Net Werk voor de Geschiedenis van Hygiëne en Milieu, 1994-1996 ...

6
7
onderwerp van het groepje is voor
hen kennelijk niet urgent genoeg.
Veel groepjes gaan zo na verloop
van tijd ter ziele.
Ik zal maar bekennen dat ik tot
de laatste categorie omstanders
behoorde, toen ik Myriam Daru
ongeveer tien jaar geleden voor het
eerst ontmoette, en zij mij het plan
voorlegde om een nieuwe landelijke
werkgroep op te zetten. Het moest
gaan over de geschiedenis van de
hygiëne, of zelfs over de geschiedenis
van het milieu en de natuur.
Weer een werkgroep, nog meer
vergaderen, nog verdere specialisering
van historisch onderzoek! Het
onderwerp als zodanig was interessant
genoeg, daar ging het niet om.
Tenslotte hield ik mij er ook mee
bezig in het kader van medischhistorisch
onderzoek. Daaruit blijkt
zonneklaar dat milieu en hygiëne
lange tijd centraal in de geneeskunde
en de medische theorie hebben
gestaan. Maar een nieuwe werkgroep,
welk nut kon het bestaande
historisch onderzoek daar nu van
hebben ?
Gelukkig heeft Myriam zich niets
van mijn aarzelingen aangetrokken
(ik betwijfel trouwens of ze
die heeft opgemerkt). Samen met
Henk van Zon, Joke Jongejan en
Jan van den Noort zette ze door
en richtte ze de Werkgroep voor
de geschiedenis van hygiëne en
milieu op. Binnen de kortste keren
telde de werkgroep tientallen leden
6/7
en het duurde niet lang voordat
er een eigen mededelingenblad
kwam, natuurlijk onder redactie
van Myriam. Ruim een jaar later
was de werkgroep omgezet in een
Stichting. Mijn scepsis was inmiddels
geheel verdwenen: het initiatief
van Myriam bleek een erg goed
initiatief. Vooral de besprekingen
van lopend onderzoek en nieuwverschenen
literatuur bewezen
- althans voor mij - hun nut. In anderhalf
jaar beschikte de Stichting
dankzij Myriam over een gigantisch
literatuurbestand, dat daarna iedere
twee maanden met enkele tientallen
titels groeide. De meest diverse
onderwerpen passeerden de revue:
afvalverwerking, lichaamshygiëne,
waterleidingmuseum, naturisme,
volkshuisvesting, milieubeweging,
bodemsanering. Het thema waarop
de Stichting zich richt, bleek zo
breed en omvangrijk dat je na enige
tijd gemakkelijk het overzicht kwijt
kon raken. Dat is de laatste jaren
een groeiend probleem geworden,
waarvoor helaas nog geen oplossing
is gevonden.
Wat ik altijd erg goed heb gevonden
is dat Myriam en daarmee de
Stichting niet uitsluitend historisch
gemotiveerd opereerde. De politieke
actualiteit op het terrein van
milieu en natuur heeft altijd een rol
gespeeld. De laatste jaren is dat zelfs
belangrijker geworden. Dat juich ik
toe, al realiseer ik me dat het voor
historici altijd een hachelijke zaak
50
644-645
contactblad van de
stichting net werk voor de
geschiedenis van hygiëne en milieu
redactie: myriam d a r u
webversie: jan van den n o o r t
7
8
Net Werk 50 - maart 1996
is hun werk met concrete actuele
politieke kwesties te verbinden. Die
bio-archeologie en ander historisch
onderzoek ten behoeve van bodemsanering
lijkt me in elk geval een
nuttige activiteit.
Myriam had een vooruitziende
blik. De geschiedenis van hygiëne,
natuur en milieu heeft de laatste
jaren in academische kring erkenning
gekregen. Nog maar weinigen
zullen ontkennen dat ‘natuur en
milieu’ een thema is waarvan de
bestudering onmisbaar is voor een
beter begrip van de moderne westerse
cultuur. Zowel internationaal
als nationaal is de betekenis van
interdisciplinair onderzoek van
fi losofen, historici, sociologen en
natuurwetenschappers alleen maar
toegenomen. Tegen die achtergrond
wordt het nodig dat de Stichting
verder haar vleugels uitslaat en laat
zien dat Nederland een interessante
plaats is voor interdisciplinair
onderzoek naar natuur, milieu en
hygiëne. Ik wil niet dezelfde fout als
tien jaar geleden maken. Daarom
mijn oproep: Myriam, zorg dat ‘Net
Werk’ een onmisbare site op Internet
wordt!
Eddy Houwaart - Maastricht
Umweltgeschichte in
Deutschland
In Deutschland sind bisher drei
größere Überblicke über Umweltgeschichte
erschienen.1] Während der
erste von Schramm aus dem Jahr
1987 noch von den “eher persönlich-informellen
Kontakten“ von
historischen Umweltforschern sprechen
konnte, hat sich in Deutschland
- wenn auch mit 15jähriger
Verzögerung gegenüber den USA
- die historische Umweltforschung
dermaßen ausgeweitet, daß es heute
nicht mehr möglich ist, einen Gesamtüberblick
über die Literatur
von der Antike bis ins 20. Jahrhundert
zu geben. Deswegen werde ich
mich im folgenden auch auf das 19.
und 20. Jahrhundert beschränken.
Zunächst zur allgemeinen Situation
der Umweltgeschichte in Deutschland.
Sie hatte das Pech weder im
Gegensatz zur Technikgeschichte in
den 60er/70er Jahren in eine Ausbauphase
der Hochschulen zu fallen
noch wie die Geschlechtergeschichte
in den 80er Jahren auf zahlenmäßig
bedeutsame Unterstützung
bauen zu können. Deshalb sieht die
Stellensituation schlecht aus. Lediglich
eine Professur ist seit 1995
(an der Uni Hannover) mit Franz-
Josef Brüggemeier ausdrücklich für
Umwelt- (und Technik)geschichte
besetzt. Doch wenn man sich die
Vorlesungsverzeichnisse der Historischen
Seminaren ansieht, gibt
7/8