Onderzoek naar het effect van akkerranden op functionele ...

Onderzoek naar het effect van akkerranden op functionele biodiversiteit en natuurlijke plaagbeheersing
Figuur 5.15b toont het verloop van de populatie bladluizen (rood - links) en de populatie natuurlijke
vijanden (groen - rechts) op de vier bemonsterde tarwepercelen in West- en Oost-Vlaanderen. Bij de
aantallen bladluizen is onderscheid gemaakt tussen de bladluizen die op de bladeren of de stengel
zitten en deze die in de aar zitten. In de aar zit vrijwel uitsluitend de grote graanluis (Sitobion avenae) en
het is vooral deze soort die belangrijke opbrengstderving kan veroorzaken. Zuigschade door bladluizen
in de aar leidt tot minder korrels per aar en een lagere bakkwaliteit. Op de bemonsterde percelen was
tot half juli de roosgrasluis (Metopolophium dirhodum) de belangrijkste aanwezige soort. Deze soort
voedt zich bijna uitsluitend op de bladeren en de stengels van het graan. De bladluizen scheiden daarbij
honingdauw af op het blad waarop zich roetdauwschimmels kunnen ontwikkelen. Dit kan leiden tot een
verminderde fotosynthese van de plant.
De populatie natuurlijke vijanden bouwt op naarmate de dichtheid aan bladluizen in het graan
toeneemt. De piek in de bladluistellingen omstreeks 7 juli komt overeen met de piek in de aantallen
aanwezige eitjes, larven of volwassen natuurlijke vijanden van bladluizen. Van de aanwezige natuurlijke
vijanden vormen de zweefvliegen duidelijk de belangrijkste groep. Van de gaasvlieg zijn dit jaar weinig
of geen eitjes, larven of poppen waargenomen. Andere predators die eveneens in mindere mate werden
waargenomen, zijn lieveheersbeestjes, spinnen en weekschildkevers. Naast deze predators zijn ook
sluipwespen actief die hun eitjes in bladluizen leggen. De larve van de sluipwesp ontwikkelt zich dan in
de bladluis waardoor de bladluis „mummificeert‟. Als maat voor de aanwezigheid van parasiterende
sluipwespen werd het aantal gemummificeerde bladluizen of lege mummies geteld. Geparasiteerde
bladluizen die nog niet ontwikkeld zijn tot mummie, werden geteld als levende bladluis en dus niet als
natuurlijke vijand.
Ervaringen binnen FAB-projecten in Nederland wezen er op dat als er één natuurlijke vijand aanwezig is
per 10 plaaginsecten, dit voldoende is om een plaag onder controle te houden. De schadedrempel kan
dan in principe genegeerd worden. Figuur 5.16 geeft aan dat deze minimumwaarde van 1 natuurlijke
vijand per 10 bladluizen op het demoveld met de bloemenstroken vanaf begin juli bereikt is. Voor eind
juni loopt de opbouw van de populatie natuurlijke vijanden nog achter op deze van de bladluizen. Op
het demoveld met bloemenrand in Vlissegem wordt de streefwaarde van 1/10 ook in juli net niet
gehaald. Algemeen zien we evenwel een sterkere aanwezigheid van natuurlijke vijanden op de velden
met of omringd door bloemen. Deze zorgen er voor dat de bladluizen sneller en effectiever worden
onderdrukt.
Half juli nam op alle percelen de bladluispopulatie sterk af. Dit betreft een normaal, natuurlijke verloop
gezien vanaf het deegrijpe stadium het graan geen aantrekkelijk voedsel meer is voor de bladluizen. De
populatie neemt af onder invloed van natuurlijke vijanden en gevleugelde bladluizen verlaten het graan
en gaan op zoek naar ander voedselgewas dat nog groen is.
Ondanks het overschrijden van de drempelwaarden werd op geen van de vier demopercelen in 2010
een behandeling tegen bladluis toegepast. Op het perceel in Sint-Jan-in-Eremo bleek de opbrengst op
het bemonsterde, onbehandelde perceel uiteindelijk vergelijkbaar met andere geoogste tarwepercelen
die wel waren gespoten tegen bladluizen. Het risico op opbrengstverlies door bladluizen niet chemisch te
bestrijden, blijkt in deze gevallen dus gering.
In een vergelijkend Brits onderzoek waarbij bladluizen in tarwe werden bemonsterd op percelen met en
zonder kruidenrijke akkerranden op vier locaties, werd een significant effect van de bloemenrand
waargenomen. Op de percelen met bloemenrijke akkerranden werd de bladluispopulatie voor 27 tot
75 % onderdrukt. De schadedrempel werd er bovendien nooit overschreden in tegenstelling op tot de
helft van de controlepercelen. Hickman en Wratten (1996) toonden eveneens een onderdrukkend effect
aan van bloemenstroken met Phacelia in tarwepercelen vergeleken met controlepercelen zonder deze
stroken.
49