TROEBELE TIJDEN EEN ANALYSE VAN DE RUSSISCHE MAFFIA ...

Tot Besluit
'Voor Rusland is het waarschijnlijk te laat. Net zoals Andro-pov en Gorbatsjov tevergeefs droomden van een
Partij vrij van corruptie en cynisme, zo is de hoop van de democraten om Rusland te 'zuiveren' verdoemd.
Hoewel de huidige generatie van Russische maffiosi waarschijnlijk de nieuwe leiders zullen worden, wanneer
zij hun winsten witwassen tot 'eerbiedwaardig' kapitaal, het culturele en economische systeem dat zij geschapen
hebben, zal generaties nodig hebben om te hervormen.' 223
'Zulke grillen van de geschiedenis lokken het "worst-nightmare" scenario van post-communistische
transformatie uit: dat voormalige geheime diensten omgevormd zijn tot nationale en internationale
handelsstructuren, die, vaak in samenwerking met georganiseerde misdaad, bezig zijn met het opzetten van
commerciële imperia over het gehele Euraziatische continent.' 224
Na het einde van de Koude Oorlog wordt het Westen opnieuw geconfronteerd met een gevaar uit het Oosten: de
Russische Maffia. Toch is het fenomeen helemaal niet zo nieuw als de meeste mensen denken. De corruptie onder
Brezjnev was een ideale voedingsbodem; de glasnost en perestrojka van Gorba-tsjov zorgden voor een prima
bemesting, terwijl de 'shock-therapie' onder Jeltsin de definitieve groeispurt van de huidige maffia bewerkstelligde.
Het ontstaan van de Rode Maffia onder Brezjnev was een gevolg van zijn Vertrouwen-in-de-kaders-politiek
in combinatie met zijn hang naar luxe. Hierdoor kon de Nomenklatura zich richten op zelfverrijking zonder angst
voor eventuele represailles. De stelling 'macht corrumpeert' kon niet duidelijker worden aangetoond. De weigering
van Brezjnev om het systeem te hervormen, nadat duidelijk was dat de socialistische heilstaat onbereikbaar bleef,
zorgde er vervolgens voor dat de bevolking haar heil ging zoeken in de 'tweede economie', waar de Nomenklatura
ook een groot aandeel in had. De Nomenklatura werd definitief de Rode Maffia. De politiek, de economie en de
georganiseerde misdaad werden een geïntergreerd geheel.
Deze situatie probeerde Gorbatsjov te veranderen met campagnes tegen corruptie en criminaliteit. Het was
vechten tegen de bierkaai. Met name de liberalisering van de economie bood een gunstige vluchtroute, waardoor
de Rode Maffia alleen nog maar sterker werd. Zij kreeg zo volop mogelijkheden om haar kapitaal te gebruiken en
te vergroten. Het gevecht dat Gorbatsjov aanging met de Nomenklatura heeft hij verloren, waardoor hij het land
achterliet in complete chaos.
In de strijd om het hoogste ambt wist Jeltsin te winnen van de Nomenklatura, maar hij durfde niet met een
schone lei te beginnen. Het merendeel van de Nomenklatura bleef zitten waar het zat en veranderde alleen van
naam; communist werd democraat. Bovendien kreeg de Nomenklatura de controle over de privatiseringen,
waardoor deze voormalige bestrijders van de 'uitbuitersklasse' met een pennenstreek de grootste kapitalisten ter
wereld werden. Op de zelfde manier ontstond de Russische Maffia uit de Rode Maffia.De kreet 'de maffia is de
staat' is nauwelijks overdreven.
De verschillen tussen de politieke elite, de economische elite en de criminele elite zijn eigenlijk alleen in
theorie te ontdekken. De verwevenheid is zo groot dat voor veel Russen de termen 'democraat' en 'zakenman' als
synoniem gelden voor de term 'crimineel'. Dit verklaart ook de macht van de Russische Maffia. Met de Russische
Maffia wordt in eerste instantie een groot deel van de heersende elite bedoeld en veel minder de bendes die de
straten onveilig maken.
Voor het Westen betekent deze situatie een reëel gevaar voor de eigen veiligheid. Met name de economiën
van landen als de Verenigde Staten, Israël, België en Duitsland blijken een geliefd operatiegebied van de Russische
Maffia, terwijl zakendoen in Rusland uiterst riskant is geworden. Wanneer deze ontwikkelingen verder doorzetten,
zullen zich in het Westen steeds vaker situaties voordoen, die nu nog (met ongeloof) geobserveerd worden als
zijnde typisch Russisch.
223 Galeotti, 'Moscow rules', 125.
224 Frydman, 'Capitalism with a Comrade's Face', 8.
50