Onderzoek naar het effect van akkerranden op functionele ...

Onderzoek naar het effect van akkerranden op functionele biodiversiteit en natuurlijke plaagbeheersing
Nut van meerjarige grasranden
Meerjarige grasranden naast akkers voorzien in een overwinteringsplaats voor heel wat natuurlijke
vijanden die op de bodem leven. Uit een voorjaarsbemonstering van deze bodempredators bleek dat
meer spinnen overwinteren in de grasranden naast een kale akker dan in de akker zelf. Kortschildkevers
en loopkevers blijken ook goed te kunnen overleven in de akker. Bij de loopkevers is het duidelijk dat het
slechts om enkele soorten gaat waarvan gekend is dat ze weinig nadeel ondervinden van de
bodembewerkingen in de akker. Andere soorten zoals Pterostichus cupreus en Agonum dorsalis hebben
wel nood aan de grasranden voor overwintering. Ook deze soorten dragen bij aan de plaagbestrijding
in de akker, vooral in het voorjaar als de vliegende natuurlijke vijanden nog niet actief zijn. Zo kunnen ze
de populatieopbouw van bladluizen in wintertarwe in belangrijke mate vertragen. In een experiment
waarbij bladluizen in een veld wintertarwe met een grasrand werden uitgezet, bleek dat de o.a.
loopkevers in staat zijn deze nieuwe bladluiskolonies snel op te sporen en in één keer uit te roeien.
Nut van bloemenranden
De snelheid waarmee natuurlijke vijanden reageren op de toename aan bladluizen in het gewas, is een
belangrijke factor voor het slagen van de natuurlijke bestrijding. Als de natuurlijke vijanden een
vertraging hebben opgelopen in hun opbouw of als ze niet voldoende nectar of stuifmeel vinden, kunnen
ze niet snel genoeg toenemen om de populatie bladluizen op tijd te onderdrukken. Een bloemenrand met
geschikte bloemensoorten die van mei tot september bloeit, kan bijdragen aan een snelle natuurlijke
bestrijding. De waarnemingen in 2010 op twee onbehandelde percelen met bloemenrand of –stroken,
vergeleken met twee percelen zonder bloemenrand hebben dit duidelijk aangetoond. In de
bloemenrand blijken vooral meer zweefvliegen en bloemenwantsen en vaak ook meer gaasvliegen te
vertoeven dan in gewone grasranden. Hoe ver het effect van de bloemenrand in het perceel reikt, kon in
dit onderzoek niet worden aangetoond omwille van de interactie met andere landschapselementen. Op
meer uitgestrekte percelen in Nederland werd een verhoogde aanwezigheid van natuurlijke vijanden
waargenomen tot ongeveer 70 m in het perceel vanaf de bloemenrand (de Geus et al., 2010).
Bloemenmengsels
Eenjarige bloemenmengsels
Eenjarige bloemen geven na zaai onder goede omstandigheden, snel een uitbundige bloei. Vanwege de
zaai in het voorjaar is bij de zaaivoorbereiding wel de nodige aandacht vereist om te zorgen voor een
onkruidvrije start. De aanleg van een vals zaaibed, minimaal 2 à 3 weken voor zaai, blijkt noodzakelijk.
Verder is vooral een snelle opkomst van belang voor een goed geslaagde bloemenrand. Hiervoor moet
oppervlakkig worden gezaaid tussen begin april en begin mei. De grond aanrollen na zaai is
aanbevolen, vooral bij droog weer.
Een eenjarige rand die het jaar nadien terug in productie wordt genomen, kan wel problemen geven met
opslag van bloemen. Vooral koriander bleek in het mengsel een hardnekkige soort omdat ze resistent
blijkt tegen bepaalde herbiciden. Ook na het tweede jaar kunnen door het ploegen terug zaden naar
boven gebracht worden, zoals het geval was met bernagie. Deze soort was na een onkruidbestrijding in
het perceel wel verdwenen.
Door de bloemenrand ieder jaar op dezelfde plaats te leggen, kunnen problemen met opslag in
volgteelten worden vermeden. Let dan wel op dat de onkruiddruk in de bloemenrand niet te hoog wordt.
Bij lage onkruiddruk kan de rand na overwintering zonder ploegen worden herzaaid. Dit kan in één
werkgang door een pennenfrees in combinatie met zaaimachine.
93