TROEBELE TIJDEN EEN ANALYSE VAN DE RUSSISCHE MAFFIA ...

propaganda. Misdaadcijfers waren een staatsgeheim. Het enige dat naar bui-ten kwam waren vaagheden, zoals het
feit dat de cijfers van 1955 lager waren dan die van 1928. De censuur hield bijna alle publicaties tegen om het
publiek niet te corrumperen: de criminaliteit werd gezien als 'overblijfselen van het kapita-lisme'. 73
Dat de 'overblijfselen van het kapitalisme' zestig jaar na de Revolutie nog volop aanwezig waren, blijkt wel
uit de ver-handeling over de 'tweede' economie. Deze economische crimina-liteit was dusdanig, dat bijna iedere
Sovjet-burger er in zijn dagelijks leven mee te maken kreeg. Maar ook de 'normale' cri-minaliteit was in de Sovjet-
Unie aanwezig. Sociale problemen als gokken, prostitutie, inbraken, zakkenrollen, verkrachting, gewapende
overvallen en moord waren in de Sovjet-Unie mis-schien iets minder groot dan bijvoorbeeld in de Verenigde Staten,
maar ze waren er wel degelijk. In de Sovjet-Unie ging het grootste deel van de aandacht echter uit naar de vervolging
van politieke dissidenten. 74
Zo kon het gebeuren dat in deze politiestaat er ruimte was voor een onderwereld. Een onderwereld met oude
tradities. Ge-organiseerde bendes hebben in Rusland altijd al bestaan. Soms alleen om te plunderen, maar vaak
ook met politieke doelein-den, zoals bijvoorbeeld de vele revolutionaire groepen uit de negentiende eeuw. 75 Het
ontstaan van de georganiseerde misdaad wordt evenwel door de meeste onderzoekers rond de eeuwwisseling
geplaatst. Hierbij wordt vooral de nadruk gelegd op het ontstaan van een één geheel vormend gevangenissysteem.
Doordat 50% van de dieven recidivisten waren en het harde regime in de gevangenissen, gingen de criminelen de
rijen sluiten. Zij or-ganiseerden zich in geheime genootschappen met eigen leiders. Zo werden de gevangenissen
scholen en bestuurscentra voor de georganiseerde misdaad. 76
De elite van de Russische onderwereld heette de vory v zakone (De dieven in de wet) en hun wereld
Vorovskoj Mir. Zij leefden volgens eigen wetten, die er hoofdzakelijk op neerkwa-men, dat de leden van de
Vorovskoj Mir geïsoleerd moesten le-ven van de normale samenleving en al haar verplichtingen negeerden. De
'dievenwet' was bedoeld om de exacte grenzen te bepalen van deze isolatie en verplichtingen. Op overtreding van
deze wetten stond de doodstraf. 77 Leden van deze organi-saties hadden dus geen ander contact met de 'bovenwereld',
dan als dief.
De organisaties kenden een hiërarchische structuur, met aan het hoofd een vor v zakone, daaronder de
volwaardige dieven en tot slot de leerlingen, die meestal in de gevangenissen werden gerecruteerd. De organisaties
kenden echter ook een vorm van collectiviteit: leiders konden gekozen worden; de opbrengst van diefstallen ging
in een gezamenlijke pot, obsjak, die veelal gelijkelijk werd verdeeld onder de leden, of ze nu in de gevangenis zaten
of niet; leden konden hun lidmaatschap opzeggen en naar een andere groep gaan om de politie te ontlopen; en tot
slot was er de beruchte 'dievenrechtbank', bij een overtreding van de dievenwet, werd een dief veroordeeld door
zijn eigen collega's: dood door steekwonden. De angst voor deze rechtbank was vaak groter, dan de pijn van
martelingen. 78 De leden van de dievenwereld waren te herkennen aan hun blauwe tatoeages. 79
Nog steeds spelen deze uiterlijkheden en benamingen een rol in de georganiseerde misdaad in Rusland. Er
zijn auteurs, die beweren dat de hierboven beschreven Vorovskoj Mir de voorloper is van de huidige Russische
maffia. 80 Dit lijkt meer op romantiek gebaseerd, dan op werkelijkheid. De meeste onderzoekers zijn het er wel over
eens, dat in de jaren zestig de georganiseerde misdaad steeds meer in contact kwam met de gewone samenleving
en met de politiek. Een absolute doodzonde voor leden van de Vorovskoj Mir. De term 'dieven in de wet' werd
betekenisloos, omdat er geen wet meer was. Hoewel de uiterlijkheden en benamingen bleven, ontstond er dus iets
73 Chalidze, Criminal Russia, IX-X.
74 Yuri Brokhin, Hustling on Gorky Street. Sex and Crime in Russia today (New York 1975) 1-5.
75 Handelman, Comrade Criminal, 24.
76 Illesch, Die Roten Paten, 14-15.
77 Chalidze, Criminal Russia, 45 en 48.
78 Chalidze, Criminal Russia, 46-49.
79 Jürgen Roth, Die Russen Mafia. Das gefährlichste Verbrecherssyndykat der Welt (Hamburg 1996) 296-297, zie bijlage A.
80 Handelman, Comrade Criminal, 18-32 en Roth ,Die Russen Mafia, 23-25.
20