De onderwerping van Atjeh - Acehbooks.org

95
naar gelang van bewezen diensten, geheel, gedeeltelijk of zelfs in 't
geheel niet zou uitbetaald worden, was zeer goed. Jammer, dat de
toepassing anders was en de hoofden van den aanvang af, zonder
eenigen dienst bewezen te hebben, steeds het geheele bedrag kregen.
Met zorg moet nagegaan worden, welke hoofden traktement waard
zijn, d. w. z. zij, die in hun gebied macht en invloed genoeg hebben
om ons van dienst te zijn en naar gelang van de bewezen diensten
geschiedt de uitbetaling.
In den laatsten tijd hoort men weer hier en daar stemmen opgaan
om te Groot-Atjeh opnieuw op groote schaal met de wapens op te treden
en den gunstigen toestand te herscheppen, die onder Generaal van der
Heijden bestond, om daarna — zooals de Heer Laging Tobias zeide —
opnieuw verstandig pacificeerend te werk te gaan. Zou het nu geen
zaak zijn om dezen weg in te slaan en eerst daarna door toepassing
van de boven aangegeven wijze van handelen in verband met de
scheepvaartregeling de onderwerping af te dwingen.
Iedereen zal zeker gaarne gelooven, dat ik geen tegenstander ben
van krachtig optreden met de wapenen en zonder eenigen twijfel is
het waar dat, als wij op die wijze in korten tijd opnieuw aan het
verzet in Groot-Atjeh een einde maakten, de volkomen onderwerping
verder, door scheepvaartregeling op de kusten, in verband met de
wijze van handelen, uiteengezet in de Nota van Generaal v. d. Heijden
dd. 19 April 1880, evenzeer zou afgedwongen worden als dit vroeger
onder het bestuur van dien Generaal, bij toepassing van dezelfde
maatregelen, zou gebeurd zijn.
Ook behoeft er geen twijfel te bestaan, dat wij zeer goed in staat
zijn om nogmaals Groot-Atjeh door wapengeweld in korten tijd den
voet op den nek te zetten, al zouden de slagen, ten gevolge van de
grootere geoefendheid van den vijand in het schieten, zijne betere
bewapening, zijn slimmere vechtwijze en de kortzichtigheid van wapen- en
munitieverstrekkers, veel bloediger dan vroeger en onze verliezen
dus veel grooter zijn. Maar om de groote kosten zou de Regeering
dezen weg niet dan bij volstrekte noodzakelijkheid uit willen en al
kunnen deze op de Atjehers verhaald worden, zou zij allicht vreezen
weder te komen staan voor eene uitputting van het leger als reeds
eenmaal beleefd is.