De onderwerping van Atjeh - Acehbooks.org

28
Intusschen was de Gouverneur Tobias ten opzichte van de kuststaten
zeer goed opgetreden. Reeds in Mei 1883 toch, zoo verhaalt
ons Scherer, vaardigde hij, onder nadere goedkeuring der Regeering, een
besluit uit, waarbij, volgens zijn (Scherer's) denkbeelden, eene contrôle
op handel en scheepvaart werd ingevoerd, die alles wat in- en uitgevoerd
werd door onze handen deed gaan en aan ons toezicht onderwierp.
Doch daar wij, hoewel deze regeling in den toestand op de kusten
veel verbetering bracht, te Groot-Atjeh niet vooruit gingen, niettegenstaande
men er in Juni 1883 in geslaagd was ons gebied weer
tijdelijk van vijanden te zuiveren en de voornaamste bendeaanvoerder
Njaq Hassan in 't laatst van Mei 1883 gesneuveld was, meende de
Gouverneur Laging Tobias zijn ontslag te moeten vragen, toen de
Regeering het eenige middel verwierp waarvan hij in de bestaande
omstandigheden een goede uitkomst verwachtte.
Dit was in Februari 1884.
Toen echter de Gouv. Gen. 's Jacob met het oog op zijn a. s.
aftreden, op dit verzoek niet wilde beschikken en de nieuw optredende
Gouv. Generaal van Rees, die in Maart daarop Atjeh bezocht,
betuigde, dat hij de inzichten van den Gouverneur Laging Tobias
omtrent den met Atjeh te volgen weg vrij juist vond en kort daarna
in een, — zooals de Heer Laging Tobias zegt — van groote welwillendheid
en vertrouwen getuigend schrijven zijne verwachting uitsprak,
dat de Gouverneur op zijn post zou willen blijven, besloot hij niet
verder op zijn ontslag aantedringen, niettegenstaande, in verband
met hangende plannen bij het opperbestuur, tevens te kennen werd
gegeven, dat van een zoo mogelijk dadelijk herstel van het sultanaat
geen sprake meer kon zijn.
Dat de hangende plannen de kort daarop ingevoerde Concentratie
zouden wezen, waartoe besloten was in de geheime zittingen van de
Staten-Generaal van 16 en 17 Juni 1884, verwachtte de Gouverneur
in geenen deele, want ofschoon reeds in de eerste helft van 1883
te Atjeh geruchten hadden geloopen van bij het opperbestuur bestaande
plannen tot inkrimping van ons gebied en de Gouv. Generaal 's Jacob
in Augustus 1883 dergelijke inkrimping officieel besprak en daaromtrent
van de verschillende autoriteiten te Atjeh adviezen inwon, had
Z. E, nà het hooren van de meeningen zoowel van den Gouverneur
als van de autoriteiten van land- en zeemacht te Kota Radja openlijk
verklaard, dat noch tot inkrimping van grondgebied, noch tot ver-