De onderwerping van Atjeh - Acehbooks.org

22
geweest en met krachtige medewerking van het bestuur van Atjeh
onder Generaal van der Heijden, zonder schokken hoegenaamd, geleidelijk
ontstaan zijn eene rationeele scheepvaartregeling, want op dit
tijdstip was juist, als wd. assistent-resident, op de Noordkust gekomen
de man — de tegenwoordige resident Scherer — uit wiens helder brein het
eerst het denkbeeld van eene rationeele regeling voor handel en
scheepvaart in verband met onze vestigingen op de kusten, is gesproten.
Nu echter ging, door den drang van de Regeering, de sluiting van
den Generaal ontijdig over in eene soort van scheepvaarti egel ing, die,
zooals de resident Scherer in zijne lezing dd 20 Tanuari 1891, gehouden
in het Indisch genootschap, duidelijk maakt, belemmerend op
den handel werkte en volstrekt geen macht of invloed bezorgde in
de Onderhoorigheden. Dientengevolge was ons gezag hier uiterst
gering en ook de veiligheid liet veel te wenschen over. Er moest
daarom, zegt Scherer, een middel gevonden worden, dat de hoofden
van de verschillende staatjes dwong tot trouwe nakoming ?an de
bezworen beëedigde 18 artikelen en dit middel vond hij door het
gebeurde te Gighen en te Samalanga, waar onze zendelingen Said
Abdellah en Soetan Maharadja vermoord waren, en raar men telkens
uitvluchten zocht in het betalen van den opgelegden »bangoen»
(bloedprijs).
Hij verzocht en verkreeg toen van den Generaal van der Heijden
vergunning om vóór die havens een kruisboot te leggen en den
bangoen te innen door rechten te heffen op de in- en uit te voeren
goederen.
Dit hielp ; te Gighen betaalde men nog vóór dat de kruisboot
er lag en te Samalanga, nadat de kruisboot er slechts drie dagen
gelegen had.
Dat was voor Scherer eene vingerwijzing en bracht hem op het
denkbeeld, dat als slechts alle in- en uitvoer langs onxe vestigingen
plaats had onder onze controle, wij ook het middel in de hand
hadden om de hoofden van de verschillende staatjes in het rechte
spoor te houden.
Eere, wien eere toekomt. Dit was het gewichtige antwoord op
de vraag van Pel in zijn brief van 30 April 1875 wat, na voltooiing
van zijn plan, moest gedaan worden in ons politiek en handelsbelang.
Dit geeft ook de wijziging aan, welke art. 5 van de Instructie van
Generaal van S wieten moest ondergaan.