TROEBELE TIJDEN EEN ANALYSE VAN DE RUSSISCHE MAFFIA ...

Ter Inleiding
"In november ondergaat Jeltsin een langdurige hartoperatie, er blijken vijf by-passes nodig. De ingreep brengt
het land niet tot rust. Integendeel, het rommelt in de samenleving en in het leger, er is zelfs sprake van
dreigende muiterij. De noodlijdende economie heeft zwaar te lijden onder de maffia, die buitenlandse
investeerders de stuipen op het lijf jaagt. In heel Rusland vinden dit jaar ruim 3000 mensen de dood bij maffiaafrekeningen.
De machtsstrijd, de economische crisis, de georganiseerde misdaad: Rusland is de zieke man van
Europa. En er is geen zicht op genezing." 1
De situatie in Rusland is ronduit chaotisch te noemen. Politiek, economisch of sociaal; op elk terrein zijn
de problemen legio. De overgang van de Dictatuur van het Proletariaat naar een 'democratie' en de transitie van
een planeconomie naar een markteconomie stellen de Russen voor vele grote pro-blemen, waarvoor geen kant en
klare oplossingen zijn. Een van deze problemen is de georganiseerde misdaad in Rusland, door de media vaak
betiteld als 'de Russische Maffia' of 'de Rode Maffia'. Sinds het begin van de jaren negentig worden deze termen
steeds vaker gebezigd. Aanvankelijk kon nog gedacht worden, dat het hier om sensatiejournalistiek ging, maar de
aanwezigheid en groei van de georganiseerde misdaad in Rusland is dusdanig groot, dat bijna iedereen de
woordencombinatie 'Russische Maffia' kent.
Desondanks is er bij de meeste mensen over dit gegeven maar weinig bekend. Wat niet alleen geldt voor
de 'sensatiebeluste' media, maar ook voor het merendeel van de wetenschappers, dat zich met Rusland bezighoudt.
Het ontbreken van harde feiten lijkt vaak een reden om dit onderwerp niet te onderzoeken. De meest essentiële
vragen zijn: Wie of wat wordt er nu eigenlijk bedoeld met de term Russische Maffia?, Hoe is dit fenomeen
ontstaan?, Waarom is de Russische Maffia zo machtig? en Moet het Westen deze Maffia vrezen? Deze vragen zijn
tot op heden onvoldoende beantwoord gebleven. De opzet van deze doctoraalscriptie is, om, op basis van bovenstaande
vier vragen, een analyse te geven van de georganiseerde misdaad in Rusland.
Het ontbreken van een algemeen beeld, of, zo men wil, een algemene geschiedenis van de Russische Maffia
is kenmerkend voor de literatuur over dit onderwerp. De kennis over dit fenomeen is vaak fragmentarisch en
verspreid. Toch is er wel degelijk een grote hoeveelheid literatuur aanwezig. Het grootste probleem hierbij is dat
de wetenschappelijke publicaties gespecialiseerd zijn. Zij worden meestal vanuit het eigen vakgebied verzorgd in
de eigen terminologie. Bovendien beschrijven zij vaak slechts een gebied van het fenomeen, waar-door een
samenhang ontbreekt tussen politieke, economische en sociale aspecten. Daarbij komt nog dat het werk van politie
en de journalistiek zich vrijwel altijd toespitst op concrete gevallen. Een meer algemeen beeld is derhalve
noodzakelijk om de gefragmenteerde kennis een kader te bieden.
uur.
1 Peter d'Hamecourt, NOS-Jaaroverzicht Journaal 1996, uitgezonden op zaterdag 28-12-1996, Nederland 2, 20:20-21:54
4