Troost in Wanhoop - Provincie West-Vlaanderen

deel 1
Informatie: Jongeren in verlies en rouw
1 Rouw
Wat is rouw?
Rouw is alles wat men meemaakt wanneer er iemand met wie men een band heeft, doodgaat. Rouw heeft heel
veel, zo niet alles te maken met verbondenheid. Of anders gezegd: rouw is de losprijs voor de liefde …
Mensen zijn unieke wezens en bouwen op hun persoonlijke manier een band op met hun naasten. Iemand
moeten loslaten of van iemand afgesneden worden, verloopt voor iedere nabestaande anders. Het betekent
achterblijven met een pijnlijke wonde. Deze wonde kan genezen, maar laat een litteken achter. Dat wil niet
zeggen dat het verdriet niet goed genoeg verwerkt is, het zegt wel hoe belangrijk die ander wel was en nog
steeds is. Iemand verliezen met wie men een betekenisvolle band heeft, beleeft men veelal als een schok, een
emotionele aardbeving, een geraakt worden tot diep vanbinnen, hoe oud of jong men ook is.
Mensen ervaren het verlies verschillend. Soms zijn de ervaringen zo uiteenlopend dat men zich afvraagt wat er
normaal is bij een rouwproces. ‘Het’ rouwproces bestaat niet, het is een uniek gebeuren. Het is belangrijk dat
een rouwende de kans en de tijd krijgt om op zijn eigen manier te treuren.
Iemand dierbaars verliezen betekent voor de rouwende vaak een confrontatie met levens- en zingevingvragen.
Men blijft verweesd achter en er komt veel op losse schroeven te staan. Er is een scheur in het vanzelfsprekende
en vertrouwde van de verbondenheid en levensverhalen. Er is een breuklijn tussen een betekenisvol verleden en
een hoopvolle toekomst. “Wie ben ik zonder jou?”, “Waarom moet dit net ons overkomen?”, “Waarom leven wij?”,
“Wat voor zin heeft dit leven?”, “Is er leven na de dood?”… Sommige rouwenden verliezen hun vanzelfsprekende
houvasten en richting in het leven. Rouwen vraagt om betekenisgeving, een plek in het levensverhaal creëren,
op zoek gaan naar zin en betekenis, (her-)bepalen van de levenskoers, vinden van ankers en verbondenheid.
Huidige wetenschappelijke visie: rouwtraject en uitdagingen
Vroeger werd het rouwproces voorgesteld als het doorlopen van een aantal fasen of het doorwerken van het
verlies. Deze visie deed niet altijd recht aan ieders unieke manier van verdrietverwerking.
Tegenwoordig beschouwen wetenschappers rouwen eerder als een aanpassingsproces, een weg van zoeken
en van leren leven zonder de overledene. “Hoe kan ik dit verlies dragen?”, “Hoe hou ik het vol?”, “Hoe moet ik
verder zonder jou?”…
In de huidige rouwwetenschap wordt rouw en dit rouwtraject als volgt beschreven: “het multidimensionale
antwoord dat iemand geeft op het definitieve verlies van een betekenisvolle relatie met iemand, als een
aanpassingsproces aan een verander(-en)de innerlijke en uiterlijke realiteit, dat tot doel heeft het verlies te
integreren in het eigen levensverhaal.” (Maes, J. e.a., 2007).
Spreken over een rouwtraject is ook spreken over een te volgen pad, met uitdagingen onderweg welke elke
rouwende op zijn unieke manier, binnen zijn context ontmoet en beantwoordt.
Op welk tempo en binnen welke tijdsspanne een rouwtraject moet worden afgelegd, valt niet vast te leggen.
Verdriet verwerken vraagt aandacht en tijd. Rouwen kan lang duren en verloopt vaak in slingerbewegingen:
afwisselend bezig zijn met verlies en met herstel.
Er bestaat geen gemiddelde duur van een rouwproces. Naargelang de band die de rouwende had met de
overledene, naargelang het soort verlies, naargelang de veerkracht van de rouwende zelf kan zowel de duur
als de manier van rouwen sterk variëren.
De meeste rouwenden, ook jongeren, beschikken over voldoende veerkracht om verder te kunnen leven, met
hun gemis, verankerd in het verleden, maar zich eveneens hoopvol bewegend naar de toekomst toe, met
verbondenheid als rode draad.
TROOST IN WANHOOP
3