TROEBELE TIJDEN EEN ANALYSE VAN DE RUSSISCHE MAFFIA ...

Hoofdstuk 4: Jeltsin, een zieke man met een ziek land
"Democratie gaat toch vooral over procedures en naleving van de wet. En Jeltsin heeft het idee dat hij
daarboven staat. Zijn regime is willekeurig en corrupt: een gangsterdemocra-tie." 128
"Wij leven in een wetteloze maatschappij, de georganiseerde misdaad heeft praktisch de macht
overgenomen." 129
Het gevecht van Gorbatsjov tegen de Nomenklatura kende enkele successen. Het Politbureau regeerde niet langer
en lokale partijbazen moesten in verkiezingen het hoofd boven water zien te houden. De partijelite was woedend
en zon op wraak. Een wraak gevoed door de angst hun levensbelangen te verliezen. In augustus 1991 waagden zij
hun kans. Op 18 augustus zetten Gorbatsjovs eigen mensen, waaronder premier Pavlov, KGB-chef Kroetsjkov,
minister van Defensie Jazov en stafchef van de president Boldin, hem gevangen, richtten het Noodcomité op en
riepen de noodtoestand uit. De putsch was een feit. 130
De leden van het Noodcomité hadden maanden de tijd gehad om alles voor te bereiden, toch werd de putsch
zeer klungelig uitgevoerd. De belangrijkste fout was Boris Jeltsin niet te arresteren. Hij verschanste zich in het
gebouw van het Rus-sische parlement, het Witte Huis, en maakte dit tot het hoofdkwartier van het verzet. Dit verzet
werd massaal gesteund door de Moskovieten en ook door legereenheden, terwijl andere legerleiders eenvoudig
weigerden orders uit te voeren van het Noodcomité. De putsch mislukte en Jeltsin was de grote winnaar. De
president van de Russische Federatie (RSFSR) was de redder van de natie en van Gorbatsjov. Bovendien was de
Communistische Partij nu volledig in diskrediet gebracht. Jeltsin maakte handig gebruik van de situatie. Via allerlei
decreten stelde hij alles wat sovjet was op zijn grondgebied onder Russisch gezag en werd daarmee de feitelijke
machthebber. Gorbatsjov had geen andere keuze dan de Communistische Partij te verbieden en akkoord te gaan
met het einde van de Sovjet-Unie op 21 december 1991. De 15 republieken hadden besloten zelfstandig verder te
gaan, hoewel de meesten lid werden van een nieuwe unie, het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS). Het
experiment was voorbij. 131
128
Deze uitspraak is van Oleg Roemjantsev, voormalig Doema-lid en voorzitter van de Doemacommissie voor het opstellen van een
Russische grondwet. Hij was in 1993 een 'verdediger' van het Witte Huis.
Hans Nijenhuis, 'De Jeltsin-jaren 1993. "Jeltsins Rusland is een gangster-economie"', NRC-Handelsblad (10-6-1996) 5.
129 Verkiezingsuitspraak van generaal b.d. Aleksandr Lebed. Hans Nijenhuis, 'Lebed: "Herstel recht en orde, de rest volgt vanzelf"', NRC-
Handelsblad (18-6-1996) 5.
130 Angus Roxburgh, De Tweede Russische Revolutie. De strijd om de macht in het Kremlin (Amsterdam 1992) 257 en 271-272 en 277.
131 Roxburgh, De Tweede, 277-287 en John Kampfner, Inside Yeltsin's Russia (Londen 1994) 62-63.
30