TROEBELE TIJDEN EEN ANALYSE VAN DE RUSSISCHE MAFFIA ...

Op 15 oktober 1964 maakte de Pravda bekend dat het Centrale Comité Chroesjtsjov had ontslagen. Chroesjtsjov
had zijn krediet verspeeld bij de Nomenklatura, doordat hij met zijn hervormingen de macht van de provinciale
leiders inperkte. Zijn val maakte duidelijk dat de Partijleiders voortaan ern-stig rekening moesten gaan houden met
de opvattingen en de belangen van de bestuurdersklasse in de Sovjet-Unie. De opvolgers van Chroesjtsjov vormden
tijdens de eerste jaren van hun bewind een collectief leiderschap. Pas rond 1968 wist Leonid Brezjnev zich te
ontpoppen als de primus inter pares. 35
Brezjnev had geleerd van zijn voorganger; hij zocht steun bij de partijsecretarissen door ze te vertrouwen
en met rust te laten; zijn 'Vertrouwen in de Kaders'-politiek. De zekerheid van herbenoeming in het Centrale
Comité was gedurende de jaren zeventig ongeveer 90%. Binnen deze elite was de zekerheid voor eerste
secretarissen van de Obkom's (regionale partijcomités) en voor de ministers zelfs nog groter. De continuïteit en
daarmee de veroudering binnen de bestuurdersklasse waren door deze politiek aanzienlijk, met alle gevolgen van
dien. 36
Aanvankelijk kende men Brezjnev niet anders dan als een saaie, fantasieloze apparattsjik. Maar toen zijn
positie een-maal gevestigd was veranderde Brezjnevs imago. Politiek gezien bleef Brezjnev een grijze bureaucraat,
maar zijn levensstijl kon al snel kleurrijk genoemd worden. Hij etaleerde haast naïef zijn menselijke zwakheden
in interviews, zoals het kettingroken, zijn voorliefde voor mooie, snelle auto's, zijn favoriete sporten (voetbal en
jagen), mooie vrouwen en dergelijke. Kortom hij bouwde aan een macho-imago. 37
Hiermee was hij de eerste partijleider met een duidelijke hang naar luxe. Ambitieuze partijleden gaven hem
diamanten en antiek cadeau; Westerse bezoekers gaven hem jachtgeweren en auto's voor zijn verzameling. Zo had
hij een Maserati, een Lincoln, verscheidene Mercedessen en een Rolls-Royce Silver Cloud. 38 Brezjnevs voorbeeld
deed de Nomenklatura volgen, zodat buitenlandse auto's het symbool werden van de Brezjnev-jaren.
Door toe te geven aan zijn menselijke zwakheden zette Brezjnev een nieuwe toon voor het privé-leven van
partijleden. Voortaan werden de partijleden niet alleen beoordeeld op hun privileges, maar ook op hun bezit,
waardoor het belangrijk werd om veel geld te verkrijgen. Het nieuwe principe werd: 'Geld stinkt niet'. 39
35 J.W. Bezemer, Een geschiedenis van Rusland. Van Rurik tot Brezjnev, (Amsterdam 1988) 350-353.
36 Z.R. Dittrich en A.P. van Goudoever,De geschiedenis van de Sovjet- Unie (Den Haag 1991) 160.
37 Dittrich, Sovjet-Unie, 173.
38 Marshall I. Goldman, USSR in Crisis. The failure of an economic system, (New York 1983) 104.
39 Arkady Vaksberg, The Soviet Mafia, (Londen 1991) 25.
14