De onderwerping van Atjeh - Acehbooks.org

More documents

Recommendations

Info

te Atjeh met de dochter van Sultan Makota Alam Iskander Moeda (1606—1636), de latere vrouwelijke Sultan Tadjoe'1-Alam Nafiatoedin (1641—1675). Uit het huwelijk van bedoelde kleindochter met Tekoe Loöng werd een zoon geboren, Maharadja Lela Malajoe genaamd, diu omstreeks 1723 de functie aan het Atjehsche hof vervulde van ferdanamantrie bij den toenmaligen Sultan Djohar Alam Imadoedin Sjah — een usurpateur — evenals zijn voorganger Djemaloe 'l Alam en even als alle sultans nà de 60 jarige vrouwenregeering, waaraan, zooals bekend is, in 1699 een einde gemaakt was door invloed van de, streng Mahomedaansche partij in Atjeh. Toen Djohar Alam Imadoedin na eene zeer korte regeering + 1723 stierf, lieten de hoofden uit de V Moekims Montassik, een hofgroote — Sjamsoel Alam — tot sultan uitroepen, doch de ferdanamantrie Maharadja Lela Malajoe, wist in eene vergadering van de hofgrooten, in de Balei Blerong Sri in den Kraton belegd, zijn zoon Potjoet Die tot Sultan te doen verkiezen. Om nu de voorname gezaghebbende hoofden van Groot-Atjeh voor die keuze te winnen (omtekoopen), zond hij aan ieder der sagi hoofden van de XXII en XXVI Moekims 10 katies goud, aan T. Kadli Malikoel Adil 2, aan T. Neq Poerba van de IX Moekims en aan T. Neq Radja Moeda Setia van Merassa ieder 5 katies, terwijl de panglimasprang ter zee en te land mooie kleedingstukken ten geschenke kregen - Panglima Polim verjoeg toen sultan Sjamsoel Alam en in eene nieuwe in de Balei Blerong Sri belegde vergadering, werd Potjoet Din tot sultan uitgeroepen onder den titel van Sultan Alaïdin Achmad Sjah. Van dezen tijd dagteekent de gewoonte, dat de sultans bij hunne troonsbestijging 32 katies goud betalen, een geschenk, dat bekend is onder den l/U naam van Djeriamoe Atjeh. Sultan Alaïdin Achmat Sjah was dus de eerste Sultan uit het tegenwoordige geslacht, dat door omkooping op den troon gebracht was, maar nooit macht in het rijk bezeten heeft. De stamboom van dit sultansgeslacht is samengesteld zooals op Bijl. I (1) voorkomt, althans voor zoover is nagegaan kunnen worden. De opvolging is echter niet zoo geleidelijk gegaan als volgens den stamboom het geval schijnt; meermalen heeft men tegensultans uitgeroepen en is er strijd gevoerd, zoo b. v. reeds in de eerste jaren tijdens sultan Djohan Sjah, toen de verdreven sultan Djemaloe'! Alam, (1) Hierachter als Bijlage opgnomen. 44
45 na zich eerst weder in kampong Djawa gevestigd te hebben, tegen Kota-Radja oprukte, de mesdjid Raja vermeesterde en vandaar uit de hoofdstad bedreigde, die hij zou ingenomen hebben, ware deze niet heldhaftig verdedigd geworden door een jongeren broeder van den vorst, Potjoet Mohamad geheeten, die Djemaloe'l Alam de nederlaag wist toe te brengen. Ook sultan Machmoed Sjah werd tot tweemalen verdreven en door andere personen vervangen, doch hij wist zich ten slotte toch weder te doen erkennen en in 1781 door zijn zoon Mohamad te doen opvolgen. In al deze opstanden en burgeroorlogen speelde vooral het sagihoofd der XXII Moekims — Panglima Polim — een gewichtige rol. Zelf door eene slavin gesproten uit het vorige sultansgeslacht was het geslacht Polim allengs machtiger geworden dan de sultans van het rijk en had het niet alleen het tegenwoordige geslacht op den troon helpen plaatsen, maar ook o. a. den bovengenoemden vroegeren sultan Djemaloe'l Alam in den Kraton belegerd en daaruit verdreven. Ook Alaïdin Mohamad Sjah werd, na eenigen tijd geregeerd te hebben, door Panglima Polim van den troon gestooten en een zekere Maharadja Leboei tot sultan uitgeroepen, doch na het ontstaan van nieuwe onlusten wist Polim ook dezen sultan weder te verjagen en diens ferdanamantrie — Radja Oedana Lela — tot sultan te verheffen, terwijl Maharadja Lela Lamsepong toen ferdanamantrie werd. Nu sloegen echter Maharadja Lela Lamsepong, Panglima Mesdjid Raja, de hoeloebalangs sultan en de panglima's prang, bij den dood van sultan Alaïdin Mohamad Sjah in 1795 