvliegen en sluipwespen, zich nog vooral in de rand. Hoe later echter
gespoten wordt, hoe meer ze zich ook in het perceel begeven op zoek naar prooien en hoe meer er
door de bespuiting mee geraakt zullen worden.
Het gebruik van schadedrempels voor graanhaantje is dus zeker zinvol. De economische schadedrempel
berekend door Buntin et al. (2004), met name 0,4 larven/halm gedurende het verschijnen van de aren
tot bloei, is een goed onderbouwde en bruikbare schadedrempel. Als advies voor de bespuiting geldt
bijkomende voorwaarde dat minimum de helft van eieren reeds moet uitgekomen zijn. Bij de
bemonstering moeten dus zowel de eitjes als de larven worden geteld.
De resultaten van de tellingen op de percelen in Sint-Jan-in-Eremo en Vlissegem zijn weergegeven in
Figuur 7.8b. Op beide percelen werden op 17 mei 2011 reeds meer larven dan eitjes geteld. Een week
voordien werden reeds waarnemingen uitgevoerd op een biologisch perceel zomertarwe. Hieruit bleek
dat er op dat moment nog veel eitjes werden afgezet. We konden er dus van uitgaan dat op 17 mei de
meeste eitjes reeds waren uitgekomen op de bemonsterde percelen. De aren stonden toen nog niet uit. In
dit gewasstadium leidt de schade aan het vlagblad tot potentiële opbrengstverliezen. Walenta et al.
(2007) gingen na welke impact het graanhaantje heeft op de uiteindelijke opbrengst. Op velden met
wintertarwe brachten 0,7 tot 1,5 larven per halm of 0,4 tot 0,6 larven per vlagblad een
opbrengstverlies teweeg van 3 tot 15 %. Onder droge omstandigheden (geen irrigatie) en in
zomertarwe kunnen de verliezen nog groter zijn.
80