TROEBELE TIJDEN EEN ANALYSE VAN DE RUSSISCHE MAFFIA ...

vooral de budgettaire problemen waren serieus. De overheid werd geconfronteerd met een forse vermindering van
de inkomsten doordat zij alcoholaccijns misliep, met een fikse inflatie tot gevolg. Een ander negatief aspect was
een toename van de zwarte handel in fabrieksvodka en 'eigenstook' (samogon). 117
In een interview van de Minister van Binnenlandse Zaken, Vlassov, met de krant Izvestija (11-3-'87) zegt
hij over dit probleem:' De illegale stokers stellen hun 'productie' niet zelden samen uit gestolen grondstoffen... Zo
is in Drambul een criminele groep onder leiding van de directeur van de suiker-fabriek Merké onschadelijk
gemaakt. Deze groep had voor meer dan 140.000 roebel aan suiker verbruikt. De illegale stokerij is verworden tot
een bron van oneigenlijk inkomen en weder-rechtelijke verrijking. 118
Dit citaat geeft precies aan waarom graag naar deze cam-pagne wordt verwezen als één van de oorzaken
van het ontstaan van de maffia. Op deze manier kon de maffia veel geld verdie-nen; een soort startkapitaal. Er is
echter nog een reden om deze campagne te noemen, namelijk de Drooglegging in Amerika. Deze antialcoholcampagne
uit de jaren '20 luidde namelijk het tijdperk van Al Capone in. De vergelijking is nauwelijks te
weerstaan, wat ook niet nodig is. Er zijn overeenkomsten genoeg en het kan niet ontkend worden dat de maffia in
de Sovjet-Unie flinke winsten heeft gemaakt in deze periode. Des-ondanks gaat de vergelijking mank. De misdaad
springt vaak in het gat dat de overheid niet kan of wenst te vullen. In Amerika was dat de markt voor drank. In de
Sovjet-Unie was dit ook de markt voor drank, maar zoals eerder is aangetoond, waren de gaten in de Sovjet-Unie
haast ontelbaar. Bijna overal was tekort aan; vis, boter, kleding, auto's, enzovoort. De Rode maffia zat in al deze
gaten en behaalde ook hier flinke winsten. De vergelijking met de Drooglegging gaat wat betreft de antialcoholcampagne
dus slechts ten dele op. Wat betreft de andere tekorten, bevestigt deze vergelijking, weliswaar
impliciet, het bestaan van de Rode maffia ten tijde van Brezjnev. 119
De oorzaken van het ontstaan van de maffia lagen dus verder terug dan de periode Gorbatsjov. Niettemin
heeft Gorbatsjov met zijn Glasnost het probleem op tafel gelegd. Pas rond 1987-1988 was er in de pers voor het
eerst sprake van maffia in de Sovjet-Unie. Eén van de grootste schandalen die uitgebreid aandacht kreeg, was de
Uzbeekse maffia. In een jarenlange zwendel had deze bende zich alleen door vervalsingen van de
katoenproductiecijfers meer dan vier miljard roebel eigen gemaakt. De beschuldigingen en arrestatiebevelen
betroffen meer dan 150 partijleden, waarbij de politieke top van Uzbekistan betrokken was, al sinds het bewind
van Brezjnev. De onderzoekscommissie kreeg te maken met alle mogelijke vormen van obstructie; van pogingen
tot omkoping (' ik geef je een miljoen, alleen al daarvoor, als je mijn zaak door een Uzbeeks gerecht laat
behandelen.') tot en met bedreigingen met de dood. Maar de zaak werd doorgezet en meeste aangeklaagden werden
schuldig bevonden en veroordeeld tot lange gevangenisstraffen. Was dit een harde slag voor de Uzbeekse maffia?
Waarschijnlijk niet; in december 1991 werden alle betrokkenen al weer vrij gelaten. 120
De glasnost zorgde ook voor het vrijgeven van cijfers over misdaad in de Sovjet-Unie. 121 Hoewel deze
cijfers waarschijnlijk niet erg betrouwbaar waren, was er toch een duidelijke trend-breuk. Deze cijfers verschenen
in de media en er werd openlijk over de misdaad gepraat. Ook over de georganiseerde misdaad. Zo tekende Joseph
Serio in zijn boek USSR Crime Statistics and Summaries: 1989 and 1990 over dit onderwerp het volgende op:'
Hoewel de staatsorganen, die de strijd moeten voeren met de georganiseerde misdaad, niet op hun taak berekend
waren en de communicatie met andere wetshandhavende organen zwak is, wer-den er in 1989 1.310 georganiseerde
misdaadgroeperingen aan het licht gebracht, waarvan dertig met corrupte banden met de regering. Ze begingen meer
dan 7.000 misdaden (93 moorden, 4.691 diefstallen, 732 gewapende overvallen en andere mis-daden). Er werden
21 vuurwapens en 197 kilogram drugs in be-slag genomen. Ook werden nieuwe vormen van economische criminele
activiteiten waargenomen, die bovendien snel groeiden: frauduleuze handel in elektronische apparatuur, in
117 Oversloot, 'Rusland', 541, aldaar noot 1.
118 'UdSSR: Zwischenbilanz im Antialkoholkampf', OstEuropa-Archiv 38 (1988) A 217.
119 Vergelijk bijvoorbeeld de Okean-zaak van pagina 34.
120 'Usbekistan-Kampf gegen die "Mafia"', OstEuropa-Archiv 39 (1989) A 20-A 33; Gwyneth Hughes en Simon Welfare, Red
Empire. The forbidden history of the USSR (Londen 1990) 192-193 en Timofeyev,'The Mafia: Uzbek Evidence', in: Secret Rulers, 52-70.
121 'Ein Moskauer Polizeibericht', OstEuropa-Archiv 38 (1988) A 86-A 90; 'Zur Entwicklung der Kriminalität in der Sowjetunion',
OstEuropa-Archiv 39 (1989) A 245-A 251; 'Zur Entwicklung der Kriminalität und der Strafzumessungspraxis in der UdSSR im Jahre
1989', OstEuropa-Archiv 40 (1990) A 680-A 684 en Joseph Serio, USSR Crime Statistics and Summaries: 1989 and 1990 (Chicago 1992).
28