De onderwerping van Atjeh - Acehbooks.org

10
Dit nu was zelfs den grootsten optimist, die ooit te Atjeh voet aan
wal gezet had, den gewezen Gouverneur van 1881 tot 1883 te kras
en betoogde zelfs hij, na de in Juni 1886 voorgevallen treurige Hok
Canton geschiedenis, aan de Regeering, dat dit ellendige zwakke stelsel
moest vervangen worden door eene scheepvaartregeling, die dwang
kon uitoefenen.
Het betoog, dat hij hiervoor leverde, was helder en krachtig , dit zij
ter zijner eere gezegd.
Ook de Gouverneur van Atjeh, die onzen snellen achteruitgang van
nabij aanschouwde en beter dan eenig ander beseffen moest, dat wij
bij volharding in onze lijdelijkheid en vertoon van onmacht, op den
rand zouden komen van den afgrond, waarin ons koloniaal bezit
gevaar liep te verzinken, dat wij thans het middel volgden, dat waar
zou maken wat Multatuli voorspelde: «Voorwaar, voorwaar en ik
zeg u: Atjeh is het begin van het einde,» ook hij achtte zich, na
die Hok Canton geschiedenis, verplicht nogmaals op de invoering van
eene scheepvaartregeling aantedringen.
Niets baatte!
In weerwil van den achteruitgang van ons gezag en invloed, die
op Groot-Atjeh dreigden geheel te niet te gaan, in de meeste kuststaatjes
al zoo goed als te niet gegaan waren;
in weerwil dat allerwegen gebleken was, dat wij de tegenpartij in
de kaart speelden ;
in weerwil dat het voornaamste hoofd van de tegenpartij — Toeankoe
Haschim — door de meerderjarigheidsverklaring van Toeankoe Mohamad
Daoed en diens uitroeping en huldiging in den «mesdjid
Indrapoeri» tot sultan van het rijk, gevolgd door de inrichting van
des sultans huis te Kemala voor zoover dat mogelijk was naar de
aloude gebruiken, voortdurend meer eenheid en samenhang in het
Inlandsche bestuur des lands zocht te brengen;
in weerwil, dat vooral Tengkoe di Tirou met den koran in de
hand de geloovigen met succes aanspoorde tot volharding in den strijd
tegen den ongeloovigen indringer, vooral nu deze allerwegen blijk
had gegeven van zwakte en onmacht;
in weerwil dat — wat de Regeering toch wel weten zal — de koran
zelf voorschrijft, dat een geloovige zich nooit anders aan een ongeloovige
mag onderwerpen, dan genoodzaakt door dwang;
in weerwil, dat door den onbelemmerden vrijen uit- en invoer overal