TROEBELE TIJDEN EEN ANALYSE VAN DE RUSSISCHE MAFFIA ...

Hoofdstuk 5: De Russische Maffia als mondiaal gevaar
'Een groot deel van ons leven was de tegenstelling tussen ka-pitalisme en communisme de belangrijkste
tegenstelling. Met de neergang van het communisme is de externe bedreiging van het kapitalisme verdwenen.
Toch is er een nieuwe interne bedreiging van het kapitalisme, bijna even subversief als het communisme en als
we niet uitkijken zal niet alleen de zakenwereld maar ook de democratische rechtsorde gevaar lopen door de
opkomst van maffia-achtige internationaal opererende misdaadorganisaties. Meer nog dan het opengaan van
de Europese grenzen, zal de desintegratie van Oosteuropa een versterkende rol bij de opbouw van de
onderwereld spelen.' 188
Over de gehele wereld wordt door de pers alarm geslagen: 'De Russische Maffia komt naar het Westen'. In dat
opzicht zou het gezegde 'De Russen komen' waarheid kunnen worden, niet als mi-litair fenomeen, maar deze keer
in de vorm van georganiseerde misdaad. Geschat wordt dat minimaal 300 Russische maffia-groepen in het Westen
actief zijn. Met het neerlaten van het IJzeren Gordijn verdween de belangrijkste buffer tussen Oost- en West-
Europa. Door de opening van de grenzen ontstond een poort naar Europa, waar de georganiseerde misdaad
dankbaar gebruik van heeft gemaakt. Oosteuropese criminelen breidden hun werkgebied uit naar het westen, terwijl
de westerse criminelen graag naar het oosten gingen, omdat niemand naar de herkomst van hun geld vroeg. 189
De Amerikaanse journaliste Sterling spreekt van 'een wereldwijde noodtoestand'. Zij slaat alarm over een
samenzwering tussen de Amerikaanse en Italiaanse maffia, de Colombiaanse drugskartels, de Chinese triaden, de
Japanse Yakuza en de Russische maffia, die zij de 'Pax Maffiosa' noemt. Velen staan erg sceptisch tegenover deze
theorie. Sterling:'Als ik dit vertelde aan de autoriteiten in Italië en in Duitsland en Engeland, keken ze me aan of
ik gek was.' 190 Toch staat een der-gelijke theorie veel vaker centraal in literatuur over de maf-fia, omdat
bijeenkomsten van maffialeiders regelmatig worden gesignaleerd. 191 Ook de Italiaanse voormalig voorzitter van
het parlementaire comité voor de bestrijding van de maffia, Luciano Fiolante, bedoelde iets dergelijks, toen hij in
1993 zei:' De wereldhoofdstad van de georganiseerde misdaad is niet langer Palermo, maar Moskou.' 192
5.1 Zakendoen in Rusland
Zakendoen in Rusland is niet zonder problemen voor Westerse ondernemers. Volgens het hoofd van de delegatie
van de Europese Commissie in Moskou, Michael Emerson, is Rusland een wetteloze maatschappij, waar de wetten
van de jungle regeren. Het zakenleven wordt belemmerd door een mix van problemen die voortkomen uit het gedrag
van de overheid en van de georganiseerde misdaad. De problemen van de kant van de overheid zijn zeer ernstig.
Het eigendomsrecht is een puinhoop. Het belas-tingsysteem werkt niet. Belastingen zijn onevenredig zwaar, zodat
ze veelvuldig worden ontdoken. Ze zijn willekeurig en onvoorspelbaar. Dit levert grote problemen op voor zowel
Wes-terse als Russische ondernemingen. Voor nog grotere problemen zorgt de misdaad. Misdaadorganisaties eisen
van alle transac-ties hun deel. De maffia is het enige belastingstelsel dat werkt. Het gevolg is dat de risico's van
het ondernemen in Rusland zeer groot zijn. Dit maakt dat voor potentiële inves-teerders het onverwachte rendement
188 A.P. Schmid, Smerige Zaken: de opkomst van de onderwereld (Driebergen 1992) 1. Stellingen van zijn oratie aan de Faculteit Sociale
Wetenschappen van de Erasmus Universiteit te Rotterdam op 10-9-1992.
189 IRT-NON rapportage 5, Post-sovjet criminaliteit, 11; Nicaso, De Wereldwijde Maffia, 28-29; en Verwey, 'Criminaliteit in Oosteuropa',
36-37.
190 Marc Leijendekker, 'Naties zijn machteloos tegen "pax mafiosa"', NRC (21-11-1994) en Sterling, Opmars der Criminelen.
191 Nicosa, De Wereldwijde Maffia; Roth, Die Russen Mafia; Brian Freemantle, The Octopus. Europe in the grip of organized crime
(Londen 1995); Jürgen Roth en Marc Frey, Het verenigd Europa van de Mafia (Amsterdam 1994); Werner Raith, Das neue Mafia-Kartell.
Wie die Syndikate den Osten erobern (Berlijn 1994).
192 Nicosa, De Wereldwijde Maffia, 28.
42