Troost in Wanhoop - Provincie West-Vlaanderen

• Regelmatig samenvatten wat hij gezegd heeft, waardoor de ander merkt dat men echt luistert en ook nagaan
of men het goed begrepen heeft.
• Alternatieve ‘talen’ zoeken als praten niet werkt zoals muziek, gedichten, verhalen, foto’s, tekeningen en
andere creatieve uitingen.
• Praktische steun geven zoals samen nagaan wat mogelijk is op school of de jeugdorganisatie of door helpen
te plannen.
• Achtergrondinformatie over rouwen geven indien jongeren daar nood aan hebben.
• De gevoelens benoemen die men waarneemt: “ik merk dat je verdrietig bent, klopt dat?” in plaats van te
vragen “hoe voel je je?”.
• Letten op de ademhaling. Vaak zet de jongere de ademhaling vast. Vraag om diep door te ademen.
• Letten op de lichaamshouding. Bij spanning of weerstand zet de jongere het lichaam op slot. Proberen om
hem te laten ontspannen is dan aangewezen.
• Regelmatig vragen hoe het gaat, ook in een later stadium.
• Het risico nemen dat men fouten maakt. Het is beter een fout te maken en die te herstellen dan niks te doen.
• Rouwende jongeren moeten zich, net als andere jongeren, aan de regels houden tot blijkt dat het nodig is om
een uitzondering te maken en niet andersom.
• Jongeren proberen zelf krachtiger te maken en hen niet alles uit handen te nemen.
• Jongeren leren uit te spreken waar ze behoefte aan hebben en zich hier niet voor te schamen. Veiligheid
binnen de groep is hier een noodzakelijke voorwaarde.
• Letten op mogelijk pest- of uitsluitgedrag naar de rouwende jongere toe.
• Er rekening mee houden dat het verdriet regelmatig opnieuw naar boven komt. Soms op speciale dagen, maar
soms ook onverwacht.
Wat kan men beter niet doen?
• De jongere aanspreken waar anderen bij staan.
• De jongere in een uitzonderingspositie plaatsen of een voorkeursbehandeling geven.
• Ongevraagd advies geven (“Als ik jou was …”).
• Zelf het gesprek volpraten met voorbeelden van eigen ervaringen of zoeken naar oplossingen in plaats van te
luisteren.
• Zeggen dat de ander intussen genoeg gerouwd heeft en het leven verder gaat en verbieden dat de jongere na
verloop van tijd nog rouwt.
• Gevoelens afnemen door tranen meteen te drogen of te doen alsof het allemaal niet zo erg is.
• Een oordeel geven of het allemaal beter weten.
• Fabeltjes over rouw vertellen zoals “als dat eerste jaar maar eens voorbij is”, “je kunt alleen goed rouwen
door je gevoelens te tonen”…
• Uit zijn rol gaan. Een leraar of jeugdleider is geen psycholoog of therapeut (maar kan wel begeleiden).
• Proberen om iemand geforceerd op te vrolijken.
• Te bang zijn en daarom niks doen. Bang zijn om door te vragen. Jongeren geven vaak kleine hints en zijn
teleurgesteld als je daar niet op ingaat.
• Woorden gebruiken als: waarom, toch, als je nu, maar zou je niet …
• Clichés gebruiken: “het gaat wel weer over”, “het hoort bij het leven”, “je krijgt vast wel weer een nieuwe
vriend”, “je moeder is nu beter af, ze had zoveel pijn”, “je opa was al oud”, “hij heeft een goed leven gehad”…
• De jongere behandelen alsof hij zielig is, ongevraagd en ongepast steun geven.
Nazorg
(gebaseerd op Nazorgwijzers uit “Groeien na verlies, Handleiding bij rouw op school (2005), Netwerken Palliatieve
Zorg Oost-Vlaanderen)
Algemeen
• Kort na het overlijden voldoende ruimte geven aan de beleving van de jongeren. Een uitgangspunt kan
bijvoorbeeld zijn: hoe hebben ze de afscheidsplechtigheid beleefd?
• Ten allen tijde (er is geen limiet) toelaten dat jongeren hun emoties uiten betreffende het verlies (individueel,
in een kleinere of grotere groep).
12 TROOST IN WANHOOP