TROEBELE TIJDEN EEN ANALYSE VAN DE RUSSISCHE MAFFIA ...

hun speciali-saties. Deze indeling lijkt sterk op de oude regionale Sovjet-structuren en worden veelal geleid door
lokale Nomenklatura, die, nu ze niet meer onder controle van Moskou staan, voor zichzelf zijn begonnen. Enkele
voorbeelden zijn de groepen uit Kazachstan, die zich voornamelijk bezighouden met leningen; de Tsjetsjeense
maffia is betrokken bij export van olieproducten, metalen, commerciële banken en gestolen auto's; de Azeri groepen
handelen in drugs en houden zich bezig met gokken en met gewone handel; de Armeense maffia is gespecialiseerd
in autodiefstal, fraude en oplichting; de Georgiërs doen aan inbraken, overvallen en gijzelname; de Ingusti zijn
vooral actief in de goudhandel en de wapenhandel en de Dagestaanse groepen, tenslotte, staan bekend als dieven
en afpersers. 177
Het belangrijkste punt van controverse is de structuur van de Russische Maffia. Zo noemt de Amerikaanse
journaliste Sterling deze maffia 'een club met geen vaste basis of een centraal hoofdkwartier, geen hiërarchische
structuur, geen tradities, geen gemeenschappelijke afstamming en geen beëdigde leden.' 178 De meeste onderzoekers
zien de Russische misdaad-groepen echter als strak georganiseerd volgens een piramide-structuur, met een strikte
scheiding tussen management, logistiek, beveiliging en productie. Met andere woorden: het gaat hier om
professionele ondernemingen. 179 De piramide kan ingevuld worden met de vijf al eerder genoemde groepen van
Ovtsjinski, waarbij de 'gangsters' de bodem vormen en de vory v zakone de top. Een andere benaming voor de vory
v zakone is het moderne avtoritet. De avtoritet krijgen steun van een raad van vertrouwelingen. Deze hele
constructie doet sterk denken aan de secretaris-generaal met zijn Politbureau. 180
De controverse is vooral ontstaan door het ontbreken van een capo di tutti capi, een landelijke leider aan
wie alle groepen enige mate van gehoorzaamheid beloven. Dit kan ver-klaard worden, doordat de Russische Maffia
nog lang niet uitgegroeid is en er nog geen directe noodzaak tot samen-werking bestaat, feit is echter wel dat de
meeste steden en regio's zijn verdeeld in invloedsferen. Het kan verklaard worden door de enorme omvang van Rusland,
maar er zijn ook theorieën die ervan uitgaan dat er wel degelijk iets of iemand van achter de schermen aan
de touwtjes trekt. Hierbij wordt gewezen op de Nomenklatura en dan met name op de KGB en MVD. 181
C) Waar houdt de maffia zich mee bezig?
In januari 1994 verscheen een officieel rapport voor Jeltsin van het Analytisch Centrum voor Sociaal en
Economisch Beleid in Moskou, waarin stond: '....het verschil tussen de situatie in ons land en de situatie in
Westeuropa en de VS is als volgt: daar controleert de georganiseerde misdaad alleen 'criminele' activiteiten, zoals
prostitutie, drugs en gokken. In Rusland controleert de georganiseerde misdaad alle vormen van activiteit....als dit
doorzet, kunnen we terecht komen in een situatie vergelijkbaar met Latijns-Amerika of Italië, bij-voorbeeld, waar
de politieke beslissingen niet door de rege-ring of het parlement worden genomen, maar door de georga-niseerde
misdaad. In het bijzonder lijdt het geen enkele twij-fel meer, dat de leiders van de Russische georganiseerde misdaad
zeer uitgebreide dossiers bijhouden van alle belangrijke ambtenaren en politici.' 182
Volgens Sterling hebben de Russische maffia-clans zich in alle lagen van de maatschappij weten binnen
te dringen, waar-bij ze de politieke macht tot zich trekken, staatsbedrijven overnemen, de staat zijn natuurlijke
hulpbronnen ontfutselen en zich druk bezighouden met afpersing, diefstal, valsheid in geschrifte, gewapende
overvallen, huurmoorden, oplichterij, drugssmokkel, wapensmokkel, prostitutie, gokken, woeker, verduistering,
177 Kryshtanovskaia, 'Illegal Structures', 66. Zie ook bijlage B.
178 Claire Sterling, Opmars der Criminelen. De dreiging van het wereldwijde netwerk van de georganiseerde misdaad (Rijswijk 1995) 103.
179 E.A.D. Verwey, 'De criminaliteit in Oost-Europa', in: G.J.N. Bruinsma ed., Georganiseerde criminaliteit uit Oost-Europa en het IRT
Noord- en Oost Nederland (Enschede 1994) 35; en IRT-NON rapportage (Andrea Jansen), De Russische mafia. Nederlandse bedrijven en
georganiseerde criminaliteit in Rusland (Nijverdal 1996) nr. 10, p.23-26.
180 IRT-NON rapportage 10, De Russische mafia, 24.
181 Timofeyev, Russia's Secret Rulers, 8-9.
182 Ulrich, The Price, 3.
40