Troost in Wanhoop - Provincie West-Vlaanderen

Angstgevoelens en suïcidale gedachten
Nabestaanden kunnen angst ervaren over hun eigen veiligheid en die van anderen. Suïcidale gedachten kunnen
voorkomen bij rouwenden. Men verlangt om terug bij de overledene te zijn of men zit zo diep in de put dat
men geen andere uitweg meer ziet. Nabestaanden na zelfdoding kennen een verhoogd risico om zelf ook
door suïcide te overlijden. De angst een andere betekenisvolle persoon door suïcide te verliezen is vaak sterk
aanwezig. Soms worden overblijvende kinderen en jongeren dan ook overbeschermd. Voor een jongere kan het
meemaken van zelfdoding van een ouder erg verwarrend werken, zeker als die ouder een echt rolmodel voor
hem was. Tenslotte kan het achterblijven na een suïcide er ook voor zorgen dat men bang is om nieuwe relaties
aan te gaan.
De omgeving: taboe en isolatie
Na de zelfdoding volgen de eerste reacties, soms warm en begripvol, soms onbehouwen en vol onbegrip.
Meestal zijn ze goed bedoeld, maar in de beleving van de nabestaanden komen ze vaak onhandig of ronduit
kwetsend over. Er heerst in onze samenleving nog steeds een taboe omtrent zelfdoding. De nabestaanden
geven aan dat het bijzonder moeilijk is om te praten over zelfdoding met de mensen die er persoonlijk bij
betrokken zijn. Men ervaart dat men gemeden wordt in de eigen de sociale omgeving: mensen komen niet meer
langs, spreken niet meer over de overledene en doen alsof er niets aan de hand is. Dit resulteert vaak in extra
isolatie en eenzaamheid.
Een zelfdoding kan echter ook leiden tot positieve aandacht. Men kan extra medeleven ervaren van anderen,
juist vanwege het tragische karakter van het verlies. Ook kunnen hechtere relaties met vrienden en familie
ontstaan. Daarnaast halen heel wat nabestaanden aan intenser te leven en in zekere zin ook gelukkiger te zijn,
ondanks het verdriet.
4 Rouw op school/in de jeugdbeweging/in de leefgroep
Jongeren voorbereiden op rouw en verlies
Er moet niet zoiets bestaan als ‘doodseducatie’, maar spreken over de dood en over rouwen kan wel geïntegreerd
worden in het lessenpakket of activiteitenaanbod. Jongeren leren immers van volwassenen hoe ze met verlies
en verdriet kunnen omgaan, dus ook begeleiders spelen hier een belangrijke rol.
Binnen het onderwijs leent een les godsdienst of levensbeschouwing zich best om te praten over de dood. Maar
ook in andere vakken kan men tijd vrij maken om het over de dood te hebben. Wanneer jongeren op school
geregeld over de dood spreken zonder meer, hebben ze het makkelijker om over hun gevoelens te praten als
er zich een sterfgeval voordoet.
• Taalvakken: met teksten, gedichten of verhalen dieper op het onderwerp ‘dood, afscheid en verlies’ in gaan.
• Levensbeschouwing: men kan informatie geven, discussiëren en elkaars mening beluisteren over het leven
na de dood, rituelen in verschillende religies, reïncarnatie, abortus en euthanasie.
• Geschiedenis: de dood kan aan de orde komen bij de behandeling van onderwerpen zoals oorlogen, traumaervaringen,
begrafenisrituelen, mummificatie ...
• Biologie: men kan praten over de dood naar aanleiding van de levenscyclus van de mens, het onderscheid
leven, dood, levenloos, de vergrijzing ...
• Economie: onderwerpen zoals erfrecht, levensverzekeringen, hypotheken en overlijden, gezin en samenleving
bieden de mogelijkheid om over de dood te spreken.
• Aardrijkskunde: bij het bespreken van geboorte- en sterftecijfers.
• Plastische opvoeding: aan de hand van tekeningen kunnen gevoelens over de dood verbeeld worden. Ook vrije
opdrachten kunnen de jongere helpen om over zijn gevoelens te kunnen spreken.
In deel 3 van dit educatief pakket komen verschillende werkvormen aan bod, bruikbaar bij een overlijdenssituatie
maar ook om stil te staan bij leven en dood.
TROOST IN WANHOOP
9