de handen ineen ten gunste van diens zoon, Toeankoe Woed ; zij wisten te bewerken dat Radja Oedana Lela afgezet werd en plaatsten Toeankoe Woed op den troon onder den titel Sultan Alaïdin Djauhar Alam sjah. Ook diens regeering was niet voorspoedig. Ontevreden over door hem gedane pogingen om zich den alleenhandel toe te eigenen, stonden in 1805 de kuststaten met Pedir aan het hoofd tegen hem op, doch niettegenstaande het weder Panglima Polim was, die hem uit den kraton deed vluchten, wist hij zich toch tot 1814 in Atjeh staande te houden; toen echter moest hij het rijk verlaten en vluchtte hij naar Penang, waarop de hoofden en grooten de kroon aanboden aan een rijken Arabier van Penang — Said Hoesin (1) geheeten — die haar aanvaardde voor zijn zoon, die daarop (1) Deze Said Hoesin was mede uit de vrouwelijke linie een afstammeling van Iskander Moeda.
Page 1 and 2: n De onderwerping van Atjeh DOOR j.
Page 3: I 1 I
Page 6 and 7: i J
Page 8 and 9: TÏP. ZUIDHOI.L. BOKK- EN HANDELSDR
Page 10 and 11: fi «consequent doorgezette richtin
Page 12 and 13: Dat art. 5 luidde : 8 „Ten aanzie
Page 14 and 15: 10 «.onze vestiging op enkele goed
Page 16 and 17: 12 Van Swieten toch liet — zooals
Page 18 and 19: 14 achten en alzoo werd dus nu het
Page 20 and 21: 16 Nu dit echter niet geschiedde, w
Page 22 and 23: 18 «het doel — het einde van den
Page 24 and 25: 20 «Moekims tot Kroeng Raba en dat
Page 26 and 27: 22 geweest en met krachtige medewer
Page 28 and 29: 21 ofschoon deze overtuigd was van
Page 30 and 31: 26 diens vervanging door een Civiel
Page 32 and 33: 28 Intusschen was de Gouverneur Tob
Page 34 and 35: 30 Het concentratiestelsel was intu
Page 36 and 37: 32 De ambtenaren toch, wier taak he
Page 38 and 39: 34 vooral de laatste jaren, in onze
Page 40 and 41: 36 klagen en slechts eene kleine ui
Page 42 and 43: 38 De door den Generaal voor sommig
Page 44 and 45: 10 Dit nu was zelfs den grootsten o
Page 46 and 47: 12 door den heer L. W. A. Kessler g
Page 50 and 51: 46 onder den titel Sjerif Saifoel A
Page 52 and 53: 48 niets beteekenende, van nagenoeg
Page 54 and 55: 50 eersten ook zijn zoon Toeankoe R
Page 56 and 57: 52 le. het kleine kind Toeankoe Moh
Page 58 and 59: 54 het middel te zoeken om tot alge
Page 60 and 61: '. 56 doende geen gevaar liepen een
Page 62 and 63: 58 stapeld lag aan ons te Oleh-leh
Page 64 and 65: J 60 voortdurend bij ons in discred
Page 66 and 67: 62 een tijdstip dat de rijke passar
Page 68 and 69: 64 Toen de vergunning werd ingetrok
Page 70 and 71: 66 meerdering van onze macht en ons
Page 72 and 73: «s «loop de vijandelijkheden met
Page 74 and 75: 70 zag, betoogde de Generaal, naar
Page 76 and 77: 72 3 e . Het isoleeren van Groot-At
Page 78 and 79: 74 de tweede plaats als een der mee
Page 80 and 81: le. de hatsil, die vroeger den sult
Page 82 and 83: 78 de geheele Atjehkust, rechtstree
Page 84 and 85: 80 Wij komen nu aan punt 2 van Sche
Page 86 and 87: 82 En ook op het met overtuiging ui
Page 88 and 89: 84 Het spijt mij, dat ik Scherer de
Page 90 and 91: 86 Wij hebben gezien dat Pedir, eve
Page 92 and 93: 88 «De invloed, dien de Radja's va
Page 94 and 95: Scherer zegt: 90 «Ieder onzer, die
Page 96 and 97: 92 Hierop echter geeft Scherer geen
Page 98 and 99:
invoerhandel worden toegelaten, met
Page 100 and 101:
I 96 Dien weg van wapengeweld, waar
Page 102 and 103:
98 Na den dood van Tengkoe di Tirou
Page 104 and 105:
100 nederig zijne onderwerping aan
Page 106 and 107:
102 in de geslachtslijst van de sul
Page 108 and 109:
104 In de Makota alam b. v. staat d
Page 110 and 111:
106 bezit T. Moeda Rajoet bovendien
Page 112 and 113:
108 loebalang van het district Balo
Page 114 and 115:
110 kennen van traktementen aan voo
Page 116 and 117:
112 Inleveren, zeide hij, was voor
Page 118 and 119:
114 station op dien internationalen
Page 120 and 121:
116 kapiteins en 1 luitenant noodig
Page 125:
CpJ'ot/öet' Ponfbata, kreeg 2 kùu
show all

De onderwerping van Atjeh - Acehbooks.org

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?